کرم سیاوشی

کرم سیاوشی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۷ مورد از کل ۱۷ مورد.
۱.

تحلیل انتقادی نظریه «وحدت موضوعی» در الأساس فی التفسیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وحدت موضوعی قرآن تناسب آیات و سور الأساس فی التفسیر سعید حوی تقسیم رباعی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 620 تعداد دانلود : 551
بحث از تناسب میان آیات قرآن از دیرباز در بین قرآن پژوهان و مفسران مطرح بوده و آثار متعددی نیز در این راستا عرضه شده است. دیدگاه وحدت موضوعی سعید حوّی در الأساس فی التفسیر در بیان ارتباط و تناسب آیات قرآن، شایسته ارزیابی و نقد است. دو رکن اساسی نظریه وحدت موضوعی وی، یکی توقیفی بودن ترتیب و چینش کنونی سوره ها در مصحف و دیگری اعتماد به روایات ناظر به تقسیم چهارگانه سُوَر قرآن کریم به اقسام «سبع طوال»، «مئین»، «مثانی» و «مفصل» است. در این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی سامان یافته است، به دست آمد که هیچ یک از دو رکن فوق قابل اعتماد نیست؛ نه توقیفی بودن ترتیب و چینش سوره ها در مصحف کنونی، قطعی است و نه روایات تقسیم رباعی سور قرآن در راستای مقصود او، کارآمد است. از نظر روش نیز نظریه وی که متکی به تقسیم بندی های متعدد بر آیات قرآن با محوریت سوره بقره است، با چالش های متعددی رو به رو است! به علاوه تفسیر او نیز نتوانسته است با اتکا به این نظریه، آراء تفسیری ناب و منحصر به فردی ارائه کند؛ به گونه ای که کاربست این نظریه در الأساس فی التفسیر، تفسیری متمایز از تفاسیر پیشین خلق نکرده است.
۲.

مبانی «لابی و لابی گری مثبت، ابزاری برای دفاع از حق»، در قرآن و سنّت(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: لابی لابی گری لابی گری در قرآن لابی گری در سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 122 تعداد دانلود : 134
لابی و لابی گری از اصطلاحاتی است که در دو قرن اخیر وارد علوم سیاسی شده و منظور از آن، نفوذ و پیشبرد اهداف و منافع توسط گروه ها و جریان های سیاسی یک کشور و اثرگذاری بر نمایندگان و دولتمردان در سطح داخلی و مجامع بین المللی از راه های مختلف است. امروزه این موضوع در برخی از کشورها به صورت امری قانونی درآمده است و گروه های زیادی در همین راستا در حال فعالیت هستند. با توجه به رواج، اهمیت و فواید این امر، ضرورت دارد روشن شود که دیدگاه اسلام در این موضوع چیست؟ آیا می توان نمونه هایی از لابی گری را در قرآن کریم و سنّت صحیح اسلامی یافت؟ آیا حکومت های اسلامی می توانند در این زمان برای پیشبرد اهداف و منافع خود از لابی ها بهره ببرند؟ در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و از طریق تدبّر در آیات قرآن و سنّت، کوشش شده مبانی این موضوع در دین اسلام روشن شود. ازاین رو می توان نتیجه گرفت که امروزه یکی از ضرورت ها، استفاده از این فرصت و ظرفیت در جهت حمایت از جبهه حق و موفقیت در مقابل دشمنی هاست. گواینکه با توجه به آیه 60 سوره توبه، هزینه این کار را می توان از موارد مصرف زکات و صدقات تأمین کرد.
۳.

واکاوی توسعه معنایی در آیه «وَ الشَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتَقَرٍّ لَها»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه 38 یس تفسیر ادبی توسعه معنایی تجری مستقر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 822 تعداد دانلود : 11
قرآن کریم که از جانب خدای حکیم نازل شده، درصورت دارا بودن ویژگی فرازمانی و فرامکانی، قابلیّت بهره گیری برای عموم مخاطبان در همه اعصار و امصار را خواهد داشت. این قابلیت در گرو توسعه و تعمیم دلالت ها و معانی آیات قرآن کریم است. بدین سان، لازمه دریافت هرچه بیشتر پیام های قرآن و محروم نشدن از مضامین نو به نو آن، پذیرش مقوله توسعه معنایی آیات قرآن است. فرایند و عوامل توسعه معنایی آیات قرآن کریم گاهی برخاسته و به مدد خود الفاظ آیات است و گاه از رهگذر متون یا علوم و دانستنی های دیگر. در این راستا، پژوهش حاضر به بازکاوی عوامل و اسباب توسعه معنایی در آیه: «وَ الشَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتَقَرٍّ لَها» پرداخته است. نتیجه به دست آمده در این پژوهش،که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته، بیانگر آن است که عوامل درون متنی، مانند: معنای دقیق و جامع «تَجْرِی» معانی حرف «لام» در «لِمُسْتَقَرٍّ» معنای ریشه «مُسْتَقَرٍّ» و صیغه «مُسْتَقَرٍّ» و عوامل برون متنی، مانند: دانش نجوم و هیئت جدید، موجب توسعه در مفهوم و دلالت آیه مورد بحث شده است.
۴.

تحلیل تطبیقی عناصر هنری داستان طوفان نوح(ع) در سوره هود و سِفر پیدایش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نشانه شناسی داستان طوفان نوح (ع) عناصر هنری تحلیل تطبیقی خرد سفر پیدایش سوره هود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 940 تعداد دانلود : 861
شیواترین ابزار بیان و انتقال مفاهیم و انگاره های مدنظر، روایت و به تصویر کشیدن وقایع در قالب «قصه» است که اهداف متعددی را با خود به همراه دارد. داستان طوفان نوح(ع) یکی از داستان های مشترک در میان دو کتاب مقدس تورات و قرآن است. این پژوهش در راستای تحلیل عناصر داستان طوفان نوح(ع)، با روش تحلیل تطبیقی خرد، سامان یافته و با استفاده از روش های جزئی دانش نشانه شناختی، واکاوی شده است. تاکنون پژوهش مشابهی صورت نگرفته است. نتیجه به دست آمده نشان می دهد هرچند اشتراک هایی بین دو روایت در عناصری همچون بیان نزول عذاب به سبب نافرمانی، تبیین شخصیت نقش اصلی داستان، کوهستانی بودن مکان داستان، محوریت زمانی خطی و منسجم وجود دارد، درباره پیرنگ داستان، زاویه دید، شخصیت ها، کشمکش، گفت و گو و صحنه پردازی تفاوت های چشمگیری به چشم می خورد. نکته مهم دیگر اینکه روایت تورات از طوفان نوح(ع) با پرداختن بیش از حد به جزئیات زمانی و مکانی، بیشتر شبیه روایتی تاریخی است؛ اما روایت قرآن از ماجرای طوفان در ورای بیان داستان، بیشتر اهداف هدایتی و انذاری و عبرت انگیز را دنبال می کند که این موضوع سبب جذابیت و اثرگذاری بیشتر روایت قرآنی شده است
۵.

بازکاوی مصداق «صادقین» در آیه «کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه 119 توبه صادقین اهل بیت (ع) اهل حل و عقد صحابه خلفاء اجماع امت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 532 تعداد دانلود : 121
خدای متعال در آیه «... کونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ » به صورت مطلق مؤمنان را به همراهی با «صادقین» فراخوانده است. پرسش أصلی آن است که صادقین در این آیه عام است یا خاص؟ در صورت خاص بودن، مصداق آن کیست که خدا مؤمنان را به صورت مطلق به تبعیت از آنها فرمان داده است؟ مفسران شیعه با إستناد به روایت های فریقین و با طرح إستدلال عقلی، مصداق صادقین را امام علی × و جانشینان معصوم آن حضرت دانسته اند، اما مفسران أهل سنت در این باره دارای اختلاف نظر هستند؛ برخی مصداق آن را مهاجران، برخی مهاجران و أنصار، برخی خلفاء راشدین، برخی متخلفین از غزوه تبوک، برخی أهل حلّ و عقد و تعدادی نیز امام علی × و أصحاب او دانسته اند. در پژوهش پیش رو، دیدگاه های مختلف با روش توصیفی تحلیلی، مورد بازکاوی قرار گرفته و با إستناد به مستندهای نقلی و إستدلال عقلی، مصداق صادقین را امام علی × و أهل بیت معصوم پیامبر | معرفی شده است.
۶.

تحلیل العوامل المؤثره على تضعیف وتقویه التعقل فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: التعقل نهج البلاغه اکتشاف الأضرار التضعیف التقویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 412 تعداد دانلود : 542
من أعظم برکات الله الإلهیه للبشر هی امتلاک قوه العقل. إن امتلاک قوه التعقل المستقره وهذه الموهبه الغنیه، بالإضافه إلى الحفاظ على عظمه الإنسان، سوف تنظم شؤون مختلفه فی مجالات حیات الإنسان. ذکر العدید من الوصایا فی النصوص الدینیه حول قوه التعقل وتم إدانه اللاعقلانیه فی المقابل. من ناحیه أخرى، نظرًا لوجود میول واتجاهات مدمره فی البشر أو من حوله قد یصبح المجال ضیق على العقلانیه وقد تتضرر هذه الموهبه. فی المقال الرئیسی الذی یستند إلى أقوال الإمام علی (ع) فی نهج البلاغه ، لقد أثیرت أسئله أساسیه حول قیمه العقلانیه فی فکر الإمام علی (ع) ما الضرر الذی یهدد قوه التعقل فی تعلیمات الإمام علی (ع)؟ وما هی الحلول التی یقدمها الإمام لحمایه العقل البشری من المخاطر؟ تم هذا البحث باستخدام النهج الوصفی التحلیلی. لقد تبین فی هذا البحث بأن تعانی قوه الفکر البشری من بعض الأمور: مثل الشهوه، الکبریاء والعناد، النرجسیه، البذخ، الرفقه مع الجهله، الأمیال الطویله، الأهواء ولبرغبات، الفوضى والاضطرابات والخفه والسکون المقطعی وفی أسباب تعزز قوه التعقل منها ملاحظه الأدب وذکر الله وتعلم العلوم والمشوره والمجالسه مع الحکماء والعلماء واستخدام مصابیح الهدی.
۸.

مفهوم شناسی واژه «سلطان» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم سلطان واژه شناسی تحلیل انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 451 تعداد دانلود : 826
برخی از واژگان قرآن هرچند جزء واژگان غریب به شمار نمی آیند، ضروری است به خاطر کاربرد در معانییا مصادیق گونه گون،بهصورتدقیق و جامع بررسی شوند. واژه «سلطان» این گونه است. این واژه به سبب کثرت کاربرد در آیات قرآن (37 بار) درباره مفهوم و مقصود آن در پاره ای از کاربردهایش (نک: نساء/53، روم/35، قصص/35، إسراء80/، الرّحمان33/، حاقه/28-29) اختلاف دیدگاه وجود دارد. در این پژوهش کوشش شده است، معنای لغوی سلطان بر اساس دیدگاه لغویان بازشناسی شود. سیر تاریخی کاربرد واژه سلطان از دوره پیش از اسلام تا زمان کاربرد آن به صورت لقب برای فرمانروایان بررسی شود و کاربردهای مختلف واژه «سلطان» در آیات قرآن بازکاوی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، دیدگاه های مفسران درباره معانییا مصادیق مختلف این واژه در آیات قرآن، سنجیده شود. نتیجه آنکه واژه سلطان در قرآن کریم در دو حیطه کلی معنایی «برهان» و «قدرت» به کار رفته که هریک از این دو حیطه، مصادیق مرتبط دیگری را همچون «بهانه و دستاویز»، «عذر موجه»، «معجزه» و «هرگونه سلطه و برتری و نفوذگری و بسط ید» را دربرمی گیرد.
۹.

بررسی اعجاز نحوی در دو سوره بقره و آ لعمران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم اعجاز قرآن اعجاز بیانی اعجاز ادبی اعجاز نحوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 651 تعداد دانلود : 222
در این پژوهش مبحث جدیدی با عنوان «عجاز نحوی» در قرآن طرح گردیده است. مقصود از  اعجاز نحوی وجود کلمات و عباراتی در قرآن کریم است، که از دیدگاه نحویون دارای دو یا چند وجه اعرابی و نحوی است؛ به گونه ای که اولاً همه این وجوه از نظر معنایی مورد پذیرش بوده و معقول و مقبول به نظر می رسند؛ ثانیاً در پرتو این وجوه، معانی متفاوت و متنوعی از آیات و عبارات و کلمات قرآن به دست م یآید، به گونه ای که با ت وجه به وجود چنین امتیازی در را مطرح کرد و در باب « اعجاز نحوی قرآن » بخش های گسترده ای از آیات قرآن، م یتوان وجه آن سخن گفت. در بخش اول این مقال، چگونگی اعجاز نحوی تبیین گردیده و در بخش دوم مصادیق آن در دو سوره بقره و آل عمران ارائه شده است.
۱۰.

تحلیل انتقادی دیدگاه مفسران قرآن پیرامون آیه: «قالَ هذا صِراطٌ عَلَیَّ مُسْتَقِیمٌ»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تفسیر قرآن تحلیل انتقادی نقد تفاسیر آیه 41 حجر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 168 تعداد دانلود : 408
درباره تفسیر آیه شریفه 41 سوره حجر تاکنون تفسیر صحیحی از سوی مفسران ارائه نشده است و این آیه محل تشتت آرای مفسران است. منشأ اساسی اختلافات مفسران فریقین در این آیه به چیستی تفسیر کلمات «هذا» و «علیّ» باز می گردد. در این مقاله ضمن ارائه قرائت های مختلف از این آیه و نقد و بررسی آنها، دیدگاه های چهارگانه مفسران نیز بررسی شده است که بسیاری از تفسیرهای ارائه شده نارسا و نادرست است. به نظر می رسد مفسرانی که مشار الیه «هذا» را «اخلاص ورزی» و یا «سنت الهی» دانسته اند و «علیّ» را به معنای «قضا و سنت الهی» تفسیر کرده اند، راه صواب را طی نموده اند.
۱۱.

ارزش دانش های کهن و نوین غیرمسلمانان در اندیشه سید قطب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: فلسفه اسلامی سید قطب معارف کهن و نو غیرمسلمانان دانش کلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 172 تعداد دانلود : 85
در میان متفکران و صاحب نظران مسلمان بر سرِ شأن و شایستگی دانش ها و دستاوردهای دنیای مادی در حوزه های انسانی، فکری و فرهنگی، سخن بسیار است. این مقال درصدد تبیین دیدگاه سید قطب، از متفکران طراز اول جهان اسلام، در این زمینه است. بدین منظور، به مطالعه تحلیلی و انتقادی مهم ترین آثار و تألیفات فکری، اسلامی و قرآنی او پرداخته و دیدگاه های وی را بر نظرگاه های اندیشمندان شیعی معاصر، تطبیق و مقایسه نموده ایم. سید قطب به معارف و دستاوردهای غیرمسلمانان، به ویژه دستاوردهای علمی و فرهنگی و سیاسی دنیای غرب، با بدبینی و تنفر مینگرد و نتایج و عواقب فرهنگ و تمدن مادّی غرب را ـ علیرغم ظواهر زیبا و خیرهکننده آن ـ برای بشریت زیان بار میداند و آن را در تقابل با مسیر هدایت بخش خداوند ارزیابی مینماید. این مقاله با رویکرد تحلیلی و توصیفی به بررسی اندیشه سید قطب در این زمینه میپردازد.
۱۲.

نگاهی به یک تفسیر کهن لطائف الاشارات قشیری

۱۴.

نگاهی به تفسیر«لطائف الاشارات»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: تفاسیر قرآن تفاسیر عرفانی «لطائف الاشارات» قشیری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر
تعداد بازدید : 944 تعداد دانلود : 289
تفاسیر قرآن - همواره – یکی از گسترده ترین ومتنوع ترین جولانگاه های ابراز و بیان اندیشه های دینی و معرفتی به شمار می روند چه، فهم هر مفسر از آیات کتاب مبارک الهی با توجه به عواملی چند، به صورت طبیعی متفاوت از همگنان خود خواهد بود. از سوی دیگر، بررسی تفاسیر قرآن و بیان دقیق ویژگی ها و امتیازات هر یک، گامی است بس مهم و ضروری جهت درک صحیح، جامع و کاملتر از آیات این کتاب آسمانی. «لطائف الاشارات» که قشیری مؤلف آن به سبب «رساله» گرانسنگش، مشهور خاص و عام است، یکی از تفاسیر برجسته متقدم است که سزاوار است – با توجه به شخصیت و سلوک عرفانی و صوفیانه مفسر آن – هم به لحاظ شیوه و سبک و هم به لحاظ اصول و قواعد تفسیری مورد توجه و تأمل دوباره قرار گیرد. در این مقاله بر آنیم به انجام این مهم – هر چند به اجمال – بپردازیم.
۱۵.

قرآن مکّى و مدنى از نگاه سید قطب(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: سیدقطب علوم قرآنى فى ظلال القرآن ترتیب نزول مکى و مدنى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 345
شناخت صحیح و دقیق آیات و سوره‏هاى مکى و مدنى از مهم‏ترین قرینه‏هاى لازم در تفسیر و تبیین وحى آسمانى و الهى قرآن به شمار است. با وجوداین ضرورت، مفسران و قرآن پژوهان در موارد متعددى از این توشه و زاد راه محرومند! گو اینکه عالمان تیزبین و ژرف‏اندیش قرآنى از تدارک و تأمین این توشه ضرورى دست نَشُسْته، خویش را درگیر امر نموده و در صدد بازیابى هر چه بیشتر و بهتر آن بر آمده و تلاش‏هاى قابل ارجى را سامان بخشیده‏اند. این مقاله به بررسى و تحلیل دیدگاه »سید قطب«، که یکیاز مبرزترین مفسران قرآن است، در شناخت آیات و سوره‏هاى مکى و مدنى و ضرورت اهمیت این شناخت پرداخته و بر آن شده تا کنجکاوى‏ها و موشکافى‏هاى این مفسر پر ارج را در این عرصه بنمایاند.
۱۶.

نقد و بررسى نقش سیاق در روش تفسیرى سیّد قطب(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: تفسیر سیاق فى ظلال القرآن سید قطب روش تفسیرى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 39
فهم صحیح کلام خداوند نیازمند نگاه همه جانبه مفسر قرآن به اعاد و زوایاى پیدا و پنهان این سخن آسمانى است، و مفسر موفق کسى است که با چنین نگاهى به سوى قرآن برود و ابزارهاى مختلف کلامى و بیانى را در این راه به خدمت گیرد. یکى از مهم ترین این ابزارها «سیاق» است. سیاق به عنوان دلیلى متین چون سایه در پى کلام است و از آن جدایى ناپذیر است و به دلیل همین عدم انفکاک، در رابطه با آیات قرآن گونه اى از روش تفسیر «قرآن به قرآن» به شمار مى آید. البته با وجود اهمیت بسیار سیاق، استفاده نابجا و غیر دقیق از آن و فرو نهادن دیگر دلایل در پرتو استناد به آن، مى تواند انحرافات و کج فهمى هاى دیگرى را در فهم کلام خداوند در پى داشته باشد. در این مقاله بر آنیم تا نقش سیاق را در روش تفسیر سید قطب، به عنوان یکى از مفسران فرهیخته و برجسته اهل سنت بنمایانیم و ابعاد بهره مندى وى را از سیاق بکاویم. در ادامه ضرورت هاى استفاده از این ابزار را گوشزد نموده به برخى از کاستى هاى این روش تفسیرى از سوى مفسر فى ظلال القرآن اشاره مى رود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان