محمد جعفری (قنواتی)

محمد جعفری (قنواتی)

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۱ مورد.
۱.

آیا گرگ توتم مردم آذربایجان است؟ (نقد و بررسی تاریخی و متن شناختی یک ادعا)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توتم توتم باوری گرگ فولکلور آذربایجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 790 تعداد دانلود : 405
طی سال های اخیر گاه در شماری از نشریات محلی آذربایجان گرگ به عنوان توتم مردم آذربایجان مطرح شده است. عده ای نیز که خود را «هویت طلب» می نامند این گزاره را با قلم یا رفتار خود تبلیغ می کنند. در این مقاله ابتدا ضمن تعریف توتم و شرح ویژگی های آن، تأکید شده که مهم ترین ویژگی توتم حمایت از کسانی است که آن را نیای مشترک خود می دانند. سپس با بررسی گرگ در فولکلور آذربایجان و نیز بررسی بازتاب گرگ در سروده های شاعران ناحیه آذربایجان مانند قطران، نظامی، خاقانی، صائب و شهریار نشان داده ایم که گرگ در هر دو حوزه مذکور، موجودی اهریمنی است و کارکردی به جز ایجاد شر ندارد؛ از این رو نمی تواند توتم مردم آذربایجان باشد، هرچند ممکن است توتم ترکان شرقی یا مغولان باشد.
۲.

کارآوا به منزله نوع ادبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارآوا نوع ادبی شعر کار ترانه کار کار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 439 تعداد دانلود : 713
در ادب فارسی، به رغم پژوهش های بسیار، همچنان با متونی مواجهیم که نمی توان آن ها را در چارچوب انواع ادبی شناخته شده جای داد. این بلاتکلیفی بیش از آن که از خصلت انواع ادبی حکایت کند، که کمتر می توان اثری یافت که از خلوص یک نوع به تمامی بهره مند باشد، از غفلت پژوهشگران قوت می گیرد. کارآوا که می توان آن را کهن ترین نوع ادبی دانست، از جمله این انواع مغفول در ادبیات ماست؛ نوعی که از پیدایش گفتار نیز پیشی می گیرد و در دامن اولین تلاش بشر برای کسب روزی، کار، زاده و پرورده شده است. نخستین جلوه های این نوع را در اصوات بی معنایی که در هنگام کار و به فریاد خوانده می شده اند می توان سراغ گرفت و اگر فریاد کار را شکل و نام ابتدایی این نوع بدانیم، دقیق تر سخن گفته ایم. در این جستار قصدکرده ایم که برای نخستین بار به معرفی جامع و مانعی از این نوع بپردازیم و سپس با تحلیل ساختار ادبی و معنایی این نوع کهن، راه را بر پژوهش های بعدی هموار نماییم.
۴.

معرفی یک طومار کهن نویافته(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طومار طومار نقالی شاهنامه هفت لشکر خاندان رستم نقالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 403 تعداد دانلود : 40
طومارهای نقالی بخش مهمی از ادبیات داستانی عامه را تشکیل می دهند که تاکنون به شکل شایسته و بایسته ای به آن ها پرداخته نشده است. در متن طومارها گاه برخی نکته ها و روایت های بسیار کهن وجود دارد که در شاهنامه و نیز منظومه های پهلوانی پیرو شاهنامه نیامده است. آشنایی با این روایت ها در درک دقیق تر متون حماسی و پهلوانی بسیار مؤثر است. ازاین رو، گردآوری، نگهداری، تصحیح علمی و انتشار این طومارها بسیار ضروری است. باتوجه به همین ضرورت نگارندگان این مقاله اقدام به تصحیح متن یکی از طومارهای کهن کرده اند. این طومار که دست نوشت آن به شماره ثبت 5/35098 در کتابخانه ملی نگهداری می شود، در سال 1208ق در تهران کتابت شده است. طومار مذکور از زوایای مختلف اهمیت دارد که ازجمله می توان به برخی نکته های داستانی آن اشاره کرد. در مقاله حاضر برخی از ویژگی های این طومار به ویژه نکته های داستانی تازه آن بررسی شده است.
۵.

وزن اشعار کار (مطالعه موردی وزن شعر کار در دو حوزه قالی بافی و مشک زنی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شعر شفاهی شعر کار کارآوا وزن شعر قالی بافی مشک زنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 225 تعداد دانلود : 206
با وجود اختلاف نظرهایی که در دهه های اخیر در تعیین وزن اشعار شفاهی پدید آمده است، می توان با اطمینان گفت وزن اشعار شفاهی وزنی تکیه ای هجایی است. شعر کار شاخه ای از اشعار شفاهی ا ست که هماهنگ با ریتم کار و با محتوایی سازگار با کار موردنظر، خوانده می شده است. کارگران و کارورزان برای رفع خستگی، تسهیل انجام کار، سرعت بخشیدن به روند کار و مقاصد دیگر، این اشعار را به صورت گروهی و یا به تنهایی می خواندند. ما در این جستار با تعریف شعر کار و برشمردن اقسام و ویژگی های این گونه شعری، به تحلیل وزن اشعار کار از دو منظر عروضی و تکیه ای هجایی پرداختیم و دریافته ایم که اشعار کار با پیروی از اوزان تکیه ای هجایی از پذیرفتن قواعد عروضی سرباز می زند و می توان ارتباط وزنی معناداری در میان وزن اشعار کار در حوزه ای مشخص یافت. همچنین، ترانه های کار با وزن کار موردنظر در هماهنگی است و بسته به ریتم و آهنگ کار اوزان متغیر می پذیرد.
۷.

بررسی رابطه جنگ نامه های محلی فارسی با حماسه شاهنامه از منظر گونه شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنگنامه های محلی مؤلفه های حماسه شاهنامه شبه حماسه نوع ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 967 تعداد دانلود : 942
سهم قابل توجهی از اشعار فارسی را گونه ادبی حماسه دربر می گیرد. دامنه این گونه تا قلمرو ادبیات شفاهی نیز کشیده شده است. جنگ نامه های محلی منظومه هایی هستند با حال و هوای حماسی که مشخصاً به تأثیر و تقلید از شاهنامه سروده شده اند. این شعرها در قالب مثنوی و بحر متقارب و گاه در بحر هزج هستند که با روایتی داستانی و توصیف مبالغه آمیز، دلاوری های فرد یا افرادی تاریخی از یک منطقه جغرافیایی را شرح می دهند و تا مدت ها پس از سروده شدن، میان مردمان آن منطقه مقبولیت دارند، و در اختلافات محلی و طایفه ای، کارکردهای تبلیغی دارند. جنگ نامه ها بسته به موضوع خود، گاه به جنگ میان سران طوایف و خوانین منطقه و در مواردی به نزاع یک گروه با حکومت مرکزی پرداخته و گاه نبرد گروهی از مردمان منطقه ای را با نیروهای بیگانه روایت کرده اند. عنصر «جنگ» و بزرگداشت یا خوارداشت شخصیت ها و حوادث محلی و منطقه ای، پایه و مایه اصلی این شعرها به شمار می رود. در این مقاله سه جنگ نامه محلی جنوب ایران، یعنی جنگ نامه رئیسعلی دلواری ، جنگ نامه حیات داود و شبانکاره و جنگ نامه بر تابناک لیراوی از جهت سبکی و گونه شناختی بررسی شده اند. این منظومه ها با آنکه از سبک زبانی و ادبی شاهنامه و دیگر متون حماسی و همچنین لحن و گفت وگوی آن ها تأثیر فراوانی پذیرفته اند، اما تفاوت های اساسی نیز با گونه حماسه دارند؛ مؤلفه هایی همچون زمینه اسطوره ای، داستانی، پهلوانی، صبغه ملی و خرق عادت در این سروده ها نیست. رنگ ملی ندارند؛ چراکه اهداف آن ها در راستای آرمان های یک ملت نیست و قهرمانانشان اغلب به دنبال رسیدن به آرمان ها و اهداف شخصی اند؛ بنابرین به باور ما، از منظر گونه شناسی این سروده ها را باید «شبه حماسه» نامید. با این همه جنگ نامه ها ازمنظر تأثیر شاهنامه بر فرهنگ ها و خرده فرهنگ های قلمرو زبان فارسی و نیز از لحاظ ثبت وقایع و حوادث محلی و به کارگیری برخی واژگان و اصطلاحات بومی در شعر شایسته توجه و درخور بررسی اند .
۸.

مقایسه روایت های شفاهی و کتبی داستان بهمن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادبیات شفاهی شاهنامة فردوسی داستان بهمن تاریخ ثعالبی منظومة بهمن نامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 566 تعداد دانلود : 835
یکی از مباحث مهم در ادبیات شفاهی، مقایسة روایت های شفاهی یک متن با روایت های کتبی همان متن است. در این مقاله، روایت های شفاهی و کتبی داستان بهمن مقایسه شده اند. از میان روایت های کتبی، داستان بهمن در شاهنامة فردوسی، داستان بهمن در تاریخ ثعالبی و منظومة بهمن نامه سرودة ایرانشاه بن ابی الخیر و از میان روایت های شفاهی، شانزده روایت انتخاب شده است. نگارنده کوشیده است تفاوت زبان و نوع روایت را در روایت های شفاهی و کتبی این داستان نشان دهد. در این زمینه تاکنون هیچ مقاله ای منتشر نشده است؛ ازاین رو مقالة حاضر نخستین پژوهش دربارة این موضوع است.
۱۴.

روایت اجتماعی فرهنگی قصه های ترکمنی(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 959
"در شماره 31 فصلنامه مطالعات ملی، مقاله ای با عنوان «روایت اجتماعی- فرهنگی قصه های ترکمنی» چاپ شده است که به نظر می رسد در استفاده از داده ها و اطلاعات گردآوری شده برای تحلیل، دچار نوعی افراط گرایی و غلو شده است. این افراط گرایی و غلو نتایج تحلیل را بی اعتبار کرده است. هدف نویسندگان مقاله این بوده است که با استفاده از گونه ای ادب شفاهی، یعنی قصه، به تحلیل و بررسی روندهای فرهنگی و اجتماعی ترکمن ها بپردازند. خود آنها در مقدمه نوشته اند: «در این مقاله، به مطالعه قصه هایی می پردازیم که پیدا و پنهان زندگی قوم ترکمن را برای ما نمایان می سازند». عنوان مقاله نیز با هدف نویسندگان تناسب کامل دارد. بر این اساس، آنها باید برای تحلیل خود قصه هایی را انتخاب می کردند که یا در محدوده حوزه فرهنگی ترکمن ها ابداع شده باشند یا اینکه روایت خاص هم میهنان ترکمن ما از قصه هایی باشند که در محدوده ای گسترده تر یا در حوزه هایی دیگر نیز رواج دارند؛‌ اما آنها عملا قصه هایی را به عنوان مواد تحلیل مورد استفاده قرار داده اند که با موارد گفته شده انطباق ندارند. روشن شدن موضوع مستلزم اندکی توضیح درباره «قصه های منطقه ای» است."
۱۸.

ایرانشناسی: نفت و بازتاب آن در آثار داستان نویسان خورستانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 277
" این مقاله به دنبال بررسی چگونگی پیدایش و شکل‌گیری هویت‌های جدید منطقه‌ای در استان خوزستان تحت تاثیر فعالیت‌های شرکت نفت با استناد به آثار داستان‌نویسان خوزستانی است. نویسنده ابتدا محدوده‌ جغرافیایی پژوهش را که شامل مناطق نفت‌خیز خوزستان بوده، روشن کرده و به تعریف داستان و ادبیات داستانی پرداخته است؛ سپس بازتاب تحولات اقتصادی و اجتماعی فعالیت‌های شرکت نفت را در آثار داستان‌نویسان خوزستانی نشان داده است. کوشش شده است که نقش هر یک از این تحولات در شکل‌گیری هویت‌های جدید نشان داده شود. در پایان نیز با بررسی مسایل فرهنگی به‌طور مشخص به مقوله‌ هویت‌های جدید پرداخته است. "

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان