احمد هاشمی

زمینه و هدف: مدارس تلاش می کنند از ماهیت صرف آموزش محض خارج شوند و با توجه به مهارت های مورد در زندگی و شغل وارد شوند. در این راستا کارآفرینی یکی از موضوعات مهم در عصر حاضر محسوب می شود که مدارس تلاش می کنند کارآفرینی را ترویج دهند. بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر طراحی الگوی برنامه درسی کارآفرینانه مقطع متوسطه دوم ایران بود. روش پژوهش: این پژوهش در زمره پژوهش های کیفی است که با استفاده از روش فراترکیب انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر در واقع تمام منابع چاپی و انتشار یافته از مقالات و کتاب های موجود در حوزه کارآفرینی بودند که در 15 سال اخیر چاپ شدند. داده ها توسط خبرگان مورد ارزیابی قرار گرفت و درنهایت حجم نمونه نیز همان جامعه آماری (منابع انتشار یافته) بود. یافته ها: نتایج نشان داد که الگوی برنامه درسی کارآفرینانه مقطع متوسطه دوم آموزش وپرورش ایران در قالب 9 عنصر (هدف، گروه بندی، محتوا، مواد، منابع و ابزار یادگیری، فعالیت های یادگیری، روش های یاددهی-یادگیری، ارزشیابی و ابزارهای آن مکان و فضا و زمان) و 10 مضمون اصلی شامل(برنامه درسی کارآفرینانه، شناسایی و تحریک استعدادها و مهارت های کارآفرینانه، آموزش اخلاق کارآفرینی، ایجاد شایستگی های لازم در زمینه دانش، نگرش و مهارت، تفکر سیستمی و مسئله محور، پروژه های مشارکتی، به کارگیری ابزار و روش های ارزشیابی متنوع، خود ارزشیابی و بازخورد دوره ای، انعطاف پذیری مکانی برنامه درسی و زمان بندی فعالیت ها) وجود دارد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج می توان گفت برنامه درسی کارآفرینی دارای شاخص ها و ابعاد متعددی است که برنامه ریزان نظام آموزش باید با توجه به اولویت بندی آن ها بر اساس سند تحول بنیادین به ترویج کارآفرینی در مدارس کمک نمایند.

دیوان حافظ به عنوان هنری ترین غزل فارسی، تاکنون از رویکردهای متفاوت بررسی شده است. نگارنده در این مکتوب به معرّفی برخی ظرافت های هنری و شگردهای حافظانه در آفرینش طنز پرداخته و با نگاهی متفاوت نسبت به طنز، آن را به عنوان یکی از جدّی ترین، تأثیرگذارترین و هنرمندانه ترین عناصر آرایه کلام ناب معرّفی کرده است. سؤال اصلی این پژوهش این است که: طنز در عاشقانه - عارفانه های حافظ چه جایگاهی دارد و آیا از خصوصیات سبکی شعر وی به شمار می رود؟ روش تحقیق در اینجا توصیفی- تحلیلی و کتابخانه ای است. یافته های تحقیق نشان می دهد که حافظ برای انتقال مفاهیم عاشقانه و عارفانه، از طنز بهره گرفته است و طنز از برجسته ترین خصوصیات سبکی شعر وی به شمار می رود. طنز حافظ در بسیاری موارد، لطیف و نهانی است و به شدّت نیازمند شرح و تحلیل و توضیح است. شگردهای به کار رفته در طنز حافظ، از عالی ترین نمونه های زیباشناسی ادبیات ایران زمین هستند و حوزه وسیعی از بلاغت و ظرافت ادبی را شامل می شود.

در ادبیات فارسی محور جمال شناسی بر شکستن هنجارها و عادت های زبانی در لفظ و معناست که این مهم در آرایه ادبی «متناقض نما» خود را نشان داده است. متناقض نما یا پارادوکس در شعر حافظ اغلب به صورت فنی، زیبا و البته ظریف و شگفت انگیز خودنمایی می کند. یعنی از اجتماع امور متضاد و متناقض، تصویری شگفت، هنری و زیبا خلق می نماید. این مقاله با هدف بررسی متناقض نما و گونه های آن در شعر حافظ به نگارش درآمده است. روش کار به شیوه توصیفی-تحلیلی است. سؤال اصلی تحقیق این است که حافظ از چه شگردهایی در ابداع ترکیبات پارادوکسی بهره گرفته است؟ انواع پارادوکسهای زبانی، فکری و ادبی در دیوان حافظ کدامند؟ نتیجه تحقیق بیان می دارد پارادوکس در متن و بطن شعر حافظ حضوری فعال دارد و از اصلی ترین ویژگی های سبک شعر وی به شمار می آید. التذاذ و آفرینش ادبی، ایجاد امید و حس زیبانگری در فضای ایران بعد ازحمله مغول، هنجارگریزی به هدف ریاستیزی و عرفان ناب و هنری حافظ از عمده عوامل ایجاد متناقض نما در شعر وی محسوب می شود.

این تحقیق با عنوان «طنز در عاشقانه های حافظ» به معرّفی برخی ظرافت های هنری و شگرد های حافظانه در آفرینش طنز عاشقانه پرداخته و با نگاهی متفاوت نسبت به طنز، آن را به عنوان یکی از جدّی ترین، تأثیرگذارترین و هنرمندانه ترین عناصر آرایه ی کلام ناب معرّفی کرده و سعی داشته است که با بحث و فحص در متن و بطن شعر حافظ، به واگویی ترفندهای رندانه و حافظانه بپردازد و عوامل دخیل در جریان طنز پردازی و تحلیل گفتمان آن را مورد شرح و واکاوی قرار دهد . بر اساس این پژوهش دریافته ایم که طنز یکی از مهم ترین و اصلی ترین دغدغه های ذهن و زبان حافظ در آفرینش فضاهای عاشقانه است که به گونه ای پیچیده و پنهان، مورد استفاده قرار گرفته است .