خدیجه اطمینان

لیبرالیزم (آزادی گرایی) مکتبی سیاسی است که آزادی فردی را اصیل می شمرد. در این مقاله ابتدا به اجمال ساختار زیربنایی لیبرالیزم عنوان می شود و سپس به این موضوع که مکتب موردنظر ریشه در عقاید رواقیون و حتی پیش از آن در آرا افلاطون و ارسطو دارد، پرداخته می شود. پس از آن نیز آرای نظریه پردازان بزرگ لیبرالیزم بررسی خواهد شد. لیبرالیزم به دو شاخه دینی و سیاسی تقسیم می شود که نتایج آن در حوزه اجتماعی همچون براندازی نظام برده داری در جهان و ایجاد بنیان های آزادی فردی و حقوق بشر، قابل توجه است. کلیله و دمنه و مرزبان نامه به عنوان متون اجتماعی ادبیات کهن مملو از رویکردهای سیاسی و اجتماعی است که گاه افکار لیبرالیستی مولف را می نمایاند. گرچه کلیله و دمنه و مرزبان نامه به نمونه و الگویی متفاوت از لیبرالیسم تعلق دارند، اما سعی شده است تا اشاراتی درباره مشابهت های مضامین این دو اثر بزرگ سیاسی با لیبرالیزم بیان شود.

کنسرواتیزم (محافظه کاری) مکتبی است که بر نابرابری انسان ها با یکدیگر تأکید می کند و آن را انگیزة اصلی سعی و کوشش آدمیان در زندگی می داند. در این مکتب، مالکیت همچون خانواده و مذهب اموری مقدس شمرده می شود. محافظه کاری سلطة دولت را همچون سلطة پدر می داند، به تعبیری می توان اساسی ترین ویژگی محافظه کاری را حفظ وضعیت موجود و احتیاط در نیل به وضعِ مطلوب دانست. گرچه کلیله و دمنه و مرزبان نامه به نمونه و الگویی متفاوت از کنسرواتیزم متعلق است، اما سعی شده است تا امکان تطبیقِ این دو اثر با مضمون یادشده (کنسرواتیزم) در نظر و نگاهی روش شناسانه پی گرفته شود. به نظر می رسد این دو کتاب مملو از مضامینی است که با مفهوم کنسرواتیزم سازگارند.