ریحانه سلطانی مقدس

ریحانه سلطانی مقدس

مدرک تحصیلی: استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۳ مورد از کل ۱۳ مورد.
۱.

ارزیابی میزان آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی از پدیده خشکسالی با استفاده از مدل کوپراس (موردمطالعه: شهرستان داراب)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خشکسالی سکونتگاه های روستایی مدل کوپراس شهرستان داراب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 600 تعداد دانلود : 571
خشکسالی از پیچیده ترین و ناشناخته ترین مخاطرات طبیعی است که خسارات اقتصادی، اجتماعی و محیطی جبران ناپذیری بر سکونتگاه های روستایی وارد می کند. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی میزان آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی از پدیده خشکسالی با استفاده از مدل کوپراس در روستاهای واقع در محدوده های خشکسالی شهرستان داراب است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از آمار بارندگی 10 ایستگاه باران سنجی و بر اساس مدل SPI (Standardized precipitation Index) پهنه های خشکسالی شهرستان مشخص شد. سپس با استفاده از مدل آنتروپی شانون 19 متغیر آسیب پذیری در پهنه های خشکسالی بررسی و در نهایت به کمک مدل تصمیم گیری چند شاخصه کوپراس رتبه بندی روستاهای واقع در محدوده مورد مطالعه انجام شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که خشکسالی بیشترین تأثیر را بر متغیرهای تخریب منابع آب سطحی و زیرزمینی، کاهش درآمد سرانه کشاورزان، رها شدن زمین های کشاورزی بر اثر بی آبی و مهاجرت روستاییان داشته است. نتایج بررسی ها در مورد رتبه بندی روستاهای آسیب دیده از خشکسالی نشان می دهد که روستاهای دولت آباد، درنگانه، شهرک بستان و بهادران بیشترین آسیب پذیری از پدیده خشکسالی داشته اند و روستاهای تل بارگاه، جونان، نصروان و قلعه نو از آسیب پذیری کمتری نسبت به روستاهای اطراف برخوردارند.
۲.

The Collaboration of Tourism in Rural Sustainability (Case Study: Gelan Rural Region, Amol County)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Rural tourism rural sustainability Economic diversification Entrepreneurship Environmental Protection Land use change

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 689 تعداد دانلود : 404
Purpose- Rural areas experience various economic and social tensions such as population instability and limited job opportunities, which place villages at risk. Rural tourism can improve the economic activities that increase the population and improve the economy because tourism transforms a fragile economy with dynamic activities that enable the establishment of service enterprises and bring about entrepreneurship opportunities. This study aimed to model the multilateral effects of tourism on rural sustainability. Design/methodology/approach- This research applied the theoretical-pragmatic approach. Data were collected using library and field studies. Field studies are a prominent element in the analysis of results. In this course, the systematic questionnaire was used for the extraction of the field database. Using the Cochran formula, the sample size was estimated 214 people. Furthermore, the interrelationship Structural Equation Model (SEM) was applied to analyze the networks of variations. Also, path analysis and partial least squares regression model was adopted to model the interrelationship between the variables observing the systematic nature of the sustainability approach. Findings- Tourism is an accelerating tool in rural permanency. It stimulates the stability of the population, cultural similarities, and promotion of rural culture, which subsequently establish rural sustainability. On the other hand, as land use change is acknowledged as one of the unfavorable consequences of tourism, support for the environmental aspect is mentioned as a necessary factor for sustainability. Tourists should also recognize the eminent function of the environment in rural settlements to ensure that promoting the entire aspect of sustainability results in rural stabilization. Practical implications- Specifically, tourism develops social solidarity through the formation of micro-businesses and particular rural entrepreneurship that directly and indirectly contribute to the expansion of job creation in rural settlements. Also, these mechanisms are involved in producing local capital that strengthens sustainable rural income and livelihood. On the other hand, tourism highlights the significance of the environment, and its protection is essential to the rural sustainability.
۳.

نقش معیشت کم کربن در حفاظت از محیط زیست روستایی مطالعه موردی: دهستان باقران، شهرستان بیرجند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مصرف کم کربن حفاظت محیط زیست دهستان باقران شهرستان بیرجند مدل PLS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 391 تعداد دانلود : 324
محیط زیست روستایی به عنوان بستر فعالیت های کشاورزی در معیشت کم کربن تأثیرگذار است؛ زیرا معیشت سکونتگاه های روستایی وابسته به طبیعت است و سازگار با اصول حفاظت محیط زیست سازمان یافته است. امروزه مصرف انرژی تجدیدناپذیر یکی از مهم ترین منابع انتشار دی اکسیدکربن است که منجر به تغییرات اقلیمی و آسیب های محیط زیستی شده است. بنابراین برای دستیابی به اهداف زیست محیطی پایدار و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، گرایش به معیشت کم کربن ضرورت دارد. بدین منظور پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه زندگی روستاییان و نقش معیشت کم کربن در حفاظت از محیط زیست روستایی، با تعداد نمونه 290 خانوار ساکن نواحی روستایی دهستان باقران از توابع شهرستان بیرجند انجام شده است. تحلیل روابط بین متغیرها که مبتنی بر مدل همبستگی ساختاری و تحلیل مسیر در مدل ساختاری انجام شده که نشان می دهد محیط اجتماعی کم کربن، محیط کالبدی کم کربن و اقتصاد کم کربن نقش مؤثر و همه جانبه در حفظ محیط زیست دارند. در این ارتباط در جنبه اجتماعی نگرش صرفه جویی با بار عاملی (967/263)، در محیط اقتصادی عامل مشاغل سبز (06/13) و در محیط کالبدی عامل استفاده از وسایل نقلیه عمومی (459/25) در حفاظت محیط زیست روستایی جایگاه مهمی داشته اند. در این ارتباط به کارگیری انرژی کم کربن در نواحی روستایی، یافته ها آشکار کرد که در این محدوده روستایی میزان مصرف انرژی به طورکلی کم است؛ولی با گسترش زمینه های انرژی کم کربن مانند انرژی خورشیدی و سوخت های طبیعی نظیر بیوگاز می توان زمینه های انرژی های کم کربن را توسعه داد. براین اساس جهت پایداری ابعاد اجتماعی معیشت کم کربن و تقویت ابعاد اقتصادی و کالبدی پیشنهادهایی شامل گسترش دانش کم کربن، برگزاری کارگاه ها و کلاس های آموزشی در زمینه آشنایی با روش های معیشت کم کربن، اتخاذ اصول مصرف کم کربن در ضوابط طرح های روستایی است.  
۴.

ارزیابی اثربخشی اقدامات مقابله با خشکسالی در کاهش آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: دهستان القورات شهرستان بیرجند، استان خراسان جنوبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آسیب پذیری خشکسالی اقدامات زراعی اقدامات مدیریت خشکسالی ناپایداری روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 895 تعداد دانلود : 531
در حال حاضر، یکی از دغدغه های اصلی پایداری روستایی، پدیده خشک سالی است. بررسی ها نشان می دهد که خشک سالی باعث کاهش امنیت غذایی و افول اقتصاد روستایی می شود. در چنین وضعیتی، معیشت روستاییانی که اساس زندگی شان بر کشاورزی استوار است، آسیب می بیند. ازاین رو، اجرای اقدامات مؤثر برای کاهش آسیب در مناطق روستایی بیش از پیش اهمیت می یابد. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی اقدامات مؤثر مقابله با خشک سالی در نواحی روستایی است. دستاورد این پژوهش نیز، دست یابی به الگوی مناسب برای اجرایی کردن اقداماتی است که بتواند در کاهش آسیب پذیری زندگی روستاییان نقش مؤثری ایفاء کند. در این بررسی، براساس فرمول کوکران، 303 نفر به عنوان خانوار نمونه انتخاب شدند. اقدامات مقابله با خشک سالی در دسته بندی های گوناگونی مانند اقدامات زراعی و باغی، اقدامات آبیاری نوین، اقدامات دامی و مدیریت خشک سالی بررسی شده اند. داده های پژوهش از نوع کمی و کیفی و تجزیه و تحلیل آنها بر بنای مدل آماری ساختاری و تحلیل مسیر انجام شده است. براساس نتایج به دست آمده، روستاییان از اقدامات مقرون به صرفه و عملی استقبال کرده اند. اقدامات مختلف زراعت و باغ داری با 93 درصد تأثیر، بیشترین میزان گرایش را داشته است. این اقدامات شامل؛ به کارگیری کشت نشایی، شخم حفاظتی، تغییر نوع محصول به محصولات با نیاز کمتر به آب، جایگزینی گونه های گیاهان با نیاز آبی کم و سازگار با خشکی و کاهش تنوع درختان است. مدیریت خشک سالی نیز با ضریب تأثیر 93 درصد اثربخش بوده است و اقداماتی نظیر تقویت مدیریت مالی و مدیریت محلی اهمیت داشته است. از سوی دیگر، اقدامات حفظ منابع آب با محوریتساخت استخر، لایروبی قنات ها و به کارگیری فنّاوری های نوین آبیاری از اقدامات مهم و بسیار اثربخش اجرا شده در آن منطقه است. همچنین، آبیاری قطره ای از جمله اقداماتی است که در صرفه جویی منابع آب موجود نقش مهمی دارد.اقدامات حفظ منابع آب در محدوده بررسی شده با ضریب تأثیر 89 درصد توانسته است به استفاده بهینه از آب و مدیریت خشک سالی کمک کند.
۵.

پیامدهای مکانی- فضایی تغییر کاربری اراضی سکونتگاه های روستایی(مطالعه موردی: شهرستان قرچک – استان تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییر کاربری بازتاب های مکانی فضایی مهاجرت محیط زیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 933 تعداد دانلود : 802
تغییر کاربری در سکونتگاهای روستایی پیراشهری بسیار وسیع بوده است. به صورتی که گسترش شهرنشینی تحولات بسیاری را در سکونتگاه های روستایی شکل داده است که از جمله آنها می توان به پیامدهای کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی اشاره نمود. مهمترین پیامد تغییر کاربری اراضی ، تبدیل اراضی کشاورزی به مسکونی است که سبب کاهش قدرت تولیدی سکونتگاههای روستایی می شود. این بررسی در شهرستان قرچک صورت گرفته و 4 روستا به عنوان روستاهای مورد مطالعه انتخاب شدند . از کل جمعیت مورد مطالعه ،240 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند.روش تحقیق مبتنی بر روش کمی و کیفی است که داده های پژوهش با روش های کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده اند. همچنین روش ارزیابی و تأیید ارتباط گویه ها مبتنی بر روش تحلیل عاملی است. براساس تحلیل یافته ها، شاخص های سنجش هر یک از مقیاس های مورد استفاده در سطح اطمینان 5% مقدار آماره t-value بزرگتر از 96/1 می باشد که نشان می دهد همبستگی گویه های پژوهش معنادار است. میانگین دیدگاه روستاییان در رابطه با تأثیر تغییر کاربری بر بعد زیست محیطی61/3 ، بعد کالبدی59/3 و بعد اجتماعی 421/3 است.همچنین میانگین دیدگاه روستاییان در بعد اقتصادی 58/3 با مقدار معناداری 0001/0 حاصل شده که معنادار است . مقدار آماره t نیز 246/11 بدست آمده که از مقدار بحرانی 96/1 بزرگتر است و ارتباط گویه های آزمون تایید می شود.بنابراین می توان نتیجه گرفت که افزایش کاربری مسکونی به علت جذب جمعیت، تأثیرات اجتماعی از قبیل :تفاوتهای اجتماعی ، پیامدهای اقتصادی از جمله افزایش مشاغل واسطه گری و بورس بازی زمین، تأثیرات زیست محیطی را در قالب کاهش فضای سبز و کشاورزی به همراه داشته است.
۶.

تحلیل نقش باغداری در توسعه پایدار روستایی با تاکید بر کشت پسته دهستان شهرآباد، شهرستان بردسکن

کلید واژه ها: باغداری ارتقای زندگی کشاورزی پسته بردسکن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 307 تعداد دانلود : 271
بخش کشاورزی از مهم ترین بخش های اقتصادی کشور است. در این بخش جهت توسعه کشاورزی و توسعه روستایی، بر محصولاتی متناسب با مناطق مختلف تأکید می شود. یکی از کشت هایی که در بعضی از مناطق گرم و خشک ایران مانند کرمان، سمنان و خراسان رایج است، محصول باغی پسته یا طلای سبز می باشد. مسئله اصلی این پژوهش، تحلیل نقش باغداری در توسعه پایدار روستایی با تاکید بر کشت پسته (دهستان شهرآباد، شهرستان بردسکن) می-باشد. این پژوهش از نوع کاربردی است که به شیوه توصیفی- تحلیلی برای بررسی پارامترهای مورد بررسی سود جسته است. جامعه آماری پژوهش را کلیه خانوارهای روستایی دهستان شهرآباد شهرستان بردسکن، که شامل 2830 خانوار می باشد، تشکیل می دهند. با توجه به محاسبه فرمول کوکران تعداد 338 پرسش نامه به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید و براساس فرمول تخصیص متناسب تعداد حجم نمونه در هر روستا مشخص شد. در ادامه برای تحلیل داده-های گردآوری شده از نرم افزار SPSS و آزمون های اسپیرمن و خی دو استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که حدود 53 درصد از پاسخگویان از پسته به عنوان منبع اصلی درآمد بهره می برند. در میان شاخص های مورد بررسی در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی بالاترین میانگین ها متعلق به شاخص افزایش قیمت زمین و مسکن با میانگین 09/3 (اقتصادی)، شاخص تغییر الگوهای زندگی با میانگین 01/3 (اجتماعی) و شاخص تغییر نمای منازل با میانگین 23/3 (کالبدی) می باشد. نتایج حاصل از آزمون اسپیرمن وجود رابطه مثبت بین رونق باغداری (کشت پسته) و ارتقای زندگی روستاییان را با 99 درصد اطمینان بیان می دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون خی دو نشان می دهد که گسترش فعالیت های باغداری، سبب افزایش اشتغال و درآمد در دهستان شهرآباد شده است.
۷.

ارزیابی توسعه پایدارزیست محیطی در روستاهای شالیکار نمونه موردی : سکونتگاههای روستایی شهرستان نکاء(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنج توسعه پایدار کشاورزی توسعه پایدارزیست محیطی نکاء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 231 تعداد دانلود : 806
 محیط زیست از مباحث اصلی توسعه پایدار است که نقش مؤثری در گسترش فعالیت های اقتصادی در سکونتگاه های روستایی دارد. سکونتگاه های روستایی در حال حاضر به دلیل فعالیت های کشاورزی تنگناهای زیست محیطی قابل توجهی را تجربه می کنند. با توجه به اینکه محصول اصلی شمال کشور برنج است، حفاظت زیست محیطی و توجه به منابع آب و خاک در پایداری اقتصاد و جمعیت روستاهای شالیکار نقش بسزایی دارد. این پژوهش به بررسی تأثیرات کشت برنج بر توسعه پایدار زیست محیطی پرداخته است. جامعه آماری مورد مطالعه، شالیکاران روستاهای شهرستان نکاء استان مازندران هستند که براساس فرمول کوکران تعداد 262 خانوار نمونه انتخاب شدند. براساس یافته های میدانی، محصول برنج با توسعه پایدار زیست محیطی همبستگی مثبت دارد که برابر با 981/0 است. همچنین براساس نتایج ارزیابی مدل پایداری پرسکات- آلن، وضعیت زیست محیطی کشاورزی در روستاهای مورد مطالعه با امتیاز 351/0 در سطح پایداری ضعیف قرار دارد؛ به صورتی که براساس یافته های میدانی، گویه های حفظ تنوع ژنتیکی و استفاده صحیح از مواد شیمیایی و سمی در سطح پایداری ضعیف و گویه های حفاظت و بهره برداری از آب شیرین، بهره برداری پایدار از منابع خاک، نحوه عمل درباره مسائل زباله ها و فاضلاب ها در سطح پایداری متوسط قرار دارند. در این راستا گسترش فعالیت های ترویجی در زمینه حفظ منابع آب و خاک و تشویق روستاییان بر به کارگیری کشاورزی ارگانیک، عدم به کارگیری کود و سم و اتخاذ راهکارهای جلوگیری از فرسایش خاک در پایداری زیست محیطی سکونتگاه های روستایی می تواند تأثیرگذار باشد.
۸.

واکاوی اثرات اقتصادی- اجتماعی شرکت های تعاونی روستایی از دیدگاه روستاییان (مطالعه موردی: شهرستان گنبدکاووس)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه روستایی اثرات اقتصادی تعاونی های روستایی اثرات اجتماعی گنبدکاووس

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی روستایی و عشایر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی کار و شغل
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی اقتصادی
تعداد بازدید : 970 تعداد دانلود : 898
تعاونی های روستایی، نهادهای مردمی هستند که در عین برخورداری از خصوصیات یک واحد اقتصادی، دارای ارزش ها و هنجارهای اجتماعی نیز می باشند و می توانند مبین تلاش های گروهی اعضای تشکیل دهنده تعاونی جهت نیل به اهداف مشترک و توسعه باشد. لذا با توجه به نقشی که این شرکت های تعاونی می توانند در بخش های کشاورزی، افزایش تولیدات روستایی و نیز ارائه سایر خدمات و بالطبع، توسعه روستایی داشته باشند، ضروریست اثرات و کارکردهای اقتصادی و اجتماعی حاصل از ایجاد این تعاونی ها بر روی اعضای خود در راستای توسعه روستایی، مورد واکاوی قرار گیرد. این پژوهش به لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی- پیمایشی بوده و داده های آن از طریق مطالعات اسنادی و عملیات پیمایشی (پرسشنامه) گردآوری شده است. جامعه آماری شامل 6726 نفر از اعضای شرکت های تعاونی روستایی شهرستان گنبدکاووس بوده که تعداد 210 نفر از آنها براساس  فرمول کوکران بعنوان نمونه آماری انتخاب گردیدند. یافته های تحقیق نشان می دهد که ایجاد شرکت های تعاونی روستایی دارای اثرات اقتصادی نظیر تأمین و توزیع کالا، تأمین نهاده های تولیدی و تسهیلات اعتباری، خرید و بازاریابی محصولات کشاورزی و...، و نیز اثرات اجتماعی نظیر ارتقای سطح سواد و آگاهی، توسعه منابع انسانی و ایجاد زمینه های مشارکت در بین اعضاء تعاونی ها بوده است. همچنین، نتایج کلی تحقیق حاکی از آن است که ایجاد شرکت های تعاونی روستایی از نظر اقتصادی، بر روی اعضایشان تأثیر مثبت و معناداری داشته ولی به نسبت اثرات اقتصادی آن، عملکرد و بازخورد اجتماعی این تعاونی ها، بر روی اعضای روستایی خود، ضعیف تر و در سطح پایین تری بوده است.
۹.

سنجش و تحلیل وضعیت پایداری در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک AHP TOPSISو تحلیل خوشه ای. مطالعه موردی شهرستان های مریوان سروآباد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایداری سنجش مدل AHP و TOPSIS روستاهای مریوان و سروآباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 320 تعداد دانلود : 522
شناسایی ابعاد و شاخصهای موثر در ناپایداری سکونتگاههای روستایی، نقش به سزایی در تحقق اهداف توسعه پایدار روستایی دارد بدون تردید، سنجش و ارزیابی دقیق متغیرهای موثر در ناپایداری سکونتگاههای روستایی با استفاده از مطالعات میدانی و استفاده از مدلهای چند معیاره در برنامه ریزی جامع به برنامه ریزان ، سیاستگزاران و مسئولین امور اجرایی کشور کمک خواهد کرد بدین منظور این پژوهش با هدف شناسایی و سنجش عوامل موثر بر ناپایداری روستاها در منطقه کوهستانی و پایکوهی زاگرس (مطالعه موردی روستاهای شهرستانهای مریوان و سروآباد) انجام گرفته است. روش انجام تحقیق، توصیفی – تحلیلی بوده ، برای انجام پژوهش از مدلهایAHP، TOPSISو تحلیل خوشه ای استفاده شده ، داده ها با استفاده از مدل Expert choice وزن دهی شده و برای تعیین وضعیت پایداری محیطی – اکولوژیکی منطقه از مدلAHP و برای تعیین وضعیت پایداری انسانی از مدل تاپسیس و تحلیل خوشه ای استفاده شده، یافته های این تحقیق در بخش مدل AHP نشان داد که شهرستان سروآباد از لحاظ پایداری محیطی در وضعیت نامناسب و بسیار نامناسب قرار دارد و دهستانهای شهرستان مریوان از نظر پایداری محیطی در وضعیت بهتری قرار دارند اما یافته های در مدل TOPSIS حاکی از آن است که از لحاظ پایداری انسانی وضعیت روستاهای شهرستان سروآباد بهتر از وضعیت پایداری روستاهای مریوان می باشد بنابراین می توان نتیجه گرفت که عامل اصلی در مهاجرتهای روستایی شهرستان سروآباد عامل محیطی و عامل اصلی مهاجرت در روستاهای مریوان عامل انسانی و بالاخص عامل فضایی – کالبدی می باشد.
۱۰.

واکاوی تأثیر ساختار اقتصادی محصولات زراعی بر پیوندهای روستا شهری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان دزفول)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساختار اقتصادی پیوندهای روستایی - شهری جریان محصولات زراعی شهرستان دزفول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 736 تعداد دانلود : 148
هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی ساختار تولید و جریان محصولات زراعی و تأثیر پیامدهای حاصل از آن بر روی پیوندهای روستا– شهری در میان روستاهای بخش مرکزی دزفول و نقاط شهری در سطح محلّی و ملّی است. روش: در پژوهش حاضر بیش از 25 درصد کل روستاهای بخش مرکزی مشتمل بر 10 روستا از این بخش و 50 درصد روستاهای سبزی و صیفی کار در منطقه، به عنوان نمونه کلان و تعداد 363 خانوار با استفاده از فرمول کوکران و با توجه به اصل پراکندگی یک نواخت در سراسر جامعه از طریق شیوه های تصادفی و روش منظّم سیستماتیک، در سطح روستاهای نمونه ده گانه، به عنوان نمونه خرد تعیین شدند. تحلیل اطلاعات حاصل، با کمک نرم افزار spss و مدل تاپسیس انجام شده است. یافته ها: نتایج نشان داده است که تولید و جریان محصولات زراعی، در درون خود، مجموعه ای از جریان افراد، کالا، سرمایه و اطلاعات را به وجود می آورد که روستاهای منطقه را در رتبه هایی متفاوت از نظر حجم این جریان ها به خصوص حجم جریان سرمایه قرار داده است. همچنین، نتایج نشان می دهد که این جریانات از یک سو، موجب انتقال سرمایه از سوی ساکنان شهر دزفول به سوی نواحی روستایی منطقه جهت خرید زمین، سرمایه گذاری در ایجاد زیرساخت های تولید محصولات زراعی و غیره شده و از سوی دیگر، در قالب پرداخت اجاره، آب بها و غیره از روستاها به شهر دزفول و به سایر شهرها منتقل می شود. از سوی دیگر، تمرکز و انحصار فروش محصولات زراعی در سطح محلّی و ملّی در بازار دزفول و سایر نقاط شهری کشور، بخشی از ارزش افزوده حاصل از این تولیدات را در نتیجه نقش واسطه گری شهرها و نیز تأمین بخشی از سرمایه کشاورز توسط واسطه های مستقر در بازار، به این مناطق منتقل می کند. محدودیت ها/ راهبردها: بدبینی و عدم امید کشاورزان به عنوان جامعه آماری مورد مطالعه در خصوص تأثیر و نتیجه بخش بودن تحقیقات صورت گرفته در سطح دانشگاه ها در بهبود شرایط زندگی کشاورزان روستایی، راهکارهای عملی: برقراری ارتباط میان کشاورزان خرد روستایی با تولیدکنندگان انبوه (کشاورزی) ساکن در شهرها (کشاورزان شهری که در روستاها به کشاورزی می پردازند) در جهت تجاری سازی و بهره مندی کشاورزان روستایی از مزایای حاصل از صدور محصول به بازار جهانی، می تواند گامی در راستای توسعه نواحی روستایی در راستای توسعه منطقه ای باشد. اصالت و ارزش: در این مقاله، راهکار عملی ارائه شده، دقیقاً براساس راهکارهای ارائه شده در دیدگاه شبکه منطقه ای، به منظور توسعه منطقه ای ارائه شده است.
۱۱.

نقش عوامل طبیعی در ناپایداری سکونتگاههای روستایی در منطقه ی کوهستانی و پایکوهی زاگرس مطالعه ی موردی: روستاهای شهرستان های مریوان و سروآباد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مهاجرت ناپایداری عوامل طبیعی روستاهای شهرستان های مریوان و سروآباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 560 تعداد دانلود : 862
عوامل طبیعی همواره در طول تاریخ در استقرار، نوع معیشت و جابجایی جمعیّت ها اثر گذار بوده که نمونه ی بارز آن را می توان در ناپایداری سکونتگاههای روستایی مشاهده کرد این تحقیق با هدف بررسی نقش عوامل طبیعی در ناپایداری سکونتگاهای روستایی در منطقه ی کوهستانی و پایکوهی زاگرس(مطالعه موردی: شهرستان های مریوان و سروآباد) انجام گرفته در این بررسی از 9 عامل (اقلیم، ارتفاع، شیب، گسل، رودخانه، زمین لغزش، لیتولوژی،فرسایش و کاربری اراضی) استفاده شده، لایه های این عوامل در محیطARC GIS تهیه و با استفاده از نرم افزارExpert choice وزن دهی شده و با اضافه کردن وزن هابه مدل AHPدر محیط ARC GIS و همپوشانی لایه ها، روستاهای پایدار، نیمه پایدار و ناپایدار مشخص شده است . روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده، ابزارهای مورد استفاده نرم افزارهایARC GIS و Expert choice می باشد، نتایج این تحقیق حاکی از آن است که از 229 سکونتگاه محدوده ی مورد مطالعه حدود 24روستا (48/10 درصد) در محدوده ی پایدار، 58 روستا (25/32درصد) در محدوده ی نیمه پایدار و 147 روستا (19/64 درصد) در محدوده ی ناپایدار قرار گرفته اند. بنابراین منطقه ی مورد مطالعه از لحاظ عوامل محیطی- اکولوژیکی ناپایدار محسوب شده، لذا توجه اساسی و جدی به این عوامل جهت جلوگیری از مخاطرات و ممانعت از هدر رفتن سرمایه، در هر نوع برنامه ریزی از الزامات است.
۱۲.

ارزیابی مکانی – فضایی نقش حقوق در حفاظت محیط زیست سکونتگاه های روستایی (نمونه موردی: روستای سالارآباد شهرستان مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حقوق محیط زیست حفاظت محیط زیست دانش حقوقی قانونگذاری سکونتگاه های روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 278 تعداد دانلود : 22
  محیط زیست یکی از نگرانی های قرن اخیر است که در این راستا تبیین حقوق محیط زیست می تواند نقش مهمی در حفاظت محیط زیست داشته باشد. زیرا حقوق زیست محیطی نوع رابطه انسان با محیط زیست را تعیین می کند و می تواند این بهره برداری تخریب کننده انسان را بهبود ببخشد. در روند توسعه پایدار که پایداری محیط زیست هدف آن است، انسان نقش بارزی در حفاظت از محیط زیست و اکوسیستم ایفاء می کند. در این راستا سکونتگاههای روستایی جایگاه مهمی در حفاظت محیط زیست خواهند داشت. زیرا اقتصاد روستایی وابسته به استفاده از منابع محیطی است. هرچند آموزه های سنتی در محیط های روستایی بیش از شهرها تأکید بر حفظ منابع زیست محیطی داشته، باید در مورد حفاظت محیط زیست اقدامات حقوقی لازم صورت گیرد. در این راستا عواملی بر گسترش حقوق محیط زیست در سکونتگاه های روستایی تأثیر گذار هستند که از جمله آن می توان به گسترش دانش حقوقی در روستاها، تدوین قوانین حقوقی مرتبط با مقتضیات مکانی، ارتقاء سطح دانش حقوقی مدیران محلی، اطلاع رسانی و ترویج حقوق محیطی در نواحی روستایی که نقش مهمی در گسترش دانش حقوقی روستاییان خواهد داشت اشاره نمود. همچنین عدالت محیطی و مشارکت زیست محیطی نقش مهمی در ارتقاء حقوق محیط زیست دارند. هدف این بررسی ارزیابی نقش حقوق محیط زیست در حفاظت زیست محیطی بوده است که براساس فرمول کوکران با 237 نمونه بررسی میدانی انجام شده است. نتایج تحقیق با استفاده از آزمون همبستگی اسپیرمن نشان می دهد که بین شاخص های حقوق محیط زیست و حفاظت محیط زیست رابطه معناداری وجود دارد و در نتیجه با اقدامات مختلفی می توان با اجرای قوانین حقوقی مناسب از منابع محیطی در سکونتگاههای روستایی حفاظت نمود.
۱۳.

گذار تحولی بافت کالبدی روستاهای واقع در حوزه های کلانشهری (مطالعه موردی : مساکن روستایی –دهستان طرقبه)

کلید واژه ها: مسکن سنتی ساختار کارکرد الگو شهرگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 330 تعداد دانلود : 12
بافت کالبدی در روستاها بستر فعالیت های مختلفی به شمار می رود که در زندگی روستایی نقش مهمی دارند و بسیاری از کارکردهای روستایی وابسته به این عناصر است. به صورتی که هرگونه تغییر در ویژگی-های اجتماعی - فرهنگی و اقتصادی در بافت کالبدی روستاها منعکس می شود. این تغییرات بیانگر تأثیرپذیری سکونتگاه های روستایی از جریان های مختلف از جمله شهرگرایی است. زیرا روستاها روابط مختلفی با شهر دارند و ابعاد و دامنه این روابط بر بافت کالبدی روستایی اثرات فراوانی داشته است و باعث تغییر ساختار و عملکرد مساکن روستایی شده است. این تغییرات در حاشیه شهرها مشهودتر بوده و این تغییرات در دامنه گسترده تری قابل مشاهده است. مساکن سنتی روستایی با توجه به عملکردهای متنوع روستایی فضاهای کارکردی مختلفی دارند که باعث تمایز آنها از مساکن شهری است و باعث سهولت فعالیت های روستایی می شوند. در حالی که مساکن جدید روستایی که برگرفته از الگوهای شهری ساخته شده اند تک کارکردی بوده و چالش هایی را در فعالیت های جدید روستایی ایجاد نموده اند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته است و داده های تحقیق از طریق کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده اند. براساس یافته های پژوهش، شهرگرایی باعث تحول اجزاء ساختاری و کارکردی مساکن سنتی روستایی شده است و در مسکن روستایی نوین، عناصر جدیدی به تبعیت از مساکن شهری شکل گرفته است که بر کارکردهای مسکن اثرگذار است

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان