فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۹۵ مورد.
۴۱.

در سایه سخن پاک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شعر احادیث نبوی فضولی بغدادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 737 تعداد دانلود : 509
سخنان پربرکت پیامبر گرامی (ص) و امامان والا از سخن خدای بزرگ فروتر اما از سخن آفریدگان فراتر است. از همین روی کلام نورانی این معصومان از روزگاران دیرین تا به امروز رونق بخش سخنان منظوم و منثور شاعران و نویسندگان ایرانی بوده است تا به جایی که اگر بگوییم هیچ دیوانی نمی توان یافت که از احادیث پیامبر (ص) و ائمه پاک بی بهره باشد، مبالغه نکرده ایم.ملا محمد بن سلیمان بغدادی متخلص به فضولی شاعری شیعه و ترک نژاد و بغداد نشین است که در دیوان فارسی خود از کلام پیامبر (ص) و امامان بلند مرتبه تاثیری ژرف یافته و با تضمین واژه ها و مفاهیم احادیث اشعار خود را آرایشی دلنشین بخشیده است.نگارنده در این مقاله کوشیده است به سخنان این بزرگواران و گاه گاه به کلام مشایخ عرفا که در اشعار شاعر نامبرده آمده است، اشاره کند و تاثرات وی را از آن سخنان گهربار باز نمایاند.
۴۲.

بازتاب احادیث نبوی در کلام راجی کرمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عرفانی نبوی احایث راجی کرمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 224 تعداد دانلود : 509
در بین انواع شعر فارسی، اشعار حماسی از ارزش خاص و ویژه ای برخوردار است و در میان حماسه ها، حماسه های دینی، جایگاه ممتازی به خود اختصاص داده اند. زیرا حماسه های دینی از شمیم خوش کلام وحی بهره مند گشته و این سرچشمه ی فیاض و معنوی همچون رودی زلال و جاری جانهای مشتاق کلام نغز دری را سیراب نموده است. یکی از علل ماندگاری این نوع سخن که دست تطاول هیچ چپاولگری نتوانسته است آنها را از صفحه ی روزگار محو نماید؛ همین برخورداری از وحی و سنت و عرفان به عنوان سرچشمه های معنوی سخن ادیبان و شاعران فارسی زبان است. در این مقاله، برآنیم که حماسه ی «حمله ی حیدری»، اثر مرحوم «راجی کرمانی» شاعر قرن سیزدهم را از این منظر بنگریم. زیرا بازتاب باورها و اعتقادات مذهبی در بستر کلام او متموج است. در کلام وی تاثرات قرآن، حدیث و عرفان حضور دارد به ویژه در قسمت ساقی نامه ها که به مصداق پیش درآمد و مدخلی است برای ورود به اصل سخن، کاربرد اصطاحات عرفانی به وفور مشاهده می شود.
۴۳.

شکوه های امیرالمومنین علی (ع) در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکمت موضوعات نثر شکوه توبیخ فخر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی بازتاب آیات و احادیث
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی امامان معصوم
تعداد بازدید : 797 تعداد دانلود : 355
" با این که کتاب شریف نهج البلاغه گلچینی از سخنانی است که به امیرالمومنین (ع) مناسبت های مختلف بیان کرده است، دریایی بیکران از معارف الهی است و بعد از قرآن کریم بهترین راهنما برای هدایت بشر و ساختن انسان کامل است. هر انسان خواستار حقیقت می تواند از این دریای زخار به فراخور حال خویش کفی بر گرفته و جان تشنه اش را سیراب کند. سخنان امیرالمومنین (ع) دارای موضوعاتی است که مهمترین آن ها عبارتست از: فخر، توبیخ و تانیب، حماسه، تخویف و تهدید، ذم و هجا، رثا، وصف، مدح، دعا و ابتهال، حکمت و شکوه. در این نوشتار، ابتدا موضوعات نثر در نهج البلاغه با مثال ذکر شده، سپس یکی از آن موضوعات یعنی «شکوه» مورد بحث قرار گرفته است. شکوه به معنی شکایت، اظهار نگرانی و گله مندی است و از مصدرهای ساختگی است که در زبان عربی به جای آن شکایت و شکوی بکار می رود. مشتقات کلمه شکوی دوبار در قرآن و سیزده بار در نهج البلاغه بکار رفته است. پس از معنای لغوی شکوه، کاربرد آن در نهج البلاغه بیان شده و به عوامل و انگیزه های آن اشاره شده؛ سپس از میان شکوه های موجود در نهج البلاغه که بیش از 25 مورد است، 20 مورد آن با توجه ذکر شده؛ سپس به موقعیت سخن و جنبه شکوه آمیز بودن آن اشاره و انگیزه شکوه بیان گشته است و در پایان از همه مطالب نتیجه گیری شده است. "
۴۴.

