احمد پوراحمد

احمد پوراحمد

مدرک تحصیلی: استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۳۰۳ مورد.
۴۱.

ارزیابی میزان تاب آوری بافت تاریخی شهر کرمان در برابر زلزله و ارائه راهبردهای ارتقاء آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال بیستم بهار ۱۴۰۱ شماره ۷۲ 37 - 59

کلید واژه ها: تاب آوری شهری آسیب پذیری مدیریت بحران بافت تاریخی شهر کرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 702 تعداد دانلود : 438
تاب آوری شهری به جایگاهی از شهر اشاره دارد که به دلیل مدیریت و برنامه ریزی درست قدرت تحمل خود را در برابر بحران های طبیعی و انسانی افزایش داده و با کم ترین میزان خسارت مالی و جانی می تواند بحرانی را پشت سر گذاشته و در کوتاه ترین زمان به حالت طبیعی خود بازگردد. در همین راستا پژوهش حاضر نیز به دنبال ارائه راهبردهای برای ارتقا میزان تاب آوری در بافت تاریخی شهر کرمان می باشد. روش پژوهش توصیفی –تحلیلی و با استفاده از روش های مشاهده ای، مصاحبه ای و پرسشنامه صورت گرفته جامعه آماری آن تمامی ساکنان بافت تاریخی کرمان می باشد که در سرشماری سال1395جمعیتی بالغ بر51087 نفر بوده است. برای تخمین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شده است، که مطابق این جدول 381 نمونه برآورد شد. این پرسشنامه های به صورت تصادفی ساده در سطح محدوده پخش گردید. بعد از استخراج اطلاعات موردنظر با استفاده از برنامه SPSS تجزیه وتحلیل گردیدند. وضعیت موجود نشان داد که بافت تاریخی کرمان ازنظر شاخص اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، نهادی تاب آوری وضعیت نامطلوبی دارد. به همین دلیل ماتریس SWOT تشکیل شده و نقاط قوت، ضعف، فرصت، تهدید بافت تاریخی ازنظر تاب آوری در آن تدوین گردید. سپس با استفاده ازنظر متخصصین و کارشناسان مطلع از وضعیت بافت تاریخی کرمان امتیازبندی گردید. و بعد از تجزیه وتحلیل های مربوط مشخص گردید، که موقعیت استراتژیکی بافت تاریخی کرمان موقعیت استراتژی های بازنگری، انطباقی است. ازاین رو بعد از تدوین استراتژی های مطلوب و مناسب با وضعیت تاب آوری بافت تاریخی کرمان ماتریس برنامه ریزی کمی (QSPM) تشکیل شده و در این مرحله نیز با استفاده ازنظر متخصصین استراتژی ها اولویت بندی شدند. مهم ترین استراتژی ها در رده اول توجه به توسعه میان افزا برای تسریع درروند نوسازی بافت و مکان یابی و ایجاد پایگاه های مدیریت بحران در فضاهای خالی بافت برای تسریع در عملیات امداد و نجات در شرایط اضطراری می باشد.
۴۲.

سنجش و ارزیابی مولفه های تاب آوری در سکونتگاه های غیر رسمی (مطالعه موردی: شهرک میان آباد اسلامشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ششم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 471 - 486

کلید واژه ها: تاب آوری سکونتگاههای غیر رسمی تاب آوری سکونتگاههای غیر رسمی شهرک میان آباد شهر اسلامشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 414 تعداد دانلود : 644
مقدمه: امروزه حوادث و بلایای طبیعی بیش از پیش جوامع انسانی را تهدیدمی کنند که در صورت نداشتن آگاهی و آمادگی،صدمه های جبران ناپذیری بر زندگی انسان ها، اعم از حوزه های سکونتی و دیگر ابعاد اقتصادی، اجتماعی، نهادی و کالبدی-محیطی دارد. درنتیجه جوامع برای کاهش اثر بلایای طبیعی رویکردهای متنوعی را در پیش می گیرند. هدف : این مقاله با هدف سنجش و ارزیابی مولفه های اجتماعی، اقتصادی و نهادی تاب آوری در شهرک میان آباد اسلامشهر انجام شده است. روش شناسی: با توجه به اهداف تحقیق و مؤلفه های مورد بررسی نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی است. روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده و حجم جامعه آماری با مدل کوکران با سطح خطای 5 درصد 381 نفر  انتخاب گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده های جمع آوری شده از مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزارهای SPSS و SMART PLS استفاده گردیده است. قلمرو جغرافیایی: قلمرو این پژوهش شهرک میان آباد اسلامشهر است. یافته ها: نتایج حاکی از بود که وضعیت تاب آوری شهرک میان آباد اسلامشهر از لحاظ مولفه های اجتماعی، اقتصادی و نهادی در سطح پایینی قرار دارد. در بین معیارهای مورد بررسی متغیر آگاهی بالاترین میانگین (9218/2) و کمترین میزان انحراف معیار (18715/0) دارد در سوی مقابل متغیر توانایی برگشت به شرایط شغلی با کمترین میانگین (5652/2) و انحراف معیار بالاتر (57549/0) از سایر متغیرهای پژوهش دارد که ضرورت توجه مسئولان و مدیران شهری برای ارتقاء تاب آوری در شهرک میان آباد را دارد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که مولفه اقتصادی بیشترین تاثیر را بر وضعیت تاب آوری شهرک میان آباد اسلامشهر داشته است. از بین مولفه های اجتماعی مولفه نگرش بیشترین همبستگی با مولفه اجتماعی دارد. از بین مولفه های اقتصادی نیز مولفه های توانایی جبران خسارت و توانایی برگشت به شغل قبل بیشترین همبستگی با مولفه اقتصادی دارد. از بین مولفه های نهادی نیز مولفه روابط نهادها بیشترین همبستگی با مولفه نهادی دارد.
۴۳.

تبیین رابطه سرمایه اجتماعی و سرزندگی محله های شهری، مطالعه موردی: شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۱۰ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 1 - 22

کلید واژه ها: سرزندگی شهری سرمایه اجتماعی محله های شهری شهر اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 76 تعداد دانلود : 494
تقویت سرزندگی محله های شهری به عنوان کوچک ترین واحد مدیریت شهری و کانون جغرافیایی شکل گیری اجتماعات محلی، زیربنای ایجاد شهر سرزنده، پویا و پیشرو است. یکی از ابعاد مؤثر بر سرزندگی محله های شهری عوامل اجتماعی است. هدف اصلی پژوهش تأثیر سرمایه اجتماعی و مؤلفه های سازنده آن بر سرزندگی محله های شهری است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی است. بدین منظور به شیوه پیمایشی، 392 پرسشنامه در دو محله باغ شیخ و کیان آباد شهر اهواز تکمیل و نتایج آن از طریق آزمون های t تک متغیره و t مستقل در نرم افزار SPSS و مدل سازی معادله ساختاری در نرم افزارAmos graphic تحلیل شد. نتایج نشان می دهد پاسخگویان مؤلفه های سرمایه اجتماعی (اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، روابط اجتماعی) را در محله های موردمطالعه به طور معناداری بالاتر از میانگین ارزیابی نموده اند و مقدار مؤلفه های مذکور تفاوت معناداری در دو محله موردمطالعه ندارد. در ارزیابی معادله ساختاری طراحی شده، مقدار شاخص ها برازش معادله مذکور را تأیید می کند، لذا مدل مفهومی پژوهش قابل قبول است و تأثیر مثبت و معنادار سرمایه اجتماعی بر سرزندگی محله های شهری تأیید می شود. بیشترین سهم در تبیین سازه سرمایه اجتماعی مربوط به مشارکت اجتماعی و در مورد سرزندگی مربوط به مؤلفه حضور پذیری و تحرک است.
۴۴.

تبیین توزیع فضایی سرمایه خلاق به عنوان پیشران رشد اقتصادی کلان شهرهای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و برنامه ریزی شهری دوره ۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 37 - 51

کلید واژه ها: سرمایه خلاق تسامح و تنوع شکوفایی اقتصاد شهری کلانشهرهای ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 360 تعداد دانلود : 45
قرن بیست ویکم، قرن شهرها، ایده ها و خلاقیت هاست. خلاقیت انسان و استعداد او به عنوان سرمایه انسانی خلاق، محرک اصلی رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تلقی می شود که رقابت روزافزون شهرها، مناطق و کشورها به طور فزاینده به پرورش، حفظ و جذب آن وابسته خواهد بود. در همین راستا این تحقیق بر آن است تا ابتدا مفهوم نوین سرمایه خلاق که در توسعه بحث سرمایه انسانی به وجود آمده است را در بستر ایران تعریف عملیاتی کند. سپس تأثیرات سرمایه خلاق بر عملکرد اقتصادی کلانشهرها را سنجیده و عوامل مؤثر بر توزیع سرمایه خلاق در کلانشهرهای ایران را تبین نماید. این تحقیق از نوع تحقیقات همبستگی و تبینی و ازنظر هدف توسعه ای است. یافته ها نشان می دهد کلانشهرهای ایران با اینکه سهمی 26 درصدی از جمعیت و شاغلان کشور دارند، 46 درصد سرمایه خلاق کشور را در خود جای داده اند. همچنین یافته ها نشان می دهد سرمایه خلاق می تواند درصد بالایی از تغییرات سرانه تولید ناخالص داخلی و سرانه سپرده های بانکی را تبیین نماید و به طورکلی تأثیر مثبتی بر شکوفایی اقتصادی کلانشهرها دارد. بااین وجود توزیع سرمایه خلاق در کلانشهرهای ایران از الگویی نابرابر و نامتوازن پیروی می کند و بین حضور سرمایه خلاق و عامل استعداد (متغیرهایی همچون تمرکز دانشگاه بخصوص دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی برتر، جمعیت با تحصیلات عالی، شاغلان و دانشجویان با تحصیلات عالی)، تسامح، مداراگری و تنوع (تنوع ادیان، اقلیم هنری و خلاقانه شهر از طریق تمرکز هنرمندان، پذیرش مهاجرین داخلی و خارجی) و خدمات مصرف کننده یا امکانات رفاهی که بیانگر نقش خدماتی شهر است رابطه قوی و معنی داری وجود دارد.
۴۵.

تبیین الگوهای رفتار جمعی و تأثیر آن بر رشد و شکوفایی کودکان در فضاهای عمومی کلان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر پایدار دوره ۵ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 99 - 115

کلید واژه ها: الگوهای رفتاری پارک شهری طراحی شهری رشد و شکوفایی کودک کلان شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 288 تعداد دانلود : 945
محیط بستری برای رخ داد انواع رفتارهای اجتماعی است. رفتارهای انسانی برآیندی از انگیزه ها و نیازهای فرد، قابلیت محیط، تصویر ذهنی ناشی از ادراک او از دنیای خارج و معنایی که این تصویر برای او دارد، می باشد. انسان ها همواره بخش قابل توجهی از وقت روزانه خود را در فضاهای عمومی شهر به سر می برند و تحت تأثیر این فضاها الگوهای رفتاری خاصی از خود بروز می دهند، دراین بین پارک های شهری به عنوان یکی از مهم ترین فضاهای عمومی شهرهاست که باید موردتوجه برنامه ریزان و مدیران شهری قرار گیرد. از همین رو یکی از هدف های اصلی این مقاله تبیین الگوهای رفتار جمعی و تأثیر آن بر میزان رشد و خودشکوفایی کودکان در استفاده از انواع پارک های شهری کلان شهر مشهد می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و روش آن نیز توصیفی – تحلیلی است. همچنین از روش های آمار ناپارامتریک مانند آماره کای دو، جهت سنجش و تحلیل 384 پرسشنامه مردمی به کمک نرم افزار SPSS بهره گرفته شده است و برای روایی پرسشنامه های تحقیق از تحلیل عاملی و برای پایایی پرسشنامه ها از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. جمع نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که الگوهای رفتاری شهروندان در پارک های موردمطالعه در مناطق چهارگانه (یک، نه، یازده و ثامن) شهر مشهد تحت تأثیر کیفیت طراحی و میزان مطلوبیت فضاهای داخلی پارک ها بوده که این مهم خود بر شاخص رشد و شکوفایی کودکان تأثیر بسزایی دارد به طوری که هر چه فضاهای عمومی ازجمله پارک های شهری که محل برقراری تعاملات اجتماعی است از کیفیت بالاتری برخوردار باشد، رفتارهای جمعی هدفمندتری در این گونه فضاها شکل می گیرد و این مسئله بر میزان یادگیری، رشد و شکوفایی کودکانی که به همراه والدین خود به پارک می آیند تأثیر بسزایی دارد.
۴۶.

بررسی وضعیت زیست محیطی گردشگری شهری با استفاده از روش جای پای اکولوژیک (مورد مطالعه : شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۷ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۵۸) 119 - 130

کلید واژه ها: وضعیت زیست محیطی گردشگری شهری جای پای اکولوژیک شهر رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 591 تعداد دانلود : 124
شهرها به دلیل دارا بودن جاذبه های طبیعی، فرهنگی و انسان ساخت همواره به عنوان مقاصد گردشگری مورد توجه بوده اند. گردشگری نیز مانند هر فعالیت دیگری دارای آثار و پیامدهای متعدد بر فضای بوم شناختی شهرها است. شهر رشت به علت موقعیت کانونی خود و برخورداری از جاذبه های طبیعی، فرهنگی و انسان ساخت سالانه پذیرای گردشگران بسیاری است. هدف این پژوهش بررسی وضعیت فضای بوم شناختی شهر رشت در روند گردشگری است و پاسخ به این پرسش که آیا این فضا توان پاسخ گویی به نیازهای فعلی گردشگری شهری را دارد یا خیر؟ پژوهش بر پایه روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از مدل جای پای اکولوژیک انجام پذیرفت. جامعه آماری پژوهش تعداد گردشگران شهر رشت در نظر گرفته شد از این رو 384 پرسشنامه بر اساس مدل کوکران از طریق دو روش نمونه گیری منظم و اتفاقی بین گردشگران توزیع گردید. در نهایت جای پای اکولوژیک گردشگری 908224 هکتار محاسبه گردید که با توجه به مساحت 13600 هکتاری شهر رشت می توان میزان فشار وارده بر فضای زیست محیطی شهر را مشاهده نمود. از این رو برنامه ریزی برای حفظ محیط زیست شهر در کنار توجه به گردشگری امری حیاتی محسوب می شود.
۴۷.

تحلیل الگوی توسعه پیاده راه در بخش مرکزی شهر رشت با تاکید بر رشد هوشمند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۷ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۰) 679 - 689

کلید واژه ها: تحلیل الگوی توسعه پیاده راه رشد هوشمند شهر رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 957 تعداد دانلود : 916
پیاده راه ها به عنوان بخش از فضاهای شهری، عرصه ای را برای وقوع رویدادهای اجتماعی، سیاسی، ایجاد خاطره و بیان احساسات جمعی به وجود می آورند. با توجه به گذشت 5 سال از احداث پیاده راه بافت مرکزی شهر رشت پیامدهای مختلفی قابل ارزیابی و تحلیل می باشند. پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این سوال است که، پیاده راه بخش مرکزی شهر رشت به چه میزان در دستیابی به شاخص های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی – زیست محیطی موفق بوده است و هدف تحقیق شناسایی مهمترین شاخص های رشد هوشمند شهری در طراحی پیاده راه میباشد. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی همراه با بکارگیری تکنیک مصاحبه و پرسشنامه از شهروندان بصورت مستقیم در محدوده پیاده راه می باشد. ارزیابی توسط چک لیست جهت تحلیل وضع موجود و پرسشنامه برای محاسبه شاخص های رشد هوشمند شامل کالبدی و اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیست محیطی و استفاده از آزمون فریدمن جهت امتیازدهی به شاخص ها انجام گرفته است. نتایج آماری پژوهش نشان می دهد شاخص اجتماعی و فرهنگی به میزان 948/0 درصد در رتبه اول، شاخص اقتصادی به میزان 955/0 درصد در رتبه دوم و شاخص زیست محیطی و کالبدی در رتبه سوم و به میزان 927/0 درصد در رشد هوشمند پیاده راه بخش مرکزی شهر رشت تاثیر گذار هستند. این در حالی است که هنگام بهره برداری از پیاده راه شاخص زیست محیطی رتبه نخست را دارا بود ولی اکنون با گذشت5سال از احداث پیاده راه، شاخص اجتماعی و فرهنگی از رتبه سوم به اول دست یافته است.
۴۸.

ارائه الگوی محیط زیست هوشمند در جزیره قشم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 1187 - 1201

کلید واژه ها: محیط زیست هوشمند الگو قشم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 345 تعداد دانلود : 290
شهرها به طور ذاتی با چالش های پیچیده و گستردهای که به هم مرتبط اند، مواجه هستند. در این میان رشد شتابان شهرها متناسب با ظرفیت گسترش زیرساخت هایشان نیست و فشار فزاینده ای به زیرساخت های شهری تحمیل می کند. بعبارتی فراتر از ظرفیت ها و قابلیت های آن ها است. بنابراین همواره آن ها از پیامدهای نامطلوب رنج میبرند. از این رو نهادها و شیوه های مدیریت و حاکمیت قدیمی با جهان پیچیده و به سرعت در حال تغییر در جامعه اطلاعاتی در تضاد هستند. ارائه الگوی محیط زیست هوشمند در جزیره قشم با روش AHP می تواند به اولویت بندی بهتر پارامترها برای افزایش فرصت بازتولید محیط زیست و بازتوانی محیط طبیعی پرداخت.
۴۹.

ارزیابی حیات گردشگری شهری در حوزه مرکزی مشهد در پیک سوم شیوع کووید-19(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری شهری دوره ۹ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 47 - 64

کلید واژه ها: حیات گردشگری شهری پیک سوم کووید - 19 حوزه مرکزی مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 31 تعداد دانلود : 93
بیماری همه گیر کووید-19 از ابتدای سال 2020 حیات زندگی شهری را در همه زمینه ها تحت تأثیر قرار داد. گردشگری که یکی از عناصر دستیابی به اهداف توسعه پایدار در رشد شهرها می باشد، نیز دچار مشکلاتی گردید. از بعد اجتماعی- فرهنگی، حوزه مرکزی شهر مشهد، شناسنامه شهر مشهد است. جاذبه های زیارتی نقطه اصلی حضور مردم ساکن مشهد و گردشگران در هسته اصلی مشهد بوده و در کنار زیارت، وجود جاذبه های فرهنگی و میراثی به صورت ملموس و ناملموس می تواند فرصت مناسبی برای توسعه گردشگری، ایجاد کسب وکار، اشتغال زایی و رشد اقتصاد شهر باشد. با شیوع کرونا تأثیرات جبران ناپذیری بر حیات شهری پویا در حوزه مرکزی به جای گذاشت. در این راستا به روش توصیفی-تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای، شاخص های حیات شهری گردشگری را در شش بعد با استفاده از پرسشنامه جمع آوری، سپس به کمک نرم افزار spss و توسط آزمون کای دوی تک متغیره و آزمون ویلکاکسون تک متغیره، تأثیر کرونا در میزان رونق حداقلی و حضور مردم در بافت مرکزی مشهد تحلیل گردید. نتایج حاصل گویای این موضوع است که رابطه معناداری میان رعایت پروتکل های بهداشتی توسط گردشگران و ساکنین در حوزه مرکزی مشهد، تورم و عدم توانایی مالی مردم، تغییر ساعت کاری کسبه در شبانه روز و منع تردد شبانه با حیات گردشگری شهری در زمان پیک سوم شیوع کرونا در سال 1399 وجود دارد. در واقع پشتیبان حیات گردشگری شهری در حوزه مرکزی مشهد به ترتیب ابعاد زیست محیطی - بهداشت، اقتصادی و بعد اجتماعی نحوه حضور گردشگران می باشد.  
۵۰.

تبیین مفاهیم و رویکردهای ساختار فضایی در مناطق شهری چندمرکزی: ارائه چارچوبی مفهومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش شهرسازی دوره ۵ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 37 - 62

کلید واژه ها: ساختار فضایی شهری تک مرکزی شهر چندمرکزی منطقه شهری چندمرکزی چندمرکزی ریخت شناسی و عملکردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 501 تعداد دانلود : 692
بیان مسئله: گرایشات اولیه تمرکززدایی و تغییرات در تکنولوژی اطلاعات، حمل ونقل و ارتباطات منجر به تغییر ساختاری عمده ای در شهرها شد که ظهور مناطق شهری چندمرکزی را در پی داشته است. با این حال در سال های اخیر توسعه شهری چندمرکزی به بحثی مهم بین محققان شهری، جغرافیدانان، برنامه ریزان، اقتصاددانان و سیاست گذاری شهری تبدیل شده است و هر کدام از دیدگاه خود به آن پرداخته و تعاریفی ارائه کردند. هدف: این پژوهش با این هدف به بررسی رویکردهای نظری مناطق شهری چندمرکزی و تبیین آن از منظر مفاهیم مرتبط و رویکردهای آن پرداخته تا یک مدل مفهومی برای درک ساختار فضایی تبیین کند. روش: روش تحقیق به کار گرفته شده تحلیل محتوی کیفی بود؛ به طوری که با مفروض گرفتن تعریف های مشخص به مطالعه متون تعیین شده پرداخت شد. این مفاهیم و تعاریف عملیاتی بر اساس مباحث نظری استخراج شد که گام نخست یعنی برنامه ریزی را شامل می شد. منابع تحقیق براساس معتبرترین پایگاه علمی جهانی مورد بررسی قرار گرفت. در گام دوم بازیابی منابع بر اساس کلید واژگان، عنوان و چکیده انجام شد و نهایتاً در مرحله سوم تحلیل و چارچوب مفهومی تدوین شد. یافته ها : یافته های تحلیل نشان داد مفهوم چندمرکزی بر مبنای بعد مقیاس جغرافیایی درون و برون شهری و ماهیت تحلیل و تجویزی قابل تبیین است. همچنین بررسی ها نشان داد که منطقه شهری چندمرکزی عملکردی نسبت به چندمرکزی ریخت شناسی کمتر درک شده است. رویکرد ریخت شناسی بر پایه میزان جمعیت، فعالیت یا اشتغال است و رویکرد عملکردی بر شبکه های زیرساختی، جریان ها و تعاملات بین گره های شهری به عنوان روابط بین شهری، فاصله، رفت وآمدهای روزانه و شبکه فعالیت ها تاکید دارد. توزیع جریان ها در این رویکرد می تواند یک طرفه یا دوطرفه باشد. همچنین سیستم های شهری دارای یکپارچگی فضایی ساختار عملکردی ممکن است، نامتعادل باشد و از سویی دیگر سیستم های شهری متعادل به لحاظ عملکردی ممکن است دارای یکپارچگی فضایی ضعیف یا قوی باشند. نتیجه گیری: در نهایت اینکه برای مناطق شهری چندمرکزی چهار بعد پژوهش های تحلیلی – توصیفی برای نشان دادن، اندازه گیری و مشخص کردن وضعیت موجود یک ساختار فضایی، بعد مفهومی است برای تشخیص پیکربندی فضایی چنین ساختاری، بعد حوزه فضایی برای تحقق بعد مفهومی تحلیلی یا تجویزی و بعد عملکردی و ریخت شناسی قابل تشخیص است.
۵۱.

تحلیل تحولات فضایی بخش مرکزی شهر تهران بر اساس نظریه پیچیدگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۱ 23 - 42

کلید واژه ها: نظریه پیچیدگی تحولات فضایی بخش مرکزی شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 368 تعداد دانلود : 726
شهر همیشه پویا و در حال دگرگونی است.این پویایی در بخش مرکزی شهر به علت تنوع عناصر، بازیگران و فرایندهای گوناگون فضاساز  شدت و حدت بیشتری دارد، به گونه ای که برنامه ریزی این محدوده ارزشمند شهری را با پیشامدها، عدم قطعیت و پیچیدگی همراه ساخته است.از این رو هدف این پژوهش تحلیل فرایندها، عوامل، ساز و کارها و بازیگران مؤثر بر پیچیدگی های تحولات فضایی بخش مرکزی شهر تهران و معرفی نظریه پیچیدگی به عنوان نظریه مبنا در مطالعات و برنامه ریزی پویش فضایی بخش مرکزی شهرهاست. روش تحقیق  مبتنی بر روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار است و گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و مصاحبه صورت گرفته است. نمونه آماری نیز شامل ۳۰ نفر از مدیران و کارشناسان نخبه شاغل در شهرداری های منطقه ۱۲ و نواحی ۱ و ۲ منطقه ۱۱ (محدوده پژوهش)است که از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که چهار پارامتر اصلی یعنی بازیگران فضایی، فرایندها،مدیریت و برنامه ریزی و الگوهای کاربری ها بر تحولات پیچیده فضایی بخش مرکزی شهر تهران تأثیر می گذارند و سبب بروز ویژگی های پیچیدگی چون تنوع،پیشامدها، ماهیت فراکتال،عدم قطعیت،رشد غیر خطی و... در برنامه ریزی این محدوده ارزشمند شهری می شوند.در نتیجه انگاره بخش مرکزی شهرها به عنوان یک سیستم پیچیده متبلور می شود؛ همچنین،علی رغم پیچیدگی سیستمی در بخش مرکزی شهر تهران و سیر صعودی آن در بستر زمان، برنامه ریزی این سیستم پیچیده با گزینش طرح های جامع و تفصیلی با تقلیل گرایی همراه بوده است که زوال و پژمردگی بخش مرکزی شهر تهران را به همراه داشته است. بر این اساس، در مطالعه و برنامه ریزی تحولات بخش مرکزی شهرها، نیاز نظری جدیدی احساس می شود و آن نظریه پیچیدگی است.
۵۲.

الگوی مناسب سازی فضاهای گردشگری ویژه معلولین و جانبازان مطالعه موردی: شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری شهری دوره ۸ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 17 - 33

کلید واژه ها: معلولین و جانبازان مناسب سازی فضاهای گردشگری شهر یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 334 تعداد دانلود : 819
ثبت جهانی شهر یزد و هویت تاریخی فرهنگی آن، نقطه عطفی برای مدیران شهری و متولیان امر گردشگری بوده که با برنامه ریزی های صحیح و مناسب سازی فضاهای گردشگری در راستای گردشگری پایدار، گردشگران را از تمامی اقشار به این شهر جلب کنند. مناسب سازی فضاها به ویژه فضاهای گردشگری برای افراد دارای محدودیت های حرکتی، نمود تأمین عدالت و ایمنی اجتماعی در دسترسی هاست. در پژوهش توصیفی- تحلیلی حاضر، هدف ارائه الگوی مناسب سازی فضاهای گردشگری جهت دسترسی معلولین و جانبازان است که برای این منظور از رویکرد استراوس و کوربین در نظریه برخاسته از داده استفاده گردید. جامعه آماری متشکل از خبرگان، فعالان و متخصصین حوزه گردشگری بوده است. حجم نمونه در حین فرایند پژوهش مشخص و از نمونه گیری تئوریکی استفاده شده است. اشباع نظری تا نمونه 15 تا حدودی شکل گرفت اما روند پژوهش تا 24 ادامه یافت. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار اطلس تی آی استفاده شد و مدل پارادایمی آن ارائه گردیده است. نتیجه حاصل از این تحقیق ارائه مدلی است که در آن روابط مؤلفه ها و مقوله ها با داده های فرآیند تحقیق به تصویر کشیده می شود و در بسترهای موردنیاز در قالب شرایط زمینه ای از قبیل جامعه پذیری، نیروی انسانی، دانش فنی و تجارب گردشگری و شرایط مداخله گر، راهکارهایی ازجمله مشارکت محوری، عملکردگرایی و ارتباطات بیان می گردد. در این بستر چهار دسته از عوامل به ایفای نقش می پردازند که عوامل مدیریتی در کنار عوامل ساختاری، فردی و عملکردی در ارتقای وضعیت مناسب سازی ها تأثیرگذار بوده اند. در الگوی مطلوب مناسب سازی فضاهای گردشگری بر لزوم توجه جدی تر به الگوهای مدیریتی نوین و مشارکتی و لزوم ایفای نقش پررنگ تر بخش خصوصی در کنار نقش تسهیلگری دولت تأکید می شود. به جز نقش حمایتی و نظارتی دولت، باید به عوامل زیرساختی، اقتصادی، آگاهی و شناختی، نگرشی و آموزشی و نیز ویژگی های خاص فضاهای گردشگری نیز توجه نمود.
۵۳.

تدقیقی بر موانع تحقق شهر هوشمند در کلان شهر اهواز از منظر نظریه آشوب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۹) 181 - 155

کلید واژه ها: شهر هوشمند نظریه پیچیدگی نظریه آشوب خودسازماندهی شهر اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 505 تعداد دانلود : 709
تبیین موضوع: امروزه، تحقق شهر هوشمند به عنوان پارادایمی مطرح در سطح جهان به منظور رهایی از مشکلات و پیچیدگی های روزافزون ناشی از شهرنشینی گسترده، بیش از پیش مطرح می باشد. پژوهش حاضر نیز، به منظور بهره گیری از نظریه آشوب در چارچوب پارادایم پیچیدگی و درک شرایط پیچیده کنونی کلانشهر اهواز در راستای تحقق شهر هوشمند در این کلانشهر به تحقیق پرداخت. روش: مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی می باشد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه الکترونیکی محقق ساخته مبتنی بر طیف پنج درجه ای لیکرت می باشد؛ که در جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری میانگین، t تک نمونه ای و رتبه بندی فریدمن با استفاده از نرم افزار spss بهره گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش کارشناسان شاغل در دستگاه های اجرایی دخیل در حیطه شهری اهواز می باشند. نمونه آماری این پژوهش، 380 نمونه است که با روش نمونه گیری گلوله برفی و شبکه ای نظارت شده انتخاب گردیدند. یافته ها: بر اساس یافته های تحقیق، نظریه آشوب در کلانشهر حاکمیت داشته و به سبب ضعف مفرط در مؤلفه تعادل بخش خودسازماندهی از یکسو و توان بالا در سه مولفه آشوبناک اثر غیرخطی، اثر پروانه ای و مجذوب کننده های ناشناس، حاکمیت نظریه آشوب مانعی جدی در راستای تحقق شهر هوشمند در کلانشهر اهواز می باشد. نتایج: بنابراین جهت مدیریت بهینه استقرار شهر هوشمند در کلانشهر اهواز ، برنامه ریزی دقیق برای ارتقای مؤلفه تعادل بخش خودسازماندهی در مقابل شناخت دقیق از سه مولفه آشوبناک اثر غیرخطی، اثر پروانه ای و مجذوب کننده های ناشناس و ضرورت دارد.
۵۴.

سنجش ابعاد زیست پذیری و توسعه پایدار محله ای (نمونه موردی: محلات شهر سراب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: چشم انداز مطالعات شهری و روستایی دوره ۱ بهار ۱۴۰۰ شماره ۳ 1 - 17

کلید واژه ها: پایداری شهری زیست پذیری شهری ماکسی مان و ماکسی ماکس شهر سراب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 603
به دنبال تغییر در شرایط و عوامل موثّر در گسترش و توسعه ی شهری در دوران اخیر، محلّه های مسکونی انسان ساخت جایگاه ویژه ای در شکل گیری شهرها و توسعه ی پایدار آن ها داشته اند. توسعه ی شهری پایدار که ازجمله نظریه ها و سیاست های اخیر و جاری تلقی می شود، بخش عمده ای از ادبیات شهرسازی سال های اخیر را به خود اختصاص داده است. امّا نظریه ی اخیر در مقیاس محلی هنوز به درستی تبیین نشده و می تواند به عنوان موضوع پژوهش ها مدنظر باشد، توسعه ی پایدار در مقیاس محلّه مسکونی است. زیست پذیری بهبود کیفیت فضاهای شهری در شهرهای مدرن همراه با انسانی کردن آن ها تا حد ممکن است. پژوهش حاضر سعی دارد تا وضعیت تنوع و توسعه در محلات مسکونی را به عنوان یکی از اساسی ترین ارکان توسعه ی پایدار شهری بسنجد. در این مقاله از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است. برای سنجش تنوع و توسعه ی محلات و شاخص های زیست پذیری شهری، الگویی کیفی با 3 شاخص کلی (تنوع در ساخت، تنوع در استفاده و تنوع در کاربران) و 69 متغیّر طراحی و استفاده شده است. سپس برای تحلیل اطلاعات و تصمیم گیری نهایی از روش تصمیم گیری چند شاخصه (MADM) غیر جبرانی ماکسی مین و ماکسی ماکس استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد به ترتیب محلات 12، 8، 6، 2، 9، 1، 3، 11، 10، 7، 5 و 4 دارای وضعیت مطلوب تنوع و توسعه بوده اند.
۵۵.

بررسی نقش مؤلفه های اثرگذار اجتماعی و زیست محیطی اقتصاد سیاسی بر سازمانیابی فضایی کلانشهر رشت با تکنیک Dematel(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 185 - 197

کلید واژه ها: اقتصاد سیاسی اقتصاد رانتی سازمانیابی فضایی کلانشهر رشت تکنیک DEMATEL

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 925 تعداد دانلود : 124
با افزایش تعداد کلانشهرها، که نمودی از تمرکز فوق العاده جمعیت در فضای معینی در کشورهای در حال توسعه است؛ با تحولات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و زیست محیطی در فضا رو به رو هستیم. متناسب با چگونگی شرایط محیط طبیعی و نظام اجتماعی اقتصادی شهر، اَشکال متفاوتی از سازمان فضایی در نواحی کلانشهرها به وجود می آید. که این امر سبب تحول در سازمان یابی فضایی این گونه شهرها شده است.در این بین اقتصاد سیاسی و مؤلفه های متاثر از آن یکی از این متغیر های تاثیرگذار بر روی تحولات و دگرگونی های فضاهای شهری است. هدف اصلی این تحقیق نیز، شناسایی مؤلفه های اثرگذار اجتماعی و زیست محیطی اقتصاد سیاسی بر سازمان یابی فضایی کلانشهر رشت با استفاده از تکنیک دیماتل است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت و روش توصیفی تحلیلی است. یافته ها حاکی از آن است که در بین مؤلفه های اجتماعی اقتصاد سیاسی، متغیر وضعیت اجتماعی ساکنین شهر، با رتبه 51.08 ؛ در بین مؤلفه های زیست محیطی اقتصادسیاسی؛ متغیر انجام پروژه های ساخت و ساز انبوه بدون توجه به مسایل زیست محیطی با 53.01 امتیاز، اترگذارترین نقش در دگرگونی سازمانیابی فضایی را دارند.
۵۶.

بازشناسی ابعاد بسترآفرین طرح رود کارون به مثابه برند مؤثر کلانشهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی سال دوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۷) 5 - 42

کلید واژه ها: برند شهری رود کارون نظریه داده بنیاد اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 513 تعداد دانلود : 152
امروزه بر اثر جهانی شدن اقتصاد و سیالیت سرمایه ها، رقابت پذیر نمودن کلانشهرها از جمله مهم ترین راهبردهای حیاتی محسوب می گردد. در این چارچوب، برندآفرینی مبتنی بر قابلیت های محیطی، از جمله بهره گیری بهینه از بنیاد جغرافیایی رودهای شهری، برای مثال شهرهای لندن و پاریس، از جمله راهکارهای بنیادی در جهت دستیابی به این مهم مطرح می باشد. اما مسئله این پژوهش آن است که کلانشهر اهواز نتوانسته است از رود کارون به مثابه برندی موثر در راستای جذب مشتریان، گردشگران، سرمایه گذاران، شرکت های جهانی و برای به دست آوردن بازارهای هدف- با توجه به قابلیت های آن- استفاده بهینه نماید؛ که منطقاً جهت واکاوی موضوع می باید به ریشه ها توجه نمود. لذا پژوهش حاضر، در راستای دستیابی به این هدف با پیروی از رویکردی اکتشافی و با بهره گیری از روشی توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به تحقیق پرداخت؛ که در انجام آن از روش کیفی نظریه داده بنیاد (گراندد تئوری) و تحلیل محتوا بهره گرفته شده است. ابزار انجام پژوهش، نرم افزار MAXQDA می باشد. بر مبنای یافته های تحقیق که در تلفیق با ارائه پیشنهاداتی به صورتی توام انجام یافت، شرایط زمینه ای و مداخله گر از شرایط مناسبی برخوردار نبوده و لذا در جهت دستیابی به رود کارون به مثابه برند موثر کلانشهر اهواز و مزایای مترتب بر آن، نیاز به راهبردهای چهارگانه ای شامل اقدامات لازم و فوری، اقدامات شهرسازی و معماری، اقدامات اجتماعی و فرهنگی و اقدامات مختص آبراه کارون می باشد .
۵۷.

تبیین نظری ساختار شهر فشرده چندهسته ای به منظور ایجاد فرم شهری پایدار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۱ 253 - 286

کلید واژه ها: ساختار شهری توسعه پایدار شهری پراکنده رویی شهر فشرده ساختار چندهسته ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 864 تعداد دانلود : 859
ساختار فضایی شهرها پس از تغییرات تکنولوژیک و افزایش رشد جمعیت، تغییرات زیادی کرده و از ساختار تک هسته ای فشرده به ساختار گسترده و پراکنده تبدیل شده که چالش های زیادی را ایجاد کرده و زندگی و رفاه انسان را با مشکل مواجه کرده است. تلاش برای دستیابی به ساختار و فرم شهری پایدار بعد از نیمه دوم قرن بیستم شدت بیشتری گرفت و راهکارهایی مانند رشد هوشمند، نوشهرگرایی، توسعه میان افزا و شهر فشرده ارائه شده است. در ادامه روند تغییر ساختار شهرها، ساختار شهر چندهسته ای در شهرهای بزرگ نمود پیدا کرده است. شکل گیری ساختار چندهسته ای در شهرهای بزرگ اجتناب ناپذیر است؛ بنابراین برای افزایش پایداری در فرم شهری و تحقق توسعه پایدار شهری، لازم است تا ساختار چندهسته ای با رویکردهای پیشین، مانند شهر فشرده ترکیب شود. هدف اصلی پژوهش، تبیین نظریِ رویکرد ساختار فشرده چندهسته ای در چارچوب نظریه های برنامه ریزی شهری است. در این پژوهش با استفاده از روش مرور مطالعات مرتبط با پراکنده رویی، شهر فشرده و ساختار چندهسته ای، چارچوب نظری برای ترکیب ساختارهای شهر فشرده و چندهسته ای ارائه شد. دستاورد پژوهش این است که شهر فشرده چندهسته ای با شاخص هایی مانند افزایش تراکم، تقویت حمل ونقل عمومی، افزایش کاربری ترکیبی، تسهیل خدمات رسانی، کاهش فاصله بین محل سکونت و محل کار، تشدیدسازی و میان افزایی به عنوان آخرین ساختار برای تحقق توسعه پایدار شهری پیشنهاد می شود. رویکرد شهر فشرده چندهسته ای از سه ساختار پراکنده رویی، شهر فشرده و ساختار چندهسته ای برای دستیابی به فرم شهر پایدار بهره می گیرد. شهرهایی که با پدیده پراکنده رویی مواجه می شوند، می توانند با ایجاد و تقویت هسته ها فشردگی را افزایش دهند.
۵۸.

ارزیابی وفاداری گردشگران میراث فرهنگی در مقصد رامسر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۹ 153 - 166

کلید واژه ها: گردشگری وفاداری میراث فرهنگی میراث ملموس و ناملموس رامسر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 353 تعداد دانلود : 974
درک این که وفاداری گردشگر چگونه شکل می گیرد و میزان این وفاداری در چه سطحی می باشد، برای مدیریت بازاریابی مقصدهای گردشگری به یک اصل و قاعده کلی تبدیل شده است. پژوهش حاضر، با هدف ارزیابی سطح وفاداری گردشگران میراث فرهنگی در مقصد رامسر با تاکید بر مراحل وفاداری صورت پذیرفت. جاﻣﻌه آماری پژوهش بازدیدکنندگان میراث فرهنگی مقصد رامسر بودند. با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه، 384 نفر برآورد گردید. روش نمونه گیری، غیرتصادفی در دسترس بود. از پرسش نامه برای جمع آوری داده ها بهره گیری شد. روایی پرسش نامه به صورت صوری و پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ (866/0= α) تایید شد. تجزیه و تحلیل داده ها با به کار گیری نرم افزار SPSS25 انجام شد. یافته ها مشخص ساخت که سطح وفاداری در هر چهار مرحله، به طور تقریبی برابر است، امّا وفاداری میلی (مرحله سوم: متغیر اعتماد) سطح بالاتری نسبت سایر مراحل داشت. همچنین، سطح وفاداری نگرشی، کمی از وفاداری رفتاری بالاتر بود. مبتنی بر این یافته ها، نتیجه گیری شد و پیشنهادهای لازم جهت افزایش سطح مراحل وفاداری و نزدیک نمودن آن به وفاداری عملی ارائه گردید.
۵۹.

پایش و پیش بینی تغییرات کاربری و پوشش زمین در شهرهای بزرگ؛ کاربرد مدل CA-Markov در مطالعه شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 111 - 133

کلید واژه ها: تغییرات کاربری زمین شهرهای بزرگ شهر رشت مدل CA-Markov

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 526 تعداد دانلود : 493
پایش و پیش بینی مستمر تغییرات کاربری و پوشش زمین در شهرهای بزرگ برای مدیریت رشد و پایداری اکوسیستم شهری امری حیاتی است.  این مقاله تغییرات کاربری و پوشش زمین در شهر رشت را تا سال ۱۳۹۸ پایش و تا ۱۴۰۸ مدل سازی و پیش بینی کرده است. روش مقاله توصیفی- تحلیلی، داده های سری زمانی نقشه های کاربری ، پوشش زمین و روش پردازش داده ها، از طریق بکارگیری مدل ترکیبی  CA-Markovاست. اعتبار مدل در پیش بینی، با ضریب کاپا 78/0 و دقت کلی 82/0 تأیید شده است. یافته ها مؤید افزایش سطوح کلاس کاربری شهری از 4915 هکتار درسال ۱۳۷۲ به 9960 هکتار درسال ۱۳۹۸ و پیش بینی رشد به 10555 هکتار (114 درصد) تا سال ۱۴0۸ است. در مقابل پوشش کشاورزی از 29504 به 28390 هکتار تا سال ۱۴0۸ کاهش خواهد یافت. آهنگ کاهشی مشابه در پوشش شالیزار و مناطق جنگلی در مجموع نشان می دهد افزایش سطوح کاربری شهری، در جریان دست اندازی شهر به پوشش زمین و تبدیل کلاس غیر شهری درون، پیرامون و حریم شهر رخ داده است. آثار زیان بار بی ثباتی زمین و ناپایداری منابع پوششی، مسئله اصلی شهر و اکوسیستم شهری در حال و آینده است. در کوتاه مدت، مدیریت رشد کالبدی شهر بر مبنای سیاست های مهار رشد در بیرون، به ویژه کنترل بردار اصلی آن، یعنی تغییر و تبدیل پوشش زمین قابل توجه و برنامه ریزی است. در بلندمدت توسل به راهبردهای سیاست توسعه از درون، یعنی توسعه جدید و مجدد، برای پایدارسازی رشد و روند تدریجی دوره گذار به کلانشهر شدن بسیار اهمیت دارد.
۶۰.

تحلیل قدرت و موقعیت شهرها در شبکه شهری کشور "مبتنی بر حمل و نقل زمینی"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۲ 34 - 50

کلید واژه ها: شبکه شهری موقعیت/قدرت شهر واگرایی/همگرایی همجواری/همپیوندی یوسی نت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 561 تعداد دانلود : 71
قدرت و موقعیت شهرها به عوامل مختلفی وابسته است. ادبیات حاضر بیان می کند که سرنوشت شهرها و ساکنان آن ها به قدرت و موقعیت حاصل از جریان های مختلف مخصوصا جریان های بین المللی بین شهرها وابسته است. برای تحلیل شبکه شهری حاصل از قدرت، شیوه دو مرحله ای بکار برده شده است. ابتدا شاخص های مرکزیت شامل واگرایی، همگرایی، همجواری و همپیوندی که از شاخص های تحلیل قدرت و موقعیت شهرهای جهانی و تعیین شبکه شهری جهانی است استفاده شده است. این شاخص ها بیان کننده قدرت شهرها بر اساس پیوندهای ارسالی و دریافتی توسط یک شهر هستند. در مرحله بعد برای تعیین موقعیت و پوزیشن شهرها بر مبنای حمل و نقل زمینی و شبکه شهری منتج از آن، از الگوریتم REGE استفاده شده است. برای انجام تحلیل شبکه شهری از داده های حمل و نقل زمینی کلیه متروپل ها و مراکز استان های کشور بعنوان یکی از جریان های مهم و اثرگذار بر شهرهای کشور استفاده شده است. هدف اصلی مقاله، معرفی شبکه شهری کشور بر اساس قدرت و پرستیژ و تعیین خوشه ها و شهرهایی است که نقش اصلی را در شبکه شهری حاصل از حمل و نقل زمینی بازی می کنند. لذا مقاله حاضر با اتکا به مبانی نظری تحلیل شبکه و متدولوژی تحلیلی شاخص های فوق تهیه شده است. خروجی حاصل از این تحلیل، شبکه شهری تقریباَ کامل اما با تراکم های متفاوت است که از حالت ستاره ای و متمرکز دور است. در تحلیل شاخص های چهارگانه شاخص همگرایی شهر تهران در رآس همگرایی قرار دارد ، سپس شهرهای بندرعباس و اصفهان در سطح دوم و سوم همگرایی هستند. شاخص واگرایی در سطح اول و دوم به شهرهای اصفهان و اهواز و رتبه سوم به تهران اختصاص دارد. شبکه حاصل یک خوشه مهم را با ترکیب شهرهای بندرعباس، اهواز و کرج نشان می دهد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان