درخت حوزه‌های تخصصی

چهار طاقی از شکل های ارزشمند معماری ایران در دوران پیش از اسلام و بعد از آن بوده که در ساخت بنا های مذهبی و جز آن به کار رفته است. بنابر شواهد موجود باستان شناسی، این نوع معماری در پیش از اسلام به ویژه از دورة ماد در نقشة آتشکده ها مشاهده شده است. پس از مدتی این شکل از معماری کاربرد عام تری یافت و در بنا ی کاخ ها نیز به کار رفت. طرح چهارطاقی در دوران اسلامی نیز مورد استفاده قرار گرفت؛ هرچند در چهار قرن نخست هجری آثار و نشانه های استفاده از آن بسیار محدود بود. باوجود این، از دورة سلجوقی به بعد با لزوم گسترش فضا های معماری مانند مسجدها، این نقشه در ساخت بنا های مختلفی مانند مسجد، آرامگاه و کاخ و کوشک کاربرد گسترده ای یافته است. نگارندگان در پژوهش حاضر برآن اند تا با توجه به نظریة کهن الگویی یونگ، علل و عوامل انتخاب این شکل از معماری و نحوة انتقال آن از دورة ساسانی به اسلامی را با ذکر شواهدی از جنبة امر قدسی در منابع اسلامی بررسی و تحلیل کنند. به بیان روشن تر، این پرسش مطرح است که آیا معماری چهارطاقی الگویی برگرفته از باورهای مسلط جامعه و یا به تعبیری، اندیشة ناخودآگاه قومی مردمان ایران از دورة پیش از اسلام است که در فرهنگ مذهبی و ادبیات دورة اسلامی راه یافته، ریشه دوانده و سپس در ذهن آدمیان این مرز و بوم تحول یافته و در ساخت دیگر بناها ازجمله کاخ ها، کوشک ها، مسجد ها و بناهای آرامگاهی به کار رفته است. هدف این مقاله، یافتن پاسخی برای این پرسش است.

گردشگری نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها ایفا می کند. توسعه گردشگری یکی از کم هزینه ترین روشهای ایجاد اشتغال به شمار می رود. ایجاد وفاق ملی، تقویت روحیه و رشد و شکوفائی استعدادها را نیز می توان از آثار اجتماعی آن برشمرد. شهرستان یزد دارای آثار تاریخی، فرهنگی و معماری خشت خام بوده و به این دلیل جایگاه ویژه ای در جذب گردشگر دارد. این پژوهش جاذبه ها و مشکلات گردشگری در این شهر را از دیدگاه گردشگران داخلی بررسی می نماید. نتایج پژوهش نشان می دهد که این شهرستان دارای جاذبه های گردشگری بسیار مناسب بوده ولی امکانات پشتیبانی (مانند وضعیت سرویسهای بین راهی، کیفیت جاده ها و تسهیلات رفاهی برای جوانان گردشگر) در حد مطلوب نمی باشد. این پژوهش در پایان به ارائه راه هایی جهت تقویت گردشگری در این شهر می پردازد.

زرتشتیان، مسیحیان و یهودیان به عنوان «اهل کتاب» همواره در سرزمین های اسلامی و در کنار مسلمانان زیسته­اند. این همزیستی از آغاز منوط به شروطی بوده که در قرارداد مربوط به «اهل ذمه» مورد پذیرش آن ها قرار گرفته است. در این قرارداد برای اقلیت ها در ایجاد فضاهای شهری و آثار معماری شروطی معین شده است. اینکه شروط قرارداد ذمه چگونه و تا چه میزان در شکل معماری و فضاهای شهرهای ایران بازتاب یافته، پرسش اصلی این تحقیق است. بنابراین، دو محلة تاریخی یهودی نشین (جوباره) و مسیحی نشین (جلفا) انتخاب شده و مورد بررسی های نظام مند نگارندگان قرار گرفته است. انتخاب این دو محله به این دلیل است که از دورة صفوی تا کنون پیوسته مورد استفاده بوده و فضاهای معماری آن ها تقریباً سالم و قابل مطالعه باقی مانده است. در تحلیل داده های میدانی روشن شد که درپی افزایش قدرت فقیهان در دورة صفوی، اقلیت های ساکن در شهرهای ایران چاره ای جز اجرای شروط مطرح در قرارداد ذمه را نداشته اند. تفاوت های موجود در بافت معماری و فضای شهری دو محلة جلفا و جوبارة اصفهان نشان می دهد در کنار مسائل مذهبی، شرایط متفاوت سیاسی پیروان این دو مذهب سبب شده که در دورة صفوی، جوباره تنزل کند و جلفا دورة اوج خود را بگذراند. همچنین، با تیکه بر داده های تاریخی می توان گفت میزان اعمال شروط یادشده به عوامل متعددی از جمله جایگاه سیاسی یهودیان و مسیحیان و نقش حامیان بین المللی آن ها بستگی تام داشته است.

گردشگری به عنوان یکی از فعالیتهای پویای اقتصادی عصر حاضر، نقش مهمی در توسعه ی اقتصادی جوامع انسانی ایفاء میکند. گسترش گردشگری بر درآمد ملی، منابع ارزی، اشتغال و دیگر شاخص های کلان اقتصادی تأثیرگذار است. با توجه به اهمیت این موضوع و نقش گردشگری در توسعه اقتصادی، در این مطالعه سعی شده که در ابتدا با استفاده از تکنیک تاپسیس به ارزیابی و رده بندی 16 استان کشور ایران از نظر انواع جاذبههای گردشگری و برخی از شاخصهای رشد اقتصادی پرداخته شود و سپس با استفاده از تحلیل رگرسیون چندمتغیره، رابطه ی بین جاذبه های گردشگری و شاخص های رشد اقتصادی بررسی گردد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که استان های فارس، تهران و خراسان رضوی از نظر دارا بودن جاذبه های گردشگری، بالاترین رتبه ها را به خود اختصاص داده اند. و جاذبه های انسان ساخت بیشتر از جاذبه های طبیعی و تاریخی، شاخصهای رشد اقتصادی را تحت تأثیر قرار داده است.