بازتاب هایی از علوم قرآنی در شعر حکیم سنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

۴۵.

شعر و قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم شعر پیامبر (ص)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 478
مقاله حاضر بحثی است لغوی و تفسیری بر شعر در قرآن کریم ، که ضمن بیان آرای مختلف و شبهات وارده ، با استمداد از آیات و احادیث اهل بیت (ع) به نقد و بررسی آنها پرداخته ،‌ و دیدگاه کافران و قرآن کریم را نسبت به مفهوم شعر بیان کرده است . همچنین شیوه‌های پاسخگویی پیامبر (ص) را در برابر تحدی دیگران با شعر برشمرده است ...
۴۹.

درآمدی بر وصف نهج البلاغه در شعر فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نهج البلاغه شعر فارسی تعبیرات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی بازتاب آیات و احادیث
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات کلیات نعابیر و اصطلاحات
تعداد بازدید : 872 تعداد دانلود : 803
نویسنده در مقالة حاضر نحوة کاربرد تعابیر شاعران پارسیگوی را در وصف نهج البلاغه مطالعه و بحث را با یادکرد پاره ای از ویژگیهای این شاهکار بیبدیل چند جانبه و برخوردار از کمال فصاحت و بلاغت که زاییدة فکر بکر و بلند و نشئت گرفته از روح وسیع و نیرومند مولای متقیان است، آغاز کرده است. آنگاه تعابیر مورد نظر را از دو بعد لفظی و معنوی بیان کرده و بحث توصیف شاعران از نهج البلاغه را در مقایسه با قرآن پیگرفته است. بدیهی است که در طول تحقیق به شواهدی از اشعار شاعران قدیم و جدید استناد شده و در پایان از کیفیّت نفوذ و تأثیر نهج البلاغه در نفوس به اختصار سخن رفته است.
۵۰.

نگاهی به برخی تلمیحات توحیدی و نبوی شعر کمال الدین اسماعیل اصفهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سنایی تلمیح کشف الاسرار خلاق المعانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی بلاغت
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی بازتاب آیات و احادیث
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق شاعران و نویسندگان فارسی زبان بر یکدیگر
تعداد بازدید : 944 تعداد دانلود : 244
ای دل و جان به یاد تو زنده همه فانی تو حی پاینده (کمال الدین اسماعیل 1348: 35) یکی از معیارهای فضل و ادب در سده های ششم و هفتم، میزان بهره مندی شاعران و نویسندگان از آیات ناب نُبی و احادیث پرُتاب و توان نبی(ص) و یاران راستین او و چگونگی نخل بندی با آن بود. خلاق المعانی، کمال الدین اسماعیل، نه همچون خاقانی چنان پر طمطراق و نه به سان مولانا چنان مانا و پرمعنا، بل به گونه ای نسبتاً ساده و نیم خام، بیجاده های سخن خدا و پیامبر را مایه ی جمال فرزندان طبع نموده تا به قول خویش، کفاره ای باشد بر مدایحی که سروده و قیمتی دُرهای دری را به پای خوکان ریخته است. بیشترین بسامد کاربرد تلمیحات در این نوشتار، به شکلی متحد، در بیان توحید و نعت پیامبر اکرم(ص) و معانی برخاسته از آن است. اگر سنایی با کلمه ی طیبه ی «لااله الا الله» به تصویر سازی پرداخته، کمال الدین، خلاقیت هنری خود را در بیان توحید با آیت تسمیت «بسم الله الرحمن الرحیم» و تفسیر آن به نمایش گذارده و در روش تلمیح پردازی، در تلازم با معرفت های قرآنی و روایی، تداعیگر شیوه ی مشتاقانه «میبدی» در تفسیر عرفانی، ادبی کشف الاسرار و بیانگر عرفان شرعی گشته است.
۵۱.

نگاهی به شعر خاقانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: موسیقی ترکیب قصیده خاقانی خورشید محتوا شراب ردیف

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات قالب های شعر کلاسیک قصیده
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی سبک شناسی مفاهیم کلی سنتی سطح ادبی
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی بازتاب آیات و احادیث
  4. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق شاعران و نویسندگان فارسی زبان بر یکدیگر
تعداد بازدید : 608 تعداد دانلود : 887
خاقانی یکی از موفق ترین شاعرانی است که به آفاق بکر و رازناک سخن پارسی گام گذارده و سرافراز از گستره ی مه آلود الفاظ و معانی عبور کرده در شمار سرآمدان زبان فارسی جای گرفته است. در این مقاله تلاش شده است هر چند گذرا شعر و ابداعات هنری خاقانی بازکاوی شود و ستــرگی خاقانی در ابعاد مختلف از قبیل: وسعت تخیل و ترکیب، نازک خیالی های بی نظیر، اندیشه های صوفیانه ، قدرت ردیف پردازی و سیطره ی خاقانی به علوم گوناگون باز نموده گردد. تاثیر شگرف و سرنوشت ساز خاقانی بر شیوه های عمومی بیان در زبان پارسی و گویندگانی که پس از او به آرایش کاخ سخن برخاستند ، هر گونه پژوهش را در زبان و بیان و شیوه های اندیشه وری او بایستگی می بخشد.
۵۷.

نقد رویکرد های مبتنی بر قرآن و حدیث در شعر نظامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 975 تعداد دانلود : 751
اثبات دو فرضیّه ،از اهداف این مقاله است ؛ این که نظامی در رویکردهای قرآنی و حدیثی، از دو شیوة ساختاری بیشتر سود می جوید؛ بگونه ای که می توان گفت اصالت سبک نظامی در امر تأثیر پذیری در نگاه کُلّی، موارد زیر است: یکی این که از شیوة الهامی بنیادی بسیار سود جسته است؛ بگونه ای که باید گفت در میان انواع تأثیر پذیری این شیوه ، اصالت سبکی اوست. دوم این که با توجّه به تناسب واژگان متأثّراز قرآن وحدیث،به ترکیب روی می آورد و از حیث آماری اصالت سبک او در این رویکرد ساختاری، کاربرد ترکیبات اضافی است که ربط بین مضاف و مضاف الیه ها برگرفته از قرآن و حدیث است. نکات مزبور با استناد به شواهدی که بعضاً از نگاه شارحان دورمانده است. تشریح شده است.
۵۸.

تأثیر نهج البلاغه بر ادب فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تأثیر سخنوری عقلگرایی فصاحت و بلاغت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی بازتاب آیات و احادیث
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر شعر و ادبیات در روایات
تعداد بازدید : 902
"نهج البلاغه به عنوان گزیده‏ای از سخنان امیر المؤمنین امام علی بن ابی طالب(ع)، از همان روز نخست پدیدار شدن، ژرف بر فرهنگ و ادبیات عربی و فارسی گذاشته است.شاعرانی مانند رودکی و فردوسی پیش از تألیف نهج البلاغه(سال 400 ه)، از سخنان امیر المؤمنین که درمحیطهای فرهنگی جهان اسلام شایع بوده، متأثر بوده‏اند. در این نوشتار، نخست علل و عوامل این تأثیرگذاری بررسی شده است، سپس نمونه‏هایی از اشعار و آثار نثری شاعران و نویسندگان فارسی، از رودکی تا فیض کاشانی ارائه شده است. "
۶۰.

نگاه قرآن به شعر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 703
قرآن به مثابه یک متن دینی که مراد از آن هدایت گری است ، متن ادبی استوار نیز به شمار می‌ آید. این کتاب به مساله شعر هم، که از دغدغه های جدی عرب ها بوده ، توجه کرده است. رویکرد قرآن به شعر ، رویکردی اخلاقی - محتوایی است ؛ از این رو ساخت خود و آورنده آن را از شعر و شاعری منزه می داند. در این مقاله سعی شده است چگونگی رویکرد قرآن به شعر و برخورد دوگانه عرب ها در برخورد با پیامبر (ص) مورد بررسی قرار گیرد. عرب ها از سویی به شعر و شاعری منزلت ویژه ای می بخشیدند و از سوی دیگر در برخورد با پیامبر (ص) در برخوردی ستیزه جویانه ، پیام او و شخصیت ایشان را در حد شعر و شاعری فرو می کاستند. هدف این مقاله پاسخ به این رفتار دوگانه است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان