حمیدرضا بیگ زاده شهرکی

حمیدرضا بیگ زاده شهرکی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۸ مورد از کل ۸ مورد.
۱.

گونه شناسی فضاهای نیمه باز در خانه های بومی دوره صفویه و قاجاریه شهر تاریخی نایین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گونه شناسی فضاهای نیمه باز صفویه قاجاریه نایین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 842 تعداد دانلود : 394
معماری خانه های بومی در بسیاری از شهرهای حاشیه کویر مبتنی بر ملاحظات اقلیمی، کارکردی و فرهنگی در ترکیبی از فضاهای باز، نیمه باز و بسته شکل گرفته است. هر کدام از این فضاها نیز به نوبه خود و متناسب با شرایطی که ذکر شد (و به ویژه خصوصیات اقلیمی و تنظیم شرایط محیطی) در انواع و گونه های مختلفی پدید آمده اند. در این میان، فضاهای نیمه باز عمدتاً به مثابه حلقه واسط و عرصه های مابین فضاهای باز و بسته، دارای جایگاه ویژه و قابل مطالعه ای هستند. نگاهی به خانه های بومی شهر نایین به عنوان یکی از شهرهای واقع در اقلیم گرم و خشک حاشیه کویر نیز نشان از آن دارد که در معماری این خانه ها توجه ویژه ای به شکل گیری فضاهای نیمه باز شده و انواع مختلفی از این فضاها را پدید آورده است. پژوهش حاضر با هدف گونه شناسی فضاهای نیمه باز در خانه های صفوی و قاجار شهر نایین به انجام رسیده و سعی در شناسایی مؤلفه ها و ویژگی های معماری این فضاها و تبیین نسبت آنها با دیگر فضاهای مرتبط داشته است. شیوه پژوهش این مقاله مبتنی بر روش تحقیق توصیفی تحلیلی و مقایسه تطبیقی بوده و داده های مورد نیاز خود را از طریق مشاهدات میدانی، رجوع به منابع کتابخانه ای، مستندات تاریخی و همچنین مراجعه به منابع شفاهی گردآوری نموده است. به منظور تحدید دامنه تحقیق، پژوهش حاضر صرفاً بر خانه های متعلق به دوره های صفوی و قاجار شهر نائین متمرکز گردیده است. نتایج تحقیق بیانگر آنست که عموماً در خانه های بومی صفوی و قاجاری نایین، فضاهای نیمه باز علی رغم دارا بودن نسبت های متنوعی از کل مساحت بنا به طور متوسط با مساحتی در حدود 6% از کل فضاها در ترکیب با فضاهای باز و بسته خانه ها به کار گرفته شده اند. در همین رابطه، سه گونه فضای نیمه باز شامل «ایوان»، «ایوانچه» و «تالار» قابل شناسایی است که هر کدام از آنها به لحاظ شکل، نحوه مکانیابی و عملکرد دارای ویژگی های مختص خویش بوده اند.
۲.

بازخوانی و بازشناسی ساختار و سیر تحول تاریخی محله امام زاده جعفر (ع) یزد تا پیش از تغییرات دوران معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساختار تاریخی سیرتحول توسعه کالبدی محله امام زاده جعفر (ع) یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 607 تعداد دانلود : 612
شهرهای تاریخی مشحون از آثار و لایه هایی هستند که در گذر زمان به تدریج در زیر لایه های جدید پنهان گردیده یا در اثر عوامل مختلف، در معرض فرسایش و دگرگونی قرار گرفته اند، اما با این وجود، قصه شکل گیری هسته های تاریخی شهرها و عناصر مهم و شاخص آنها در همین لایه ها مضبوط گردیده است. معمولاً در روند حفاظت عالمانه از شهرهای تاریخی جهان سعی می گردد از آثار و لایه های تاریخی شهرها به نحو شایسته ای صیانت گردد تا از طریق برقراری ارتباط معنادار میان آنها بتوان به سیر شکل گیری، تحول، تکامل و دگرگونی شهر در ادوار مختلف راه یافت، اما متأسفانه برخی از طرح هایی که در حوزه بافت های با ارزش شهرهای ایران به مرحله اجرا می رسند به دلیل عدم شناخت کافی منجر به پاکسازی لایه های تاریخی شهر می گردند که اثرات جبران ناپذیری بر ساختار شهرها به جا می گذارند. یکی از دلایل این امر را می توان در ضعف مطالعات و منابع مکتوب پیرامون هسته ها و مناطق تاریخی شهرها جستجو نمود. به عنوان نمونه طرح توسعه امام زاده جعفر(ع) یزد در سال 1392 یکی از نمونه طرح هایی بود که بدون درک زمینه و خطوط تاریخی به مرحله تصویب رسید و مداخلاتی نیز در راستای تحقق آن به اجرا درآمد که غالباً با تخریب هایی در بافت تاریخی پیرامون امام زاده همراه بود. با توجه به این مهم، این مقاله در پی آن است تا با بررسی محله تاریخی امام زاده جعفر(ع) از طریق مطالعات میدانی و کتابخانه ای و استناد به مفهوم و شکل شهر و محله ایرانی، ضمن معرفی عناصر شاخص و ساختار تشکیل دهنده محله، به تبیین لایه های پنهان محله و نسبت آن در ارتباط با توسعه شهر بپردازد که در طرح های بزرگ مقیاس در این محدوده، مغفول مانده و بعضاً پاکسازی شده است. پژوهش حاضر با به کارگیری ترکیبی از روش های تحقیق تاریخی و توصیفی تحلیلی به انجام رسیده است. نتایج اصلی این پژوهش، بیان دلایل و زمینه های توسعه و رونق شهر در محدوده محله امام زاده، شناخت گذرهای تاریخی شهر و روند توسعه بازار در ارتباط با عناصر ساختاری محله امام زاده و نظام های قابل شناسایی در این روند می باشد که باید در طرح های شهری مرتبط با این محدوده مورد توجه قرار گیرد.
۳.

بررسی تأثیر مرمت های نامطلوب بر میزان بار حرارتی خانه های سنتی یزد؛ نمونه موردی : خانه های علومی و تهرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مرمت بار حرارتی خانة سنتی یزد خانه علومی خانه تهرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 107 تعداد دانلود : 954
خانه های سنتی یزد میراث فرهنگی ارزشمند، بازمانده از حیات گذشتگان هستند که بخش اصلی و عمدة بافت تاریخی این شهر را نیز تشکیل می دهند. این آثار که تجلی تاریخ، فرهنگ و هویت شهر یزد هستند، با گذر زمان رو به متروک شدن نهاده و مورد تخریب قرار می گیرند. حفاظت، مرمت و احیای این گنجینة گرانبها، علاوه بر آن که فرصتی برای بازخوانی و شناخت ارزش های مندرج در این آثار است، موجب انتقال این ارزش ها به نسل های آینده خواهد شد. در مقابل اگر مرمت و احیای خانه ها، به صورت نامطلوب و غیر اصولی انجام گیرد نه تنها موجب شناخته شدن و احیای این ارزش ها نخواهد شد بلکه آسیب های سازه ای، منظری، کارکردی و معنوی ِ جبران ناپذیری را به بناهای تاریخی وارد می سازد. این نوشتار در نظر دارد با مداقه بر آسیب های کارکردی حاصل از مرمت های نامطلوب - به طور خاص در رابطه با شرایط اقلیمی- با پاسخ به این پرسش که مرمت هایی از این دست چه تأثیری بر بار حرارتی خانه ها دارد، بیان کند که اقدامات ناصحیح مرمتی که بدون پشتوانه معرفتی و علمی انجام گرفته است بر شرایط اقلیمی خانه های سنتی تأثیر نامطلوب خواهد داشت و پس از بهره برداری از این اماکن هزینه های بسیاری باید پرداخت شود تا فضاهای خانه به شرایط بهینه آسایش بازگردند. در این نوشتار سه نمونه از مداخلات و اقدامات متداول تأثیرگذار بر شرایط اقلیمی که به طور فزاینده ای در بافت تاریخی یزد در مرمت و احیای خانه ها انجام می گیرند به عنوان نمونه در خانه های علومی و تهرانی یزد توسط نرم افزار انرژی پلاس شبیه سازی شده و میزان بار حرارتی قبل و پس از فرآیند مرمت و احیا محاسبه شده است. نتایج حاصله نشان از آن دارد که مداخلات انجام گرفته در بنا سبب افزایش بار حرارتی خانه ها و کاهش مطلوبیت اقلیمی آنها شده است.
۴.

چیدمان معماری: بازیابی ساختار تاریخی محله ی لَردکیوان یزد بر اساس اسناد تاریخی و منابع شفاهی

کلید واژه ها: یزد بازیابی ساختار کالبدی محله لَردکیوان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی ایران و اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی مطالعات شهرسازی
تعداد بازدید : 286 تعداد دانلود : 520
بافت قدیم شهرها اغلب دربرگیرنده آثاری از مجموعه های تاریخی می باشند که امروزه اکثراً در زمره بافت های فرسوده قرارگرفته اند. غالب شهرهای ایرانی شهرهای تاریخی هستند و هرکدام از آن ها در مرتبه ی خاصی از اصالت تاریخی و غنای ساختاری و کالبدی قرارگرفته اند. اهمیت و ضرورت حفظ بافت های تاریخی و مرمت آن ها نه به عنوان پدیده های نمادین بلکه به دلیل شناخت سیر تحول و تکامل شهرسازی و تمدن شهرنشینی، حفظ هویت و اصالت شهرها و تبیین حیات شهری بر اساس شواهد و مدارک علمی همواره موردتوجه بوده است. شهر یزد یکی از شهرهای تاریخی ایران است که بافت تاریخی وسیع و پویایی را در دل خویش دارد. محلات تاریخی شهر یزد در طول تاریخ پرفرازونشیب خود دوره های گوناگونی را پشت سر گذارده و باگذشت زمان دچار یکسری تغییرات شده اند که این تغییرات باعث از بین رفتن بخشی از ساختار تاریخی آن ها شده است. به واسطه بازیابی ساختار تاریخی می توان دریافت که سیر تحول محلات درگذشته چگونه بوده است. از طریق به دست آوردن الگویی از ساختار محلات، درگذشته، می توان آن را در ساخت وسازها، مرمت و اصلاح شبکه معابر و ساختار معماری بافت به کاربرد. این شناخت می تواند عامل مؤثری در جهت دهی به توسعه متوازن و هماهنگ شهر در بخش های جدید باشد. ازاین رو بازیابی ساختار شهری محلات برای بازخوانی درست و مطابق با اصالت تاریخی آن ها واجد اهمیت فوق العاده ای خواهد بود. در پژوهش حاضر، با استفاده از توصیف و تحلیل های تاریخی و فنی و تحکیم داده ها از طریق رجوع به منابع تاریخی و شفاهی و مشاهدات میدانی و تمرکز بر ساختار کالبدی، به بازیابی ساختار تاریخی و دست یابی به خطوط کمرنگ و یا حتی گمشده مرزها و ساختار شهریِ یکی از محلات تاریخی شهر یزد (محله تاریخی لردکیوان) پرداخته می شود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مداخلات وسیع صورت گرفته در ساختار کالبدی محله منجر به محو تدریجی هویت قدیمی و تاریخی آن و نابودی بخشی از میراث کهن یعنی جلوه های فرهنگی و تاریخی (مدرسه، کتابخانه، ...) واقع در محله شده است. لازم است در دخالت های پیش رو به منظور مرمت و ساماندهی، به نحو شایسته ای موردتوجه قرار گیرند.
۵.

مبانی شکل گیری بناهای میان افزا در بافت های تاریخی بر اساس بیانیه ها و منشورهای بین المللی

کلید واژه ها: زمینه بافت شهر تاریخی بناهای میان افزا بیانیه ها منشورهای بین المللی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا رشته های جغرافیای عمومی جغرافیای تاریخی
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی مطالعات شهرسازی
تعداد بازدید : 445 تعداد دانلود : 143
ساخت و سازهای جدید در راستای تداوم حیات در بافت های تاریخی، ضرورتی گریزناپذیر هستند، اما امروزه به ویژه در کشورهایی مانند ایران به دلیل فقدان هدایت لازم، به نوبه خود به یکی از تهدیدهای جدی فرا روی بافت های کهن مبدل گردیده اند. با توجه به حساسیت و اهمیت حفاظت از بناها، بافت ها و شهرهای تاریخی، بیانیه ها و منشورهایی در مقیاس بین المللی شکل گرفته اند که به منظور جهت دهی به انواع مداخلات در بافت های کهن، قابل رجوع هستند. پرسش اولیه اینست که آیا این اسناد بین المللی، به مقوله ساخت بناهای میان افزا توجهی داشته اند؟ در این صورت، چه رهنمودهایی در راستای هدایت ساخت و سازهای جدید میان افزا در اسناد یاد شده قابل جستجوست؟ این نوشتار با رویکرد پژوهش در متن و تحلیل و تفسیر محتوایی آن شکل گرفته است و در آن با هدف پاسخ به پرسش های فوق و در جهت دستیابی به رهنمودهای یاد شده، ضمن بررسی و کاوش در متون تعدادی از مهم ترین اسناد منتخب بین المللی، گزاره های مؤثر و مرتبط با هدایت بناهای میان افزا در بافت های تاریخی استخراج شده اند. سپس از طریق بررسی و تحلیل گزاره ها در چارچوب دانش مرمت و به عبارت دقیق تر با نگاه مرمت و طراحی شهری، مبانی و معیارهای شکل گیری بناهای میان افزا در بافت های تاریخی، تبیین و ارائه گردیده اند. دستاوردهای این پژوهش نشان از افزایش روزافزون توجه اسناد و مصوبات بین المللی به مقوله بافت و شهر تاریخی داشته و اهتمام نسبت به «زمینه»، تلاش در جهت «تداوم» الگوهای کهن، «انسجام» و هم پیوندی اجزای جدید و قدیم در جهت ارتقای جذابیت سکونت در بافت های تاریخی و حفظ کلیت یکپارچه آنها را به عنوان مهم ترین مبانی و معیارهای شکل گیری ساخت و سازهای جدید در شهرهای تاریخی ارائه می نماید.
۶.

حیات شیعه و تأثیر آن بر معماری حیاط در خانه های سنتی یزد

کلید واژه ها: سبک زندگی یزد تشیع حیاط عزاداری و روضه خوانی خانة سنتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 988 تعداد دانلود : 341
با بررسی سیر تطور خانه در طول تاریخ اسلام شاهد گسترش کمی و کیفی حیاط در خانه های شهرهای اسلامی و به ویژه ایرانی هستیم. پس از دوره صفویه، حیاط به اصلی ترین عنصر در خانه ها تبدیل می شود. در دورة قاجاریه نیز همین حیاط مرکزی با اتاق ها و تالارهای اطراف آن به بهترین نحو ممکن، در عین پاسخگویی به سایر نیازهای مورد توقع، جوابگوی اجرای مراسم عزاداری و روضه خوانی در ماه های محرم و صفر می باشد؛ مراسمی که خانه های امروزی نه تنها جوابگوی آن نیست، بلکه قابلیت برگزاری جلسات هفتگی و خانوادگی -که یکی از آداب محترم خانواده ها تا گذشته ای نه چندان دور بوده است- به دلیل مساحت کم یا طرح و هندسة خاص خانه ها که عموماً متأثر از فرهنگ و معماری برگرفته از غرب و بدون پشتوانة تفکر بومی است را نیز ندارد. به نظر می رسد عزاداری بر مصائب اهل بیت(ع) که جزئی از سبک زندگی شیعیان پس از استقرار تشیع در فلات ایران بوده، توانسته است بر نحوة شکل گیری معماری خانه های سنتی در محدودة اقلیم مرکزی ایران تأثیرگذار باشد. در این مقاله سعی گردیده است تعامل نزدیک و چگونگی تأثیرگذاری این بخش از سبک زندگی شیعیان در نحوة شکل گیری حیاط خانه های سنتی در محدودة مرکزی ایران و به خصوص شهر یزد، از طریق تحقیقات میدانی و بررسی اسناد و منابع تاریخی، مورد بررسی قرار گیرد.
۷.

حفاظت از بافت تاریخی شهر و کاهش آسیب پذیری آن با تأکید بر بحران ناشی از زلزله

کلید واژه ها: بحران یزد زلزله آسیب پذیری بافت تاریخی حفاظت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی ایران و اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی قوانین و فنون حمایت و حفاظت از آثار باستانی
تعداد بازدید : 297 تعداد دانلود : 974
به رغم ارزش و اهمیتی که امروزه برای بناها و بافت های تاریخی مورد اتفاق نظر قرار گرفته است اما مقولة حفاظت از این ثروت های فرهنگی و تاریخی و چگونگی تحقق آن در کشور ما همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. متأسفانه آسیب پذیری این آثار در برابر طیف وسیعی از مخاطرات و عوامل آسیب رسان، بیش از آن که اندیشة حفاظت از این آثار را در برابر عوامل یاد شده بارورتر نماید، اندیشة حذف یا استحالة آنها را بارور نموده است. تداوم این نوع نگاه نسبت به بافت ها و بناهای تاریخی با موضوعیت کلی حفاظت در تعارض بوده و موجودیت بخش عمده ای از مواریث فرهنگی و تاریخی ما را در معرض آسیب بزرگ تری قرار داده است. در این نوشتار به بررسی و ارائة راهکارهایی مبادرت گردیده است که می تواند میزان خطرپذیری بافت ها و بناهای ارزشمند تاریخی در مقابل عوامل مختلف طبیعی و به ویژه بحران های ناشی از زلزله را کاهش داده و تلفات، خسارات و آسیب های ناشی از آن را تا حدود قابل توجهی بکاهد.
۸.

نگاهداشت و بازآفرینی موتیف های آرایه ای فضاهای شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بافت تاریخی معماری شهری بازآفرینی آرایه نگاهداشت نقشمایه (موتیف)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 127 تعداد دانلود : 401
فضاهای شهری در گذشته به گونه ای منسجم در هماهنگی نانوشته ای میان معماران و ارباب حِرَف مرتبط شکل می گرفته و در آن الگوهایی از آرایه ها و نقشمایه های تزئینی، افزون بر کارکردهای اقلیمی و حتی نیارشی، به عنوان عناصر کیفیت زا و هویت بخش به کار گرفته می شدند که نشان از توجه ویژه نسبت به عناصر تأثیرگذار بر کیفیات فضاهای شهری داشته است. به نظر می رسد که امروزه در اثر کاهش توجه به کیفیت ها و ویژگی های طراحی فضاهای شهری و معماری جداره ها از یک سو و روند سریع از میان رفتن آثار مربوط به معماری شهری و آرایه ها و تزئینات وابسته به آن در بافت های تاریخی از سوی دیگر، معماری فضاهای شهری را در معرض تهدیدی جدی قرار داده است. بازشناسی مفاهیم، کیفیت ها و نیز موتیف ها و مصادیق آرایه های معماری شهری از طریق بحث نظری و بررسی نمونه های میدانی و در نهایت، آسیب شناسی و تبیین ضرورت های نگاهداشت این آثار، هدف اساسی و دستاورد اصلی این مقاله خواهد بود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان