نجمه کیخا

کتاب تخیل سیاسی در زیست جهان ایرانی اسلامی می کوشد با نگاهی هستی شناسی و معرفت شناسی به تخیل، ضمن تشریح ابعاد و زوایا و تعریف این مفهوم به تحلیل وقایع و تحولات ایران معاصر بر اساس تخیل سیاسی بپردازد. براساس مباحث ارائه شده در کتاب و به ویژه با توجه به نکات چالشی و مورد بحث تخیل در ادبیات فکری موجود، ارتباط تخیل با امر سیاسی، حکمت عملی، فقه، تاریخ، جامعه شناسی و فلسفه سیاسی به بحث نهاده خواهد شد و نقاط ضعف و قوّت کتاب بیان خواهد گردید. تعیین ملاک و معیار و مبنا برای عالم خیال و دور ساختن آن از توهم و فانتزی بودن، تحلیل تحولات سیاسی اجتماعی معاصر بر اساس تخیل سیاسی، ارائه ی انسان شناسی مبتنی بر تخیل و همراه ساختن برخی مباحث اصلی فلسفه سیاسی با ادبیات موجود در بحث تخیل از نقاط قوت این کتاب است. به رغم این قوت که سرشار از ارائه ایده به خواننده است اما کتاب نتوانسته است ایده ها را پرورش دهد و تمام نماید. مقاله حاضر بر ناتمام بودن بسیاری از مباحث مطرح شده در کتاب و ابهام در پاره ای از مباحث طرح شده نقد وارد کرده است.

انگاره ها تصاویر کم وبیش ثابت فردی و اجتماعی است که بیشتر به طور ناخودآگاه در ذهن آدمی آفریده های جدیدی را به وجود می آورد. مقاله حاضر به بررسی نقش مهم انگاره به عنوان یکی از عناصر مهم و حائز اهمیت در ساحت اجتماعی و سیاسی می پردازد. تحقیق حاضر سعی دارد با ارائه ی تعریفی روشن و قابل فهم از انگاره، تأثیرگذاری انگاره های را موردبررسی قرار دهد و به این نتیجه دست پیدا کند که چگونه انگاره ها بر تحولات اجتماعی و سیاسی تأثیر می گذارند؟ این تحقیق به روش تبیینی و با گرداوری داده ها از روش های کتابخانه ای انجام شده است. یافته ها نشان می دهد که تأثیرات سیاسی و اجتماعی انگاره ها بسیار حائز اهمیت است به طوری که نه تنها در شکل دهی، تضعیف یا تقویت هویت ها و هنجارها و تصورات جامعه تأثیرگذار است بلکه همان گونه که انگاره ها از گذشته به ارث می رسند خود نیز می توانند در فرآیندهای پنج گانه حضور صورت های خیالی در ذهن، اقتران، اسناد، برجسته سازی و نماد شدن و از روش های گوناگون ازجمله استفاده از ابزارهای رسانه ای، تعامل گروه های مختلف با یکدیگر و ایجاد مشوق ها یا بازدارنده ها نیز دستخوش بازآفرینی و یا دگرگونی شوند. از همین رو می توان از نقش انگاره ها به عنوان واسطه بسیار تأثیرگذار و مهم در تحولات اجتماعی و سیاسی یادکرد.