علیرضا علی صوفی

علیرضا علی صوفی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۷ مورد.
۱.

نوسازی نظام اداره تقسیمات کشوری در دوره احمد شاه قاجار ( 1304-1288 ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 383 - 407

کلید واژه ها: تقسیمات کشوری نوسازی اداری وزارت داخله قاجاریه احمد شاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 953 تعداد دانلود : 870
نظام اداره تقسیمات کشوری ایران تا قبل از دوره سلطنت احمد شاه در چارچوب ساختاری سنتی پیش از مشروطه قرار داشت و حتی قانون سال 1325 ق مجلس اول شورای ملی که توسط نویسندگان مشروطه طلب به رشته تحریر درآمده بود نیز نتوانست در نظام اداره تقسیمات کشوری تغییر چندانی ایجاد نماید. اما در دوره احمد شاه و وزارت داخله قوام السلطنه و با حضور دمرنی مستشار فرانسوی وزارت داخله؛ نوسازی نظام اداره تقسیمات کشوری به اجرا درآمد. براین اساس این پژوهش درصدد است تا با استفاده از روش تحقیق تاریخی و به کارگیری اسناد و مدارک آرشیوی، نشریات و دیگر منابع تاریخی به این پرسش پاسخ دهد که عوامل و دلایل تغییر روال پیشینی در تقسیمات کشوری در دوره احمد شاه چه بود و این تغییر چگونه اجرا شد؟ یافته های تحقیق نشان می دهد اولیای امور حکومتی در دوران سلطنت احمد شاه از طریق اصلاحات در ساختار وزارت داخله و اداره ایالتی، تدوین بودجه سنواتی برای ستاد وزارت داخله و ایالات و ولایات، تدوین نظام نامه پرسنل اداری وزارت داخله و ایالات و ولایات و تشکیل کمیسیون های تخصصی تقسیمات کشوری در وزارت داخله در پی نوسازی نظام اداره تقسیمات کشوری و ایجاد تغییرات در آن حوزه باهدف تمرکز امور و اجرای برنامه های اصلاحی حکومت قاجاریه بودند. 
۲.

تقسیمات کشوری و جریان تمرکزگرایی و نوسازی در دوره رضاشاه 1320- 1304 ش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 215-242

کلید واژه ها: تقسیمات کشوری نوسازی تمرکزگرایی رضاشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 516 تعداد دانلود : 296
سیاست تمرکزگرایی و اجرای برنامه های نوسازی در دوره رضاشاه، در قالب برنامه های گوناگون و به صور مختلف در دستور کار قرار گرفت. در این دوره، اجرای برنامه ها و قوانینی چون نظام وظیفه اجباری، سجل احوال، کشف حجاب، تخته قاپو کردن عشایر، نظام قضایی جدید، ثبت اسناد و املاک، امور مالیاتی و... نیازمند سازماندهی تقسیمات کشوری در چارچوب مدرن بود. از این رو، رضا شاه برای اجرای اهداف خود، به ایجاد تحول در ساختار تقسیمات کشوری اقدام نمود. این پژوهش درصدد است به این سوال اصلی پاسخ دهد که روند تغییرات تقسیمات کشوری در دوره رضا شاه چگونه بوده و چه نسبتی با اهداف جریان نوسازی و تمرکزگرایی در این دوره داشت؟ روش تحقیق در این پژوهش، روش تاریخی با رویکرد توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر اسناد آرشیوی، نشریات ادواری و منابع مکتوب است. یافته های این پژوهش نشان داد که تغییرات در حوزه تقسیمات کشوری در این دوره، تمرکز سیاسی و نفوذ حکومت از استان ها تا روستاها را بسیار افزایش داد. به دنبال آن سیاست های نوگرایانه حکومت در حوزه های مختلف اقتصادی، اداری ، آموزشی و به خصوص تقویت و توسعه ارتش نوین شتاب بیشتری گرفت.
۳.

پناهندگان فرقه دمکرات آذربایجان در اتحاد جماهیر شوروی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 41 - 52

کلید واژه ها: ایران آذربایجان فرقه دمکرات آذربایجان شوروی پناهندگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 93 تعداد دانلود : 126
فرقه دمکرات آذربایجان با حمایت حکومت اتحاد جماهیر شوروی در سال 1324 تشکیل و در سال 1325 فروپاشید و تبعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بسیار سنگینی را برای مردم ایران داشت که پناهنده شدن جمعیت زیادی از مردم محلی آذربایجان به کشور شوروی از جمله آنها می باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت سیاسی و اجتماعی پناهندگان فرقه دمکرات آذربایجان در اتحاد جماهیر شوروی است. روش اجرای این پژوهش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از منابع اولیه صورت گرفته سعی نگارندگان بر آن است تا تبعات انسانی و اجتماعی حکومت فرقه دمکرات آذربایجان را آشکار سازند نتیجه مطالعات نشان می دهد، پس از فروپاشی حکومت فرقه در 21 آذر 1325 تعداد پناهندگان ایرانی که به دلیل هواداری از حکومت فرقه و با فریب کاری رهبران این گروه به شوروی فرار کرده و پناهنده شده ند بین 25 تا 30 هزار نفر تخمین زده شده است. اندکی پس از این واقعه، ﺳﺮان ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ آذربایجان ﺷﻮروی و رهبران فرقه دمکرات ﺑﺮای رهایی از بار مشکلات نگهداری این حجم زیاد پناهندگان و سرکوب نارضایتی پناهندگان از عملکرد فرقه و تصمیم آنها به بازگشت به ایران، مطابق با سیاست بیرحمانه استالینی آنها را ﺑﺎ اﺗﻬﺎمﻫﺎی واﻫﯽ و غیرانسانی راﻫﯽ اردوﮔﺎهﻫﺎی ﮐ ﺎر اﺟﺒ ﺎری در ﺳ ﯿﺒﺮی و آسیای میانه کردند و سرنوشت دهشتناک، غم انگیز و رقت باری را برای آنها رقم زدند.
۴.

سازمان دهی نظام مدیریت تقسیمات کشوری در اوایل دوره پهلوی اول 1316- 1304ش.(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳۲ 173 - 198

کلید واژه ها: مدیریت تقسیمات کشوری سازمان دهی پهلوی اول رضاشاه وزارت داخله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 678 تعداد دانلود : 97
با تأسیس حکومت پهلوی توسط رضاشاه در سال 1304ش. ابعاد مختلف دولت دست خوش تحولاتی شدند و سازمان دهی جدیدی پیدا کرد. نظام مدیریت تقسیمات کشوری یکی از این ابعاد بود که با توجه به ماهیت حکومت جدید سازمان دهی نوینی یافت. بر این اساس، این پژوهش درصدد است تا با استفاده از روش تحقیق تاریخی و به کارگیری اسناد و مدارک آرشیوی، نشریات و دیگر منابع تاریخی، به این پرسش پاسخ دهد که سازمان دهی نظام مدیریت تقسیمات کشوری در عصر پهلوی اول پیش از تدوین قانون تقسیمات کشوری در سال 1316 ش. چگونه صورت گرفت و اهداف آن چه بود؟ یافته های تحقیق نشان می دهد حکومت پهلوی اول طی یک روند دوازده ساله و پیش از تدوین قانون تقسیمات کشوری در سال 1316ش. از طریق وضع نظام نامه های جدید، تغییر در ساختار وزارت داخله، تغییر نام شهرها، الحاق یا تفکیک شهرها، بخش ها و روستاها و تغییر عناصر اجرایی تقسیمات کشوری موفق به سازمان دهی نظام مدیریت تقسیمات کشوری و ایجاد تغییرات در آن حوزه با هدف تمرکز امور در پایتخت کشور و حمایت و پشتیبانی از برنامه های نوگرایانه حکومت شد.
۵.

مطالعات تاریخی آموزش وپرورش گیلان با تأکید بر وضعیت تاریخی مدرسه شاهپور رشت در عصر پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 195 - 212

کلید واژه ها: آموزش و پرورش گیلان آموزش نوین مدرسه شاهپور رشت عصر پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 298 تعداد دانلود : 232
توسعه و رونق آموزش و پرورش گیلان در عصر پهلوی با ساختار آموزشی و سرنوشت تاریخی مدرسه شاهپور رشت پیوند عمیقی داشت. از این روی بررسی وضعیت تاریخی آموزش و پرورش گیلان مستلزم شناخت از شرایط حاکم این مدرسه، به عنوان یک پارادایم آموزشی برای سایر مدارس گیلان است. تأسیس این مدرسه از مظاهر بارز آموزش نوین در این منطقه است. بررسی زوایای مختلف مدرسه شاهپور از نظر فضای کالبدی و ساختار و مقررات حاکم بر نظام آموزشی آن نشان می دهد که پایه گذاران و گردانندگان این مدرسه همواره سعی داشتند استانداردهای لازم را حفظ کنند که وضعیت فوق موجب هدایت و راهبری توسعه کمی و کیفی آموزش و پرورش رشت و به طور کلی گیلان گردید. نگارندگان مقاله ضمن بررسی عوامل مؤثر بر رونق مدرسه شاهپور، درصدد یافتن پاسخی مبتنی بر شواهد عینی و ادله ذهنی به سؤال بنیادین ذیل هستند. آموزش و پرورش گیلان و به ویژه شهر فرهنگ و ادب پرور رشت، چگونه و تا چه اندازه از سنت های آموزشی این مدرسه، که بزرگان و نخبگان بسیاری را در دامان خود پرورانده است، بهره مند گردید؟ یافته های این پژوهش که با بهره گیری از اسناد، شواهد و منابع تاریخی به شیوه توصیفی و تحلیل آماری صورت گرفته است، جایگاه و تاثیرگذاری مدرسه شاهپور را در آموزش و پرورش گیلان به خوبی آشکار می کند.
۶.

کنش های فراقانونی در بازتفسیر اصل 82 متمم قانون اساسی مشروطه در دوران رضاشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال هفتم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 179 - 203

کلید واژه ها: قانون اساسی مشروطه حکومت رضاشاه عدلیه تفسیر اصل 82 استقلال قضات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 115 تعداد دانلود : 279
سیاست های حکومت رضاشاه در رابطه با دستگاه قضائی و عدلیه را می توان در راستای تحقق دولت مطلقه مدرن که به نوعی بازآفرینی و بازتعریف نظم سنتی قبل از مشروطه بود، مورد سنجش و ارزیابی قرار داد. بنابراین، دخالت آمرانه قوه مجریه در امور عدلیه و بی توجهی به اصول 81 و 82 را می بایست تداوم مناقشات بین استبداد سنتی و نظم دموکراتیک و مشروطه خواهی به شمار آورد. اصول 81 و 82 متمم قانون اساسی در جریان انحلال و بازگشایی عدلیه در اوایل این دوره به طور گسترده نقض شد و در سال های بعدی نیز ادامه یافت و منجر به ارائه بازتفسیری از اصل 82 گردید. این تفسیر که دو اصل 81 و 82 را به طور یکجا بی اثر می کرد راهکاری به ظاهر قانونی در اختیار وزیر عدلیه قرار می داد تا استقلال و انفکاک عدلیه از دولت را نادیده گرفته و اقدام به تغییر و تبدیل مداخله جویانه قضات نماید. این پژوهش با بهره گیری از منابع اسنادی و کتابخانه ای معتبر و با هدف بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در قانونی کردن تسلط دولت بر محاکم صورت گرفته و در صدد یافتن پاسخ به این پرسش اساسی است که عمده ترین عوامل در تفسیر اصل 82 از سوی رژیم کدامند؟ یافته های تحقیق نشان می دهند که ماهیت اقتدارگرایانه حکومت، باعث تحت فشار قرار گرفتن محاکم جهت صدور رأی فرمایشی بود و از آنجا که برخی از قضات حاضر به همکاری در چارچوب تمرکز قدرت نبودند؛ لذا برای رفع موانع قانونی جهت کنار زدن آنها، قانون تفسیر اصل 82 تدوین و تصویب گردید. 
۸.

علل و پیامدهای قحطی کرمانشاهان در جنگ جهانی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال پنجم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 81 - 102

کلید واژه ها: ک‍رم‍ان‍ش‍اه‍ان قحطی خشک سالی احتکار جنگ جهانی اول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 44 تعداد دانلود : 578
   قحطی کرمانشاهان در خلال جنگ جهانی اول و در فاصله سال های (1338-1336ق/ 1919-1917م)، پیامد های مخرب و زیان باری در حوزه های اقتصادی و اجتماعی در این دیار بر جای نهاد. این پژوهش بر این فرض استوار است که جنگ جهانی اول در کرمانشاهان و اشغال این منطقه توسط نیروهای تحت کنترل دولت های روسیه، عثمانی و انگلیس آثار ویرانگری چون کمبود غله و بروز قحطی در پی داشت. این مهم به اتفاق خشک سالی، احتکار و رواج بیماری های واگیر دار جان بسیاری از اهالی کرمانشاهان را ستاند. پژوهش حاضر تلاش دارد با روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از اسناد منتشرنشده آرشیوی و منابع کتابخانه ای معتبر به این پرسش پاسخ دهد که چه عواملی در بروز قحطی و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی مترتب بر آن در کرمانشاهان مؤثر بوده است؟ دستاورد پژوهش نشان داد که غیر از خشک سالی، حضور طولانی مدت نیرو های نظامی دولت های متحد و متفق در کرمانشاهان و غارت انبارهای غله مردمی و دولتی، چپاول دام ها و ویران کردن منازل، احتکار غله توسط عوامل داخلی و خارجی، ضعف ساختاری حکومت مرکزی و ناکارآمدی حکام محلی در مدیریت بحران، نقش بنیادینی در ایجاد قحطی و تداوم آن در این منطقه داشت.  
۹.

نان و عدالت در ایران روزگار قاجار؛ اقتصاد اخلاقی، بازار آزاد و تهیدستان گرسنه

نویسنده: مترجم:
منبع: پژوهش در تاریخ سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۸ 47 - 102

کلید واژه ها: اقتصاد اخلاقی بازار آزاد تهیدستان گرسنه قاجار ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 353 تعداد دانلود : 743
این تحقیق به طور خاص، شواهدی را بررسی می کند که از این ایده حمایت می کند که ایران در دهه ۱۸۹۰ م و اوایل دهه ۱۹۰۰م، یعنی درست قبل از وقوع انقلاب مشروطه، یک "عصر طلایی" از شورش های نان را تجربه کرده بود؛ امری که در واقع در وقوع آن انقلاب نیز تأثیر داشت. این پژوهش در مورد ارتباط بین تخریب مقررات بازار در ایران با افزایش خشم و تلخی افرادی که بیش از همه تحت تأثیر قرار گرفته اند، فقرای شهری، و آمادگی نهایی تعداد زیادی از آن ها برای مشارکت در انقلاب بحث می کند. سپس شدت درگیری های مردمی بر سر نان در شهرهای ایران در اواخر قرن نوزدهم به موازات انگلستان قرن هجدهم بررسی می شود. اگرچه زمانی به اندازه یک قرن این دو مورد را از هم جدا می کند، اما هر دو کشور در بخش های مختلفشان، فروپاشی مشابهی را در نظام اجتماعی - اقتصادی و سیاسی قیم مآبی قدیمی که تنظیم بازار در مرکزیتشان بود، و جایگزینی شان با سرمایه داری مدرن که نمونه آن بازار آزاد است، تجربه کردند. در هر کشور، این امر واکنش مشابهی را از سوی فقرای شهری برانگیخت. شورش ایرانی و خاورمیانه ای نان به طور منطقی در زمینه های سیاسی و اقتصادی پیش از مدرن، جایی که سیاست های مذاکره هنوز در آن برجسته بود، عمل کرده بود. ازآنجاکه بازار آزاد جایگزین قیم مآبی شد، بنابراین معارضه طبقاتی بدون واسطه نیز جایگزین روش های قدیمی چانه زنی، اگرچه گاه با شورش، در بین شرکای نابرابر در یک پیمان اجتماعی شد.
۱۰.

The Influence of the Centrality of Sultanieh on the Political and Religious Situation of Dargazin(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 101 - 122

کلید واژه ها: Ilkhanid Sultanieh Hamadan Dargazin

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 431 تعداد دانلود : 40
Sultanieh has been one of the places which in Ilkhanid's period came to centrality and till many years after the downfall of Ilkhanids has been influential to its surrounding areas and has been influenced in return as well. One of such nearby areas which grew in light of the centrality and the political and economical importance of Sultanieh was in Dargazin to the west of Sultanieh. The economical and security needs of the capital, and the gaining support of the religious groups and scholars, have been three main factors in paying attention to the surrounding areas.The findings show that the necessity of ensuring the security of the capital and its economical needs, along with the geographical and political location of Dargazin, has played an important role on the interconnection of these two areas and the historical evolution of Dargazin. This study tries to benefit from the historical sources in order to examine the effect of Sultanieh centrality on the situation in Dargazin, and to determine the historical connection between the two cities in the political and social fields, and to explain some changes in this regard. This study is a library and source analysis research and the information is organized and analyzed after being collected.
۱۱.

بررسی علل شکل گیری بنادر بوشهر، دیلم و ریگ در دوره صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۴ ۳۳-۶۴

کلید واژه ها: بوشهر بندر دیلم بندر ریگ دوره صفوی خلیج فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 512 تعداد دانلود : 206
در این تحقیق دلایل شکل گیری بوشهر، بندر دیلم و بندر ریگ در دوره صفوی از منابع تاریخی و جغرافیایی استخراج و تحلیل گردیده است. بررسی زمینه های پیدایش هم زمان این سه بندر و اثر گذاری شان در تحولات خلیج فارس از دوره صفویه تا قاجار علت انجام این پژوهش بود. این تحقیق به روش تحلیلی و کتابخانه ای همراه با بررسی های پیمایشی میدانی به رشته تحریر درآمد. نویافته های این پژوهش نشان می دهد برآمدن این بنادر از موارد ذیل نشات می گیرد: افول بنادر مجاور این سه بندر، حضور استعمار در دهانه خلیج فارس، جاذبه های اقلیمی این سواحل، مهاجرت های درون فلاتی، مسیر دریایی کشتی ها و پناه گاه ها و بازارها، ضرورت مبارزه با استعمارگران. لذا پیدایش این سه بندر دخیل در ترمیم و احیای اقتدار دریایی ایران در خلیج فارس بوده است و اهمیت این بنادر در زمینه توسعه تجارت دریایی، توسعه توان نظامی کشور و مقابله با استعمارگران و توسعه اداری _ سیاسی و اجتماعی شهرهای ساحلی آشکار می گردد.
۱۲.

تحلیل چالش تفکیک قوا در دور ﮤ پهلوی دوم؛ نمونه پژوهی: تفسیر اصل 82 متمم قانون اساسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 15 - 32

کلید واژه ها: قانون اساسی مشروطه تفسیر اصل82 تفکیک قوا پهلوی دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 514 تعداد دانلود : 253
تفسیر اصل 82 متمّم قانون اساسی از مصوبات چالش برانگیز دورﮤ رضاشاه بود که با زیر پا گذاشتن اصل تفکیک قوا، اختیار تغییر قضات را به دولت تفویض کرد. پس از استعفای رضاشاه، مصوﺑﮥ مذکور دستخوش چالش های حقوقی و سیاسی گوناگونی شد. هدف این پژوهش تحلیل فرازونشیب هایی است که تفسیر مذکور طی کرد؛ بنابراین پژوهش درصدد است با رویکرد توصیفی تحلیلی و به روش اسنادی و کتابخانه ای، به این پرسش اصلی پاسخ دهد که چه عواملی بروز چالش در اجرای تفسیر اصل 82 متمّم قانون اساسی را موجب شد. چنین فرض می شود که ساختار قدرت سیاسی پس از جنگ جهانی دوم و تمایل به تمرکز قدرت در نهاد پادشاهی، در تعیین سرنوشت تفسیر این اصل از قانون اساسی عامل مؤثری بود. نتایج پژوهش نشان می دهد پیش از لغو تفسیر اصل مزبور، اجرای تمهیدات و اصلاحات پیچیده و دشواری ضرورت داشت و بدون انجام آنها، الغای تفسیر مذکور نتایج منفی به دنبال می آورد. از طرف دیگر، در فضای بی ثبات اوایل دورﮤ پهلوی دوم در عمل، انجام اصلاحات ضروری امکان پذیر نبود؛ بنابراین لغو آن سال ها به تأخیر افتاد. در سال 1331ش/1952م این تفسیر به طور کامل لغو شد؛ ولی در سال های 1333و1335ش/1955و1956م، بنابر علت های سیاسی، دو قانون دیگر وضع شد که قانون نخست این تفسیر را تعدیل می کرد و قانون دوم آن را به طور غیرمستقیم احیا می کرد.
۱۳.

زمینه و پیامدهای اجتماعی اقتصادی حضور سالارالدوله در همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 245 - 258

کلید واژه ها: سالارالدوله همدان ولایات ثلات امیرافخم قراگزلو عباس خان چناری اقتصاد شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 872 تعداد دانلود : 26
با صدور فرمان مشروطیت و بر تخت نشستن محمدعلی شاه قاجار، اوضاع سیاسی ایران وارد مرحله جدیدی از حوادث و آشوب ها شد. از مهم ترین حوادث این دوره ظهور و حضور ابوالفتح میرزا سالارالدوله، پسر سوم مظفرالدین شاه، در صحنه سیاسی منطقه غرب کشور است. همدان از جمله مناطقی بود که در این واقعه صدمات فراوان دید. این شهر که بر سر راه های مواصلاتی، بازرگانی و تجارتی غرب ایران قرار داشت پیامدهای این حضور ویرانگر را با خرابی، قتل و غارت، قحطی و ناامنی تجربه کرد. علت حضور سالارالدوله در همدان چه بوده و چه تأثیری بر وضعیت معیشت مردم داشته است؟ چرایی و چگونگی حضور سالارالدوله در همدان و پیامدهای اجتماعی  اقتصادی مترتب بر آن در سال های 1325و 1329 تا 1331ق موضوع اصلی تحقیق پیش رو است که با روشی توصیفی   تحلیلی و با بهره گیری از اسناد و منابع موجود کتابخانه ای سعی شده تا ابعاد این حوادث مورد بررسی جدیدی قرار گیرد. با توجه به مسئله اصلی این تحقیق، نتایج به دست آمده گویای این واقعیت است و فرضیه اصلی هم مبین آن است که هرچند همدان پایگاه اصلی حملات سالارالدوله نبوده اما غارت چند باره و استقرار طولانی، قتل و غارت توسط عشایر کرد و لر و کلهر و بختیاری و ناامنی ناشی از حملات راهزنان، رونق اقتصادی منطقه شهری و روستایی را از بین برده و فقدان امنیت اجتماعی خسارات جبران ناپذیریرا در منطقه همدان بر جای گذارده است.
۱۴.

انقلاب اکتبر و تقابل نیروهای انگلیسی با نیروی قزاق در شمال ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال سوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۰) 47 - 65

کلید واژه ها: شمال ایران نورپرفورس قزاق انقلاب 1917 آیرونساید استاروسلسکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 190 تعداد دانلود : 377
  با آغاز جنگ جهانی اول دو کشور روس و انگلیس درصدد گسترش قدرت نظامی خود در ایران برآمدند. انگلیسی ها پلیس جنوب را تأسیس کردند و روس ها هم بریگاد قزاق را به سطح دیویزیون ارتقا دادند. به دنبال انقلاب اکتبر و به قدرت رسیدن بلشویک ها در روسیه، قوای روس خاک ایران را ترک کردند و انگلیسی ها درصدد گسترش نفوذ در شمال ایران و قفقاز و پر کردن خلاء حاصل از خروج روس ها برآمدند، این در حالی بود که دیویزیون قزاق تحت فرماندهی استاروسلسکی خود را حافظ منافع روسیه درشمال ایران می دانست. هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که انگلیسی ها برای گسترش نفوذ خود در شمال ایران به چه اقداماتی دست زدند و در این رابطه به چه شکل با دیویزیون قزاق برخورد کردند؟ مقاله با روش توصیفی تحلیلی به بررسی موضوع پرداخته و به این نتیجه رسیده که انگلیسی ها تلاش کردند از طریق قرارداد 1919 کلیه قوای نظامی ایران از جمله دیویزیون قزاق را در اختیار خود گیرند اما بواسطه مقاومت استاروسلسکی در برابر آنان و همچنین گسترش خطر پیشروی بلشویک ها به داخل ایران، صلاح کار را در خروج قوای خود از ایران، اخراج افسران روس از دیویزیون قزاق و سپردن رهبری آن به فرماندهان ایرانی مورد اعتماد دیدند.
۱۵.

تحلیل اصلاحات امیرکبیر و سپهسالار در نظام قضایی عصر ناصری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش حقوق عمومی سال بیستم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۹ 192 - 218

کلید واژه ها: نظام قضایی دوره قاجار امیرکبیر میرزا حسین خان سپهسالار ناصرالدین شاه محاکم شرع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 389 تعداد دانلود : 647
در عهد ناصری، امیرکبیر و سپهسالار، دارای برنامه های اصلاحی در سازمان قضایی هستند. در زمان این دو، مهم ترین چالش های قضایی، محاکم عرف و شرع، میزان و نحوه دخالت روحانیون در قضاوت و تغییر نگرش در حوزه قضا است. در این مقاله، نسبت این دو اصلاح نظام قضایی، بررسی شده است. نتیجه مطالعه، نشان می دهد اصلاحات عمده امیرکبیر در نظام قضایی شامل: اصلاح محضر شرع، ایجاد دیوان خانه عدالت، الغای سنت بست نشینی و کاهش مواجب و حقوق علما؛ بوده و نیز سمت و سوی اصلاحات سپهسالار در نظام قضایی اعلان و اجرای کتابچه دستورالعمل دیوانخانه عدلیه، نگارش تعدادی قانون برای حمایت از حقوق رعیّت و تحدید قدرت حکام و ایجاد ساختار قضایی مدرن بوده است. هر دو اصطلاحگر تلاش داشتند تا محکمه عرف را در برابر محکمه شرع قوت ببخشند. به نظر می رسد گذشته از شباهت این دو، عملاً دو رویکرد متفاوت برای اصلاح داشته اند. امیر به دنبال اجرای عدالت به معنای کلاسیک آن با انجام اصلاحاتی تحت تأاثیر غرب بوده است. اما سپهسالار، سعی دارد تا  ایجاد قانون، بعنوان موتور محرکه بخش های دیگر جامعه در جهت ترقی و تجدد استفاده شود.
۱۶.

بررسی پیامدهای اصلاحات ارضی در استان فارس (مطالعه موردی؛ روستای قلات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 129 - 144

کلید واژه ها: اصلاحات ارضی محمدرضا شاه فارس قلات مالکین زارعین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 743 تعداد دانلود : 617
اصلاحات ارضی نخستین لایحه از لوایح شش گانه انقلاب سفید (انقلاب شاه و ملت) بود که توسط محمّدرضا شاه پهلوی در سال 1340 با اهداف مختلف به اجرا گذاشته شد. برانداختن ملوک الطوایفی و از بین بردن نظام ارباب و رعیتی از جمله اهداف اصلاحات ارضی بود. استان فارس  که در این برهه از آن به عنوان استان هفتم یاد می شد  و به عنوان یکی از مهم ترین و وسیع ترین استان های زراعی ایران به حساب می آمد، در جریان قانون اصلاحات ارضی مورد توجه حکومت پهلوی دوم قرار گرفت. با آغاز اجرای قانون اصلاحات ارضی، مالکین که با اجرای این قانون املاک خویش را به نفع زارعین از دست می دادند، مخالفت های خویش را با تحقق آن آغاز نمودند. در این تحقیق با رویکردی توصیفی  تحلیلی و با بهره گیری از اسناد، به دنبال پاسخ برای این پرسش اساسی هستیم که با تصویب قانون اصلاحات ارضی رویکرد مالکین و زارعین روستای قلات و همچنین نحوه نگرش مأموران حکومت دوم نسبت به اجرای این قانون چگونه بود. فرض غالب بر این است که با تصویب قانون اصلاحات ارضی، مالکین قلات نسبت به واگذاری زمین به رعایا خودداری می نمودند و مأموران حکومتی نیز با وجود تلاش در جهت تثبیت اوضاع نتوانستند اصلاحات ارضی را در قلات عملی کنند.
۱۷.

رضاشاه و پروژه تاریخ نویسی ناسیونالیستی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 46-77

کلید واژه ها: تاریخ نویسی ناسیونالیسم رضاشاه هویت ملی یکسان سازی فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 249 تعداد دانلود : 655
رضاشاه به دلیل ایجاد اصلاحات، تشکیل دولت مطلقه مدرن و یکسان سازی فرهنگی مورد نظر خود نیازمند به بازسازی هویت ملی جدید بود و به همین جهت برای رسیدن به مقصودش بسیاری از مورخان ایندوره را موظف ساخت تا با بهره گیری از روش تاریخ نگاری ناسیونالیستی به این کار بپردازند؛ به همین دلیل این نوع تاریخ نگاری در دوره رضاشاه پهلوی بسیارمورد اهمیت قرار گرفته است. نظریه ناسیونالیستی تاریخ نگاری مانند بسیاری دیگر از نظریه های تاریخ نگارانه ترکیبی است از استدلال هایی که بیانگر اشتراکاتی از ایران و نشانه های آن روایت پیوسته و متداوم از گذشته سرزمین ایران، تاریخ پرعظمت ایران باستان، تقدیس ارزش های ناسیونالیستی مانند استقلال خواهی و تصویر و تصور ایران یکپارچه که همگان به آن نگاهی یکسان و ستایش آمیز دارند. در پژوهش حاضر تلاش شده تا این نوع تاریخ نگاری مورد بررسی قرار گرفته و ضمن تأکید نگاه ناسیونالیستی حاکم بر این دوره، برخی ازمتون نگارش یافته در این مقطع تاریخی نیز مورد توجه واقع شوند. ارائه نوعی تفسیر و تحلیل ویژه از ترکیب ها و اشتراکات ملی و مذهبی که به صورت بارز و آشکار در آثار تاریخی ایندوره به چشم می خورد که تغییر نگارش تاریخ ایران و تغییر سبک و نگاه به آن را به روشنی نمایان می سازد.
۱۸.

علل وپیامدهای قحطی ناشی از جنگ جهانی اول در همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلید واژه ها: همدان خشکسالی روس جنگ جهانی اول عثمانی انگلیس قحطی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : 406 تعداد دانلود : 758
با آغاز جنگ جهانی اول در ماه اوت 1914م ، همدان از جمله شهرهایی بود که در این واقعه جهانی دچارصدمات فراوانی گردید. این شهر که بر سر راه های مواصلاتی ، بازرگانی و زیارتی غرب کشور قرار داشتپیامدهای این جنگ را با مشکلاتی نظیر قحطی ویرانگر ، مرگ ومیر فراوان انسانی و کاهش قابل ملا حظه جمعیت شهری و روستایی ، خرابی زمین های کشاورزی و نابودی فعالیتهای اقتصادی – اجتماعی تجربه کرد.چرایی وچگونگی ایجاد قحطی و پیامدهای اجتماعی مترتب بر آن در واپسین سالهای حکومت قاجاریه موضوع اصلی تحقیق پیش رو است که با روشی توصیفی – تحلیلی وبا تکیه بر اسناد و مدارک موجود  سعی شده تا ابعاد تازه ای از این رویداد سیاسی – اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به مساله بنیادین این تحقیق در خصوص علت شنا سی شکل گیری پدیده قحطی در همدان ، نتایج پژوهش گویای این واقعیت است که هرچند علت اساسی آن را باید در جنگ وحضور بیگانگان در منطقه جستجو کرد اماعواملی از قبیل احتکار، خشکسالی ، بیماری و فقدان امنیت اجتماعی نیز مزید بر علت بوده است.
۱۹.

تأثیر مجادلات اهل طریقت و اهل شریعت بر تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شهر کرمان در دوره قاجار از 1210 تا 1264ق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: کرمان قاجاریه اهل طریقت اهل شریعت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : 991 تعداد دانلود : 132
همزمان با رقابت عناصر عشیره ای افشاریه، زندیه و قاجاریه، نزاع دو جبهه فکری شیعی اهل طریقت نعمت اللهیه و اهل شریعت به سردمداری مجتهدان اصولی در شهر کرمان تشدید یافت و به قتل مشتاق علیشاه و یکی از ابدالش انجامید. این دودستگی بر رخدادهای بعدی شهر کرمان بسیار تأثیرگذار بود. قاجاریه در مرحله تثبیت که مقارن عصر فتحعلیشاه بود، ناگزیر خود را به نهادهای شهری که علما و روحانیون از قدرتمندترین آن ها محسوب می شدند، نزدیک کرد؛ اتخاذ این سیاست، صوفیه را در معرض فشار و تهدید قرار داد. در دوره سلطنت محمدشاه، اهل شریعت شهرکرمان با اجرای شریعت، تفوق اهل طریقت را به چالشگرفتند. توضیح وقایع و بیان آثار و پیامدهای این دودستگی، موضوع پژوهش حاضر است. بررسی منابع و اسناد و تحلیل داده های تاریخی، نشان از مجادله و مخاصمه این دو گروه متنفذ شهرکرمان در دوران سلطنت سه پادشاه اول سلسله قاجار دارد.
۲۰.

نصراله فلسفی و تاریخ نگاری جدید در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۹ (پیاپی ۱۰۴) 31 - 54

کلید واژه ها: تاریخ نگاری تاریخ دیپلماسی بینش تاریخ علمی زندگی نامه نویسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 684 تعداد دانلود : 644
ورود علم جدید به ایران و تأثیرگذاری آن بر فرهنگ و تمدّن و تاریخ نگاری ایرانیان، دارای زوایای مختلفی است.  نصراله فلسفی به عنوان مورّخ، مدرس، مترجم و روزنامه نگار، یکی از  بنیان گذاران تاریخ نگاری علمی و انتقال دهندگان دانش جدید به ایران است. چگونگی دیدگاه های تاریخیِ نصراله فلسفی، و جایگاه وی در انتقال تاریخ علمی و دانش جدید به ایران، پرسشی است که مورد واکاوی مستقل قرار نگرفته است. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از روش کتابخانه ای و توصیف و تحلیل روش و بینش تاریخ نگارانه فلسفی، جایگاه و تأثیرگذاری او را در تاریخ علمی و دانش جدید بررسی نماید. فلسفی به خاطر داشتن اطلاعات گسترده تاریخی و ادبی و آشنایی به علم جدید غرب، با تلفیق تاریخ نویسی سنتی و جدید، در تحولات علمی معاصر ایران تأثیرگذار بود. با این حال در تاریخ نویسی تحت تأثیر شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه ایران، بیشتر با بینش ملی گرایی به نخبه گرایی پرداخته است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان