درخت حوزه‌های تخصصی

گسترش شهرنشینی و افزایش مسائل اجتماعی در شهرها، که سلامت روانی، اجتماعی و به دنبال آن نشاط شهروندان را در معرض خطر قرار می دهد، لزوم توجه به وضعیت نشاط شهروندان را براساس شاخص های مناسب در این شهر مشخص می کند. در علم شهرسازی فراهم کردن فضایی که احساسات و عواطف مثبت را تقویت کند و امکان بروز احساسات و عواطف منفی را به حداقل برساند، ضروری است. بر این اساس، یکی از وظایف اساسی نهادهای اجتماعی و عمومی چون شهرداری و شورای شهر و به طور کلی نظام مدیریت شهری تلاش برای ایجاد فضایی شاد برای شهروندان در جامعه است. این پژوهش با هدف، تبیین معیارهای شهر شاد در شهر سلمانشهر صورت گرفته است. روش جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه و با حجم نمونه 400 عدد و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و در قالب تحلیل های توصیفی و استنباطی انجام شده است. برای اولویت بندی مناطق از مدل تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس و برای تعیین وزن شاخص ها، از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و از نرم افزار Expert choice بهره گرفته شد. طبق نتایج آزمون کروسکال-والیس شاخص های مورد بررسی در بین مناطق پنجگانه شهر سلمانشهر دارای تفاوت معنادار است. با توجه به رتبه کسب شده هر یک از مناطق توسط مدل تاپسیس، منطقه 5 با 0/8344 امتیاز نسبت به نواحی دیگر شهر دارای بالاترین رتبه و مناطق 1 و 4 با 0/7426 و 0/6352 امتیاز در رتبه های دوم و سوم قرار می گیرند و منطقه 3 با 0/3021 امتیاز رتبه چهارم و در نهایت منطقه 2 با 0/0771 امتیاز رتبه پنجم است.

شوک ناشی از بیماری کووید 2019 موجب اختلال در بخش های متعدد تولیدی و از جمله در سیستم های کشاورزی خرده مالک و بخش دامداری و خانوارهای وابسته به آن گردیده است. تجارب زیسته دامداران در مواجهه با مخاطره کووید 19 با هدف شناسایی استراتژی های مداخله در سیستم های حال و آینده به پیش رفته است. لذا این مطالعه، به درک تجارب زیسته و الگوهای رفتاری تاب آور خانوارهای دامدار روستایی در مواجهه با پدیده کووید 19 در شهرستان ایذه (استان خوزستان) پرداخته است. این شهرستان یکی از مناطق با پتانسیل بالا برای فعالیت های دامداری و کشاورزی است و بخش عمده ای از فعالیت های ساکنین روستایی را در برگرفته است. روش پژوهش اکتشافی و از نظریه داده مبنا استفاده شده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق کیفی، شهرستان ایذه را به عنوان مطالعه موردی با استفاده از داده های 17 خانوار دامدار فعال با بیش از 50 راس دام و از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته و منطق اشباع تئوریک به پیش رفته است. بر مبنای فرآیند تجزیه و تحلیل داده های پژوهش و کدگذاری های علمی، 6 مقوله هسته ای شامل "اختلال در چرخه تولید و درآمد خانوار"؛ "تشدید فقر اقتصادی خانوارهای دامدار" ؛ "خشکسالی و بیماری های فصلی دام زمینه های مقاوم در تشدید شرایط بحران خانوارهای دامدار" ؛ "تقاضا و بهره گیری از منابع مالی خرد فرصتی برای خروج از بحران"؛ "ضعف عملکردی ساختارهای حمایتی و بیمه ای" ؛ و "پیامدهای اجتماعی-اقتصادی دوران شدت مخاطره کووید" استخراج گردید. پدیده کانونی پژوهش " کووید 19و ناکارآمدی فضایی (ضعف ساختاری –عملکردی) " است. این پدیده شرح می دهد که وجود مخاطره کووید 19 بسیاری از ناکارآمدی های نهادی، سیاسی، اقتصادی و مدیریتی در سیستم های تولید دام خرد و فشارهای مضاعف بر خانوارهای دامدار را عیان می سازد. این تحقیق مسیرهای مفهومی و تجربی را برای حمایت از سیستم های کشاورزی خرده مالک بویژه دامداران خرد ارایه نموده است.

.وجود گسل های متعدد و فعال، استان کرمان را از جمله مناطق لرزه خیز قرار داده است. گسل کوهبنان، لکرکوه و نایبند در شمال کرمان، گسل گوک و شهداد در مرکز و گسل های بم و سبزواران در جنوب استان جنباترین گسل های منطقه را تشکیل می دهند. آنچه در مورد گسل اهمیت دارد، بزرگی زمین لرزه احتمالی در اثر جنبش یک گسل و توان لرزه زایی گسل می باشد، تعیین حریم و پهنای گسل برای سکونتگاه های شهری و روستایی دارای اهمیت فراوان می باشد. وجود چندین شهر و هزاران روستا در حریم گسل و یا در شعاع چند کیلومتری آن در منطقه، که در خطر زلزله و مخاطرات ناشی از آن واقع شده اند ضرورت بررسی و تعیین حریم گسل ها را بیان می کند. تعیین حریم گسل بر اساس راستای حرکت و نوع گسل به دو روش IBC و پهنه بندی انجام می شود. در این پژوهش پس از شناسایی و بررسی گسل های فعال منطقه با تحلیل آماری توان لرزه زایی گسل ها با توجه به فرمول MS= logL + 5/4، محاسبه شد. همچنین با تاکید بر راستای جابجایی گسل ها (راستالغز، کششی، معکوس) نقشه پهنای حریم گسل های مختلف به روش دوم (پهنه بندی) ترسیم گردید. سپس با انطباق حریم گسل ها و موقعیت قرارگیری مراکز جمعیتی شهری و روستایی، مناطق در معرض خسارات زلزله مشخص گردید. یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهد شهرهای کوهبنان، کیانشهر، هجدک و بروات درست در حریم گسل و شهر گلباف در نزدیکی حریم گسل و همچنین صدها روستا در حریم گسل ها استقرار یافته اند.

رودخانه ها یکی از معدود پدیده های طبیعی می باشند که علیرغم خسارات و زیانهای بیشماری که از دیرباز به انسانها وارد نموده اند ، بدلیل تأثیر ویژه در زندگی بشر و شکل گیری تمدنها همواره انسان ها را به اراضی حاشیه رودخانه فراخوانده اند . در ایران نیز بدلیل وسعت زیاد ، اقلیم متعدد و تراکم زمانی و مکانی بارش ها در اکثر حوضه های آبخیز ، همه ساله شاهد سیلاب های عظیمی در اکثر مناطق کشور بوده که بسیاری از آنها ، خسارات جانی و مالی فراوانی را به بار می آورند. این تحقیق بازهای به طول حدود 10 کیلومتر از رودخانه کر (پایین دست ایستگاه هیدرومتری چمریز) انتخاب شد و پس از تهیه آمار حداکثر دبی لحظهای رودخانه در دو حالت قبل و بعد از احداث سد ملاصدرا، اثر احداث سد بر روی جریان رودخانه بررسی شد. سپس با در نظر گرفتن دبی رودخانه به ازای دبی با دوره بازگشت 25 سال برای دو حالت قبل و بعد از احداث سد مدل جریان ماندگار رودخانه مذکور توسط نرم افزار HEC-RAS تهیه و سپس با یکدیگر مقایسه شدند. در ادامه بر اساس دبی با دوره بازگشت 25 سال بعد از احداث سد اقدام به تغییر ضریب زبری مانینگ به میزان 50 درصد از مقدار اولیه گردید و مجدداً مدل HEC-RAS اجرا گردید.احداث سد نقش بسزایی در کاهش سیلاب رودخانه کر داشته است، بطوری که احداث سد مذکور باعث شده است که برخی از پارامترها مانند تراز سطح آب، سرعت جریان آب، مساحت جریان آب، میزان دبی در رودخانه و همچنین سیلاب دشتهای آن کاهش یابد.نتایج آنالیز حساسیت برخی از پارامترها نسبت به ضریب زبری مانینگ نشان دادکه باکاهش ضریب زبری مانینگ،برخی ازپارامترها نظیرترازسطح آب و مساحت جریان نیزکاهش و پارامترهای نظیر سرعت جریان آب، دبی رودخانه، دبی رودخانه در ساحل سمت راست و چپ افزایش یابد و بالعکس.

بروز انواع نابرابری ها،فقر گسترده، سو تغذیه و... نمونه هایی از آثار سو رشد شهرنشینی بود. به همین دلیل توجه بسیاری از دانشمندان و صاحب نظران به مفهوم کیفیت زندگی معطوف شد تا از این طریق تلاش هایی در راستای ارتقای شرایط زندگی و بهبود بخشیدن به بعد کیفی زندگی بشر صورت گیرد. بسیاری از مطالعات نشان می دهد، رضایت مندی از ابعاد و ویژگی های مختلف محله، بر کیفیت زندگی ساکنان تاثیرگذار است. با توجه به این که رضایتمندی از زندگی، یعنی رضایتمندی همه جانبه از تمامی بخش های زندگی، چنانچه این نوع از رضایتمندی در میان ساکنین شکل نگیرد، معضلات جدی تری نظیر مهاجرت های درون شهری، تضاد های شدید طبقاتی و مسأله بالاشهر و پایین شهری صورت می پذیرد. بنابراین شناسایی عوامل موثر بر رضایتمندی سکونتی در هر محله که مطابق با خواسته های ساکنین آن محله نیز باشد، یکی از اصلی ترین اهداف برنامه ریزان شهری به منظور افزایش رضایتمندی سکونتی است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر تعلق مکانی و کیفیت محیطی در ارتقا رضایتمندی شهروندان از محلات به رشته تحریر درآمده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده، روش جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای و پیمایشی،حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 315 نفر برآورد گردید. به منظور آزمون فرضیات مطرح شده در این پژوهش از مدل سازی معادلات ساختاری در محیط نرم افزار لیزرل استفاده شد. نتایج پژوهش بیانگر این مطلب است حس تعلق مکانی و کیفیت محیط بر میزان رضایتمندی ساکنان از محله تاثیر معناداری دارد.

پیاده راه ها مکان هایی هستند که به ارتقاء سلامت جسمی و روحی انسان و تحرک اجتماعی آنان، خلق فضاهای انسانی و هویت شهرها کمک می کند. اما زمانی این شرایط محقق می شود که پیاده راه براساس نیازها و توقعات شهروندان ساخته شود. بنابراین آگاهی مدیریت شهری از عواملی که اهمیت بالایی در پیاده راه ها از نظر شهروندان دارد و همچنین بررسی میزان موفقیت پروژه های احداث پیاده را ه در جهت رفع نواقص و مشکلات موجود در این فضاها ضروری است. در این پژوهش سعی شده با درنظرگرفتن مجموع کاملی از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت پیاده راه و استفاده از روشی متفاوت با سایر پژوهش های پیشین به ارزیابی این عوامل در دو فاز اجراء شده پیاده راه شهر رشت از دیدگاه شهروندان پرداخته شود تا علاوه بر یافتن بااهمیت ترین عامل، دو فاز پیاده راه نیز با یکدیگر مقایسه شوند. روش پژوهش حاضر برمبنای هدف، کاربردی و برمبنای روش اجرا، توصیفی - تحلیلی است. براساس ادبیات پژوهش، چهار معیار (کالبدی - فضایی، دسترسی، اجتماعی - اقتصادی، خرد طراحی) و 22 شاخص انتخاب شده است. در گام بعدی، با توزیع 392 پرسشنامه در بین شهروندان بصورت نمونه گیری تصادفی ساده، با بکارگیری روش آنتروپی شانون، ضریب اهمیت معیارها و شاخص های مطالعاتی و امتیاز وزندار آن ها در دو فاز بدست آمد. نتایج نشان می دهد که در مجموع میزان رضایتمندی شهروندان از پیاده راه در حد متوسط است و معیار خرد طراحی و سه شاخص «طراحی مناسب برای معلولین و سالمندان»، «نورپردازی در شب» و «جانمایی مناسب سطل زباله، آبخوری و...» از اهمیت بالایی برخوردار هستند و بر کیفیت پیاده راه بیشترین تاثیر را می گذارند. این عوامل در فاز اول، رضایتمندی بیشتری در مقایسه با فاز دوم پیاده راه دارد. بطورکلی از نظر شهروندان، فاز اول پیاده راه با امتیاز نرمالایز (52/0) نسبت به فاز دوم (47/0) وضعیت مطلوبتری دارد. این نتایج می تواند در موفقیت مدیریت شهری در جهت احداث پیاده را ه هایی مطلوب موثر باشد. در صورتیکه به طراحی این فضاها بیشتر توجه شود.

زمینه و هدف: گسترش موفقیت آمیز یک بیماری عفونی که از فردی به فرد دیگر منتقل می شود به عوامل زیادی وابسته است. درک رفتار بشر از دیرباز به عنوان یکی از کلیدهای درک شیوع بیماری های واگیردار شناخته شده است. جغرافیای رفتاری یک رویکرد در جغرافیای انسانی است که از روش ها و مفروضات رفتارگرایی برای تعیین فرایندهای شناختی درگیر در درک فرد یا واکنش به محیط خود استفاده می کند. این علم به مطالعه فرایندهای شناختی با واکنش به محیط، از طریق رفتارگرایی می پردازد.روش بررسی: در این مطالعه ما برانیم با رویکرد آینده پژوهی به شناسایی عوامل کلیدی جغرافیای رفتاری در وضعیت آینده ی بیماری های واگیردار در شهرهای ایران با مطالعه موردی شهر نورآباد بپردازیم.  پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از حیث روش پیمایشی در سطح اکتشافی و مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی صورت گرفته است. نیروهای پیشران با روش دلفی مشخص، و سپس این عوامل با ستفاده از نرم افزار (Mic Mac) براساس میزان اهمیت و عدم قطعیت، اولویت بندی و حیاتی ترین عوامل مشخص شده است.  یافته ها و نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاکی از آن است از بین این متغیرها، رفتار کنشی، تورم و فرهنگ معاشرت تاثیرگذارترین عوامل کلیدی جغرافیای رفتاری شهر نورآباد در مواجهه با بیماری های واگیردار می باشد همچنین فرصت های محدود اشتغال، عدم رعایت اصول بهداشتی توسط رانندگان وسایل نقلیه عمومی، ضعف سرمایه اجتماعی، عادی انگاری وضعیت موجود، در رتبه های بعدی و  دارای بیشترین اثرگذاری مستقیم بوده اند.بنابراین با توجه به یافته های پژوهش می توان گفت؛ حساسیت جمعیت و رفتار و ارتباطاتی که در فضای جغرافیایی توسط شهروندان صورت می پذیرد به طور مؤثری باعث انتقال عفونت و بیماری واگیردار می شود.

مقدمه تصمیم های عجولانه مدیریتی، مدیریت شهری غیرمتخصص و نبود مطالعات دقیق در طرح های توسعه، در شهرها و به خصوص کلان شهرها، منجر به به وجود آمدن محله هایی با بافت ناکارآمد شده است. یکی از عواقب این تصمیم ها، ایجاد مسئله ای به نام جدایی گزینی در محله های شهری است که به جدایی گروه های مختلف جمعیتی منتج شده است که این مسئله می تواند باعث کاهش تعاملات اجتماعی - اقتصادی ساکنان محله های اطراف آن، کاهش ورود بخش سرمایه گذاری برای توسعه این بافت ها، تغییر نگرش در بیشتر شهروندان نسبت به انتخاب فضای سکونتی خود، مهاجرت ساکنان اصلی و ورود جمعیت غیربومی به بافت و ایجاد مشکلات فراوان برای ساکنان بافت یادشده می شود. در نتیجه این جدایی گزینی، تماس های میان اعضای این طبقه فقیر، زیاد و ارتباط بین طبقه ای، کاهش می یابد و با کاهش طبقه متوسطِ ساکن در بافت ناکارآمد، نابهنجاری های اجتماعی در محله ها شدید می شود. بافت فرسوده واقع در محله قیطریه با جمعیتی حدود 3 هزار نفری، واقع در بافت قدیمی این محله است. دلیل انتخاب محله قیطریه، وجود فرسودگی بافت در بخشی از محله و هسته مرکزی آن و وجود ویژگی های اقتصادی – اجتماعی یکسان در دو قسمت محله (محدوده بافت ناکارآمد و بقیه محله) است. البته، توجه به اهمیت محله به عنوان عنصر پایه نظام شهرسازی در مبانی و مباحث برنامه ریزی شهری و میزان رضایت شهروندان از محل سکونت و مشارکت آن ها در روند بهبود محله ها و نبود توجه کافی در این زمینه، اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق را چندین برابر می کند. در این راستا، با وجود مسائل متعدد در این بافت ها، بررسی مسئله ارتباط این نوع بافت ها با مسئله جدایی گزینی فضایی – اجتماعی، می تواند از مهم ترین مسائل محله های شهری تلقی شود. بنابراین، در این پژوهش، به بررسی جدایی گزینی کالبدی و اجتماعی در بافت فرسوده و ناکارآمد محله قیطریه تهران پرداخته می شود. مواد و روش روش تحقیق در مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری داده های تحقیق از اطلاعات موجود در بلوک های آماری سال 1395 شهر تهران، داده های طرح تفصیلی و پرسشنامه استفاده شده است. برای بررسی نحوه توزیع و پراکنش پدیده های اجتماعی و فضایی کالبدی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی مدل های مختلفی تعریف شده اند. مدل میانگین نزدیک ترین همسایگی، مدل خودهمبستگی فضایی محلی موران و مدل تحلیل لکه های داغ و سرد از جمله این مدل ها هستند که در این پژوهش به کار گرفته شده اند.  ابزار تحلیل خودهمبستگی فضایی آماره موران نیز الگوی توزیع فضایی عوارض و پدیده ها را با در نظر گرفتن هم زمان موقعیت مکانی و خصیصه های درونی این عوارض ارزیابی می کند. مدل میانگین نزدیک ترین همسایگی هم از جمله آزمون های خوشه بندی است که برای تعیین الگوی پراکندگی پدیده ها از آن استفاده می شود. براساس این روش، شاخصی به نام Rn (میزان مجاورت) به دست می آید که دامنه آن بین عدد صفر تا 2/15 متغیر است. این شاخصِ پراکندگی، نحوه و چگونگی الگوی توزیع فضایی پدیده ها و عناصر را در محدوده مطالعاتی بیان می کند.  یافته ها در این قسمت از پژوهش برای سنجش جدایی گزینی، از 30 شاخص در سه بُعد اقتصادی با شش شاخص، بعد اجتماعی- جمعیتی با 15 شاخص و بعد کالبدی- فیزیکی با نه شاخص استفاده شده است. شاخص های مورد استفاده برای سنجش جدایی گزینی بعد اقتصادی از بلوک های آماری سرشماری نفوس و مسکن 1395 استفاده شده، عبارت اند از: نرخ اشتغال، بار تکفل، نرخ فعالیت، نرخ اجاره نشینی، نرخ مالکیت و نسبت جنسی اشتغال. برای سنجش طبقات بعد اقتصادی از مدل تاپسیس استفاده شده است که خروجی مدل به بلوک های آماری در Arcgis Pro 3.0 پیوست شد و با استفاده از روش طبقه بندی چندکی طبقه بندی گروه های جمعیتی انجام شد که 34/6 بلوک در طبقه پایین، 32/7 درصد در طبقه متوسط و 32/7 درصد نیز در طبقه بالا واقع شده اند. طبق مدل موران، به طور کلی الگوی توزیع بُعد اقتصادی به صورت خوشه ای است و میزان شاخص هم برابر 0/142 است. برای جداشدگی بُعد اجتماعی 15 شاخص استفاده شده است، که چهار شاخص حس تعلق، آرامش و سکون، روابط اجتماعی و اعتماد، از طریق پرسشنامه محاسبه شده و 11 شاخص دیگر (نرخ سواد، بعد خانوار، نسبت جنسی، تراکم جمعیت، نسبت مهاجرنشینی، نسبت طلاق، نسبت جنسی سواد، نسبت جنسی جمعیت محصل، درصد سالمندان، نسبت جنسی سالمندان، نسبت زنان سرپرست خانوار) از طریق محاسبه شاخص ها روی بلوک های آماری سرشماری نفوس و مسکن محاسبه شده اند. برای سنجش طبقات بُعد اجتماعی- جمعیتی از مدل تاپسیس استفاده شده است که خروجی مدل تاپسیس به بلوک های آماری در Arcgis Pro 3.0 متصل و با استفاده از روش طبقه بندی چندکی اقدام به طبقه بندی گروه های جمعیتی شده است که 34/6 بلوک در طبقه پایین، 32/7 درصد در طبقه متوسط و 32/7 درصد نیز در طبقه بالا واقع شده اند. میزان شاخص موران جهانی برابر 0/007 و الگوی توزیع نیز تصادفی است. برای سنجش طبقات بُعد کالبدی فضایی از مدل تاپسیس استفاده شده است که خروجی مدل تاپسیس به بلوک های آماری در Arcgis Pro 3.0 مرتبط و با استفاده از روش طبقه بندی چندکی، اقدام به طبقه بندی گروه های جمعیتی شده است؛ که 34/6 بلوک در طبقه پایین، 32/7 درصد در طبقه متوسط و 32/7 درصد نیز در طبقه بالا واقع شده اند. بر اساس مدل موران جهانی الگوی توزیع بعد کالبدی- فضایی خوشه ای است و شاخص موران برابر 0/008 است. نتیجه گیری در بُعد اقتصادی، بین شش شاخص مورد مطالعه وزن نرخ اجاره نشینی برابر 0/354 دارای بیشترین وزن و نرخ فعالیت با وزن 0/052 دارای کمترین وزن است. بر اساس شاخص های اقتصادی 34/6  بلوک در طبقه پایین، 32/7  درصد در طبقه متوسط و 32/7 درصد نیز در طبقه بالا واقع شده اند و طبق مدل موران به طور کلی الگوی توزیع بُعد اقتصادی به صورت خوشه ای است و میزان شاخص هم برابر 0/142 است. بر اساس خروجی وزن دهی مدل AHP از شاخص های مورد بررسی در بُعد اجتماعی- جمعیتی، نسبت مهاجرنشینی با وزن 0/171 دارای بیشترین وزن و شاخص بُعد خانوار با وزن 0/019 دارای کمترین امتیاز است. در بُعد کالبدی- فیزیکی 11 شاخص بررسی شد، که شاخص فرسودگی قطعات دارای بیشترین امتیاز و اثر آن برابر 0/224  است و خانوار در واحد مسکونی با ارزش 0/028  دارای کمترین ارزش در جدایی گزینی شده است. از مجموع بلوک های محله که 34/6  بلوک در طبقه پایین، 32/7  درصد در طبقه متوسط و 32/7 درصد نیز در طبقه بالا واقع شده اند و بر اساس مدل موران جهانی الگوی توزیع بُعد کالبدی- فضایی خوشه ای است و شاخص موران برابر 0/008 است. جدایی گزینی بعد اجتماعی- جمعیتی شاخص های تک گروهی در بُعد یکنواختی برابر میانگین آن در سطح محله برابر 0/6 است، در واقع در مرز ورود به جداشدگی بالا واقع شده است. از نظر سطح جداشدگی طبقه متوسط با امتیاز 0/6964 در رتبه اول و طبقه بالا با امتیاز 0/6776 در رتبه دوم و طبقه پایین با امتیاز 0/658  در رتبه سوم جداشدگی قرار دارند. به طور کلی، میانگین این شاخص برای هر سه طبقه برابر 0/67 است. از نظر دسته بندی ایسلند و همکاران در طبقه بالا واقع شده است؛ اما چون فاصله کمی با 0/6 دارد، کمی فراتر از حد آستانه قرار دارد. اما بر اساس شاخص آنتروپی که میانگین آن برابر 0/18 است و چون کمتر از 0/3 است، جدایی شدگی در سطح پایینی اتفاق افتاده است. شاخص جینی نیز برابر 0/683 است و چون بالاتر از 0/6 است، جداشدگی در سطح بالا اتفاق افتاده است. بیشترین جداشدگی در طبقه متوسط با امتیاز 0/697 و در رتبه دوم طبقه بالا با امتیاز 0/68  و طبقه پایین به نسبت با میزان کمتر جداشدگی مقدار آن برابر 0/66 است و در تمامی سطوح شاخص آتکینسون نیز جداشدگی در سطح بالا اتفاق افتاده و میانگین شاخص نیز برابر 0/678 است. 

اکثر شهرهای کشور با چنگ اندازی به اراضی کشاورزی پیرامون شهر به نام باغشهر، این اراضی را زیر ساخت و ساز در آورده و آن را از حیطه انتفاع خارج کرده اند. این تحقیق با هدف واکاوی علل و عوامل موثر بر تولید و ایجاد باغشهر در نواحی پیراشهری زنجان می باشد. ماهیت تحقیق از نوع پژوهشهای آمیخته کیفی-کمی با رویکرد اکتشافی بوده و از نظر هدف کاربردی است. ابزار مورد استفاده Gis _ روش دلفی وT تک نمونه ای و جامعه آماری نیز کارشناسان راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی(n= 30) و ساکنان مجتمع های مسکونی اسلام آباد و بیسیم و قائم (n =240) بودند. یافته های حاصل از مجموع 240 پرسش نامه پخش شده برای ساکنان مجتمع های مسکونی با استفاده از آزمونT تک نمونه ای با سطح معناداری 05/0≥0 و از 30 پرسش نامه پخش شده برای کارشناسان راه و شهر سازی و جهاد کشاورزی با استفاده از روش دلفی با سطح معناداری( 000/0) بدست آمد و فرضیه « عدم توجه به تولید فضای باغشهری در محدوده قانونی شهرها موجب چنگ اندازی ساکنین شهری به اراضی مرغوب کشاورزی و از انتفاع انداختن آنها » تایید گردید. یافته های حاصل از Gis نیز بوضوح این عدم توجه به تولید فضای باغشهری را در طرح های توسعه شهری و پیامدهای آن در تغییر کاربری اراضی کشاورزی پیراشهری خود را به شکل باغ شهر نشان داد. نتایج گویای آسیبهای طرح های توسعه شهری در کوچک سازی تفکیکهای شهری و افزایش تراکم ساختمانی و به تبع آن نادیده گرفتن فضاهای باز و نیمه باز در معماری مدرن معاصر و نتیجه آن (زایش باغ شهر) است. لذا توجه به نظام باغشهری در طرح های توسعه شهری پیشنهاد می گردد.

امروزه کشف و جستجو در شجره نامه خانوادگی و سفر به منظور نسب شناسی یکی از انگیزه های گردشگری و اوقات فراغت است که نه تنها فرصت هایی را برای معرفی و حفظ میراث های خانوادگی ایجاد می کند، متنوع کردن بازار گردشگری را به دنبال خواهد داشت. پژوهش حاضر سه هدف زیر را دنبال می کند: 1. شناسایی پتانسیل های اصفهان برای ایجاد و رونق گردشگری شجره نامه؛ 2. معرفی بسته های سفر مناسب رونق گردشگری شجره نامه در استان اصفهان؛ 3. شناسایی راهکارها و استراتژی های مناسب برای رونق گردشگری شجره نامه در استان. پژوهش حاضر، از نوع اکتشافی و روش کیفی (تحلیل مضمون) در آن استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را متخصصان حوزه تاریخ، گردشگری و فرهنگ تشکیل داده است. یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که اصفهان به دلیل وجود خاندان های مشهوری که در طول تاریخ به اصفهان مهاجرت کرده اند و خاندان های اصفهانی که به دلیل خدمات یا پیشه خود شهرت داشتند، وجود بازماندگان خاندان های سلطنتی در اصفهان، وجود محله هایی به اسم شهرهای دیگر در اصفهان، حضور مهاجران و پناهندگان در طول تاریخ و گذشته متفاوت تقسیمات کشوری پتانسیل لازم را برای رونق گردشگری شجره نامه دارد. به علاوه، بسته های سفر ورودی، خروجی و بازدیدهای شهری به عنوان فرصت های درآمدزایی در بخش گردشگری شجره نامه در استان معرفی شد. درنهایت چهار استراتژی رسوخ در بازار، توسعه محصول، یکپارچگی افقی و مشارکت به عنوان استراتژی های مناسب برای رونق گردشگری شجره نامه در اصفهان معرفی شد

شناخت اقلیم و پارامترهای مورد نیاز محصول های کشاورزی از مهمترین عوامل موثر در تولید است. با بررسی های هواشناسی کشاورزی می توان امکانات بالقوه را در مناطق مختلف مشخص و حداکثر بهره برداری را کرد. به علت توان های بالقوه دیم زارهای استان همدان، بررسی جامعی بر اساس آمار 20 ساله(1395-1375) عناصر اقلیمی 9 ایستگاه سینوپتیک اصلی و تکمیلی انجام گرفت.به این منظور با توجه به شرایط فنولوژیکی گندم و تطبیق آن با شرایط اقلیمی مورد نیاز در استان همدان به بررسی شاخص های موثر در کشت محصول پرداخته شده است. در نهایت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ،مدل (AHP)به پهنه بندی عناصر اقلیمی و همچنین وزن گذاری آن ها اقدام شد. سپس مناطق مناسب و نامناسب استان جهت کشت گندم دیم مشخص گردید. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این واقعیت می باشد که در بین عناصر اقلیمی عنصر بارش سالانه و نحوه توزیع آن در طول فصول رشد، همچنین درجه حرارت تراکمی مهمترین عامل در فرایند کشت گندم دیم است.بدین ترتیب بر اساس نقشه های استخراج شده از مدل (AHP)، حدود18 درصداز مساحت استان که در قسمت های غرب و جنوب غرب که شامل شهرهای نهاوند،تویسرکان و اسدآباد می باشد دارای استعداد بسیار مناسب ، 46 درصدمتوسط ،34درصد با استعداد مناسب و 2 درصد به نمایندگی شهر قهاوند از توابع شهر همدان فاقد استعداد لازم می باشد.

مطالعه حاضر با هدف ساماندهی رودخانه ی کشکان شهرستان پلدختر سعی دارد با استفاده از این عنصر با ارزش طبیعی، شهر را احیا و ساماندهی نموده و از پتانسیل های آن در جهت سرزندگی و توسعه گردشگری و رونق اقتصادی استفاده نماید. مسیر رودخانه های درون شهر به دلیل خطی بودد می توانند به عنواد یک محور پایدار گردشگری شهری مورد استفاده قرار گیرند. در صورت ساماندهی فضایی و مکانی رودخانه ها برای چنین مقصودی، می توان از الگوهای متنوع و در عین حال استاندارد برای شکل دهی و مدیریت طول رودخانه ها بهره گرفت. در نهایت یافته های مطالعات کتابخانه ای و نتایج یک بررسی میدانی از طریق توزیع پرسشنامه و با استفاده از نرم افزار SPSS از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است، که ضریب به دست آمده در این پژوهش معادل837/0 محاسبه شده است که مبین اعتبار مناسب برای گردآوری داده ها می باشد. در مرحله آخر با استفاده از نرم افزار AMOS و روش معادلای ساختاری رابطه بین مولفه های اصلی پژوهش و متغیر های تشکیل دهنده هر کدام مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته شده اند. محدوده نتایج نشان داد مهم ترین راهبرد برای ایجاد گردشگری رودخانه شهری در پلدختر عبارت است از: تلاش برای ایجاد محیطی اجتماعی و امن با امکانات و سهولت دسترسی و تاکید خاص نسبت به مسائل زیست محیطی و بوم شناختی. به همین منظور معیارهای اصلی طراحی مبتنی بر قابلیت های محلی تعریف می گردد. لازم به ذکر است در زمینه های اجتماعی، تفریحی، تاریخی و زیست محیطی نیز روال بر همین منوال است و این بدان معناست که کلیه راهبردها و معیارهای ساماندهی فضایی و مکانی رودخانه در راستای بومی گرایی و توجه به خواسته های مردم ساکن در محدوده و در یک کلام استفاده کنندگان از طرح به کار گرفته شده است.

هدف پژوهش تبیین فراوانی، توزیع زمانی، استمرار امواج گرمایی و شناسایی روند رخداد آن در دامنه های جنوبی البرز مرکزی است. بنابراین با استفاده از روش های آماری و داده های دمای بیشینه روزانه ایستگاه های همدیدی تهران (مهرآباد)، قزوین و سمنان برای دوره آماری 30 ساله (2016-1986) مشخصه های ذکر شده استخراج گردید، در گام نخست برای شناخت میزان تغییرپذیری و آگاهی از روند ماهانه دماهای بیشینه در دوره مورد پژوهش از روش ناپارامتری من کندال استفاده گردید. در ادامه برای شناسایی شدت، دوام و بسامد رخداد امواج گرمایی از نمایه های صدک (95. 98) و انحراف نرمال شده دما (NTD) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که فراوانی موج های گرمایی کوتاه مدت بیشتر بوده است. بیشترین فراوانی مربوط به امواج 2 روزه بوده، و به ترتیب ایستگاه های تهران (مهرآباد)، سمنان و قزوین فراوانی رخداد بیشتری دارند. بیشترین فراوانی رخداد سالانه به ترتیب در ایستگاه تهران (11موج در سال 2010)، در سمنان (9 موج در سال 2015) و قزوین (7 موج در سال 2015) شناسایی شد. بالاترین فراوانی ماهانه رخداد امواج گرمایی در ماه های ژوئن و سپتامبر ثبت شده است. بیشترین تداوم (15 روزه) در ماه مارس 2008 با روش صدک در ایستگاه مهرآباد بدست آمد. در روش انحراف نرمال شده دما در سال 2008 به صورت یک موج گرم (12روزه) محاسبه شد. بالاترین فراوانی سالانه رخداد اموج گرمایی در هر سه ایستگاه در سال 2015 رخداد داده است. واکاویی روند حاکی از افزایش رخداد امواج گرمایی در دوره سرد سال بوده، اما در دیگر فصل ها روند تغییرات معنی داری بدست نیامد. بطوریکه گویای کاهش شدت سرمای زمستانه در دامنه های جنوب البرز است. نتایج حاصل از دو روش نشان داد که در روش انحراف نرمال شده دما تعداد موج های گرمایی بیشتری نسبت به روش صدک ثبت گردید، ولی با این وجود در روش صدک شناسایی موج های گرمایی در دوره سرد سال نمایان تر بوده است.

نتایج بررسی داده های مشاهداتی نشان داد که ابرهای خزری در قالب ابرهای پایین از نوع استراتوس و ابرهای میانی از نوع آلتوکومولوس در منطقه مشاهده شدند. به طوری که در بین ابرهای پایین ارتفاع های 750 و 900 متر و در بین ابرهای میانی ارتفاع 2700 متر بیشترین درصد فراوانی را داشتند. نتایج بررسی مقدار بارش ابرهای خزری نشان داد که در بیشتر منطقه، بارش های 1 تا 5 میلی متر رخ داده است. همچنین همبستگی پارامترهای ابر با بارش ابرهای خزری نشان داد که بارش با پارامترهای ارتفاع ابر، ضخامت نوری ابر، اندازه ذرات ابر و محتوای آب و یخ ابر رابطه مثبت و با دما قله ابر رابطه منفی داشته است. نتایج اعمال مدل رگرسیون چند متغیره شان داد که پنج پارامتر ابر حدود 17 درصد تغییرات بارش ابرهای مذکور را پیش بینی کردند. مطالعه سازکارهای همدیدی نشان داد عامل اصلی شکل گیری ابرهای خزری صعود اورگرافیگی توده هوای پایدار بوده است. به این صورت که با استقرار هسته پرفشار 1012 میلی بار در شمال دریای خزر باعث انتقال شمال به جنوب جریان باد همراه با انتقال رطوبت دریا به ساحل جنوبی دریای خزر، صعود اورگرافیگی توده هوا و تشکیل ابرهای خزری در منطقه شده است. نتایج ردیابی مسیر جریان رطوبت مدل HYSPLIT نشان داد که منشاء اصلی رطوبت منطقه از دریای خزر بوده است.

نظریه شهر خلاق سعی دارد تا کیفیتی را شرح دهد که تصویر ذهنی یک شهر را برای شهروندان زیباتر و خاطره آن را ماندگارتر نماید. هدف از مطرح کردن مفهوم کیفیت زندگی شهری در این نظریه، اصلاح تکامل توسعه شهری از مفهوم رشد کمی به توسعه پایدار شهری است. پژوهش های صورت گرفته در سال های اخیر نشان می دهد، شهر مشهد با وجود زیرساخت های مناسب فرهنگی، مذهبی، دانشگاهی، صنعتی و ... در مقایسه با شهرهای موفق فاصله زیادی دارد ولی ظرفیت تبدیل شدن به شهر خلّاق را داراست. این که با وجود ظرفیت های موجود، چه آینده ای برای شهر مشهد متصور است، نیازمند مطالعاتی به روز است، در این راستا پژوهش حاضر به بررسی سناریوهای تحقق شهر خلّاق با تأکید بر شاخص کیفیت زندگی پرداخته می شود. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و گردآوری اطلاعات با روش اسنادی - کتابخانه ای انجام شده است. با مطالعه منابع تخصصی 37 متغیر مرتبط با موضوع شناسایی و با در نظر گرفتن جنبه های مکانی و غیرمکانی، گویه های اقتصادی، فرهنگی، کالبدی، مدیریتی، فن آوری و زیست محیطی دسته بندی گردید. مهم ترین عامل در دستیابی شهر مشهد به خلاقیت، «میزان تعامل این شهر با سایر شهرهای دارای گردشگری مذهبی» معرفی گردید. براساس نتایج نرم افزار سناریو ویزارد، چهار سناریو قوی برای کلانشهر مشهد شناسایی و از میان 44 وضعیت موجود در مورد تمام سناریوها، تعداد 25% وضعیت ارتقا، %55/29 وضعیت ایستا و %5/45 وضعیت کاهشی دارند. سناریو مشهد خلاق با مطلوبیت 11 عامل کلیدی و با عدد سازگاری 5، محتمل ترین سناریو از نگاه متخصصان بوده و ایده آل ترین وضعیت در چشم انداز 10 ساله جهت ایجاد شهر خلاق در کلانشهر مشهد را نشان می دهد.

حضور آگاهانه ی مردم در صحنه فعالیت های گردشگری از طریق اصل ارتباط ارگانیک  بین توسعه پایدار و گردشگری پایدار، یکی از شاخص های اصلی توسعه پایدار است. امروزه از گردشگری اجتماع محور  تحت عنوان  CBT یاد می کنند در حقیقت CBT، نوعی از گردشگری جایگزین است که بر ظرفیت سازی و توانمندسازی مردم محلّی، به عنوان ابزارهایی برای رسیدن به توسعه جامعه تمرکز دارد. این نوع از گردشگری براساس رویکرد مشارکتی شکل گرفته است، مشارکت فعّال جامعه در برنامه ریزی گردشگری را تسهیل می کند، روابط متقابل میان گردشگران و جامعه را افزایش می دهد و میراث فرهنگی و طبیعی منطقه را حفظ می کند. بخشی از گردشگری روستایی به روستاهای پیراشهری مربوط می شود که به دلیل جاذبه های تاریخی، طبیعی و تفریحگاهی به عنوان خانه های دوم همواره نقش اساسی را ایفاء نموده اند و به واسطه همین نقش، جایگاه متفاوتی را داشته اند. بر همین اساس هدف این پژوهش ارزیابی و سنجش  اثرات گردشگری اجتماع محور  بر توسعه سکونتگاه های  روستاهای ساحلی پیرامون شهر بوشهر است. روش پژوهش این تحقیق توصیفی- تحلیلی؛ و نوع آن پیمایشی است. ساکنان سکونتگاه های روستاهای ساحلی پیرامون شهر بوشهر جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می دهند. نمونه آماری این پژوهش از طریق فرمول کوکران به تعداد 400 نفر تعیین شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین گردشگری اجتماع محور و توسعه سکونتگاه های روستاهای ساحلی  پیرامون شهر بوشهر  به لحاظ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، نهادی و زیست محیطی ارتباط معناداری وجود دارد.

مقدمه: ظهور فناوری و تکنولوژی های مدرن ارتباطی از مظاهر دنیای کنونی است و اثر آن در توسعه و پیشرفت کشورها تا جایی است که از آن تحت عنوان انقلاب خاموش یاد می شود. اینترنت به عنوان رسانه و فناوری اطلاعات به عنوان یک صنعت واجد اهمیت و توجه شایانی است. شهرها و روستاهای الکترونیکی که زیرمجموعه تفکر جامعه اطلاعاتی باشد در سال های اخیر در دنیا مطرح شده اند توسعه و پیشرفت جوامع و نهادها در عصر حاضر به علت پیدایش بسترهای مناسب که مهمترین آنها فن آوری ارتباطات و اطلاعات است.هدف:  هدف این پژوهش بررسی جایگاه ICT روستایی در توسعه اقتصادی پایدار روستاهای استان قزوین با تأکید بر سیماک در بین کاربران روستاهای استان قزوین می باشد . روش شناسی:  روش تحقیق در این مطالعه پیمایشی و کمی است که برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه کمک گرفته شده است . نمونه آماری شامل 400 نفر از کاربران دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی (روستایی های استان قزوین) بوده که با روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد ه اند . جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد . قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی شامل روستاهای استان قزوین می باشد .یافته ها و بحث:  نتایج نشان داد که بین توسعه اقتصادی و عملکرد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی استان قزوین (46/0r =) همبستگی متوسط و مثبت وجود دارد . همچنین رابطه قوی و مثبت بین میزان دسترسی روستاییان به خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی و توسعه اقتصادی وجود دارد(580/0r =) . از سوی دیگر رابطه ضعیف و مثبت بین را ه اندازی سامانه سیماک و کاهش تخلفات استعلامات و زمین خواری وجود دارد(35/0r =) . همچنین رابطه معناداری بین را ه اندازی سامانه سیماک و کاهش زمان اخذ مجوز های ساخت و ساز و کاهش تخلفات سازمانی رابطه معناداری وجود دارد (421/0r =) . نتیجه گیری: به عبارتی راه اندازی سامانه سیماک ، منجر به کاهش اخذ مجوز های ساخت و ساز و کاهش تخلفات سازمانی در استان قزوین شده است .

افزایش استفاده از اتومبیل در شهرها، منجر به ترافیک و مشکلاتی در شبکه معابر شهری، آلودگی های زیست محیطی و هوا می شود و این مسئله تمایل افراد جامعه به استفاده از دوچرخه را بیشتر نموده است. هدف از این پژوهش، کشف و توصیف دلایل تشویق و دلسردی در استفاده از دوچرخه در بین دوچرخه سواران، همراه با دلایل سفر آنها و ارتباط این عناصر با پیشینه تصادف است. این پژوهش، توصیفی تجربی است و برای جمع آوری اطلاعات از روش میدانی و کتابخانه ای و از ابزارهای پرسش نامه، مصاحبه و مشاهده استفاده شده است. این تحقیق با انجام یک نظرسنجی الکترونیکی در مورد دلایل و انگیزه های دوچرخه سواری بین 405 دوچرخه سوار گنبدی صورت پذیرفت. نتایج نشان می دهد که سلامت جسمی و تناسب اندام، کاهش هزینه های حمل ونقل و کاهش هزینه تهیه، تعمیر و نگهداری بیشترین عوامل مؤثر در تشویق به دوچرخه سواری و نبود امنیت جانی (احتمال سرقت)، ایمنی فرد کمتر دوچرخه سوار نسبت به سایر وسایل نقلیه و نبود فرهنگ دوچرخه سواری مهم ترین عوامل دلسردکننده می باشد. همچنین نتایج پژوهش شکاف جنسیتی قابل ملاحظه ای در میان دوچرخه سواران را نشان داد که علت آن محدودیت های فرهنگی عنوان شد. به علاوه، شرکت کنندگانی که اصلی ترین عوامل تشویقی خود را استقلال، صرفه جویی در زمان و تفریح مطرح کردند و نیز کسانی که اصلی ترین عوامل دلسردی خود را شرایط آب وهوایی، نبود فرهنگ دوچرخه سواری و امنیت جانی بیان نمودند، به احتمال زیاد دچار سوانح و تصادفات دوچرخه سواری می شوند. باتوجه به اینکه دوچرخه سواری عموماً با هدف تفریح و با زمان سفر کم صورت می گیرد، نیاز به رشد دوچرخه سواری با هدف های کاربردی است.

در بررسی تغییرات پاسخ هیدرولوژیکی ناشی از تغییر اقلیم می توان از شاخص های مستخرج از منحنی تداوم جریان استفاده نمود. هدف از این تحقیق مشخص کردن شاخص های سیل و جریان کمینه با استفاده از منحنی تداوم جریان در ایستگاه های هیدرومتری استان اردبیل می باشد. در این تحقیق تغییرات زمانی و مکانی شاخص های Q10،Q50، Q90، Q90/50و شاخصLane در 31 ایستگاه هیدرومتری استان اردبیل طی دوره 1372تا 1393 ارزیابی شد. در این مطالعه 5 ایستگاه (حاج احمد کندی، ننه کران، شمس آباد، پل سلطانی و بوران) که دارای جریان های حداقل، متوسط و حداکثر هستند، برای نمایش نتایج گرافیکی انتخاب شدند. ایستگاه های مذکور از نظر دبی و مساحت بررسی شده و منحنی تداوم جریان و منحنی تداوم جریان بی بعد براساس متوسط دبی و مساحت رسم شد. هم چنین روند تغییرات زمانی شاخص های Q10،Q50، Q90، Q90/50 و شاخص Laneبا آزمون ناپارامتری من کندال محاسبه شد. براساس نتایج به دست آمده شاخص Q10(جریان سیلابی) در ایستگاه های واقع بر روی رودخانه اصلی قره سو در سطح یک درصد دارای روند کاهشی معنی دار بوده است. شاخص Q50(جریان متوسط) در اکثر ایستگاه ها دارای روند کاهشی معنی دار بوده است. علاوه بر این، مقدار شاخص های Q90 و Q90/50 نیز در اکثر ایستگاه ها دارای روند کاهشی معنی دار در سطح p < 0.05)) بوده اند. در خصوص شاخص Laneبه عنوان شاخص مرتبط با سیل، در ایستگاه های ارباب کندی و دوست بیگلو که تحت تاثیر احداث سد بوده اند روند کاهشی معنی دار داشته اند. در نتایج تغییرات مکانی، شاخص (Lane) بیان گر سیلاب اوج است که مقادیر بالای آن در محدوده شرق و مرکز استان بیش تر است. در مجموع مقادیر شاخص های مرتبط با جریان های سیلابی در حوزه های بالادست استان روند افزایش داشته و نیز مقادیر مرتبط با جریان متوسط و نیز شاخص مشارکت جریان پایه در اکثر ایستگاه ها روند کاهشی معنی دار داشته است.