علی راد

علی راد

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۷۸ مورد.
۲۱.

به گزینی راه حلهای رفع مسائل در فرایند خط مشی گذاری فرهنگی بر پایه تقوا در آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت در دانشگاه اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 3 - 26
تعداد بازدید : 363 تعداد دانلود : 32
هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی، دسته بندی و اولویت بندی راه حلهای رفع مسائل در فرایند خط مشی گذاری فرهنگی بر پایه تقوا در آموزه های اجتماعی قرآن کریم انجام شد. روش: جامعه آماری این تحقیق را خبرگان و فقهای برگزیده دینی تشکیل می دهند که از بین آنها بر اساس روش ترکیبی (کیفی- کمّی)، 21 نفر برای گردآوری اطلاعات در مرحله اول (هفت نفر برای مصاحبه عمیق و 14 نفر برای تشکیل پنج جلسه کانونی) و 12 نفر در مرحله دوم (توزیع پرسشنامه و شناسایی اهمیت و اولویت راه حلها) برگزیده شدند. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها منجر به شناسایی مهم ترین راه حلهای رفع مسائل فرهنگی در پرتو آیات قرآن کریم و تفاسیر معتبر شیعی شد. بر این اساس، 1659 آیه بیانگر راه حلهای رفع مسئله در قالب 97 کد و دو بُعد نظری و عملی ارائه شد. نتیجه گیری: پس از انجام آزمونهای دوجمله ای و فریدمن در نرم افزار اس.پی.اس.اس نسخه 20، 82 کد به عنوان مهم ترین راه حلها برای رفع مسائل فرهنگی مستخرجه از آیات قرآن کریم شناسایی و اولویت بندی شدند
۲۲.

ارزیابی استظهارات شیخ انصاری (ره) از مفردات و مفاهیم آیه نبأ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و اصول سال پنجاهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱۱۲
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 318 تعداد دانلود : 162
شیخ انصاری از معناشناسی مفردات و مفاهیم آیه نبأ، هشت نکته را استظهار و بر پایه این استظهارات به صحت تمسک به ظواهر قرآنی تصریح کرده است. مسأله این پژوهش، تنقیح استظهارات شیخ و نقد آن هاست. برابر نتایج تحقیق، روشن می شود که بعضی از این استظهارات صحیح نیست اما در اینکه آیه نبأ فاقد مفهوم و لسان آن وجوب تحصیل علم است، استظهار وی صحیح است.
۲۳.

پنج گرایش انسانی و ادوار حیات متناظر با آن از دیدگاه دانش تفسیر قرآن و روانشناسی رشد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال نهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 191-210

کلید واژه ها: آیه 20 حدید حیات انسانی گرایش های انسانی روانشناسی رشد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 392 تعداد دانلود : 296
مطابق آیه « اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاهُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَهٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الأَمْوالِ وَ الأَوْلادِ » برخی مفسران گرایش های پنجگانه ، لعب، لهو، زینت، تفاخر و تکاثر را ازجمله عمده ترین گرایش های انسانی و متناظر با پنج دوره سنی کودکی، نوجوانی، جوانی، میان سالی و کهن سالی شمرده اند. از سویی مطابق دیدگاه های روانشناسی رشد، اوصافی برای هر دوره سنی مذکور بیان شده که این پژوهش در پی تبیین جنبه های مشترکِ اوصاف این پنج بازه سنی و گرایش های متناظر آن از منظر قرآنی و روانشناسی رشد است. همچنین در اغلب آیات قرآنی، پنج گرایشِ مذکور در معنای مذموم و ازجمله مصادیق زندگی دنیوی یاد شده اند، امّا در برخی موارد فحوایِ آیاتی که این گرایش ها در آنها ذکر شده یا بعضی آیات که بیانی مرتبط با این گرایش ها دارند، دلالت بر سویه ای ممدوح از این پنج گرایش دارند. اگرچه در بیان تفسیری، هر یک از گرایش های پنج گانه با بازه سنی خاصی مرتبط است، امّا جز در موارد معدود، ظهر آیات، این گرایش ها را به بازه سنی خاصی منحصر نمی دانند و چه بسا بتوان گفت که ظهور و پدیداری این گرایش ها در بازه مرتبط با آن بوده، امّا دوام و بقای آن محدود به دوره سنی خاصی نیست.
۲۴.

تحلیل انتقادی دیدگاه یوری روبین در اقتباس آیه «کُونُوا قِرَدَهً خاسِئینَ» از کتاب مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۱ بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 45 - 66

کلید واژه ها: آیه «کُونُوا قِرَدَهً خاسِئینَ» اصحاب سبت اقتباس از کتاب مقدس مسخ من و سلوی نقد خاورپژوهان یوری روبین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 227 تعداد دانلود : 485
یوری روبین در پژوهش خود با عنوان «بوزینگانی رانده شده باشید: مسخ بنی اسرائیل به بوزینه و پس زمینه کتاب مقدس و میدراشی آن» بر پایه ادلّه و شواهدی و با استفاده از روش مقایسه ای تحلیلی، داستان مسخ شدن «اصحاب سبت» در قرآن را برگرفته از داستان «منّ و سلوی» در کتاب مقدس دانسته است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی انتقادی به ارزیابی دیدگاه ها و مستندات روبین پرداخته و ضمن ردّ ادّعای وی با استفاده از آیات قرآن و روایات کتاب مقدس، تمایز داستان های مذکور را اثبات نموده است. ادّعای روبین در اقتباس آیه «کُونُوا قِرَدَهً خاسِئینَ» متأثر از پیش فرض وحیانی نبودن قرآن و اقتباس آن از عهدین است که سبب شده وی این داستان قرآنی را انعکاسی از داستان کتاب مقدس بداند. روبین بدون مراجعه به منابع تفسیری اسلامی و صرفاً با استفاده از کتاب مقدس و میدراش، مقایسه صوری میان این آیه و داستان منّ و سلوای کتاب مقدس انجام داده و به همسانی آن دو رأی داده است. این در حالی است که به لحاظ تاریخ گذاری، این دو واقعه متمایز از یکدیگر بوده و این تطبیق مخالف تاریخ و بافت داستانی آن ها است.
۲۵.

روش فریقین در تفسیر آیه 25 سوره انفال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 151 - 170

کلید واژه ها: آیه 25 سوره انفال تفاسیر فریقین روش تفسیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 298 تعداد دانلود : 205
آیه 25 سوره انفال، یکی از آیات مورد توجه در تفاسیر فریقین است. بررسی رویکرد مفسران در تفسیر این آیه به روشنی بیانگر آن است که مفسران برای بازکاوی و فهم مدالیل کلام الهی از روش های مختلفی بهره جسته و در این زمینه از روش و الگوی مشخصی پیروی نکرده اند؛ بلکه هر کدام بر اساس مبانی و اصول مورد پذیرش در نزد خود، به روشی روی آورده اند. این آیه از سه بخش تشکیل شده که بخش اول یعنی «وَاتَّقُواْ فِتْنَهً» و میانی یعنی «لَّا تُصِیبنَّ الَّذِینَ ظَلَمُواْ مِنکُمْ خَاصَّهً»، مشتمل بر ابهام هایی است که مورد توجه مفسران قرار گرفته است. این تحقیق، با نگرش توصیفی- تحلیلی، به بررسی روش مفسران در تفسیر آیه 25 انفال در تفاسیر «التبیان»، «روض الجنان» و «المیزان» از شیعه و تفاسیر «جامع البیان»، «التحریر والتنویر» و «المنیر» از اهل سنت پرداخته است. بررسی ها نشانگر آن است که در میان تفاسیر فریقین، تفسیر «المیزان» از جهت غنای مباحث و در نظر گرفتن جوانب مختلف و نقد و بررسی آن ها و ارائه نظر مختار مبتنی بر آیات قرآن، جایگاه ممتازی  دارد.  
۲۶.

«نماز در معابد اهل کتاب» از نگاه فقه اسلامی دیدگاه ها و نظریه معیار امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره چهاردهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ 55 - 81

کلید واژه ها: اهل کتاب طهارت و نجاست اهل کتاب معابد مکان نماز نماز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 575 تعداد دانلود : 312
در فقه اسلامی جواز تصرف، خلو از نجاست و تصویر از جمله شرایط مکان نمازگزار محسوب می شود؛ برابر رویکرد برخی از فقهیان اهل سنت و شیعه، این شرایط در معابد اهل کتاب مفقود است؛ زیرا از یک سو این اماکن وقف عبادت اهل کتاب و معمولاً دارای تصویر هستند و از سوی دیگر مبنای نسخ شرایع و نجاست اهل کتاب، مانع اعتبار این اماکن برای انتفاع معنوی است؛ از این رو اقامه نماز در آنها خالی از اشکال نیست. در پژوهه حاضر به تقریر و ارزیابی ادله و مستندات این دیدگاه می پردازیم و نظر به ضعف آن، دیدگاه جواز را به عنوان نظریه معیار فقه امامیه در مسئله اقامه نماز در معابد اهل کتاب اثبات خواهیم کرد. این نظریه همسوی با رهیافت قرآنی، روایات اهل بیت (ع)، اصول عملیه و رأی مشهور فقیهان امامیه است و کاستی های رویکرد منع را ندارد.
۲۷.

تفسیر جنّت آدم(ع) در احادیث امامیه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 5 - 19

کلید واژه ها: قصه آدم (ع) جنت آدم (ع) احادیث امامیه تفسیر روایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 381 تعداد دانلود : 276
جنّت، اصطلاحی قرآنی، برای اشاره به نخستین سکونت گاه آدم(ع) و همسرش است. بر پایه آیات قرآن، جنّت جایگاه مهمی در حیات آدم(ع) و همسرش دارد؛ زیرا آغاز زندگی مشترک آنان در این مکان بوده است و نافرمانی آن دو نفر نیز در این جنّت بوده است. تعیین موقعیت مکانی آن یکی از مسائل تفسیری قصه آدم است که در تعیین آن، میان قرآن پژوهان اختلاف نظر جدی وجود دارد. یکی از نظریات رایج، فرازمینی، یا بهشتی و آسمانی بودن مکان جنّت است، که واقعیت تاریخی و زمینی جنّت را انکار می کند و آن را به جهان دیگری احاله می دهد. این پژوهش، بر پایه احادیث امامیه، این نظریه را نقد می کند. نبود مستندات روایی معتبر، مخالفت با عقل، و تعارض با قرآن، از جمله مهم ترین آسیب های این نظریه است. در مقابل این نظریه، دیدگاه احادیث امامیه قرار دارد که بر زمینی بودن این جنّت تصریح دارد و آسیب های ذکر شده بر آن وارد نیست.
۲۸.

مطالعه تحلیلی سیر پژوهش های غربی در حدیث امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹ 251-278

کلید واژه ها: حدیث پژوهی خاورشناسان سیر تطوری امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 136 تعداد دانلود : 361
شناخت ادوار تاریخی مطالعات و پژوهش های انجام شده در حدیث امامیه از سوی خاورشناسان، مقدمه ای است بر کشف نظریات، اندیشه ها، رویکرد ها و نقاط عطف موجود در هر دوره. در برآیند توجهات، پژوهش ها و نظریات ارائه شده در این باب، به لحاظ گذار تاریخی و سیر تطوری آثار خاورشناسی، چهار دوره زمانی متصور است که به طبع در هریک از ادوار می توان هم پوشانی ها و تلاقی گاه هایی یافت. همچنین، در هریک از اداور تاریخی، نقاطی بر پدیداری رویکردی نو در آن دوره وجود دارد. این نقاط مهم تاریخی، سرآغاز هر دوره به شمار می آیند و گاه با برآمدن یک پژوهش، گاه با ظهور یک خاورشناس و گاه با رخ دادن یک رویداد نقطه یابی می شوند. نوشتار حاضر بر آن است تا نقطه های عطف موجود در هر دوره را شناسایی کرده، بر آن اساس ابتدا و انتهای ادوار را برکاویم. شناساندن جریان غالب در هر دوره و ارائه تصویری روشن از تلاش مطالعاتی غربیان در باب حدیث امامیه از آغاز تاکنون، غایتی است که این پژوهش در پی آن است.
۲۹.

گوینده و تناسب آیات« أَنِّی لَمْ أَخُنْهُ بِالْغَیْبِ ... وَ ما أ ُبَرِّئُ نَفْسِی...» در تفاسیر امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۰

کلید واژه ها: تفسیر امامیه تناسب آیات آیات 52 و 53 یوسف گوینده آیات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن وحی ونبوت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
تعداد بازدید : 425 تعداد دانلود : 593
آیات 53 52 یوسف به دفاعیه یکی از طرفین درگیر در قضیه کام جویی زنانه از یوسف × اشاره دارد. گوینده دفاعیه به «نفی تحقق خیانت در غیب» و «تمایل نفس اماره به سوء» برای توجیه برائت خود از قضیه کام جویی تاکید دارد. گوینده این دفاعیه و تناسب میان این دو بخش از دفاعیه گوینده به روشنی مشخص نیست. این مقاله به بازپژوهی و ارزیابی رویکرد تفاسیر امامیه در تعیین گوینده و تناسب این دو بخش دفاعیه است. نتایج پژوهش نشان می دهد که برخی از مفسران کهن و معاصر امامیه، زلیخا را گوینده آیات مذکور دانسته و آیه دوم را توجیه عدم وقوع کام طلبی وی از یوسف × گفته اند. رویکرد دوم یوسف × را گوینده آیات می داند و آیه دوم را دلیل رهایی وی از دام کام جویی زلیخا بیان کرده اند. نگارنده با تحلیل انتقادی رویکرد نخست، به تکمیل ادله رویکرد دوم پرداخته و آن را شایسته تبدیل به نظریه معیار امامیه در تفسیر این آیات پیشنهاد کرده است.
۳۱.

مبانی ادبی - زبان شناسی جری و تطبیق در تفسیر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال چهاردهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۳۳)

کلید واژه ها: قرآن مبانی زبان شناسی جری و تطبیق تفسیر فرا ظاهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 647 تعداد دانلود : 562
تعمیم مفاهیم قرآنی و انطباق آنها درطول زمان بر شرایط و مصادیق جدید یکی از قواعد مهم تفسیری است که به جری و تطبیق شهرت دارد. اختصاص بخش مهمی از روایات تفسیری شیعه به این موضوع از یک طرف و نقدها و طعن های برخی مخالفان بر این گونه روایات از طرف دیگر و نیز ارتباط وثیق این مسئله با خاتمیت و جاودانگی قرآن، مبناشناسی و تحلیل درست این قاعده ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، مبانی و دلایل این قاعده تفسیری از جنبه ادبی و زبان شناسی استخراج و بررسی شده اند. مهم ترین این مبانی عبارت اند از: پایان ناپذیری معانی نص، استعمال لفظ در بیش از یک معنا، العبره بعموم اللفظ لا بخصوص السبب، وضع لفظ برای روح معنا. تحلیل صحیح مبانی این قاعده نشان می دهد که معصومین (ع) که مبتکران این سنت تفسیری هستند، راهی را برای جاودانگی مفاهیم قرآنی و نو بودن آن در هر عصری به ما معرفی کرده اند و این قاعده تفسیری با اصول ادبی و زبان شناسی کاملاً منطبق است؛ لذا با اجرای آن، مفاهیم قرآنی از حصار زمان و مکان خارج می شوند و همیشه می توان از آنها استفاده کرد.
۳۳.

شبهات درباره حضرت یونس در تفاسیر فریقین؛ پاسخ ها و رویکردها

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳ 127 - 158

کلید واژه ها: عصمت پیامبران حضرت یونس تفسیر تطبیقی شبهات قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 834 تعداد دانلود : 689
عصمت پیامبران از گناه، از اعتقاداتی است که برخی مسلمان بر آن عقیده اند و البته به روایات فراوانی استناد می کنند. در این میان تفاسیر فریقین با توجه به روایات تفسیری و آیات قرآن، شبهاتی را پیرامون شخصیت حضرت یونس (ع) مطرح کرده اند. پژوهش حاضر شبهات را گونه شناسی کرده و آنها را به ماثور و اجتهادی تقسیم کرده است و در تدوین شبهات، پنج شبهه به شبهات ماثور و دو شبهه به شبهات اجتهادی اختصاص پیدا کرده است. با شناسایی رویکرد پاسخ های ارائه شده توسط مفسران، به ارزیابی و نقد آنها نیز پرداخته شده است. این پژوهش به رویکردهای روایی، عقلی، ادبی، تاریخی و اشاری توجه کرده و به آن ها پرداخته است. در پایان نیز به تمایزات تفاسیر امامیه از تفاسیر اهل سنت در این شبهه اشاره کرده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که همانند قاطبه شیعه، ما نیز به عصمت پیامبران از گناه معتقدیم؛ اما در مورد اینکه پیامبران مرتکب خطا و اشتباه می شوند، باید گفت گرچه منعی در این موضوع وجود ندارد؛ ولی غالب اتدیشمندان شیعی آن را نمی پذیرند. و پیامبران را معصوم از خطا و اشتباه نیز می دانند. برتری فراوانی پاسخ های تفاسیر شیعی نسبت به تفاسیر اهل سنت در ارائه پاسخ های با رویکرد عقلی و برتری فراوانی پاسخ های تفاسیر اهل سنت به تفاسیر شیعی در ارائه پاسخ های با رویکرد ادبی، وجه تمایز پاسخ های مفسران امامیه از اهل سنت است.
۳۴.

نقد رویکرد سید قطب به عامل شخصیت بخش سوره های قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۸۲)

کلید واژه ها: انسجام سیدقطب وحدت موضوعی غرض شخصیت سوره شیوه بیانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن پژوهان
تعداد بازدید : 256 تعداد دانلود : 905
یکی از مباحث مهم در زمینه شناخت سوره های قرآن، شخصیت مستقل آنهاست؛ بدان معنا که از لحاظ درونی کاملاً منسجم و از لحاظ بیرونی متمایز از دیگر سوره هاست. شاید بتوان گفت سید قطب اولین مفسری است که در این زمینه تلاش درخور توجهی به انجام رسانده و توانسته است شخصیت منسجم و متمایز هر سوره را تا حدودی نمایان سازد، اما در متن کاوی عبارات وی مشخص شد که تلاش وی از ضعف هایی نیز برخوردار است؛ چه آنکه مشخص نکرده است محور شخصیت بخش سوره از چه سنخی باید باشد. به همین دلیل گاه تلاش می کند شخصیت سوره را بر اساس موضوعی محوری سامان دهد، گاه بر اساس غرضی خاص، و گاه نیز بر مدار روش بیانی ویژه. این چندگانگی باعث شده که در برخی موارد در تبیین شخصیت از سوره ها، دچار اضطراب شده و نتیجه محصلی را در اختیار خواننده قرار ندهد. از تحلیل کلی اندیشه و عملکرد سید قطب می توان نتیجه گرفت که عامل حقیقی در تکوین شخصیت خاص سوره ها، غرض آنها می باشد، نه موضوع و نه سبک بیانی؛ زیرا زمانی که سید قطب سعی می کند شخصیت سوره را بر مدار یک موضوع سامان دهد، غالباً دچار کلی گویی و پراکنده گویی شده و نمی تواند انسجام سوره را به نیکی نمایان سازد، اما زمانی که تلاش می کند شخصیت سوره را بر مدار غرض خاص سوره شکل دهد، در غالب موارد، مقرون به توفیق می گردد. ادله دیگری نیز نقش یگانه غرض در شخصیت بخشی به سوره را تقویت می نماید.
۳۵.

زینت گرایی و جوانی از منظر آیات قرآنی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۳

کلید واژه ها: قرآن زینت جوانی ادوار حیات انسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 371 تعداد دانلود : 231
مطابق آیه: (اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَینَکمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ) (حدید:20)، برخی مفسران گرایش های پنج گانه، لعب، لهو، زینة، تفاخر و تکاثر را ازجمله عمده ترین گرایش های انسانی برشمرده و آن ها را با پنج دوره سنیِ حیات دنیوی انسان یعنی کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و کهن سالی مرتبط دانسته اند. در این میان گرایش «زینت» با دوره جوانی، یعنی بهار عمر و زیباترین فصل حیات دنیوی انسان، متناظر است. به لحاظ معناشناسی مطلق زیبایی، ازجمله معانی زینت است؛ و جوان که به بیان قرآن، در این دوره درنهایت قوّت و از سویی بالندگی و زیبایی جسمانی است، خود مصداق تامّ زینت است. این پژوهش درصدد تبیین اوصاف زینت گرایی از منظر آیات قرآن و تفاسیر آن ها، و پیوند این گرایش با شاخصه های دوران جوانی از دیدگاه روانشناسی رشد است. مطابق آیات قرآنی زینت گرایی محدود به بازه سنی خاصی نیست، امّا با توجه به شاخصه های دوران جوانی ظهور و پدیداری این گرایش می تواند در این ایّام باشد. از منظر قرآن زینت گرایی دوسویه مذمومِ خودنمایی و سویه ممدوح خود آرائی را در محدوده شریعت داراست. برترین زینت از دیدگاه قرآن زینت قلب، یعنی ایمان است و جوانان آراسته به این زینت در کلام وحی ستوده شده اند.
۳۶.

روش شناسی تفسیر واژگانی اهل بیت با محوریت روایات تفسیری اصول الکافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: قرآن کریم اهل بیت روایات تفسیری روایات لغوی معناشناسی اصول الکافی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 410 تعداد دانلود : 256
روایات تفسیری مهم ترین منبع فهم اهل البیت (ع) از قرآن کریم است. اهل بیت (ع) مفسر واقعی کلام وحی هستند و در فهم قرآنی جایگاه ویژه ای دارند (مطلع). در این پژوهش با بررسی روایات واژه محور در تفسیر قرآن یا همان لغوی در اصول الکافی که نمونه آماری ماست، ضمن وجوه معناشناسی این روایات، روش شناسی تفسیر واژگانی اهل بیت ذیل آیات قرآن هم تحلیل و بررسی شده است (هدف). این مقاله با روش تحلیل محتوا شکل گرفته است (روش). بررسی این روایات نشانگر آن است که ضمن اعتبار مضمونی این روایات، روش اهل بیت در تبیین لغوی واژگان شیوه های مختلف و متمایز با روش های رایج لغت شناسان و کتاب های لغت است؛ چراکه معصوم عموماً  به وجوهی دیگر غیر از معناشناسی صرف لغت پرداخته است؛ وجوهی که جنبه معناشناسی قرآنی آن بر اساس فهم الهی بیشتر مدّنظر است تا تبیین لغوی اهل زبان (نتایج و دستاوردها).
۳۷.

«تفسیر القرآن» ابن ماهیار (ره)؛ اصالت، مصادر و محتوا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت هایی در علوم قرآن و حدیث سال چهل و نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۹۸

کلید واژه ها: تفسیر ابن ماهیار تفاسیر مفقود امامیه تفسیر روایی گونه شناسی احادیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 83 تعداد دانلود : 158
محمد بن العباس بن علی بن مروان مشهور به ابن ماهیار از جمله محدثان پُر کار معاصر کلینی است. او دارای آثار متعدد از جمله کتابی با عنوان التفسیر الکبیر داشته است. این کتاب در چهار بخش «تأویل ما نزل فی النبی (ص)، تأویل ما نزل من القرآن فی أهل بیت (ع)، تأویل ما نزل فی شیعتهم، تأویل ما نزل فی أعدائهم»، حاوی ۵۶۳ روایت، منبعی شناخته شده و مرجعی مهم برای مفسران بعد از قرن چهارم بوده است؛ استنادات فراوان به تفسیر ابن ماهیار از سوی مفسران و محدثان شیعی قرن چهارم به بعد، نشان دهنده اصالت این اثر در تاریخ تفسیر امامیه می باشد و ادله متعدد رجالی، تراثی و تاریخی این اصالت را تأیید می کنند. محتوای اصلی این کتاب اعتقادی – کلامی بوده و محور روایات آن، امامت و ولایت ائمه (ع) و فضائل آنان می باشد. نتایج گونه شناسی روایات تفسیر القرآن ابن ماهیار بیشترین فراوانی را برای روایات جری و تطبیق و کمترین تعداد به روایات معنا شناخت را نشان داد.
۳۸.

فرضیه خاستگاه هاجری اسلام، تحلیل و نقد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه دین سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۳۳) 769 - 786

کلید واژه ها: اسلام پترا قبله کتاب مقدس هاجریان هاجَریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 407 تعداد دانلود : 780
پاتریشیا کرون و مایکل کوک، در نظریه هاجریسم مدعی شده اند که اسلام، خاستگاه هاجری داشته است. این فرضیه می گوید که خاستگاه اصلی اسلام نه در شهرهای مکه و مدینه، بلکه در منطقه ای در شمال غربی شبه جزیره عربستان بوده که از نظر تاریخی، به خصوص در منابع یهودی، محل سکونت هاجریان محسوب می شده است. استناد آنها در این فرضیه نیز بر یکسان بودن مهگرایه (هاجریان) و مسلمانان، تطبیق بعضی نام های ذکرشده در کتاب مقدس بر اماکن اسلامی و قبله اول بودن پتراست. این مقاله نشان می دهد که دلایل ارائه شده برای این مدعا، هم از جنبه فهم متون تاریخی و هم از نظر علت یابی انحراف محراب مساجد اولیه از قبله، دارای استحکام نیستند.
۳۹.

گفتمان کاوی تفسیر شیعه در کوفه؛ اصبغ و گفتمان ""امامتِ وصایتی""(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۹)

کلید واژه ها: اعتبارسنجی تفسیر روایی اصبغ بن نباته تاریخ تفسیر امامیه مدرسه تفسیری کوفه گفتمان کاوی تاریخی گفتمان وصایت و امامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 543 تعداد دانلود : 212
رهیافت تاریخی در کنار شناخت بسترهای مختلف جامعه، عهده دار نمایاندن فرازها و فرودهاست. دست یابی به سیر تطور یک اندیشه و درک بهتر از خاستگاه و دوران آغازین شکل گیری آن، منوط به تحلیل گفتمان های مکشوف از داده های تاریخی برجای مانده در آن حوزه است. اصبغ بن نباته کوفی از نخستین مفسران شیعی در کوفه است که در منابع رجال و تراجم، به عنوان نخستین مؤلف ذکر شده؛ اما اثری مشخص با محتوای قرآنی یا تفسیری به وی نسبت داده نشده؛ فراوانی نسبتاً زیاد روایات تفسیری او و بازتاب آن ها در آثار معتبر پسین و همچنین توجه به روان شناسی اعتقادی شخصیت وی، این فرضیه را به ذهن می رساند که به گمان قوی، اصبغ از ارکان مهم انتقال آموزه های قرآنی امام علی(ع)، با رویکرد تأسیس یا ترویج گفتمان های شیعه بنیان همچون امامت و وصایت در روزگار خود بوده؛ براساس نظریه ""آوای متعارض باختین"" باید گفت بازتاب گسترده مؤلفه های معنایی وصایت در تفسیر اصبغ و اهتمام او به گفتمان وصایت علوی، معنادار بوده و در دیالکتیک تعاملی با گفتمان رقیب شکل گرفته که قصد داشت نظریه خلافت سقیفه ای در جامعه را نهادینه کند.
۴۰.

ریخت شناسی الگوی قرآنی ابتلای انبیا؛ تحلیل داستان ابراهیم (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۶

کلید واژه ها: کلمات سنت ابتلا ابتلائات انبیا ابتلائات ابراهیم (ع) مؤلفه های قرآنی ابتلا بازیابی ابتلا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن وحی ونبوت در قرآن
تعداد بازدید : 170 تعداد دانلود : 995
برابر رویکرد قرآن کریم حیات انسانی آمیخته با آزمون است و تعالی و تکامل انسانی، رابطه ای متقابل با آن دارد. پیامبران اسوه های عینی ابتلائات الهی هستند و هوشمندانه در قرآن گزینش و گزارش شده اند. مسئله اصلی این پژوهش ترسیم الگوی وحیانی ابتلای انبیا و تحلیل مؤلفه های آن با تأکید بر داستان حضرت ابراهیم (ع) در قرآن است. محورهای اصلی پژوهش، تبیین چیستی ابتلا و مؤلفه های آن، تحلیل آزمون های اصلی حضرت ابراهیم (ع) و تطبیق آن با مؤلفه های ابتلای قرآنی است. برآیند این پژوهش عرضه الگوی ابتلاپژوهی به مثابه روش بازیابی ابتلائات پیامبران در قرآن است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان