پیمان حاجی زاده

تحولات دنیای پرشتاب کنونی در عرصه های علمی و فنی و همچنین؛ چالش های پی درپی نظام های اقتصادی و مالی، موجبات توجه عمیق تر سیاست گذاران و اندیشمندان به توسعه هوشمندی بازار در سازمان ها را فراهم کرده است. در این راستا، فعالیت های هوشمندی بازار که شامل تولید و توزیع هوش بازار در زمینه توسعه محصولات جدید است، می تواند شانس توسعه موفق نوآوری را افزایش بدهد. با این توصیف، هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه نوآوری و عملکرد شرکت با تأکید بر نقش میانجی کسب و بکارگیری هوشمندی بازار در ادارات کل تخصصی بانک ملت شهر تهران است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل؛ مدیران، معاونین و کارشناسان ادارات کل بانک ملت در شهر تهران می باشد؛ حجم نمونه پژوهش با استناد به فرمول کوکران و با روش نمونه گیری تصادفی، 253 نفر تعیین گردید. نظرسنجی از جامعه آماری پژوهش با استفاده از پرسشنامه انجام پذیرفت. برای تعیین اعتبار پرسشنامه ها، از روش روایی محتوا استفاده شد و همچنین پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به میزان 931/0 تخمین زده شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که بین نوآوری شرکت و کسب و بکارگیری هوشمندی بازار، بین کسب هوشمندی و بکارگیری هوشمندی بازار، بین کسب هوشمندی بازار و عملکرد شرکت، بین بکارگیری هوشمندی بازار و عملکرد نوآوری، بین عملکرد نوآوری و عملکرد بازار و بین عملکرد بازار و عملکرد شرکت؛ ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد.

دانش، دارایی کلیدی و ارزشمند و مبنای رشد پایدار و حفظ مزیت رقابتی ماندگار سازمان است. از طرفی موفقیت فرایند نوآوری نیز شدیداً به دانش وابسته است. در این پژوهش به بررسی تأثیر مدیریت دانش بر عملکرد نوآورانه سازمان با در نظر گرفتن نقش میانجی یادگیری سازمانی در یک هولدینگ تولید محصولات پتروشیمی پرداخته شده است. جامعه آماری پژوهش مدیران ارشد، میانی، صف و تعدادی از کارشناسان هولدینگ پتروشیمی است که تعداد آنها 263 نفر است و در نمونه 156 نفره با پرسشنامه 63 سؤالی مورد نظرسنجی واقع شدند. روش نمونه گیری، تصادفی طبقه ای است. برای تعیین حجم نمونه از روش کوکران استفاده شده است. هم چنین برای آزمون فرضیات از روش الگویابی معادلات ساختاری با نرم افزار Smart PLS2 بهره گیری شده است. نتایج نشان می دهد که مدیریت دانش با مدنظر قرار دادن یادگیری سازمانی به عنوان متغیر میانجی بر عملکرد نوآورانه در هولدینگ مورد مطالعه، تأثیری مثبت و مستقیم داشته است. هم چنین، فرضیات فرعی پژوهش تأیید می کند که زیرفرایندهای مدیریت دانش اعم از خلق، ذخیره سازی، تسهیم و به کارگیری دانش بر بهبود عملکرد نوآورانه سازمان تأثیر مثبت دارد.

سازمان ها از زیر نظام های مختلفی تشکیل شده اند که با همکاری یکدیگر، ورودی های مختلف سازمان را طی فرایندهای موجود در آن، به خروجی های با ارزش افزوده تبدیل و درنتیجه تداوم حیات سازمان را امکان پذیر می کنند. نظام مدیریت فناوری، یکی از این زیرنظام ها است که مسئول پشتیبانی از تصمیم های سازمان درباره فناوری های موجود و جدید است. بنابراین، باتوجه به اهمیت فناوری و به تبع مدیریت فناوری، نیازمند پیاده سازی سیستم مدیریت فناوری در سازمان هستیم. به این منظور، باید فرایندهای مربوط به مدیریت فناوری را تعیین کرده و فعالیت های لازم جهت اجرای هرکدام از این فرایندها را مشخص کنیم. برای این پژوهش، با استفاده از نرم افزارSpss، آزمون ناپارامتریک فریدمن اجرا شد تا اولویت واحدهای مختلف سازمان جهت انجام فعالیت های تعریف شده برای هرکدام از فرایندهای مدیریت فناوری مشخص شود. نتایج آزمون فریدمن بیانگر اولویت متفاوت واحدهای سازمانی جهت اجرای فعالیت های تعریف شده است.

در دنیای امروز، دانش به عنوان مزیتی رقابتی برای کشورها تلقی می شود. یکی از راهکارهای موردنظر در زمینه ی توسعه دانش، به ویژه دانش فنی ایجاد مکان های فیزیکی با محوریت انجام پروژه های دانش محور است. این مکان های فیزیکی تحت عناوین مختلفی چون "پارک های علمی"، "شهرک های تحقیقاتی"، "مناطق تکنولوژیک" و غیره در کشورهای مختلف ایجاد شده اند. در کشور ایران نیز به جهت درک چنین ضرورتی تلاش های مناسبی برای ایجاد چنین مکان هایی شده است. در این بین کسب آگاهی نسبت به اهداف و وظایف پارک های علم و فناوری در کشور و بررسی حوزه تمرکز آنها در فرآیند نوآوری از اهمیتی ویژه برای سیاست گذاری های آینده در این حوزه برخوردار است. به همین دلیل در این پژوهش سعی شده است تا با استفاده از روش تحلیل محتوا به بررسی اهداف و وظایف برخی از معتبرترین پارک های علم و فناوری کشور پرداخته شود و همچنین با پیمایشی ملی، اهمیت مراحل مختلف فرآیند نوآوری برای پارک های علم و فناوری کشور بررسی شود. در انتهای این پژوهش نیز راهکارهایی برای بهبود عملکرد این مراکز ارائه شده است.

انجمن های علمی سازمان های غیرانتفاعی هستند که به عنوان کانون های تفکر، سیاست سازی و اجرا در حوزه های مختلف مرتبط با علم و فناوری در دنیا پذیرفته شده اند و اثربخشی فعالیت های آنها در جامعه از موضوعات مهم در توسعه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و علمی است. در تحقیق حاضر تلاش شده تا در وهله نخست، رویکرد مناسب برای ارزیابی اثربخشی انجمن های علمی فعال در حوزه مدیریت فناوری کشور انتخاب شده و به وسیله مصاحبه با مدیران این انجمن ها که شامل پنج انجمن اخلاق در علوم و فناوری، فناوری اطلاعات و ارتباطات، مدیریت فناوری، آینده نگاری و انجمن تخصصی مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن می شوند و تحلیل نتایج این مصاحبه ها با روش آنتروپی شانون حوزه های غیراثربخش شناسایی شود. نتایج این بررسی حاکی از این است که انجمن های مدیریت فناوری در اهداف زیر اثربخشی لازم را ندارند. ارزیابی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و مؤسسه های پژوهشی دولتی و خصوصی تعیین سهم رشد بهره وری کل عوامل و اهداف بهره وری نیروی کار، سرمایه بخش ها و زیربخش ها؛ توسعه کارآفرینی، ترویج فرهنگ خدمت، توسعه سلامت و شفافیت اداری؛ مشارکت و نظارت در توسعه پایدار کشور؛ گفت و گوی اجتماعی دولت و شرکای اجتماعی برای ارتقای سرمایه انسانی و اجتماعی. پس از شناسایی حوزه های غیراثربخش، با مطالعه ادبیات حوزه انجمن های مدیریت فناوری و مصاحبه با متخصصان حوزه سیاست گذاری علم و فناوری، راهکارهای مقتضی برای ایجاد اثربخشی ها شناسایی شد و در نهایت هرکدام از این راهکارها در جامعه علمی مدیریت فناوری با استفاده از روش آزمون فرض نسبت موفقیت مورد ارزیابی بیشتر قرار گرفت.

برنامه‌ریزی راهبردی فناوری اطلاعات در راستای تحقق اهداف سازمان، از مهم‌ترین مباحثی است که در دهه‌های اخیر مورد توجه مدیران سازمان‌های پیشگام بوده است. این موضوع تحت عنوان همسویی راهبرد فناوری اطلاعات و راهبرد کسب‌وکار، مطرح است. یکی از مهم‌ترین مدل‌های مطرح در بحث همسویی راهبرد فناوری اطلاعات و راهبرد کسب‌وکار، «مدل لوفتمن» می‌باشد که عوامل همسویی شناسایی‌شده در آن، اساس کار این تحقیق را تشکیل می‌دهد. این مدل دارای پنج سطح، و هر سطح شامل شش عامل است. به منظور شناسایی میزان اهمیت هر یک از عوامل همسویی، پرسشنامه‌ای طراحی گردید و در اختیار مدیران فناوری اطلاعات و کسب‌وکار شرکت سایپا یدک قرار داده شد. سپس به‌منظور سنجش میزان همسویی فناوری اطلاعات و کسب‌وکار، با استفاده از عوامل شناسایی‌شده در این مدل، پرسشنامه دیگری طراحی گردید تا شرایط جاری شرکت تعیین شود. در نهایت نمره همسویی موزون محاسبه شد. نتایج حاصل از این بررسی‌ها نشان می‌دهد که شرکت سایپا یدک در سطح سوم همسویی مدل لوفتمن قرار دارد که بیانگر مرحله تمرکز کامل است. در نهایت، راهکارهایی برای ارتقا به سطح چهارم همسویی ارائه شده است.

سازمان های مختلف برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان، نیازمند مواد، تجهیزات، تسهیلات و تامین کنندگانی از سازمان های دیگر هستند و عملکرد یک سازمان به وسیله فعالیت های سایر سازمان هایی که تشکیل زنجیره تامین آن را می دهند، تحت تاثیر قرار می گیرد. بنابراین به منظور مدیریت مناسب زنجیره تامین، در این مقاله نحوه انتخاب استراتژی مناسب زنجیره تامین متناسب با شرایط سازمان و محیط آن ارائه گردیده است. در ادامه برای دستیابی به رقابت پذیری زنجیره تامین همسویی استراتژی کسب و کار و استراتژی زنجیره تامین از طریق راه کار سه جزئی همسویی یعنی هماهنگی سه جنبه اهداف زنجیره تامین، فرایندهای زنجیره تامین و تمرکز مدیریت بر فعالیت های زنجیره تامین، ارائه شده و در نهایت به عنوان مطالعه موردی، فرایند انتخاب استراتژی مناسب زنجیره تامین در گروه بهمن موتور بررسی شده و راه کارهای مقتضی ارائه گردیده است.