فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۱ تا ۱۰۰ مورد از کل ۹۴۵ مورد.
۸۱.

واکاوی درک نابرابری در زندگی قبل و بعد از مهاجرت از روستا به شهر: مطالعه موردی مهاجرین واردشده به شهر اراک طی 50 سال اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مهاجرت درک نابرابری نابرخورداری مهاجرین روستایی تمایز اجتماعی شهر اراک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 726 تعداد دانلود : 770
هدفِ این مطالعه کشفِ فهم و درکِ مهاجرین روستایی ساکن شهر اراک از نابرابری است. برای این منظور از نظریه مبنایی به عنوان روش پژوهش کیفی استفاده کرده ایم. داده های پژوهش با استفاده از مصاحبه و مشاهده مستقیم جمع آوری شده اند. جمعیت مورد مطالعه شامل مهاجرین روستایی ساکن شهر اراک است که طی 50  سال اخیر (1345-1395) به این شهر مهاجرت کرده اند، و نمونه ها نیز شامل 22 نفر از گروه های سنی و شغلی مختلف بوده اند. از تشریح یافته ها 50 مفهوم اولیه و 15 مقوله استخراج شد؛ مقوله مرکزی که درک نابرابری را ایجاد می کند، نابرخورداری است. شرایط علّی مؤثر در درک نابرخورداری عبارتند از: پایگاه اقتصادی-اجتماعی، ناهمگنی منزلتی، کیفیت سبک زندگی، نحوه درک برخورداری، و مقایسه، که به وسیله شرایط مداخله گری چون: نمایش رسانه ای، ویژگی شبکه روابط، و کیفیت سطح زندگی، تعدیل و تشدید می شوند. طبق یافته ها، مهاجرین استراتژی های مدارا، تظاهر دروغین به برخورداری، و دریافت کمک از سازمان های حمایتی را اتخاذ می کنند، که پیامدهایی چون افزایش نارضایتی از زندگی و احساس تمایز اجتماعی را در پی دارد و می تواند منجر به بی اعتمادی و کاهش همبستگی اجتماعی شود.
۸۲.

بررسی عوامل مؤثر بر تمایل روستائیان به انواع مهاجرت داخلی در شهرستان تربت حیدریه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روستا کشاورز مهاجرت سطح زیر کشت تربت حیدریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 63 تعداد دانلود : 786
در تحقیق حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر انواع مهاجرت روستائیان در شهرستان تربت حیدریه پرداخته شده است. اطلاعات مورد نیاز برای انجام مطالعه با تکمیل 366 پرسش نامه با روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده در بین کشاورزان روستاهای تربت حیدریه در سال 1398 جمع آوری گردید. تکنیک آماری به کارگرفته شده در این مطالعه لاجیت است که در آن متغیر وابسته دارای حالات مختلف از تمایل و عدم تمایل به مهاجرت روزانه، فصلی و دائمی بین کشاورزان کوچک مقیاس، متوسط مقیاس و بزرگ مقیاس می باشد. نتایج نشان داد عامل مالکیت زمین و سطح زیر کشت در حالات مزارع متوسط و بزرگ بر انواع مهاجرت اثر منفی و معنی دار دارد. همچنین عامل جنسیت (مرد بودن) بر مهاجرت روزانه اثر مثبت و معنی دار و عوامل میزان آب کشاورزی موجود در مزرعه و میزان حمایت دولت از کشاورزان بر مهاجرت فصلی اثر منفی و معنی دار دارد. همچنین عوامل میزان خسارت سالانه و امکانات رفاهی شهری اثر مثبت و معنی دار و عامل تعداد دام سنگین مزرعه اثر منفی و معنی دار بر مهاجرت دائمی دارد. در این راستا، افزایش درآمد روستائیان به حد نیاز، تکمیل امکانات رفاهی، آموزشی و درمانی در روستا و یکپارچه سازی اراضی جهت کاهش مهاجرت روستائیان پیشنهاد می گردد.
۸۳.

تاریخ کاشان ناصری و جان گیری علمِ سرشماری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاریخ کاشان کتابچه حالات کاشان سرشماری روستاهای ییلاقی قحطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 903 تعداد دانلود : 721
پیدایش خشکسالی و کمیابی و تاثیرات سهمگین اقتصادی و اجتماعی آن از یک سوبا نخستین قحطی بزرگ سال1288ق و از سوی دیگر با التفات و اهمیت بخشی به آمار و نفوس، دو موضوع مهم و سراغاز دو رشته علمی در عصرقاجار است که بدانها کمتر پرداخته شده است. جستار زیر با تمرکز بر دو تاریخ و گزارش محلی از ناحیه کاشان(وقم) وضعیت این دو موضوع مهم را در سالهای پیدایش بررسی می کند. شناسایی و احصای داده های اولین سرشماری در کاشان و مقایسه آن با داده های مشابه اخذ شده در ده سال بعد حاصل این بررسی است: احصائیه ای که بازنمای نخستین پیمایش ثبت شده آماری کاشان است. نتیجه مهم دیگر از این اولین سرشماری، تایید آماری قحطی سالهای 1288ق و تاثیرات شدید آن بر نواحی عمدتا روستایی کاشان تاقم است. برای واکاوی موضوع نخست به کتاب تاریخ کاشان از این بعدپرداخته شده سپس با رجوع به منبع دست اول دیگر سعی به ارایه تصویری روشن تر از وضعیت آمار در آن عصر نموده و به علت کاهش جمعیت در این برهه تاریخی پرداخته شده است. در نهایت دستاورد آماری کوتاهی از این حوزه را که می تواند به مطالعات توسعه ای کاشان از بعد تاریخی یاری رساند و اولین سرشماری ناقص و نمونه ای کاشان تلقی شود جمع بندی و ارائه می گردد.آمار جمعیتی ارائه شده در اینجا تایید کننده قطعی و کم و کیف فاجعه بزرگ سال1288 کاشان و عسرت بزرگ ملی و نیز جان گرفتن علم سرشماری در پیرامون دارالخلافه تا زمان اولین سرشماری در کاشان است.
۸۴.

بررسی ضرورت انعکاس رویداد های ازدواج و طلاق در شناسنامه موضوع ماده 33 قانون ثبت احوال مصوب 1363/10/18(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ازدواج طلاق شناسنامه ثبت رویداد سند هویتی مدرک هویتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 116 تعداد دانلود : 71
شناسنامه معرف هویت اشخاص است و با ارائه آن اطلاعاتی از فرد ارائه دهنده در اختیار احراز کننده هویت گذارده می شود و بسته به ویژگی های فردی صاحب مدرک هویتی، از جمله سن، جنس، موقعیت اجتماعی و غیره میزان حساسیت در افشاء اطلاعات شخصی متفاوت خواهد بود. مسئله انعکاس دو رخداد حیاتی ازدواج و طلاق در شناسنامه جمعیت اتباع ایرانی که ازدواج دائم و ثبت شده دارند، در مواجهه با نحوه برخورد جامعه با آن بسیار مهم بوده و نیازمند حکم مناسب قانونی برای مدیریت این نیاز و حفظ حقوق مردم و جامعه است. طیف های مختلف جمعیت ایرانی نسبت به درج رویداد ازدواج و طلاق در مدرک هویتی، واکنش های متفاوت نشان می دهند. کاربرد و نحوه ارائه مدرک هویتی و احراز هویت اتباع ایرانی در طول بیش از یک قرن عمر ثبت احوال، متفاوت بوده و طبیعتاً حساسیت های صاحب شناسنامه نیز به شدت شرایط فعلی نبوده است. در نوشته حاضر، روند تقنینی و چالش های پیش روی آن و برخورد مردم و مسئولین مربوط را از نقطه نظر واکنش های اجتماعی، همینطور از بعد زمینه بروز جرم و امکان سوء استفاده از قوانین و مقررات مربوط و نحوه طراحی راهکارهای حقوقی لازم توسط سازمان ثبت احوال کشور و نتایج عملی اجرای مقررات مربوط و میزان استقبال مخاطبین قانون و مقررات مربوط، نهایتا میزان ضرورت پرداختن به این مسئله را بررسی کرده است.
۸۵.

تحلیل روند ده ساله ضبط مرگ در ایران و برآورد مرگ اضافه در دوران همه گیری کووید-۱۹(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران کووید-19 مرگ اضافه میانگین متحرک اتو-رگرسیو فصلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 455 تعداد دانلود : 537
چند نفر را در همه گیری کووید-19 از دست داده ایم؟ پاسخ این سؤال را هنوز کسی به درستی نمی داند. تلاش های متعددی برای تخمین مرگ های اضافه در کشور های مختلف در حال انجام است تا شاید بتوان به برآوردی از سن های از دست رفته جوامع در دوران همه گیری کووید-19 دست یافت. این مطالعه به منظور برآورد تعداد مرگ اضافه در ایران در دوره همه گیری کووید- ۱۹ انجام شده است. برای این منظور از برازش مدل «سری زمانی میانگین متحرک جمع بسته اتو- رگرسیو فصلی» بر روی داده های مرگ ومیر جاری در فاصله ژانویه ۲۰۱۰ میلادی (۱۱دی ماه سال ۱۳۸۸ هجری شمسی) تا دسامبر ۲۰۱۹ (۱۰ دی ماه ۱۳۹۸) که در پایگاه اطلاعات جمعیت سازمان ثبت احوال کشور ضبط شده استفاده و تعداد مرگ ماهانه در فاصله مارس ۲۰۲۰ (۱۱اسفند ماه سال ۱۳۹۸ هجری شمسی) تا پایان سپتامبر ۲۰۲۱ (۸ام مهرماه سال 1400 هجری شمسی) با فرض عدم حضور همه گیری پیش بینی شده است. با مقایسه تعداد مرگ ماهانه برآورد شده با تعداد کل مرگ های جاری ضبط شده در طول دوره همه گیری، مقدار مرگ اضافه برآورد شده است. مقایسه تعداد مرگ های پیش بینی شده و تعداد مرگ های جاری رخ داده نشان می دهد: در فاصله مارس ۲۰۲۰ تا پایان سپتامبر ۲۰۲۱ تعداد کل مرگ ها به طور معنی داری بالاتر از روند تاریخی مورد انتظار آن بوده است. در طول این دوره در ایران 237051 مرگ اضافه رخ داده است.
۸۶.

بررسی تأثیر تحولات جمعیتی بر اقتصاد و تقاضای پول در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حولات جمعیتی تقاضای پول SVAR ایران و نرخ بهره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 165 تعداد دانلود : 982
تقاضای پول همواره مورد توجه اقتصاددانان و نظریه پردازان اقتصاد پولی در مکاتب مختلف اقتصادی بوده است. عوامل متعددی بر تقاضای پول مؤثر هستند. ساختار سنی جمعیت در کنار متغیرهای دیگری از جمله نرخ بهره، درآمد ملی و ریسک دارایی ها، از عوامل تعیین کننده میزان تقاضای پول هستند. میزان تأثیرگذاری ساختار سنی جمعیت بر تقاضای پول از اهمیت ویژه ای برخوردار است که در این پژوهش به آن پرداخته می شود. در این پژوهش از مدل خود رگرسیون برداری ساختاری (SVAR) و داده های سالانه 1365-1395 استفاده شده است. متغیرهای جمعیتی به نحوی ساخته شده اند که نشان دهنده تغییر در ساختار سنی جمعیت باشند. نتایج حاصله، حاکی از وجود یک رابطه بلندمدت بین متغیرهای جمعیتی مورد نظر و تقاضای پول است. افزایش نسبی جمعیت در گروه میان سال جامعه، که تأمین کننده اصلی درآمد و پس انداز جامعه هستند، تقاضا برای پول را افزایش می دهد، در صورتی که افزایش نسبی در گروه سنی جوان و پیر جامعه تقاضای برای پول را در جامعه کاهش می دهد. اثر جمعیتی گروه های سنی بر تقاضای پول در ابتدا منفی است، سپس مثبت شده و به حداکثر خود می رسد و پس از آن مجدداً کاهش یافته و در نهایت باز هم منفی می شود. به عبارت دیگر ضریب گروه های سنی تا 34 سال و نیز بالاتر از 55 سال منفی بوده و ضریب گروه های سنی مابین آنها مثبت است. بیشترین ضریب تأثیرگذار بر روی تقاضای پول نیز مربوط به گروه سنی 40 تا 44 سال است.
۸۷.

پویایی ساختار سنی جمعیت و مرگ ومیر در ایران: پیشنهاد روشی جدید برای تعدیل میزان-های مرگ ومیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مرگ ومیر ساختار سنی میزان های ویژه سن استانداردسازی علل مرگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 967 تعداد دانلود : 419
این پژوهش تلاشی است در جهت گسترش کاربرد تکنیک استانداردسازی میزان مرگ ومیر به روش مستقیم به نحوی که علاوه بر استاندارد کردن میزان های خام مرگ ومیر، میزان های ویژه سنی برای زمان نیز استاندارد شود. میزان های مرگ ومیر ویژه سن بر حسب کل علل و علل اصلی مرگ در کشور در دو مقطع 1385 و 1394، بر اساس داده های ثبتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی محاسبه شده است. یافته های مبتنی بر میزان استانداردشده ویژه سن – دوره سال 1394 نشان می دهد که اثر تغییرات ساختار سنی بر میزان های ویژه سن کل مرگ ومیر و علل اصلی مرگ به ویژه در سنین میانسالی و سالمندی در دوره مورد بررسی عمدتا افزایشی بوده است. تنها استثنا در این مورد مرگ ومیر ناشی از حوادث غیرعمدی درسنین 15 تا 24 سال بود که تغییر ساختار سنی تاثیر کاهشی بر این میزان ها در سال 1394 داشت. با درنظر گرفتن ادامه فرایند تغییر ساختار سنی به سمت سنین بالاتر، لازم است در سیاست گذاری ها پتانسیل اثر ساختار سنی بر مرگ ومیر لحاظ شود و به موانع آن برای کاهش میزان های مرگ ومیر توجه شود.
۸۸.

سیاست گذاری حمایت خانوادگی از سالمندان با رویکرد سناریونویسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حمایت از سالمندان بهترین سناریو بدترین سناریو سیاستگذاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 289 تعداد دانلود : 984
تغییرات جمعیتی، خانوادگی، اقتصادی، شغلی و فرهنگی به موضوع حمایت از سالمندان ابعاد پیچیده ای بخشیده است. در این تحقیق درصدد ارائه سیاست هایی برای حمایت از سالمندان هستیم. روش این پژوهش شامل چهار بخش می باشد: بخش اول؛ پیشران ها از طریق نظریات و مصاحبه با نخبگان استخراج گردید. بخش دوم: از تقاطع دو پیشران سناریوها استخراج گردید. بخش سوم: راهبردهای حمایت از سالمندان از طریق مصاحبه با متخصصان و ذی نفعان استخراج گردید. نمونه شامل 20 متخصص حوزه سالمندی و 31 ذی نفع می باشد. مرحله چهارم: سیاست های استخراج شده با کمک نرم افزار SPSS16 و میانگین توافق نخبگان اعتبار سنجی شدند و با روش HAP و با نرم افزار AHP-SOLVER اولویت بندی شدند. نتایج نشان داد: پیشران های حمایت از سالمندان شامل ؛ «وضعیت فرهنگی- اجتماعی» و «منابع در اختیار» است. که دو سناریو حدی از آنها استخراج شده که بهترین و بدترین سناریو ممکن حمایت از سالمندان است. راهبردها برای حمایت از سالمندان بعد از اعتبار سنجی آنها، در ده زمینه مطرح شد. برای داشتن حمایت پایدار و مستمر از سالمندان در جامعه، نیازمند استفاده از ظرفیت های فردی، خانوادگی و اجتماعی هستیم.
۸۹.

عوامل تعیین کننده کاهش بُعد خانوار در ایران طی چهار دهه اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خانوار بعد خانوار کوهورت هزینه های مسکن مدل های سلسله مراتبی سن - دوره-کوهورت ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 424 تعداد دانلود : 506
اگرچه دانش جمعیّت شناسی و مطالعات مرتبط با این حوزه در ایران طی چند دهه اخیر رشد قابل ملاحظه ای داشته اند، اما جمعیّت شناسی خانوار و بالاخص تغییرات در بُعد خانوار با استقبال کمتری روبرو بوده است. مطالعات انجام شده در این زمینه عمدتاً مقطعی، در مقیاس جغرافیایی کوچک و یا توصیفی هستند. مطالعه حاضر با اتخاذ یک رویکرد طولی (شبه پانلی) و بر اساس داده های طرح هزینه و درآمد خانوار، تحوّلات رخ داده در میانگین بُعد خانوار در ایران و عوامل مؤثّر بر آن را طی دوره 1397-1363 مورد بررسی قرار داده است. یافته ها نشان داد که در مدّت مذکور، میانگین بُعد خانوار حدود دو نفر کاهش داشته است (از 4/5 در دهه 1360 به 4/3 در دهه 1390). همچنین، نتایج مدل های سری زمانی فضا-حالت حاکی از این است که در طول دوره مورد بررسی از میزان تأثیرگذاری متغیّرهای باروری، ازدواج و شهرنشینی بر بُعد خانوار کاسته شده و در طرف مقابل، تأثیر منفی شاخص های طلاق، امید زندگی، تورّم اقتصادی، و هزینه های مسکن رو به افزایش گذاشته است. مدل های سلسله مراتبی سن- دوره-کوهورت نیز نشان داد که حضور افراد در کوهورت های مختلف بر بُعد خانوار آن ها تأثیرگذار است. لذا به منظور شناخت بهتر تغییرات پدیده های جمعیتی، علاوه بر شرایط مقطعی، توجّه به دوره ها و کوهورت هایی که افراد در آن ها حضور دارند ضروری است؛ زیرا کوهورت های مختلف معمولاً از تجارب متفاوتی برخوردارند که این امر منجر به بروز رفتارهای متفاوتی از سوی آن ها خواهد شد.
۹۰.

تأثیر سالمندی جمعیت بر آینده نظام بازنشستگی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سالمندی جمعیت نظام بازنشستگی سن بازنشستگی الگوی نسل های همپوشان سیستم بازنشستگی پرداخت جاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 118 تعداد دانلود : 455
ایران از جمله کشورهایی است که تأمین مالی نظام بازنشستگی آن به روش پرداخت جاری است. یکی از مشکلات اصلی این روش، تغییر نسبت جمعیت فعال به جمعیت بازنشسته است که البته در ایران به طور مداوم در حال کاهش است. در واقع، جمعیت ایران در آستانه سالمندی است و نیازمند برنامه ریزی آینده محور در این زمینه است. هدف این مقاله بررسی تأثیر سالمندی جمعیت بر نظام بازنشستگی ایران است. برای این منظور الگوی نسل های همپوشان 55 دوره ای برای اقتصاد ایران شبیه سازی گردید. نتایج نشان می دهد که با کاهش رشد جمعیت و افزایش نسبت سالمندی جمعیت، میزان تولید ناخالص داخلی در سال های آتی به شدت کاهش می یابد و درصورت عدم اصلاحات ساختاری، نظام بازنشستگی با کسری مداوم و فزاینده ای مواجه خواهد بود. با فرض اصلاحات پارامتریک در نظام بازنشستگی نظیر افزایش سن بازنشستگی، نتایج نشان می دهد که اگر سن بازنشستگی فقط برای زنان به 55 سال افزایش یابد، کسری به 9 درصد از تولید ناخالص داخلی در سال 1435 خواهد رسید. اگر سن بازنشستگی زنان و مردان به 60 سال افزایش یابد، کسری به 5/6 درصد از تولید ناخالص داخلی در سال مذکور خواهد رسید و اگر برای هر دو جنس به 65 سال افزایش یابد، کسری بودجه در اوج خود در سال 1440 تنها 2 درصد از تولید ناخالص داخلی خواهد بود و بعد از آن به صفر میل می کند.
۹۱.

بررسی امید مهاجرت در مناطق شهری و روستایی ایران در سال 1395(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امید مهاجرت مهاجرت شهری مهاجرت روستایی مرگ ومیر ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 131 تعداد دانلود : 58
در دهه های اخیر با ثبات نسبی در سطوح  مرگ ومیر و باروری، مهاجرت به یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تغییرات جمعیتی تبدیل شده است. بااین وجود، به دلیل نقص داده های این حوزه، شاخص های اندکی برای تعیین سطح و به دست دادن الگوهای مهاجرتی وجود دارد. جدول امید مهاجرت از تکنیک هایی است که با تکیه بر نرخ و الگوی سنی مهاجرت و مرگ ومیر شاخصی فردی از مهاجرت به دست می دهد که در پیش بینی حجم تحرکات جمعیتی کاربرد دارد. در این مطالعه با استفاده از داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 جداول امید مهاجرت شهری و روستایی بر حسب جنس و سن ساخته شد. یافته ها الگوی سنی یکسان اما میزان امید مهاجرت متفاوتی را برای دو مسیر شهری و روستایی نشان می دهند. امید مهاجرت سالانه زنان شهری با 0.61 تحرک در برابر امید مهاجرت مردان شهری با 0.63 تحرک، مهاجرت های کمتری را برای زنان نشان می دهد. امید مهاجرت سالانه روستایی در هر دو جنس پایین تر از مهاجرت های شهری است، اما هر دو این مسیرهای مهاجرت از الگوی سنی یکسانی تبعیت می کنند. با این تفاسیر باید اظهار داشت که با غالب بودن حجم مهاجرت های شهری در کشور، شاهد تداوم افزایش جمعیت شهرنشین خواهیم بود و باتوجه به اوج این مهاجرت ها در سنین جوانی و فعالیت، همچنان معظل بیکاری در شهرها باقی خواهد بود. 
۹۲.

ظرفیت تحصیلی، بهره مندی از نیروی کار و سرمایه انسانی در میان استا ن های کشور در سال 1395(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شاخص ترکیبی سرمایه انسانی ظرفیت تحصیلی نیروی کار استان های ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 436 تعداد دانلود : 452
سرمایه انسانی، دانش و مهارتی است که افراد را قادر می سازد تا به ایجاد ارزش در نظام اقتصادی بپردازند. هدف این مطالعه، محاسبه سرمایه انسانی استان ها و فراهم کردن زمینه ارزیابی وضعیت این شاخص در کشور است. برای محاسبه شاخص سرمایه انسانی جهانی در ایران از دو زیر شاخص ظرفیت تحصیلی و بهره مندی از نیروی کار استفاده شده است. داده ها از نتایج سرشماری سال 1395 برای 31 استان اخذ شده است و روش محاسبه، نمره استاندارد و میانگین وزنی شاخص ها می باشد. یافته ها نشان دهنده آن است که شاخص سرمایه انسانی در ایران 1/51 درصد است. بالاترین میزان شاخص به استان تهران با 57 درصد و کمترین آن به استان سیستان و بلوچستان با 4/43 تعلق دارد. استان تهران با 9/70 درصد ظرفیت تحصیلی و 2/43 درصد بهره مندی از نیروی کار، رتبه اول سرمایه انسانی در کشور را دارد. استان سیستان و بلوچستان با 7/50 درصد، کمترین میزان ظرفیت تحصیلی و استان لرستان با 2/32 درصد، کمترین میزان بهرمندی از نیروی کار را دارند. نتایج حاکی از برتری شاخص ظرفیت تحصیلی نسبت به بهره مندی از نیروی کار است، اما انطباقی در نحوه بهره مندی از نیروی کار متناسب با پتانسیل های آموزشی کشور دیده نمی شود.
۹۳.

فهم ذهنی مهاجران از جاذبه و دافعه مقصد و مبدأ مهاجرت: مطالعه موردی مهاجران محله خلیج فارس شمالی تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: جاذبه دافعه مهاجرت داخلی تفهم تفسیر ذهنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 975 تعداد دانلود : 426
غالب تحقیقاتی که به بررسی نقش دافعه ها و جاذبه ها در مهاجرت پرداخته اند از رویکرد اثبات گرایی و کمّی به مسئله مهاجرت پرداخته اند و عموماً تفاسیر ذهنی مهاجران نسبت به دافعه و جاذبه مبدأ و مقصد را نادیده گرفته اند. روش تحقیق در این پژوهش روش کیفی و حجم نمونه 23 نفر بوده که از طریق نمونه گیری نظری انتخاب شدند. مصاحبه های انجام شده با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای عرفی تحلیل شدند. نتایج بیانگر این است که از دیدگاه مشارکت کنندگان، جنبه های اقتصادی و معیشتی و شغلی عامل اصلی مهاجرت از حاشیه ها به سوی مرکز است. با این حال پس از مهاجرت و استقرار در مقصد، عوامل گوناگونی به نسبت قبل از مهاجرت به دافعه و یا جاذبه تبدیل می گردند که چندان ارتباطی با نظریه های اقتصادی مهاجرت ندارد. تغییرات ذکر شده از طریق در نظر گرفتن نحوه زیست در اجتماع و جامعه یا به عبارت دیگر زیستن در محیط اجتماعی کوچک و خرد مقیاس و زیستن در کلانشهرها قابل تبیین است. به عنوان نتیجه گیری کلی می توان اینگونه بیان کرد که جاذبه و دافعه های یک محل تنها به وضعیت خود آن محل برنمی گردد بلکه این دافعه ها و جاذبه در پیوند با محلی دیگر و در یک مکانیسم مقایسه است که در ذهن فرد شکل و قوام به خود می گیرد.
۹۴.

انگیزه مهاجرت بازگشتی در شهر سقز: دافعه های شهری یا جاذبه های روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انگیزه مهاجرت بازگشتی جاذبه های روستایی دافعه های شهری شهر سقز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 536 تعداد دانلود : 930
بازگشت به مبدأ مهاجرتی و یا ماندن در مقصد، دو گزینهای است که از آغاز مهاجرت در ذهن مهاجرین نقش می بندد. هدف مقاله حاضر بررسی جاذبه های روستایی و دافعه های شهری مرتبط با انگیزه مهاجرت بازگشتی و شناخت اهمیت هر یک از آنها در شکل گیری انگیزه مهاجرت بازگشتی است. روش تحقیق به صورت آمیخته است و ابزار گردآوری داده ها مصاحبه و پرسشنامه می باشد. جامعه آماری پژوهش، افراد 20 تا 65  ساله شهر سقز و ساکن در سه محله بهارستان بالا، بهارستان پایین و تازه آباد هستند. یافته های بخش کیفی، در جهت شناخت عمیق تر از بستر مورد مطالعه و تدوین پرسشنامه به کار رفت. در بخش کمّی مطالعه، متغیرهای سطح تحصیلات، شبکه روابط شهری، شبکه روابط روستایی، تعلق بومی، و خدمات و امکانات روستایی رابطه مثبتی با انگیزه بازگشت نشان دادند. اما متغیرهای سن و تعداد فرزندان رابطه معنیداری با انگیزه بازگشت نشان ندادند. درنهایت در تحلیل رگرسیون چندگانه مشخص شد که انگیزه بازگشت، بیشتر بازتابی از جاذبه روستایی است تا دافعه شهری و ویژگی های زمینه ایِ مهاجران.
۹۵.

تحلیل کیفی چالش های پیش روی توسعه فرهنگی در قوم بختیاری شهرستان الیگودرز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه فرهنگی الگوی توسعه قوم بختیاری الیگودرز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 425 تعداد دانلود : 602
پژوهش حاضر درصدد تحلیل کیفی چالش های پیش روی توسعه فرهنگی در قوم بختیاری است. روش پژوهش، مبتنی بر روش کیفی است. داده ها با استفاده از فنون مصاحبه عمیق و مشاهده مشارکتی گردآوری شدند. افراد مورد مطالعه دراین پژوهش 38 نفر بودند و با استفاده از تکنیک تحلیل چارچوب، داده ها تحلیل شدند. یافته های پژوهش حول هفت درون مایه اصلی با عناوین کثرت گرایی فرهنگی، سنت گرایی، خاص گرایی، عام کردن امر خاص، عام گرایی، برابری جنسیتی و قانون گرایی مورد تحلیل قرار گرفتند. هر یک از درون مایه های مذکور سه درون مایه فرعی را پوشش می دهند که در پایان با ترکیب درون مایه های اصلی و فرعی به چارچوب و الگوی نظری نهایی دست یافتیم. یافته ها نشان داد که بختیاری ها در برابر ارزش های توسعه محور کمتر مقاومت می کنند و تمایل دارند تا در کنار حفظ فرهنگ بختیاری، به اشاعه آن پرداخته و از مزایای سایر فرهنگ ها نیز برخوردار شوند. بخشی دیگر از یافته ها بیان گر عدم نهادینه شدن قانون گرایی و برابری جنسیتی در بین قوم بختیاری هستند. نتایج نهایی نشان داد که قوم بختیاری از ظرفیت های اولیه برای توسعه فرهنگی برخوردار است و بختیاری ها با توسل به برخی از ارزش ها و ویژگی های فرهنگی، درصدد دستیابی به یک الگوی محلی برای توسعه فرهنگی هستند، اما شرایط مذکور در سایه عدم یک سیاست و الگوی فرهنگیِ بومی شده منجر به توسعه نیافتگی شهرستان الیگودرز شده است.
۹۶.

بررسی حمایت فرزندان بزرگسال از والدین و عوامل اثرگذار بر آن در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: حمایت از والدین حمایت عاطفی حمایت ابزاری حمایت مالی فرزندان بزرگسال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 67 تعداد دانلود : 204
با توجه به تغییرات اقتصادی-اجتماعی در دهه های اخیر و لزوم بررسی روابط بین نسلی، این پژوهش به بررسی ابعاد مختلف حمایت فرزندان بزرگسال از والدین مشتمل بر حمایت ابزاری، حمایت عاطفی و حمایت مالی پرداخته است. جامعه آماری این پیمایش مقطعی، زنان و مردان 18 سال و بالاتر در شهر تهران بوده که حداقل یک والد زنده داشته و هم سکنا نبوده اند. 1000 نفر به شیوه خوشه ای چند مرحله ای از 30 حوزه انتخاب شده اند. یافته ها نشان داد حمایت فرزندان بزرگسال از والدین در ابعاد مختلف یکسان نیست؛ به طوری که حمایت عاطفی از والدین بیشتر و حمایت ابزاری و به ویژه حمایت مالی کمتر گزارش شد. عوامل اثرگذار بر حمایت فرزندان بزرگسال از والدین نیز در ابعاد مختلف یکسان نبوده و متأثر از ویژگی های اقتصادی-اجتماعی، منابع، نیازها و بازدارنده ها در فرزندان بزرگسال و والدین است. حمایت ابزاری از والدین متأثر از سن والدین، ترتیبات زندگی، دین داری فرزندان بزرگسال، تعهد فرزندی و فاصله جغرافیایی است. حمایت عاطفی متأثر از دین داری فرزندان بزرگسال، تعهد فرزندی، تضاد میان والدین و تضاد با والدین است. همچنین، حمایت مالی متأثر از سن والدین، رفاه فرزندان بزرگسال، تعهد فرزندی، تضاد با والدین و فاصله جغرافیایی است. یافته ها تأییدکننده نظریه های نوع دوستی، همبستگی بین نسلی و اقتضایی است.
۹۷.

بازشناسی عوامل مؤثر بر ظرفیت پذیری جمعیتی سکونتگاه های انسانی حوزه های گرم و خشک ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک زندگی مدرن مدرنیته فمنیسم زنان مدیریت بدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 149 تعداد دانلود : 411
مناطق گرم و خشک به عنوان مناطقی که با محدودیت هایی در خصوص دسترسی به منابع زیستی روبرو هستند، همواره با تنگناهایی به منظور توسعه سکونتگاه های انسانی روبرو بوده اند؛ از این روی برنامه ریزی برای سکونتگاه های این مناطق می بایست دربرگیرنده عوامل خاص آن باشد. پژوهش پیش روی در پی آن است تا ضمن ارائه چارچوبی به منظور ارزیابی ظرفیت پذیری جمعیتی این مناطق، بکوشد تا مطالعات آمایش سرزمین را به عنوان مهمترین برنامه منطقه ای کشور مورد سنجش قرار دهد. نتایج پژوهش حاضر گویای آن است که می توان با بهره گیری از نظریات الگو واره انسان شناسانی، عوامل مختلف مؤثر بر ظرفیت پذیری جمعیتی در حوزه های گرم و خشک را در کنار یکدیگر قرار داده و با توجه به اهمیت و اثر هریک طبقه بندی نمود. افزودنی است، سنجش مطالعات آمایش سرزمین با استفاده از چارچوب اکتشافی، گویای آن است که هرچند این مطالعات توانسته اند بخش قابل توجهی از حساسیت های مذکور را مورد نظر قرار دهند، ولی به واسطه محدودیت هایی که عموماً برگرفته از رویکرد کل نگرانه آنها است، موفق به حصول کامل به این مهم نگردیده اند. از این روی می بایست این مطالعات از دو جهت فرایندی و مفاهیم تولیدی، متناسب با حساسیت های هر منطقه و به صورت خاص حوزه های گرم و خشک مورد بازنگری قرار گیرند.
۹۸.

کاربرد مدل ارتقاء سلامت پندر در ارزیابی کیفیت زندگی زنان سنین باروری شهرهای استان سیستان و بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کیفیت زندگی الگوی ارتقاء سلامت پندر خودکارآمدی درک شده زنان سنین باروری سیستان و بلوچستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 637 تعداد دانلود : 856
این مطالعه به صورت توصیفی- تحلیلی با هدف مطالعه تعیین کننده های اجتماعی- جمعیتی کیفیت زندگی زنان 49-15 ساله شهرهای استان سیستان و بلوچستان براساس الگوی ارتقاء سلامت پندر و با حجم نمونه 800 نفر انجام شد. روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و ابزار مورد استفاده پرسشنامه بود. تجزیه و تحلیل داده با استفاده از روش های آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تی مستقل، آنالیز واریانس و رگرسیون خطی چندگانه انجام شد. نتایج تحلیل مدل های رگرسیونی نشان داد خودکارآمدی درک شده دارای بیشترین قدرت پیش بینی کنندگی متغیر کیفیت زندگی بود (288/0Beta=). بعد از آن به ترتیب: عامل موانع درک شده، سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت، سن، تعداد فرزندان و عواطف درک شده، پیش بینی کننده کیفیت زندگی زنان مورد مطالعه بودند و در مجموع این شش متغیر 8/32 درصد تغییرات کیفیت زندگی زنان را پیش بینی می کردند. با توجه به نتایج مطالعه حاضر می توان نتیجه گرفت که سازه های الگوی ارتقاء سلامت پندر از جمله خودکارآمدی درک شده و موانع درک شده و همچنین سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت جهت پیش گویی کیفیت زندگی زنان مناسب اند.
۹۹.

دلایل عدم ماندگاری جمعیت در شهرستان قصرشیرین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عدم ماندگاری جمعیت عوامل اجتماعی عوامل اقتصادی عوامل سیاسی قصرشیرین مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 592 تعداد دانلود : 908
هدف این تحقیق، بررسی عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی عدم ماندگاری جمعیت از نظر ساکنان شهرستان قصرشیرین بوده است. برای این منظور با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای 375 پرسشنامه تکمیل شد. یافته ها نشان داد که میانگین عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی عدم ماندگاری جمعیت شهرستان قصرشیرین از نظر پاسخگویان، به ترتیب برابر با (02/3)، (82/2) و (90/1) بوده است. از بین عوامل اقتصادی، امکانات بهداشتی مقصد و کسب درآمد بیشتر به ترتیب با میانگین (43/3) و (43/3)، از بین عوامل سیاسی، عدم تلاش مدیریت برای سرمایه گذاری با میانگین (10/3) و از بین عوامل اجتماعی، مهاجرت به خاطر خویشاوندان با (23/2)، بیشترین میانگین عدم ماندگاری جمعیت بوده است. میانگین عوامل عدم ماندگاری جمعیت بر حسب برخی ویژگی های فردی، اجتماعی و اقتصادی پاسخگویان متفاوت بوده است؛ میانگین عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی عدم ماندگاری جمعیت در زنان، افراد با تحصیلات بالا، افراد رده های سنی 18 تا 35 سال و افراد با 10 تا 30 سابقه سکونت در شهرستان قصرشیرین نسبت به بقیه بیشتر بوده است. کسانی که درآمد کمتری داشته اند، عامل اقتصادی و کسانی که درآمد بالایی داشته اند، عامل سیاسی و اجتماعی را به عنوان عدم ماندگاری جمعیت ذکر کرده اند. نتیجه عوامل عدم ماندگاری جمعیت از نظر پاسخگویان را می توان به ضعف زیرساخت های درمانی، وجود سرمایه داران غیربومی، مهاجرت به خاطر خویشاوندان و نبود رشته های مختلف دانشگاهی نسبت داد که متناسب با آن پیشنها د هایی مانند ایجاد و تجهیز بیمارستان و درمانگاه ها، بومی گزینی و برپایی رشته های مختلف و أخذ نمایندگی از دانشگاه های معتبر طرح شده است.
۱۰۰.

بررسی انگیزه های مهاجرت ساکنان روستای چغاکبود به شهر کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مهاجرت سرمایه گذاری دولتی بیکاری روستای چغاکبود استان کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 445 تعداد دانلود : 637
مهاجرت از جمله رخدادهایی است که در زمان های مختلف به علل و عوامل متعددی در روستاهای ایران اتفاق افتاده است. استان کرمانشاه یکی از استان های مهاجرفرست از نواحی روستایی به شهری است. در این راستا، شهرستان هرسین، یکی از شهرستان هایی است که بیشترین نرخ مهاجر فرستی را دارد. روستای چغاکبود یکی از روستاها با حجم بالای مهاجرت روستا به شهر است که به همین دلیل برای مطالعه انگیزه های مهاجرت روستاییان انتخاب شده است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است. حجم نمونه تحقیق شامل 48 نفر (از 108 نفر ساکن روستا) است. روش تعیین حجم نمونه فرمول کوکران، روش نمونه گیری، تصادفی سیستماتیک و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. پایایی تحقیق با کمک آلفای کرونباخ (برابر 78/0) و روایی با کمک نظر متخصصان جغرافیا و برنامه ریزی روستایی و توسعه روستایی دانشگاه رازی تایید شد. یافته های همبستگی اسپیرمن نشان می دهند که اشتغال، نابرابری بین روستاها، سرمایه گذاری بخش دولتی، مشارکت مردمی، مهمترین انگیزه های مهاجرت بوده اند. همچنین بر اساس نتایج بتا، حاصل از آزمون رگرسیون می توان فهمید که کمبود سرمایه گذاری بخش دولتی، مهمترین انگیزه مهاجرت روستاییان به شهر بوده است، که نشان از بی توجهی مسئولان به روستای چغاکبود دارد. در مجموع پیشنهاد می شود، که دولت با سرمایه گذاری بر زیرساخت های روستایی و بکارگیری نظرات مردم در تمامی سطوح مشارکت، زمینه کاهش مهاجرت روستاییان به شهر را فراهم کند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان