سیروس شمیسا

سیروس شمیسا

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۱ مورد.
۱.

سبک شناسی شهرآشوب های مسعود سعد سلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک شناسی شعر قرن ششم شهرآشوب مسعود سعد سلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 145 تعداد دانلود : 109
شهرآشوب شعری است که در هجو یک شهر، نکوهش مردم آن شهر و یا در مورد پیشه ها و صاحبان آن پیشه ها و سرگرمی های اجتماع سروده شده است و مسعودسعد سلمان را مبتکر این نوع ادبی دانسته اند. مسعودسعد از شاعران قرن پنجم وششم هجری قمری و نام بردار به بزرگترین حبسیه سرای شعر فارسی است. شعر مسعودسعد در قالب های: قصیده، غزل، قطعه، مثنوی، ترجیع بند، مسمط، مستزاد و رباعی است و او را مبتکر قالب مستزاد نیز دانسته اند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا، پس از بررسی سبک شهرآشوب های مسعودسعد خواهیم دید که زبان و ادبیات شاعر آمیخته به طنز و هزل است و این اثر بازتابی از اجتماع و زندگی مردمی است که دور از دربارها هستند. روش ما در سبک شناسی، بررسی ویژگی های زبانی (لایه های: آوایی، واژگانی، دستوری)، ویژگی های ادبی (لایه بلاغی که شامل بررسی های بدیع معنوی و بیان است) و ویژگی های فکری اثر است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است.
۲.

مقایسه سیاوش، انسان آرمانی شاهنامه با نوح، انسان کامل تورات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاوش نوح(ع) اسطوره انسان آرمانی انسان کامل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 677 تعداد دانلود : 274
سیاوش و نوح(ع) در شاهنامه و تورات، همسان و هم روزگار نیستند اما هر دو از یک ویژگی مشترک برخوردارند؛ یعنی کامل و آرمانی اند، دو شاخصه قدسی و مینوی که همواره مطلوب بشر کمال طلب بوده است. کمال طلبی، گاه در قامت سیاوش، انسان آرمانی شاهنامه فردوسی، و در روایتی اسطوره ای و حماسی ترسیم می شود و گاه در قالب نوح، انسان کامل تورات و ضمن روایتی تاریخی مذهبی ظهور و بروز می یابد. معیارهایی که شاهنامه به عنوان منبعی سرشار از نکته های اخلاقی و تربیتی از انسان آرمانی ارائه می دهد، با شاخصه های انسان کامل تورات به عنوان متنی تاریخی مذهبی، چندان تفاوتی ندارند؛ زیرا فردوسی به عنوان حکیمی خردورز تلاش می کند چهره ای الهی و جاودانه از سیاوش ارائه دهد که هم با دیدگاه اسطوره ای منطبق باشد و هم از نظر مذهبی قابل پذیرش و مقبول؛ بر همین مبنا، داستان سیاوش با وجود نقل در متون مهری و مزدیسنی پیش از شاهنامه، همواره مورد توجه ایرانیان مسلمان نیز بوده است. با مقایسه سیاوش و نوح(ع) و واکاوی برخی از ویژگی های شخصیتی و اخلاقی و تعلیمی دو انسان اسطوره ای و دینی، دریافت می شود که وجه مشترک هر دو، اخلاق و معیارهای تربیتی و آموزه های تعلیمی است و ارزش ها و ملاک های ارزشی در تورات و شاهنامه بسیار به هم نزدیک اند.
۳.

نمود کمال طلبی انسان در زبان با تأکید بر زبان عبری و زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زبان زبان عبری زبان فارسی کمال طلبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 618 تعداد دانلود : 913
انسان ذاتاً کمال طلب است. وسواس در گزینش واژه ها و کاربرد هدفمند آنها و توصیه و تأکید متون تعلیمی و اخلاقی بر سخن نکو تجلی کمال طلبی انسان در زبان، و نشانه پیوند حُسن و جمال با کمال است. انسانِ جویای کمال، هم در انتخاب واژه ها بهترین و بجاترین را برمی گزیند و هم فطرتاً دوستدار شنیدن سخنان نکو است. حفظ کرامت بشر و رعایت احترام و ادب و نزاکت و اخلاق، منشأ به گویی، نکوگویی، و زیباسازی زبانی است. زبان عبری به عنوان زبان یکی از کتب مقدس که واجد ارزش های تاریخی و زبان شناسی است سرشار از واژه های نیک و نرم است. همچنین، متون نظم و نثر فارسی (متأثر از متن قرآن) مجلای به گویی و نکوگویی زبانی اند که با استخدام فنون گوناگون ادبی و بلاغی در قالب های منثور و منظوم، سخن را زیبا جلوه داده اند تا بر مذاق مخاطب نکو افتد.
۴.

مضامین نمادین شاهنامه در آثار هنری مازندران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شاهنامه فردوسی آثار هنری مازندران نمادگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 737 تعداد دانلود : 530
اثر ارزشمند شاهنامه فردوسی طوسی، حماسه ایی مشهور و شناخته شده ایی در ادبیات فارسی می باشد که از دیرباز مورد توجه مردم ایران زمین بوده و با توجه به بافت داستانی این اثر در طول تاریخ، ارتباط نزدیکی با آن برقرار شده است. این مجموعه بی نظیر دربردارنده روایاتی از قهرمانان شاهنامه و دیگر متون پهلوانی ایران می باشد که با مضامین نمادین و اسطوره ایی در هم آمیخته است. تا آنجا که، انعکاس مضامین و مفاهیم شاهنامه فردوسی در آثار مختلفی چون آثار هنری مازندران دیده می شود. در این میان، تاثیر شاهنامه فردوسی در آثار معماری مازندران از جمله سقانفارها بیشتر از دیگر آثار هنری مازندران نمود یافته است. تمرکز این مطالعه با توجه به ماهیت آن، بیشتر بر بناهای مذهبی تصویرگری شده در دوره قاجار می باشد. این نوشتار با روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی و بر اساس تحلیل محتوای کیفی و گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و مشاهده ای صورت گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که گرچه، نمادهای به کار رفته در برخی از این آثار هنری مازندران در سیر تاریخی خود دچار تحول شده اند، ولی با وجود این، می توان به طیف گسترده ایی از کاربرد مضامین نمادین و اسطوره ایی شاهنامه فردوسی در این آثار اشاره کرد. 
۵.

کارکرد اسامی نوعی غلامان و کنیزان در ساخت ایهام تناسب در ادب پارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شعر فارسی ایهام تناسب اسامی غلامان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 402 تعداد دانلود : 878
صنعت ایهام و ایهام تناسب از قرن ششم به بعد در آثار ادبی نمود فراوانی پیدا کرده است. بسامد این صنعت در دیوان شاعرانی همچون خاقانی، خواجوی کرمانی، سلمان ساوجی، حافظ و... به گونه ای است که می توان آن را از مختصات سبکی آن ها دانست. این شاعران ایهام پرداز از اکثر امکانات زبانی و واژگانی برای ساخت ایهام تناسب بهره برده اند. یکی از این امکانات، به کارگیری اسم هایی است که در گذشته بر غلامان و کنیزان می نهادند. در این پژوهش، در پی نشان دادن این برآمده ایم که اهل سخن چگونه این اسامی خاص را برای ایهام آوری به کار گرفته اند. بدین منظور، ابتدا ایهام های شاعران مذکور در دو دسته تقسیم بندی، و پس از آن، به بررسی اسامی نوعی غلامان و کنیزان در ساخت ایهام تناسب پرداخته شده است. در این بخش، پس از ذکر هر یک از اسامی مذکور، با آوردن شواهدی از متون فارسی، معنای آن ها تقویت، و آنگاه کارکرد آن ها در متون ادبی بررسی شده است. یادآوری می شود که برخی از این اسامی، نظیر اقبال، مثقال، سرور، دینار، سنبل، ریحان، شادکام، یاقوت، لؤلؤ، نیکبخت، هلال و... از فرهنگ های معتبر فوت شده اند. بنابراین، مقالة حاضر زمینه ای خواهد بود برای ضبط این اسامی ویژه و فرهنگ نویسان آینده باید این اسامی را در فرهنگ های خود وارد کنند و به شواهد یادشده در این مقاله استناد جویند.
۶.

بازتاب اخلاق در مفاهیم تعلیمی مرثیه های دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزه های تعلیمی دفاع مقدس سوگ سرود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 388 تعداد دانلود : 474
دفاع مقدس بعنوان یکی از بزرگترین حوادث تاریخی در دوره ی معاصر تأثیر عظیمی بر ادبیات فارسی گذاشت و ادبیات دفاع مقدس را پدید آورد. یکی از مضامین غنایی این ادبیات مرثیه است که سهم زیادی از اشعار دفاع مقدس را به خود اختصاص داده است و سرشار از آموزه های اسلامی و مضامین تعلیمی و عرفانی می باشد. این مقاله بر آن است تا چند ویژگی تعلیمی برجسته را (که خود از شاخصه های سبکی است) در سوگ سروده های دفاع مقدس که عمدتاً برای شهدا و یا وطن سروده شده، بررسی کند. یکی از وجوه مشترک و مهم این آموزه ها شهادت، شهادت طلبی و عاشورایی بودن آنهاست. چرا که اکثر سوگ سروده های دفاع مقدس برگرفته از مکتب عاشوراست و شهادت طلبی به عنوان برجسته ترین آموزه های تعلیمی آن، سرلوحه ی زندگی و سرنوشت رزمندگان دوران دفاع مقدس شد. بررسی سوگ سروده های دفاع مقدس نشان می دهد که شهادت طلبی و نهراسیدن از مرگ و تجسم عظمت شهادت و شهید، حُب وطن و دشمن ستیزی و در نهایت عاشورایی شدن از تعالیم برجسته ی این نوع از شعر است؛ که خود دربردارنده ی آموزه های متعدد اخلاقی و دینی است که نگارنده می کوشد به تبیین و تحلیل این آموزه ها بپردازد.
۷.

سرگذشت اومروس و اومریسم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسطوره شناسی کوش نامه اومریسم اومروس گاه شمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 19 تعداد دانلود : 141
بدون شک یکی از مهم ترین و قدیمی ترین مکتب های اسطوره شناسی اِوِمریسم است که اسطوره ها را گزارش های تحریف شدة رویدادهای تاریخی می شمارد. این رویکرد از دیرباز در ایران هواداران بسیاری داشته، اما پژوهش اندکی در مورد آن صورت گرفته است. در این مقاله تاریخچه این مکتب را از زمان انتشار کتاب تاریخِ مقدس اومروسدر 300 سال پیش از میلاد مسیح تا قرن 18 میلادی هنگامی که به عنوان یک مکتب اسطوره شناسی تثبیت شد، مورد بررسی قرارداده و نشان داده ایم که چرا و چگونه دیدگاه اومروس به عنوان نظریه ای مذهبی درباره خدایان اساطیری به تدریج تبدیل به مکتبی در اسطوره شناسی مدرن شده است. در این راستا تلاش کرده ایم از متون دست اول استفاده کنیم، از جمله بخشی از کتاب تاریخ مقدس اومروسرا به فارسی برگردانده ایم. در نهایت کوشیده ایم بازتاب کتاب اومروس را در ادبیات فارسی بیابیم و نشان داده ایم که بخشی از حماسة کوش نامهرا می توان اقتباسی از این کتاب دانست.
۱۰.

علت سکوت سعدی

نویسنده:

کلید واژه ها: گلستان بوستان سکوت سعدی حمله مغول

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه سعدی پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه تاریخ ادبیات ایران
تعداد بازدید : 799 تعداد دانلود : 732
در دیباچه گلستان، سعدی ضمن حکایتی به تأسف از عمر تلف کرده پرداخته و از همین روی بر آن است تا در نشیمن عزلت نشیند و دامن از صحبت فراهم چیند و دفتر از گفته های پریشان بشوید و از آن پس سکوت اختیار کند. این سکوت سعدی را برخی از سعدی پژوهان برخاسته از همین تأسف می دانند، اما براساس شواهد موجود در بوستان این سکوت از منظر دیگری همچون دلایل سیاسی، حکومتی و انتقادی به ویژه در دوران خانمان سوز مغول قابل تأمل و بررسی است. در این مقاله کوشیده شده تا از این منظر به سکوت سعدی و علت آن پرداخته شود.
۱۲.

بررسی احوال مسندالیه در کتاب راحه الصدور و آیه السرور(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: بلاغت فصاحت مسندالیه راحه الصدور راوندی اسناد خبری معانی ثانوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 398 تعداد دانلود : 809
چون تا به حال تمام یا اغلب تحقیقات زیبایی شناسی در متون فارسی عموما بر روی متون نظم انجام گرفته و این در حالی است که متون نثر نیز ویژگی های مورد نظر را از این نظر دارا می باشد، لذا بررسی، طبقه بندی و تحلیل بلاغی آثار منثوری نظیر کتاب راحه الصدور و آیه السرور راوندی به روش علمی که توانسته اند در دوره ای خاص به نظم نزدیک شده و صفت شعر منثور را زیبنده خود نمایند، لازم و ضروری به نظر می رسد.در این مقاله، کتاب راحه الصدور فقط از حیث یکی از مقاصد علم معانی یعنی احوال مسندالیه، مورد مطالعه، نقد و بررسی قرار گرفته، چگونگی کاربرد حالات مسندالیه در این کتاب استخراج، تبیین و توجیه می گردد.در این مقاله ابتدا مباحثی مختصر و کلی در رابطه با معرفی کتاب راحه الصدور و ارزش ادبی آن، تعریف زبان، جمله، اجزای جمله، مسندالیه و رابطه دستور و علم معانی ذکر گردیده، سپس به ذکر شاهد مثال های استخراج شده از کتاب راحه الصدور و توضیح و طبقه بندی آنها بر اساس کتاب های علوم بلاغی به طور عموم و سه کتاب «معالم البلاغه، معانی و بیان استاد همایی و علم معانی دکتر شمیسا» به طور خصوص پرداخته می شود.
۱۳.

یک روایت از دو شکست (بحثی در روایت فردوسی و سعدی از شکست ایران از تازیان و مغولان)

نویسنده:

کلید واژه ها: قضا و قدر سعدی بوستان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه سعدی پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای تاریخ بازتاب رویدادها و شخصیتهای تاریخی
تعداد بازدید : 94 تعداد دانلود : 431
در این مقاله کوشیده شده است تا براساس اصل دیسکورس، یعنی اعتقاد و افکاری که در یک دوره در جامعه رواج داشته و به گونة فراگیر مطرح میشود و همگان پیرامون آن سخن میگویند و راهحلها و یا پیشنهاداتی را عنوان میکنند، به مسئله مورد نظر سعدی یعنی شکست ایرانیان از مغول و نسبت این امر به قضا و قدر از دیدگاه سعدی پرداخته شود که در باب پنجم بوستان آمده است.
۱۴.

تحلیل دیدگاه های انتقادی خان آرزو در تذکره ی مجمع النفائس(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 366 تعداد دانلود : 116
سراج الدین علی خان آرزو یکی از برجسته ترین ادبای شبه قاره است که نزدیک به سی و شش کتاب و رساله در زمینه ی تحقیقات ادب فارسی تالیف کرده و دیدگاه های نوینی را در حوزه های مختلف سبک شناسی، زبان شناسی، بلاغت، نقد ادبی، تذکره نویسی و ... مطرح کرده است. یکی از آثار مهم او تذکره ی مجمع النفائس است. این اثر به رغم اهمیتی که در زمینه ی نقد ادبی دارد، چنانکه باید مورد توجه جدی محققان و منتقدان ادبی قرار نگرفته است. اگرچه دیدگاه های انتقادی خان آرزو در زمینه ی نقد شعر دراین تذکره، اغلب پراکنده و نا منسجم است؛ اما می توان آن ها را در قالب دیدگاه های مشخص طبقه بندی کرد و از این راه رویکرد انتقادی او را در مقوله ی نقد شعر باز شناخت. در این مقاله کوشش شده است با مطالعه ی دقیق تذکره ی مجمع النفائس و مقایسه با دیگر آثار خان آرزو ،آرای انتقادی او را در زمینه های مختلف نقد شعر مورد بررسی، تحلیل و طبقه بندی قرار دهد تا از این رهگذر زمینه ی تحقیقات گسترده تر در تحلیل و نقد آرای خان آرزو در موضوعات مختلف ادبی را فراهم کند.
۱۹.

سعدی و نیت مولف (بحثی در هرمنوتیک)

نویسنده:

کلید واژه ها: هرمنوتیک سعدی قصیده سبک عراقی غزل سعدی سبک خراسانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه سعدی پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نقد هرمنوتیک
تعداد بازدید : 883 تعداد دانلود : 367
این مقاله بحث در هرمنوتیک یعنی نیت سعدی در اشعارش دارد و ثابت میکند: متن غزلیات سعدی متن بسته یا خوانندهگراست یعنی احتیاج به تاویل و تفسیر ندارد. یعنی معنی قطعی و نیت مولف آشکار است. ابیات سعدی در عین هنری بودن صریح و قطعی است طوری که تبدیل آن به نثر دشوار است. در غزلیات سعدی معمولا لحن و حالت یکی است یعنی همان احساس گوینده مستقیما به خواننده منتقل می شود. این مشخصات و برخی مشخصات دیگر ساختاری و سبکی، سعدی را از ادامه دهندگان سبک خراسانی معرفی میکند که برنامه آنان لفظ نیک و معنی آسان بود. در واقع او شعر را از خراسان به فارس آورد. قبل از او شعر دری در فارس مرسوم نبود. سعدی در جایی است که در پشت او سبک خراسانی و در پیش او سبک عراقی است. وی عواطف و احساسات را به سبک خراسانی تزریق کرد و لازمه آن توجه به نوع جدید ادبی غزل به جای قصیده بود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان