فلسفه مشاء

نمایش ۲۲۱ تا ۲۴۰ مورد از کل ۵۸۹ مورد.

۲۲۱.

جایگاه وجودشناختی و معرفت شناختی حس مشترک در نفس شناسی فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم شکیبامنش مریم عاطفی

منبع: اندیشه دینی دوره پانزدهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۵۴

کلید واژه ها: وجودشناختی فارابی حس مشترک معرفت شناختی نفس شناسی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۵۸ تعداد دانلود : ۸۳۱

حس مشترک در بین سایر قوای ادراکی از ارزش و جایگاه ویژه ای برخوردار است. فارابی با معرفی حس مشترک به عنوان یکی از قوای باطنی نفس و محل تجمع دریافت های سایر حواس با بیان ادله ای وجود این قوه ی را برای نفس تثبیت می کند. نکته ی قابل توجه در این زمینه ی تأکید فراوان وی بر نقش و نحوه ی عملکرد حس مشترک در تحصیل علم و معرفت است؛ به گونه ای که بدون این قوه، هیچ نوع ادراک حسی صورت نمی گیرد، در حالی که نمی توان نقش سایر حواس را در امر ادراک انکار کرد؛ حتی در کارکرد حس مشترک، می توان کسب ادراکات عقلی را هم بر عملکرد آن مبتنی ساخت؛ حتی به نظر می رسد در نظر این فیلسوف، حس مشترک با وساطت در برقراری ارتباط میان عالم ذهن و عین، نقش مهم ترین نیروی حسی را در فرآیند کسب معرفت بر عهده دارد. در این صورت، حتی رسیدن به درجه ی متعالی عقل مستفاد و ارتباط با عقل فعال و عالم غیب هم به نحوی موقوف بر عملکرد حس مشترک است.

۲۲۲.

تأملی در فلسفه مدنی فارابی

نویسنده: عباس بخشی

منبع: کیهان فرهنگی تیر ۱۳۸۳ شماره ۲۱۳

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۴۵ تعداد دانلود : ۸۲۶

۲۲۳.

عینیت زمان در نگاه ابن سینا و کانت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اعلی تورانی فاطمه دلشاد

منبع: حکمت و فلسفه سال هشتم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۳۸ تعداد دانلود : ۹۷۴

۲۲۴.

تربیت عرفانی بر اساس حکمت سینوی (مفهوم، مبانی، اصول، روش ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سعید بهشتی مسلم ناظر حسین آبادی

منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴۸

کلید واژه ها: ابن سینا تعلیم و تربیت مبانی تربیت اصول تربیتی روش های تربیت تربیت عرفانی لذات عقلی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۳۶ تعداد دانلود : ۶۸۴

ابن سینا در نمط های هشتم و نهم اشارات و تنبیهات در مورد تربیت عرفانی مسائلی را مطرح و مختصات و مؤلفه هایی را بیان کرده است. شیخ الرئیس پس از ارائه تعریفی جامع از تربیت عرفانی به تبیین مبانی، اصول و روش های آن پرداخته است. لذت حقیقی از دیدگاه او، فقط لذت حسی نبوده و لذات عقلی از لحاظ کمی و کیفی بر لذات حسی برتری دارند. افزون بر این، ادراک حضوری به لذات عقلی موجب شوق به ادراک آن ها می شود. از نظر ابن سینا ادراک و نیل به کمالات مبتنی بر فعلیت هر دو قوه نظری و عملی است. از سوی دیگر نفوس بشری در بهره مندی از سعادت ذو مراتب هستند. لذائذ عقلی عارف، در دو جهانِ فانی و باقی وجود دارد. این موارد را می توان مبانی تربیت عرفانی سینوی به شمار آورد. در نظام تربیتی شیخ اصولی چون تدریجی بودن تربیت عرفانی، توجه به ظرفیت وجودی متربی، ملازمت عقلانیت و عرفان، اعتدال قوا، اجتماعی بودن و روش هایی مانند خودشناسی، تزکیه نفس، تطویع نفس و تلطیف سر ارائه شده است.

۲۲۵.

مسئله نفس در آراء ابن سینا و دکارت ‏

نویسنده: فضل الله خالقیان

منبع: خردنامه صدرا ۱۳۷۸ شماره ۱۶

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۲۸ تعداد دانلود : ۷۳۷

۲۲۶.

حضوری بودن محسوسات

نویسنده: عسکری سلیمانی امیری

منبع: معرفت فلسفی بهار ۱۳۸۴ شماره ۷

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۲۲ تعداد دانلود : ۶۷۱

۲۲۷.

خیال خلاق از نظر ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی نجفی افرا فاطمه مرتجی

منبع: پژوهش های معرفت شناختی پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۲

کلید واژه ها: ابن سینا حس مشترک خیال منفصل خیال متصل متخیله

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۱۸ تعداد دانلود : ۷۳۰

مبحث خیال که از مباحث مهم و اساسی در فلسفه و عرفان اسلامی است، بعد جهان شناختی و معرفت شناختی عظیمی دارد. ابن سینا از نخستین کسانی است که در این باب سخن گفته است. او خیال را در حوزه جهان شناسی واسطه عالم مادی و عقلی دانسته و در حوزه معرفت شناسی، با ایجاد تفاوت میان دو قوه ادراکی خیال و متخیله، با دو رویکرد متفاوت خیال معطوف به حس و خیال معطوف به عالم عقول را مورد توجه قرار داده است. ویژگی اتصاف به اوصاف و عوارض مادی، متعلق به خیال متصل معطوف به حس است و خیال متصل معطوف به عالم متعالی از ویژگی های متعالی، از جمله قدرت خلاقیت، تصرف در نفس و تصرف در عالم طبیعت برخوردار است. در این مقاله با روش اسنادی تحلیلی تلاش کرده ایم منزلت معرفت شناختی و وجودشناختی خیال را در اندیشه ابن سینا به تصویر کشیده و اثبات کنیم که تمام آنچه در عرفان و فلسفه های پس از وی در این باب گفته شده به نحوی متأثر از اندیشه های این بزرگ فیلسوف بوده است.

۲۲۸.

تحلیل جایگاه و کارکرد صور مرتسمه در تفکر سینوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مصطفی مؤمنی

منبع: اندیشه دینی دوره شانزدهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۵۹

کلید واژه ها: ابن سینا ملاصدرا صور مرتسمه علم قبل الایجاد

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۱۳ تعداد دانلود : ۴۴۱

علم الهی به اشیاءْ قبل از ایجاد، یکی از مباحث الهیات بالمعنی الاخص است که معرکه ی آرای مختلف قرار گرفته است. برخی از عهده ی تبیین این مسأله برنیامده و عده ای نیز نتوانسته اند تبیین دقیقی از علم تفصیلی در این مقام را ارائه دهند. در میان اقوال گوناگون که در این خصوص وجود دارد نظریه ی مشائین و ابن سینا معروف است؛ آن ها نظریه ی صور مرتسمه را مطرح نموده، بر این باورند که علم تفصیلیِ قبل الایجادِ واجب تعالی، از طریق این صور است. آن ها علم پیشین واجب به اشیاء را علمی حصولی و درعین حال فعلی و لازمه ی ذات دانسته اند. ابن سینا بر این باور است که ذات واجب، از جهت تعقلِ مبدئیت ذات خود برای آن ها، صور را تعقل نموده، نه به واسطه ی صوری دیگر، بلکه این صور از آن حیث که معقول اند موجودند؛ وجود آن ها عین معقولیت آن هاست و بر عکس. در این نوشتار ضمن تبیین و تحلیل نظریه صور مرتسمه در تفکر سینوی به بررسی ایرادات ملاصدرا بر آن نیز پرداخته است.

۲۲۹.

پیشینه تاریخی، توصیف و تبیین موضع ملاصدرا درباره چیستی فلسفه اولی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: احد فرامرز قراملکی مهدی گل پرور روزبهانی

منبع: پژوهش های هستی شناختی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴

کلید واژه ها: ملاصدرا موضوع علم علم شناسی ارسطویی امور عامه فلسفه اولی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۱۱

الگوی علم شناسی موضوع محور ارسطویی- سینوی، فلسفه اولی را بحث از عوارض ذاتی «موجود بما هو موجود» دانسته و دو حوزه امور عامه و الهیات بالمعنی الأخص را ذیل آن علم واحد دسته بندی می کرد. با پیشرفت تاریخی علم کلام و غلبه یافتن رویکرد فلسفی در آن، مباحث دو حوزه مذکور از یکدیگر تفکیک شده و با لحاظ کردن آن ها به عنوان دو علم مستقل، به تدریج الگوهای متنوعی، یکی پس از دیگری و هریک با نقد الگوی پیشین، برای وحدت بخشی مباحث امور عامه ارائه گردید. از ملاصدرا به عنوان یک فیلسوف نوآور می توان توقع داشت که در این سیر تاریخی و خصوصاً با تحولی که در محتوای فلسفه اولی ایجاد کرده طرح بدیعی نیز برای شناسایی آن عرضه کرده باشد، اما او نامنتظرانه به همان موضع ارسطویی- سینوی بازگشته است. در تییین چرایی اتخاذ این رأی، شواهد غیرمقنع و قابل دفعی وجود دارد که نشان می دهد آن موضع، حاصل اندیشه های ابتدایی – و نه نهایی– ملاصدرا بوده است. اما قابل دفاع تر است که آن موضع فلسفه شناسانه ملاصدرا با فلسفه او سازگار دانسته شده و یا اینکه با توجه به قرائن متعدد و از جمله برای حفظ ادعای انقلاب پارادایمی حکمت متعالیه نسبت به سنت های فلسفی پیشین، رخنه ای در اندیشه او محسوب گردد.

۲۳۰.

ادراکات شهودی نفس در حکمت سینوی و برخی پیامدهای معرفت شناختی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد نجاتی احمد بهشتی مجید اکبری دهقی

منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۵۰

کلید واژه ها: خیال حس مشترک تجریـد رویکرد مشرقی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۱۰ تعداد دانلود : ۱۴۰۹

حوزه معرفت شناسی ابن سینا آبستن نظریات بدیعی است که اگرچه در تفکرات فلاسفه بعد از وی بروزی تام یافتند؛ اما می توان ظهور صریح یا ضمنی آنها را در آراء شیخ الرئیس رصد نمود. در این مقاله به واسطه وضع تفکیک تفکیک بین دو حوزه مشایی و مشرقی، تبیین شده است که ابن سینا به تبعیت از اسلاف مشایی خویش، ادراکات نفس را در قسم حصولی منحصر نموده و با اتکا به نظریه تجرید و تقشیر معرفتی به تشریح کیفیت تحصیل اینگونه ادراکات برای نفس پرداخته است. اما وی در تفکر مشرقی اش به واسطه روی آورد بدیعی که در قبال دو قوه حس مشترک و خیال در نمط پایانی اشارات یافته است؛ تحصیل و حفظ ادراکاتی شهودی و غیر حصولی را به این دو قوه انتساب می دهد که به معنای توسع ادراکات نفس در قسم شهودی و غیر حصولی در حکمت سینوی بوده و لاجرم نمی توان کیفیت تحصیلشان را به واسطه فرایند تجرید معرفتی تبیین نمود. ابن سینا به واسطه فهم اشتداد وجودی نفس و لحاظ آن به عنوان نردبان اشتداد معرفتی آن، واجد رویکردی در حوزه معرفت شناسی اسلامی می گردد که امکان تحصیل معرفت مطابق با واقع تا حدودی در آن تعبیه شده است.

۲۳۱.

مبانی و کاربرد قاعده""الاتفاقی""نزد ابن سینا و ارسطو

نویسنده: محمدعلی اژه ای

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ۱۳۷۴ شماره ۱۳۳ تا ۱۳۶

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی فلسفه مشاء

تعداد بازدید : ۱۵۰۰ تعداد دانلود : ۶۱۲

قاعده""الاتفاقی""یکی از قواعد فلسفه اسلامی به حساب آمده است‘و از این حیث که تصور میرود استنتاج احکام علوم تجربی بر اساس آن قرار دارد از اهمیت ویژه ای برخوردار است.مرحوم شهابی (مجتهد خراسانی)در کتاب رهبر خرد در مبحث مجربات‘در حالیکه تفسیر رایج و سنتی این قاعده را میپذیرد ‘ درستی احکام حاصله از آن را مورد تردید قرار میدهد.علامه شهید سیدمحمدباقر صدر در کتاب الاسس المنطقیه للاستقراء صحت این قاعده را به عنوان یک قاعده قبلی عقلی مورد تردید قرار میدهد‘واستدلال میکند که این قاعده حداکثر خود یک قاعده تجربی است‘ولذا نمیتوان درستی احکام علوم تجربی را بدان متکی ساخت. نویسنده این مقاله این قاعده را درآثار ارسطو وابن سینا به تفصیل بررسی میکند و نشان میدهد که مضمون این قاعده چنانکه در برهان شفا به کار گرفته شده است خلاف آن چیزی است که از گفته ارسطو میتوان برداشت نمود‘وخلاف آن چیزی است که ابن سینا خود در طبیعیات شفاء به هنگام بررسی""امراتفاقی"" بیان داشته است .با این حال تأکید شده است که این قاعده در برهان شفا برای مشخص کردن علتی به کار میرود که براساس اعتقاد به اصل علیت میدانیم لامحاله موجود است ‘ و نه برای تبدیل رابطه مقارنت به رابطه سبیبیت چنانکه اخیراً تصور شده است . در ضمن به برخی از اشکالات تفسیر مرحوم صدر از این قاعده اشاره گردیده و در پایان به نظرات کانت و هیوم نیز در تأیید صحت نحوة استدلال ابن سینا اشاره شده است.

۲۳۲.

تأملی در هستی شناسی نظم کیهانی در تفکر پیشامدرن با تکیه بر نقش کانونی هرم بزرگ هستی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجتبی اعتمادی نیا

منبع: حکمت و فلسفه سال دوازدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۴۵)

کلید واژه ها: مراتب هستی زنجیره بزرگ وجود تفکر پیشامدرن ساختار هرمی هستی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۰۰ تعداد دانلود : ۹۰۴

«هرم بزرگ هستی»، بنیادی ترین طرح وجودشناختی اندیشه سنتی است که بر اساس آن، هستی، مرکب از زنجیره عظیمی از پیوندهای متوالی انگاشته می شود که در نظمی سلسله مراتبی، از ناقص ترین موجود تا کامل ترین آن ها تداوم یافته است. قرائت های گونا گون از این طرح وجودشناختی که بر اساس تلقی های متفاوت از وجود و مراتب آن قوام یافته، به تلویح و یا به تصریح پیش فرض همه نظام های اسطوره ای، فلسفی، دینی، سیاسی و اجتماعی در دوران پیش مدرن بوده است. هرم بزرگ هستی، در اغلب تمدن های پیش مدرن، به مثابه نماد نظم کیهانی، نمایان گر سیری نزولی است که از رأس هرم، رو به سوی قاعده آن، پدید آورنده جهانی غیرمادی و آنگاه مادی است. این سیر نزولی، در عین حال که لطافت محض را به تدریج به غلظت و سختی بدل می کند، از وحدت محض رو به سوی کثرت، از عدم تعین رو به سوی تعین، از مطلق به نسبی و از ساحت عریان وجود رو به سوی استتار آن در حرکت است. نگارنده در این مقاله، به منظور ارائه تصویری روشن از جایگاه و نحوه نشر باور به هرم بزرگ هستی در بستر تاریخ اندیشه و تمدن بشری در دوران پیشامدرن، نخست به نحوی کاملاً مختصر به جایگاه و نحوه تلقی مهم ترین آیین ها و مکتب های اندیشگی شرق در این باره خواهد پرداخت و آنگاه ردپای تلقی سلسله مراتبی از هستی را در بستر اندیشه غربی پی خواهد گرفت و در نهایت به نحوه نگرش طلایه داران سه مکتب اصلی فلسفه در تمدن اسلامی یعنی ابن سینا، سهروردی و ملاصدرا در باب هرم بزرگ هستی خواهد پرداخت تا از این رهگذر، به تحلیلی جامع از نقش و جایگاه هرم بزرگ هستی در برقرای نظم کیهانی در اندیشه انسان دوران پیشامدرن دست یابد.

۲۳۳.

بررسی صحت انتساب اثر منطقی مفاتیح الخزائن به ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زینب برخورداری احد فرامرز قراملکی

منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۴۵

کلید واژه ها: منطق ابن سینا ساختار اشارات انتساب مفاتیح الخزائن منطق نگاری

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۹۴ تعداد دانلود : ۸۴۲

در انتساب برخی از آثار منتشر نشده ابن سینا به او تردید وجود دارد. شناخت نظام معرفتی و تحول اندیشه منطقی ابن سینا در گرو داوری در مورد صحت انتساب این آثار به او است. بررسی ساختار و سبک نگارش و تحلیل محتوایی و اسناد مربوط می تواند در این راستا گره گشا باشد. اثر منطقی مفاتیح الخزائن از جمله آثار یاد شده است. تطبیق آن با سایر آثار شیخ و گذر از موارد شباهت و تفاوت ظاهری و رسیدن به مواضع خلاف و وفاق واقعی برای مشخص شدن صحت انتساب رساله به شیخ الرئیس ضروری است. تحلیل محتوایی و مقایسه تطبیقی مفاتیح الخزائن با متون منطقی شیخ الرئیس تفاوت ها و نوآوری هایی را در این رساله نسبت به آثار ابن سینا تأیید می کند. در نوشتار حاضر با مقایسه متن مفاتیح الخزائن با آثار مسلم ابن سینا از لحاظ ساختار و محتوا، انتساب این اثر به ابن سینا بررسی خواهد شد. این اثر شباهت بسیاری به اشارات ابن سینا دارد و اگر صحت انتساب به وی اثبات شود باید گفت رساله یاد شده از آثاری است که شیخ الرئیس آن را در اواخر عمر نگاشته است.

۲۳۴.

مسأله تشکیک خاصی در اندیشه میرفندرسکی با نگاهی بر آرای ابن سینا و شیخ اشراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین مخیران محمدکاظم علمی

منبع: متافیزیک دوره جدید سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۳

کلید واژه ها: اصالت وجود تشکیک اصالت ماهیت تشکیک عامی تشکیک در وجود

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۹۳ تعداد دانلود : ۶۳۳

مسأله تشکیک در وجود از مباحث بنیادین فلسفی است. در فلسفه اسلامی برخی تشکیک در وجود را پذیرفته اند و برخی منکر آنند. جستار حاضر در پی آن است که با مقایسه آرای سه اندیشمند مسلمان، موضع خاص میرفندرسکی را در این باره مورد کنکاش قرار دهد و با ارائه ادله معتبر و مستند، نشان دهد که بر خلاف نظر مشهور درباره میرفندرسکی، وی قائل به تشکیک خاصی است.

۲۳۵.

بررسی تبعیت دلالت از اراده از منظر ابن سینا و خواجه نصیر طوسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فردین جمشیدی مهر علیرضا کهنسال

منبع: فلسفه و کلام اسلامی سال چهل و هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱

کلید واژه ها: اراده دلالت تبعیت

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۹۲ تعداد دانلود : ۸۸۴

برخی از منطق دانان بر این باورند که دلالت تابع اراده است و تا اراده ای محقق نشود، دلالتی صورت نمی گیرد. ابن سینا، خواجه نصیر طوسی و دبیران کاتبی از این دسته اند. برخی دیگر از بزرگان منطق نظیر قطب الدین رازی در این امر به مخالفت برخاسته و دلالت را تنها تابع علم به وضع دانسته اند. تتبعات تاریخی نشان می دهد که این مسئله از زمان ابن سینا و به توسط شخص وی مطرح شده است. از این رو تلاش کرده ایم که نظر ابن سینا به صورت کامل، تقریر و درباره اختلافات دو تن از شارحین بزرگ کلام وی یعنی خواجه نصیر طوسی و قطب رازی داوری شود. عده ای از اصولیون به نام نیز که در یک مسئله اصولی اختلاف نظر داشته اند، استطراداً به این بحث پرداخته و تفسیر دیگری را بیان کرده اند و مدعی شده اند که مراد عَلَمین (ابن سینا و خواجه نصیر) چیزی جز تفسیر آنان نبوده است. این نوشتار در صدد مقایسه نظر اصولیان و منطق دانان نیست و ذکر پاره ای از نظرات در اصول فقه تنها نشان دهنده وجودِ برداشت ها و تفسیرهای دیگر از کلام ابن سینا و خواجه نصیر می باشد. در این مقاله به شرح و جرح اقوال مشهور پرداخته و نتیجه گرفته ایم که در این باب نظر صائب همان قول قطب الدین رازی صاحب محاکمات است.

۲۳۶.

ابن سینا

نویسنده: جلال الدین همایی

منبع: مهرسال پنجم ۱۳۱۶ شماره ۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۸۸ تعداد دانلود : ۱۱۶۶

۲۳۷.

ابن سینا (2)

نویسنده: جلال الدین همایی

منبع: مهرسال پنجم ۱۳۱۶ شماره ۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۸۸ تعداد دانلود : ۹۴۱

۲۳۸.

توصیف اخلاقی خداوند در حکمت سینوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حبیب الله ابراهیمی محسن جوادی سعید رحیمیان

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۴

کلید واژه ها: ابن سینا اوصاف اخلاقی خداوند اندراج اخلاق در فلسفه قضایای اخلاقی قضایای یقینی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۸۸ تعداد دانلود : ۵۷۷

در فلسفه برای معرفی خداوند بیشتر از اوصاف متافیزیکی همچون وجوب، قدرت و حیات بهره گرفته می شود و از اوصاف اخلاقی کمتر استفاده می شود؛ اما در متون مقدس دینی، ازجمله قرآن کریم، اوصافی مانند عدالت، بخشندگی، مهربانی و وفای به عهد در مورد خداوند به کار رفته است که در زبان متعارف انسانی، به اوصاف اخلاقی معروف اند. بسیاری با ابتنای اخلاق بر امر و نهی الهی، امکان توصیف اخلاقی خداوند را به چالش کشیده اند؛ چنان که در جهان اسلام این دیدگاه را اغلب به اشاعره نسبت داده اند. حال آیا خداوند، واجد اوصاف اخلاقی است؟ این نوشتار با شیوه ای توصیفی تحلیلی و گاه انتقادی، برخی لوازم توصیف اخلاقی خداوند، مانند اندراج اخلاق در علوم فلسفی و جایگاه قضایای اخلاقی در اندیشه ابن سینا را براساس دو تفسیر از محقق لاهیجی و محقق اصفهانی بررسی و اثبات می کند که براساس برداشت محقق لاهیجی می توان از دیدگاه ابن سینا، خداوند را واجد اوصاف اخلاقی دانست و او را با اوصاف اخلاقی توصیف نمود. همچنین در این نوشتار، برخی چالش های توصیف اخلاقی خداوند پاسخ داده شده است.

۲۳۹.

مبناگرایی معتدل از دیدگاه پل موزر و ابن سینا(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: رحمت الله رضایی

منبع: معارف عقلی سال ششم بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۸)

کلید واژه ها: درون گرایی برون گرایی توجیه مبناگرایی معتدل دلایل معرفتی توجیه منجز مبنای عقلی محض

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۸۷ تعداد دانلود : ۶۶۲

اختلاف در عوامل توجیه کننده یک باور، تفسیرهای متفاوتی از مبناگرایی را پدید آورده است. از جمله این تفسیرها، «مبناگرایی معتدل» است که از سوی معرفت شناس برجسته غربی، پل موزر ارائه شده است. از دیدگاه او، معرفت های تجربی انسان دارای دو دسته مبانی هستند: گزاره ای و غیرگزاره ای. مبانی غیرگزاره ای یا غیرمفهومی به یاری تبیین و نوعی انسجام گرایی، می توانند مبنای مبانی گزاره ای قرار گیرند و این مبانی گزاره ای، مبنایی برای دیگر معرفت های بشری باشند. وی این دیدگاه را «درون گرایی غیرافراطی» می نامد. نویسنده با تبیین این تفسیر، آن را با دیدگاه ابن سینا سنجیده است. به نظر می رسد ابن سینا به دو نوع مبنا معتقد است. براساس یک نوع مبنا، می توان وی را مبناگرای رادیکال دانست، اما براساس مبنای دیگر که مربوط به معرفت های تجربی است، مبناگرای معتدل به شمار می رود که این امر دیدگاه موزر و ابن سینا را به یکدیگر نزدیک می سازد. مسئله مهم دیگر، نوعی برون گرایی در هردو دیدگاه است.

۲۴۰.

اصالت وحدت تحویل گرایانه و اصالت وحدت کمال محور نفس و بدن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: مهدی غیاثوند

منبع: ذهن پاییز ۱۳۹۱ شماره ۵۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۸۳ تعداد دانلود : ۸۱۷

درخت حوزه‌های تخصصی