محمود مختاری

محمود مختاری

مدرک تحصیلی: استادیار پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فنّاوری دانشگاه شهید بهشتی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۷ مورد از کل ۱۷ مورد.
۱.

امکان زندگی معنادار در یک جهان موجبیتی با انبساط فزاینده کیهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال پانزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۹ 7 - 32
تعداد بازدید : 856 تعداد دانلود : 141
پرسش اصلی مقاله حاضر این است که آیا این ادعای طبیعت گرایان موجه است که بحث از «امکان معناداربودن زندگی» وابسته به دستاورد های علمی، به ویژه فیزیک مدرن است. در این راستا ابتدا دو مفهوم از یکدیگر متمایز می شوند: یکی «معنای زندگیِ نوع (یا گونه) انسان» در جهان (به اختصار «معنای زندگی») و دیگری «معنا در زندگی یک انسان مشخص». (به اختصار «معنا در زندگی). سپس بر اساس دو مفهوم مزبور، دو چالش متناظر، که طبیعت گرایان برای هدفمندی جهان و نیز معناداری حیات و زندگی انسان مطرح کرده اند، مورد شرح و بررسی قرار می گیرد: مسئله اول مرتبط با یافته ها و مدل های کیهان شناسی مدرن در خصوص سرگذشت و سرنوشت جهان و نیز تصویر آن از جایگاه فضا زمانی انسان در جهان فیزیکی و مسئله دوم مرتبط با مناقشه موجبیت گرایی/ ناموجبیت گرایی در فیزیک، به ویژه مکانیک کوانتمی است. در این مقاله، ادعای طبیعت گرایان مبنی بر نفی معنای زندگی (مفهوم اول)، به تفصیل مورد بررسی و نقد قرار می گیرد سپس نشان داده می شود که برخلاف ادعای طبیعت گرایان، دفاع از امکان پذیری معنا در زندگی (مفهوم دوم) به هیچ وجه مستلزم پیروی از تعبیر ناموجبیت گرایانه مکانیک کوانتمی و تعمیم آن به جهان ماکروسکپی نیست. در ادامه نیز ضمن نقد و طرد رهیافت های سلبی به مسئله معنا در زندگی در جهان موجبیتی، رهیافت های ایجابی برای دفاع از امکان معنا در زندگی در جهان موجبیتی مورد شرح و بررسی قرار می گیرند. 
۲.

بازنگری در رابطه اخلاق هنجاری و کاربردی (در پرتو بحران کرونا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تأملات فلسفی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 223 - 250

کلید واژه ها: اخلاق کاربردی - حرفه ای ربط هنجاری - کاربردی بلایای فراگیر اخلاق بلایا اخلاق سلامت عمومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 223 تعداد دانلود : 92
نظریه های مختلف در اخلاق هنجاری، معیارهای متفاوتی برای فعل اخلاقی ارائه می دهند. در عین حال تصور غالب این است که به کار بستن هر یک از نظریه های اخلاق هنجاری می تواند مسائل اخلاقی عملی را حل کند. بدین ترتیب عموماً معتقدند که اخلاق کاربردی- حرفه ای، چیزی بیش از اخلاق هنجاری نیست. اما عده زیادی از فیلسوفان اخلاق و متخصصین اخلاق حرفه ای با این رویکرد قیاسی درباره ربط هنجاری-کاربردی مخالفند و با اعتقاد به رویکردی فرایندیبه اخلاق کاربردی ادعا می کنند که اخلاق کاربردی، صرفاً مبتنی بر یک مجموعه اصول پیشینی در اخلاق هنجاری نیست و نیاز به بهره گیری از تجربه های انسانی در شرایط خاص دارد. بلایا و حوادث طبیعی و بشری، بزنگاه هایی هستند که معیارهای اخلاق هنجاری در شرایط عادی را به چالش می کشند و ضرورت مطالعات ویژه ای (تحت عنوان اخلاق بلایا) را یادآوری می کنند. در این راستا و به بهانه فراگیر شدن بیماری کرونا، مقاله حاضر به این مسئله می پردازد که آیا چالش اخلاقی اولویت بندی و تریاژ بیماران کرونایی برای دریافت منابع و خدمات درمانی را می توان صرفاً بر اساس نظریه های اخلاق هنجاری حل کرد؟ پاسخ این مقاله به این پرسش منفی است. رویکرد مختار مقاله، مبتنی بر یک فرایند رفت وبرگشتی تأملی بین دو سطح قواعد عام و قضاوت های خاص (موردی) اخلاقی است. در واقع در هر موقعیت حرفه ای، رابطه بین عام و خاص و هر دو سوی این رابطه، قابلیت تغییر دارند و متخصصین اخلاق حرفه ای تشخیص می دهند که در آن مورد، کدام یک از طرفین رابطه (یا هر دو) را در جهت انسجام با دیگری تغییر دهند.
۳.

بررسی کتاب رابطه دین و فناوری و نقد روایت آن از پروژه فناوری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۱ مهر ۱۴۰۰ شماره ۷ (پیاپی ۹۵) 313-337
تعداد بازدید : 363 تعداد دانلود : 141
این مقاله به معرفی و بررسی انتقادی کتاب رابطه دین و فناوری نوشته آقای دکتر حسین مطیع (استادیار محترم دانشگاه صنعتی اصفهان) می پردازد. تلاش اصلی کتاب، چنانکه خود مؤلف نیز تصریح می کند، بررسی تعامل فناوری و دین در متن جهان بینی اسلامی، و نیز ارائه نظریه ای برای رسیدن به فناوری اسلامی است. مقاله حاضر، ابتدا خاستگاه کتاب و جایگاه آن در بین آثار دیگر مؤلف و سپس روش شناسی پژوهش را مورد واکاوی قرار می دهد و آنگاه به ارزیابی دقیق پروژه مؤلف در باب فناوری اسلامی می پردازد. ادعای این مقاله آن است که کتاب در مسیر دستیابی به نظریه ای منسجم در باب فناوری اسلامی به موفقیت زیادی نائل نمی شود و این کوشش، نیازمند اصلاح و تکمیل است. در واقع، دیدگاه مؤلف متمرکز بر مقاصد طراحان و کاربران مصنوعات فناورانه است و نه متوجه ساختار و ویژگی های فیزیکی این مصنوعات، و بنابراین مفهوم "فناوری دینی" به آنچه که مؤلف، "فناوری غیردینی" (در مقابل ضددینی) می نامد تقلیل می یابد.
۴.

بررسی برهان خداناباورانهی نیکلاس اوِریت مبتنی بر شواهد ابعاد حیات؛ با تمرکز بر روایت تراویس دامزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال بیست و سوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۸۸) 155 - 172

کلید واژه ها: خداباوری خداناباوری برهان تنظیم ظریف رهان حیات دیرهنگام برهان مقیاس نیکلاس اوِریت تراویس دامزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 11 تعداد دانلود : 67
یکی از نقدهای خداناباوران بر تبیین غایت شناختی خداباوران از جهانِ پذیرای حیات، این است که حیات در جهان فعلی، پدیده ای «بسیار نادرْ» است و نسبت به ابعاد فضا۔ زمانی جهان، از مقیاس بسیار کوچکی برخوردار است و بنا براین، نمی تواند به عنوان غایت یک «طراح هوشمند» در نظر گرفته شود؛ اگر خداوند، طراح و خالق جهان است و حیات را به عنوان غایت و هدف خلقت مدِّ نظر داشته، چرا حیات و حیات انسانی، با این همه تأخیر نسبت به آغاز جهان و تنها در بخش بسیار ناچیزی از گستره جهان، پدید آمده است؟ این اِشکال و انتقاد به صورت ضمنی و پراکنده در نوشته های برخی خداناباورانْ طرح شده، اما اولین بار از سوی نیکلاس اوِریت، صورت بندی شد. در این مقاله، ضمن شرح و بررسی «برهان مقیاس» اوِریت و روایت های مشابه مبتنی بر شواهد ابعاد حیات، با تمرکز بر روایت بازنویسی شده تراویس دامزدی - فیلسوف خداباور کانادایی - با نام «برهان حیات دیرهنگام؛ delayed life argument»، دو ادعا را مطرح کرده و از آنها دفاع می کنیم: ۱) هر برهان خداناباورانهی مبتنی بر ابعاد حیات در جهان، می تواند برهانی در مقابل «برهان تنظیم ظریف» تلقی شود؛ ۲) «برهان مقیاس» از نظر کارکردْ مورد نظر خداناباوران، قابل تحویل به برهان حیاتِ دیرهنگام است. بنا براین، پاسخ های خداباوران به «برهان حیات دیرهنگام» را می توان در پاسخ به «برهان مقیاس» نیز ارائه کرد.    
۵.

تحلیل پیش نگرانه از نسبت فناوری های نوظهور ترا-انسانی با ارزش های اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۴ ۳۳-۴۶

کلید واژه ها: اخلاق فناوری فناوری و ارزش فناوری و دین فناوری های ترا-انسانی فناوری های همگرا تکامل مدیریت شده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 894 تعداد دانلود : 104
مسئله امکان و چگونگی تحلیل اخلاقی مصنوعات فناورانه در مرحله طراحی، یعنی قبل از آنکه بالفعل شوند و در دست کاربران قرار بگیرند، یکی از چالش های اخلاق فناوری است. این مسئله به ویژه در خصوص فناوری های نوظهور، که کاملاً بدیع اند و درخصوص پیامدهای عمده آنها ابهام و عدم قطعیت زیادی وجود دارد، حادتر است. همچنین سؤال از امکان و نحوه جای دهی ارزش های اخلاقی خاص (غیرجهانشمول) در طراحی فناور ها با قید حفظ کارکرد آنها نیز مسئله ای مناقشه آمیز است. در این مقاله برای پاسخگویی به مسئله اول، روش شناسی مناسب تحلیل اخلاقی فناوری های نوظهور ارائه خواهد شد و در ادامه نیز برای پاسخ به مسئله دوم، با تمرکز بر فناوری های بهسازی انسان (فبا)، نشان داده خواهد شد که نه تنها تحلیل اخلاقی دسته خاصی از این فناوری ها موسوم به فناوری های نوظهور ترا-انسانی، حاکی از تعارض آنها با ارزش های اخلاقی انسانی است بلکه امکان بازطراحی آنها برای جای دهی ارزش های مزبور نیز منتفی است.
۶.

نقش جنبه های فیزیکی و التفاتی مصنوعات فنّاورانه در عاملیت اجتماعی؛ با تأکید بر فنّاوری های همگرای بهسازی انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال یازدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۴ 7 - 27

کلید واژه ها: مصنوعات فناورانه فناوری های همگرا عاملیت اجتماعی ذات گرایی فناورانه برساخت گرایی اجتماعی نظریه ماهیت دوگانه کارکرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 912 تعداد دانلود : 770
هدف از این مقاله عبارت از تحلیل و تبیین نقش ویژگی های فیزیکی و جنبه های انسانی مصنوعات فنّاورانه در تغییرات اجتماعی، با تأکید مصداقی بر فنّاوری های همگرای بهسازی انسان (فبا) است. در این راستا سه دیدگاه اصلی در باب عاملیت اجتماعی مصنوعات فنّاورانه شامل ذات گرایی، برساخت گرایی اجتماعی و نظریه ماهیت دوگانه مصنوعات فنّاورانه مورد بررسی و تحلیل واقع می شود. در نهایت و براساس تفسیر کارکردی از نظریه ماهیت دوگانه از این ادعا دفاع می شود که تعیّن کارکرد مصنوعات فنّاورانه، منوط به ملاحظه نقش عوامل اجتماعی (از جمله جامعه کاربران) است، بنابراین اگر کاربران یک مصنوع فنّاوری های همگرا، همچون ابرلباس فبا، متعلق به جامعه ای غیر از جامعه طراحان آن باشند می توانند برای این مصنوع، کارکردی متناسب با هدف خود تعیین نمایند، گرچه تحقق آن توسط هدف طراحان (مثلاً از طریق ساختار و ویژگی های فیزیکی مصنوع مورد نظر) مقید می شود.
۷.

صدق قضایای این همانی در علوم طبیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۰ 231 - 248

کلید واژه ها: ذات گرایی انواع طبیعی قضایای این همانی کریپکی پاتنم لاپورت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 201 تعداد دانلود : 547
دیدگاه جوزف لاپورت در خصوص قضایای این همانی در علوم طبیعی، به عنوان یک رقیب جدی در برابر رویکرد رایج کریپکی- پاتنم مطرح است. ویژگی اصلی لاپورت این است که، بر خلاف بسیاری از منتقدین سنتی کریپیکی و پاتنم، در مکتب ذات گرایی جای می گیرد و وجود ذات های واقعی انواع را می پذیرد ولی بر این ادعای رایج که ذات انواع کشف می شود خدشه وارد می کند. لاپورت استدلالات خود را بیشتر مبتنی بر ابهام واژه های انواع طرح کرده و معتقد است در طی پیشرفت علم، وقتی از مفهومی مبهم به سمت مفهومی دقیق تر حرکت می کنیم آنچه را که به نوع تعلق دارد وضع می کنیم و نه کشف. در این مقاله وجوه متمایز رویکرد لاپورت و همچنین موردکاوی های او در خصوص انواع طبیعی مورد بررسی قرار می گیرد و ضمن نقد آنها نشان داده می شود که ادعای او حداکثر می تواند بر موارد مرزی نظریه های علمی اطلاق شود و لذا تعمیم آن موجّه نیست. 
۸.

ملاحظات فلسفی در تکنولوژی هسته ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت و فلسفه سال دوازدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۴۵)

کلید واژه ها: هایدگر مارکس تکنولوژی هسته ای فلسفه کلاسیک تکنولوژی چرخش تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 552 تعداد دانلود : 489
این مقاله حاصل کندوکاو در این مسئله است که؛ آیا تأمّل فلسفی در خصوص تکنولوژی هسته ای، از تأمّل عام فلسفی در باب تکنولوژی متمایز است یا خیر؟ و آیا چنین مطالعه خاصّی می تواند بینشی در فلسفه تکنولوژی ارائه نماید؟ از دو رویکرد اصلی در فلسفه تکنولوژی؛ یعنی فلسفه کلاسیک تکنولوژی و فلسفه تکنولوژی پس از چرخش تجربی، نخست در چارچوب سنت هایی همچون مارکسیسم و پدیدارشناسی با توجه به کلّیت یا ذات (و نه تفاوت های انواع) تکنولوژی مدرن، به ارائه فراروایت هایی از تکنولوژی می پردازد. اما در فلسفه تکنولوژی با نگرش تجربی، ویژگی های خاصّ تکنولوژی های مختلف مورد دقت قرار می گیرد و نظریه پردازی، به بررسی تکنولوژی و توصیف دقیق آن می پردازد. ادعای این مقاله این است که براساس نگرش متأخر در فلسفه تکنولوژی و با معرفی و تحلیل ویژگی های خاص تکنولوژی هسته ای، می توان فراروایت های فلاسفه کلاسیک تکنولوژی را در چنین تحلیلی ارزش گذاری کرد. البته از آنجا که فلسفه کلاسیک تکنولوژی و به ویژه دیدگاه هیدگر درباره تکنولوژی، رویکردی ذات گرایانه است، از طریق مطالعه تجربی تکنولوژی هسته ای، قابل تأیید یا طرد نیست. بنابراین این مقاله صرفاً درصدد آن است که جنبه های سازگار فلسفه کلاسیک تکنولوژی با مورد خاص تکنولوژی هسته ای و نیز مواردی از محدودیت های این نگرش را در تحلیل تکنولوژی هسته ای نشان دهد.
۹.

تحلیل خطای علمی در چارچوب معرفت شناسی اعتمادگرا (با تأکید بر دیدگاه سوسا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه علم سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: خطا گلدمن اعتمادگرایی باور شایسته منظرگرایی فضیلتی باور ایمن نوزیک سوسا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه علم
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی متافیزیک
  3. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
تعداد بازدید : 102 تعداد دانلود : 234
تحلیل معرفت شناختی خطا اصولاً می تواند بر اساس تحلیل خطای ناشی از نقص خودِ باور، خطای حاصل از کذب باور یا خطای در توجیه صورت گیرد. اما به نظر می رسد خطای قابل انتساب به فاعل شناسا، داشتن باور معیوب، یا عدم دستیابی وی به صدق نیست بلکه خطای وی در توجیه است. این مقاله، در چارچوب نظریه های توجیه اعتمادگرا به تحلیل خطای علمی می پردازد. در این راستا با برررسی دیدگاه های اعتمادگرایانه آلوین گلدمن (اعتمادگرایی مبتنی بر فرایند) و رابرت نوزیک (ردیابی صدق) محدودیت های آنها نشان داده می شود و سپس دیدگاه منظرگرایی فضیلتی سوسا ارائه می شود. ادعای مقاله این است که اصل ایمنی باور که توسط سوسا به عنوان شرط لازم معرفت ارائه شده است، می تواند نقطه اتکای قابل دفاعی برای تحلیل خطای معرفتی باشد.
۱۰.

علّیت و پیش بینی در کیهان شناسی مدرن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۹

کلید واژه ها: انرژی تاریک موجبیت و پیش بینی پذیری مسأله افق اصل کیهان شناختی اصل انسان - محوری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه علم
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
تعداد بازدید : 510 تعداد دانلود : 241
کیها ن شناسی مدرن، علمی متکی بر شواهد تجربی است ولی اصول فلسفی و پیش فرض های متافیزیکی نقش بسیار مهمی در آن دارند. نظریه نسبیت عام اینشتین که یکی از ابزارهای اصلی کیها ن شناسی است، یک نظریه فیزیکی موجبیتی است (به جز در تکینگی ها) و لذا انتظار می رود طبق معادلات میدان اینشتین بتوان تحول بزرگ-مقیاس جهان را پیش بینی کرد. اما کشف شتاب مثبت جهان در پایان قرن گذشته نشان داد که موضوع پیش بینی آینده جهان، چنان که تصور می شد، میسر نیست. در این مقاله ضمن بررسی مبانی فلسفی علیّت فیزیکی، موجبیت و پیش بینی در نسبیت و کیهان شناسی، از این ادعا دفاع می شود که پیش فرض های متافیزیکی کیهان شناسان در پیش بینی آنها در مورد آینده جهان، شدیداً دخالت دارد.
۱۱.

تحلیلی فلسفی از معیار موجبیت فیزیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های هستی شناختی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۰

کلید واژه ها: ضرورت علی موجبیت رونوشت کلی موجبیت پیچیده تحول منحصر به فرد

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام کلام جدید رابطه علم ودین
تعداد بازدید : 741 تعداد دانلود : 487
مسأله اصلی این مقاله این است که آیا علم فیزیک عهده دار تحقیق در خصوص موجبیتی بودن (یا نبودن) جهان است یا متافیزیک؟ در این مقاله ضمن دفاع از ادعای تقدم اصول عام متافیزیکی بر نظریه های فیزیک، ابتنای معیار موجبیت فیزیکی بر اساس متافیزیک صدرایی نشان داده می شود. در این راستا ابتدا دو ایده رونوشت کلی جهان و نیز تحول منحصر به فرد سیستم، به عنوان معیار موجبیت در سیستم های فیزیکی مورد ارزیابی قرار می گیرد و پس از نشان دادن کاستی ایده نخست در مواجهه با موجبیت پیچیده، از ایده دوم دفاع می شود. استدلال به نفع معیار مزبور، مبتنی بر آموزه های فلسفه صدرایی در بحث ضرورت علّی و اصل سنخیت، صورت بندی می شود. در انتها نیز با تحلیل موجبیت در نظریه مکانیک کوانتم و نظریه نسبیت خاص، بر اساس معیار تحول منحصر به فرد و ضرورت علّی، نشان داده می شود که بر خلاف تصور رایج از نظریه کوانتم، چنین نیست که این نظریه، ناقض معیار موجبیت باشد. همچنین از طرف دیگر، و با تفکیک بین موجبیت و پیش بینی پذیری، چنین نیست که نظریه اکیداً موجبیتی نسبیت   خاص، مستلزم پیش بینی پذیری باشد.
۱۲.

پیش بینی ناپذیری سرنوشت جهان تندشونده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه علم سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۴)

کلید واژه ها: موجبیت افق کیهان شناسی انرژی تاریک سرنوشت جهان تند شونده لارنس کراس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 537 تعداد دانلود : 951
شتاب مثبت انبساط جهان، که در 1998 کشف شد، منجر به یک محدودیت یا افق مشاهدتی موسوم به افق رویداد کیهان شناختی می شود. به طوری که، مشاهده پذیرهای کیهانی در حال خروج تدریجی از افق علّی ما هستند. لارنس کراس، کیهان شناس امریکایی، پیش بینی می کند که کیهان شناسان در آیندة دور، بر اساس شواهد آن زمان، معتقد به نظریة جهان استاتیک خواهند شد. در این مقاله با بررسی پیش فرض های کراس نشان داده می شود که پیش بینی وی عدم قطعیت بالایی دارد، ضمن این که مردود یا مقبول بودن یک نظریة علمی در هر زمان، بر اساس شواهد تجربی در دسترس در همان زمان قابل بررسی است و لذا ادعای کراس، قابل مناقشه است. همچنین در این مقاله از این ادعا دفاع می شود که جهانِ تندشونده، در عین این که تحولی موجبیتی دارد، در چهارچوب کیهان شناسی مدرن سرنوشتی پیش بینی ناپذیر دارد، زیرا انرژی تاریک، که عمدتاً مسئول تندشوندگی جهان درنظر گرفته می شود، ماهیتی نامعلوم دارد و توصیف آن صرفاً بر اساس یک رابطة پدیدارشناختی موقتی صورت می گیرد.
۱۵.

حرکات مکانی از طبیعیات ارسطویی تا فیزیک نیوتنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت فلسفی ۱۳۸۸ شماره ۲۳

کلید واژه ها: ارسطو ابن سینا فیزیک نیوتنی حرکت مکانی طبیعیات فلسفه طبیعی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی یونانِ باستان و روم سقراط تا ارسطو ارسطو (384-322 ق.م)
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه تطبیقی
تعداد بازدید : 818 تعداد دانلود : 508
از دیرباز تاکنون، فیلسوفان و عالمان علوم طبیعی به طرح دیدگاه های گوناگونی درباره «حرکت» به مثانه یکی از عام ترین پدیده های طبیعی پرداخته اند. ارسطو و به پیروی از او ابن سینا، در مباحث طبیعیات خویش، از حرکت به ویژه حرکت مکانی و خصوصیات آن سخن به میان آورده اند؛ اما در فیزیک جدید (فیزک نیوتنی)، تصویر کم و بیش متفاوتی از حرکت به دست داده شده است. در مقاله حاضر، پس از مقایسه مبانی، مفاهیم اصلی، و قوانین حرکت در طبیعیات ارسطویی و فیزیک نیوتنی، نشان داده می شود که نظریه ارسطو درباره حرکت، در بخش هایی، دستخوش ناسازگاری است و در اکثر موارد، با فیزیک نیوتنی اختلاف دارد؛ هر چند در برخی از قضایا و روابط، دارای شباهت های کلی با قوانین حرکت نیوتنی است. البته، نباید از این نکته غفلت کرد که هر یک از این دو نظریه، بخشی از دو نظام نظری کاملا متفاوت و مبتنی بر دو نحوه ناهمسان از استدلال و استنتاج اند. شایان ذکر است که قوانین نیوتن در زمینه حرکت، با تغییر اساسی سنت ارسطویی، به نتیجه رسیده است؛ همچنین، قضایا و روابط ظاهرا مشابه هریک از دو سنت ارسطویی و نیوتنی، به سختی در دیگری قابل اندراج است.
۱۶.

بررسی نظریه ابتنای هیومی درباره قوانین طبیعت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روش شناسی علوم انسانی(حوزه و دانشگاه) ۱۳۸۸ شماره۵۹
تعداد بازدید : 624
با توجه به اهمیت مفهوم فلسفی قانون در مبانی علوم، در این مقالهV یکی از دیدگاه های مطرح در خصوص قوانین طبیعت بررسی می شود. ابتدا نظریه موسوم به ابتنای هیومی در باب قوانین طبیعت تقریر و سپس نقدهایی که - به ویژه بر اساس آزمایش های فکری تولی و کارول - بر آن وارد شده است مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. در ادامه، پس از طرح دعوی شهود حکم فرما بودن قوانین، مشکلات آن ارایه و نشان داده می شود که نقدهای مطرح شده برای طرد نظریه هیومی کافی نیستند و از این ادعا دفاع می شود که قوانین به معنای هیومی ایفا کننده نقشی که علم از قوانین انتظار دارد هستند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان