سید صدرالدین طاهری

سید صدرالدین طاهری

سمت: استادیار
مدرک تحصیلی: دکتری

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۵۲ مورد از کل ۵۲ مورد.
۴۱.

امراصیل، مختصات وجود شناختی و معرفت شناختی آن در فلسفه سهروردی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وجود علم حضوری ماهیت امر اصیل

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی فلسفه اشراق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۷۳۱ تعداد دانلود : ۶۹۵
در بررسی های انجام شده پیرامون تعیین امر اصیل در نظر شیخ اشراق، برخی قائل به اصالت ماهیت و برخی قائل به اصالت نور یا اصالت شهود شده اند، برخی این بحث را لفظی دانسته اند و گاه نیز سهروردی اصالت وجودی معرفی شده است. ولی به نظر می رسد همچنان جای یک بررسی استدلالی که مواد استدلالش را با نگاهی فراگیر به فلسفه سهروردی کسب کند، باقی است. در این راستا، تحقیق حاضر ابتدا به تحریر محل نزاع پرداخته و نشان می دهد که خصوصیات امر اصیل عبارت اند از: وحدت، عینیت و معلوم به علم حضوری بودن. در ادامه با توجه به این مقدمات، به تحلیل اموری پرداخته می شود که به عقیده برخی در فلسفه سهروردی اصالت با آنهاست و نشان داده می شود که ماهیتی که مدنظر سهروردی است امکان اصیل بودن را دارد، هرچند این امر با توجه به نگاه معرفت شناسی شیخ اشراق، در فلسفه وی محقق نشده است. سپس در ادامه، بررسی امکان اصیل دانستن نور و قول به لفظی بودنِ این نزاع را مورد توجه قرار می دهیم. نتیجه نهایی ای که از این بررسی به دست می آید این است که با توجه به اینکه سهروردی مشخصاً امری را که بتوان اصالت را به آن نسبت داد معرفی ننموده است، راه حل مناسب برای فیصله دادن به این اختلاف ها این است که به اصالت «موجود» در فلسفه سهروردی قائل شویم.
۴۲.

مقایسه دیدگاه تفتازانی و ابن سینا در مبحث وجود ذهنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وجود ذهنی ابن سینا تفتازانی عینیت ماهوی قول به شبح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۱ تعداد دانلود : ۶۴۲
نظریات مختلفی درباره نحوه ارتباط صورت های ذهنی با اشیای خارجی ارائه شده است که از این میان می توان به دو نظریه عینیت ماهوی و قول به شبح اشاره کرد. اکثر محققان، ابن سینا را قائل به عینیت ماهوی و تفتازانی را ملتزم به دیدگاه شبح دانسته اند. در مقاله حاضر نخست نظرات ابن سینا و تفتازانی با یکدیگر مقایسه شده است و نشان داده شده است که ایشان نه تنها پیرو دو رویکرد متفاوت نیستند، بلکه سخنان تفتازانی را می توان تأیید نظر ابن سینا و مشابه نظرات وی به شمار آورد. همچنین با اشاره به تفسیرهای مختلفی که از نظریه شبح مطرح شده است، در مورد انتساب این نظریه به تفتازانی داوری شده است.
۴۳.

حدوث عالم ماده از دیدگاه متکلم و فیلسوف

کلید واژه ها: حدوث ق دم حدوث زمانی قِدَم زمانی حدوث ذاتی قدم ذاتی عالم ماده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۲۶۶
مقاله حاضر به منظور ارائه گزارشی تطبیقی پیرامون حدوث عالم ماده، براساس آرای چهار فرقه کلامی اسلامی، معتزله، اشاعره، ماتریدیه و شیعه، به ضمیمه آرای ابن سینا، از فلاسفه اسلامی و مؤسس مکتب مشاء، گرد آمده است. ابتدا مقدماتی پیرامون معنی حدوث و نقطه مقابل آن، یعنی قِدم و معنی عالَم و پرسش های اصلی بیان شده، سپس پیشینه مسئله گزارش گردیده، آنگاه آرای سران فرقه های مذهبی اهل سنت، یعنی معتزله، اشاعره و ماتریدیه، با استناد مستقیم به گفتار یک تن از رؤسای هر یک از سه فرقه اهل سنت بیان شده، و از بزرگان شیعه، گفتار چندین تن بررسی گردیده است. سپس اشاراتی به رأی ابن سینا در همین مسئله صورت گرفته و در نهایت، نتیجه به دست آمده این است که مسئله به پاسخ قانع کننده ای نمی رسد؛ به ناچار با الهام از گفته های فلاسفه راه حلی موقتی، بی آنکه آن راه حل، قطعی شمرده شود، برگزیده شد.
۴۴.

تأثیر مبانی وجودشناسی ابن عربی در شکل گیری آموزه تجسم اعمال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تجسم اعمال وحدت وجود تجلی تطابق عوالم تجدد امثال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۶۴۸
«تجسم اعمال» یا همان رابطه تکوینی اعمال و اعتقادات انسان با لذات و آلام اخروی، یکی از مهمترین و پیچیده ترین مسائل مطرح شده در معاد است. عرفا پیش از فلاسفه به این مساله اشاره کرده و زوایای آنرا بر اساس شهود و نقل، تبیین کرده اند. در این مقاله سعی شده مبانی وجودشناختی ابن عربی که در تجسم اعمال نقش مستقیم یا حتی غیر مستقیم دارند، مورد بررسی قرار گرفته و رابطه آنها با تجسم اعمال روشن گردد. مبانی بررسی شده در این مقاله عبارتند از: وحدت وجود، تجلی، تطابق عوالم هستی و تجدد امثال. در بین مبانی مذکور، وحدت وجود و تجلی تاثیر غیر مستقیم در ایده تجسم اعمال داشته و از سوی دیگر مبانی تجدد امثال و تطابق عوالم هستی، تاثیر مستقیم در شکل گیری این دیدگاه داشته اند. بر اساس این مبانی، چیزی در عالم هستی معدوم نشده و با توجه به ظهور و بطون تجلیات، مرگ عبارت است از انتقال عالم ظهور به عالم بطون و تجسم اعمال چیزی جز اظهار همان باطن نخواهد بود. لذا اعمال انسان از بین نرفته و در عوالم دیگر عینیت و ظهور خواهند یافت.
۴۵.

بررسی تطبیقی مبانی فلسفی ابن سینا و ملاصدرا در ارتباط با تکامل برزخی بر اساس متون دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ماهیت نفس تکامل برزخی تکامل اخروی حرکت قوه و فعل تجرد مثالی ابن سینا ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۱۸۰
در منابع دینی بنا بر منطق وحی، تکامل و ترقی نفس در عالم برزخ مطلبی قطعی و تردید ناپذیر است. اما کیفیت تکامل برزخی و تعارضات احتمالی آن با برخی مبانی و قواعد فلسفی، از جمله مسبوقیت هرگونه تکامل به استعداد و حرکت و اختصاص استعداد و حرکت به ماده، ایجاب میکند تکامل برزخی تنها از راه شرع میسر باشد و فیلسوف نتواند امکان تکامل برزخی نفوس را بر اساس مبانی عقلی اثبات کند. در ای ن ن وشت ار ابت دا شواهد نقلی تک امل برزخ ی ب ر اساس متون دینی بررسی میشود و سپس این امکان با توجه به مبانی دو فیلسوف بزرگ اسلامی ابن سینا و ملاصدرا مورد بررسی و تحقیق قرار میگیرد و ضمن مقایسه میان این دو فیلسوف بزرگ، به اثبات میرسد که بر اساس مبانی هردوی ایشان در باب حرکت، تکامل برزخی غیرممکن است، اما طبق نظر ملاصدرا در مورد تجرد مثالی نفس و اعتقاد وی به بدن مثالی اخروی، زمینه مناسبتری برای تکامل نفس بعد از مرگ تن فراهم میباشد ولی در حد کفایت نیست.
۴۶.

عرفان، اخلاق و حکمت در منظومه نبراس الهدی سروده حکیم حاج ملاهادی سبزواری

تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۷۴
منظومکه نبراس الهدی و شرح آن، تألیف حکیم سبزواری، از جمله آثار ارزشمند و کمتر شناخته شدکه این حکیم عالی قدر است. در این کتاب کلیات احکام فقه مربوط به ابواب فقهی طهارت، صلاکه، زکاکه، صیام، حج و نکاح، بدون ورود به جزئیات و دلایل فقهی بیان شده و برای آن احکام اسراری عرفانی یا اخلاقی و یا مبتنی بر پاره ای از قواعد فلسفی ذکر شده است. این مجموعه بالغ بر یک هزار و هفتصد بیت است که به زبان عربی سروده و سپس توسط شخص سراینده، یعنی حکیم سبزواری، شرح گردیده است. در مقالکه حاضر سعی نگارنده بر این است که بعد از ذکر نکات مقدماتی مربوط به معرفی و شیوه و هدف کتاب، نمونه هایی از احکام و اسرار مذکور ذیل آن احکام را با آوردن متن ابیات و با استفاده از پاره ای از نکات مذکور در شرح گزارش کند. این مقصود طی دوازده فقره با بهره گیری از مطالب پنج باب طهارت، صلاکه، زکاکه، صیام و حج به انجام رسیده و گاهی نیز به پاره ای از حکمت های سلیقه ای که هیچ مستندی از شرع یا عقل فلسفی یا ذوق عرفانی ندارند، انتقاد شده است. لازم به تذکر است که نشانی های مستقیم شرح نبراس در این مقاله مربوط به چاپ سنگی است.
۴۷.

تحلیل و انتقاد پنج دلیل از ادله بطلان تسلسل بینهایت علل فاعلی در أسفار أربعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علیت تسلسل بینهایت علل فاعلی برهان طرف و وسط برهان تطبیق برهان اسد اخصر برهان تضایف اسفار اربعه ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۱۴۵
در این نوشتار پنج دلیل از دلایل اصلی و مهم ملاصدرا برای بطلان تسلسل بینهایت علل فاعلی مورد بررسی و نقد قرار میگیرد. نظر به اینکه بسیاری از فلاسفه از این اصل بمنظور اثبات واجب الوجود بهره برده اند، بررسی اشکالات وارد بر دلایل آن، بلحاظ ارتباط با اثبات وجود خدا، از اهمیت بسزایی برخوردار است. به این منظور، چهار دلیل بطور مستقل تقریر و نقد شده و دلیل پنجم، از نظر محتوا و شیوه» نقد، بدلیل چهارم بازگردانده شده است. این دلایل عبارتند از: «برهان طرف و وسط»، «ب ره ان تط بیق»، «ب رهان اس د و اخص ر»، «ب ره ان تضایف»، «برهان تضایف». اشکالات وارد بر ادله بطلان تسلسل و اهمیتی که بطلان تسلسل علل فاعلی در برخی از دلایل اثبات ذات الهی داشته ، فلاسفه اعم از اسلامی و غربی را واداشته تا بدنبال ادله یی دیگر برای اثبات وجود خدا باشند که بر ابطال تسلسل علل متکی نباشد، و در این راه موفقیتهایی بدست آورده اند. در پایان این مقاله، بدون ورود به بحث درباره» آن دلایل، ضمن جمعبندی و نتیجه گیری، به دو دلیل مشهور اشاره شده که عبارتند از: «برهان صدیقین ملاصدرا در فلسفه اسلامی» و «برهان وجودی آنسلم در فلسفه غرب»؛ این دو دلیل، شبه لمی و تحلیلی میباشند و ویژگی ادعا شده درباره دلایل مزبور اینست که متکی بر هیچ مقدمه یی که نیازمند اثبات باشد، نیستند.
۴۸.

علیت فاعلی از دیدگاه متکلمان و فیلسوفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علت معلول معتزله اشاعره فلسفه مشاء حکمت متعالیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۲۵۶
علیت محور بسیاری از روابط طبیعی است که در علوم تجربی مورد تحقیق قرار میگیرد و هم اکنون مبنای کشف قوانین علمی است. همچنین کاربرد قوانین علوم، اعم از آنچه به فرد، اجتماع یا دیگر قلمروهای طبیعی اعم از حیوان، گیاه یا جمادات مربوط میشود، همگی بر محور علیت است. در این نوشتار سعی بر اینست که اعتبار اصل علیت از دیدگاه دو فرقه کلامی معتزله و اشاعره و همچنین دو مکتب فلسفه اسلامی مشاء و متعالیه (از ابن سینا تا علامه طباطبایی)، بررسی شود. این تحقیق شامل یک مقدمه، سه گزارش تفصیلی و یک جمعبندی و نتیجه گیری است.
۴۹.

تبیین مراتب و عوالم هستی از منظر علامه طباطبایی با تکیه بر آرای فلسفی، قرآنی و عرفانی ایشان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علامه طباطبایی مراتب هستی اسماء و صفات الهی امر و خلق فیض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۵۹
در مقاله حاضر سعی بر این است تا نظر علامه طباطبایی به عنوان یک فیلسوف متأله، مفسر بزرگ و آشنا با گستره اندیشه و مبانی عرفان اسلامی معاصر در باب مراتب و عوالم هستی و ارتباط آن با اسماء و صفات الهی و عالم امر و خلق مورد بررسی و اعتقادات فلسفی، قرآنی و عرفانی وی مورد مداقه قرار گیرد. آنچه از مطالعه آثار علامه طباطبایی به دست می آید این است که وی در تقسیم بندی مراتب عالم دارای دست کم سه دیدگاه فلسفی، قرآنی و عرفانی بوده است و با توجه به هر کدام از این سه دیدگاه، تقسیم بندی جداگانه ای انجام داده است. وی در آثار فلسفی خود از سه عالم سخن می گویند: عالم عقل، عالم مثال و عالم ماده و مادیات؛ نیز در تفسیر المیزان که با روش تفسیری آیه به آیه انجام گرفته است موجودات و عوالم هستی را به عالم امر و عالم خلق تقسیم نموده است اما در دیدگاه مبتنی بر آموزه های عرفانی، از عالمی که از لحاظ مرتبه وجودی مقدم بر همه عوالم فلسفی است یعنی عالم اسماء و صفات بحث کرده است. لذا مراد نگارنده بر این است تا علاوه بر تبیین دقیق این سه دیدگاه، همخوانی یا عدم همخوانی این دیدگاه ها را مشخص و دیدگاه قرآنی و عرفانی وی را با دیدگاه فلسفی مورد تطبیق و بررسی قرار دهد. روش کار در این مقاله به صورت توصیفی – تحلیلی و با مراجعه به منابع دست اول و منابع کتابخانه ای صورت گرفته است.
۵۰.

سهروردی و مسأله ای با عنوان اصالت ماهیت

تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۹۵
عنوان «اصالت ماهیت» با نام شهاب الدین سهروردی در فلسفکه اسلامی از زمان صدرالمتألهین تا امروز گره خورده است. اما مسأله از جهاتی دچار ابهام و قابل بررسی است: اصالت ماهیت یعنی چه و چگونه تصویر می شود؟ نظریه یا نظریات مقابل آن چیست؟ سهروردی چه عقیده ای در این باب داشته است؟ کجا و چگونه و با کدام دلایلی نظر خود را ابراز نموده است؟ مخالفان او چه پاسخی داده و چه دلایلی آورده اند؟ حق با کدام طرف است؟ چه توجیهاتی درباره نظر منسوب به سهروردی صورت گرفته و تا چه حدودی موجّه است؟ آیا طرح نظریه ای جدید در این مسأله تاریخی فلسفی اسلامی میسر است؟ این پرسش ها و برخی دیگر در این وادی مطرح یا قابل طرح و شایسته تحقیق است. این مقاله سعی دارد، در حدی که بضاعت نگارنده و ظرفیت مقاله ایجاب می کند، به این پرسش ها پاسخ دهد و اهتمام ویژه ای نسبت به آخرین پرسش دارد.
۵۱.

تحلیل ماهیت و کمال انسان از منظر راجرز و نقد آن براساس فلسفه سینوی

کلید واژه ها: انسان کمال انسان راجرز ابن سینا روان شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۹۱
ماهیت و کمال انسان از منظر راجرز و نقد آن براساس فلسفه سینوی، مساله این مقاله است. مکتب انسان گرایی که بر اصولی همچون احترام به ارزش های فرد، عدم تعصب به روش های پذیرفته شده دیگر و علاقمندی به کشف جنبه های جدید رفتار انسان تکیه دارد و انتقادات جدی بر مکاتب روان شناسی دیگر بالاخص روان کاوی و رفتارگرایی دارد. علت گرایش به روا نشناسی انسان گرا وضعی بود که روان شناسی، سال ها بدان محکوم شده بود و با محدود کردن خویش در مطالعه رفتار، خود انسان را مورد غفلت قرار داده بود و به جای آن، بر عوامل درجه دوم همچون ضمیر ناخودآگاه و تجارب گذشته تمرکز کرده بودند. راجرز به عنوان یکی از تأثیرگذارترین روان شناسان این مکتب است. او به عنوان مبدع روش «درمان فرد محور»، نقش عمده ای در پیشبرد این مکتب داشت. می توان نقطه عطف روان شناسی راجرز را در توجه مثبت به انسان دانست. اما علی رغم آنکه این آراء راجرز در قیاس با آراء روان شناسان پیشین، مترقی است، اما اشکالات مهمی بر آن وارد است. در این تحقیق با بهره از فلسفه سینوی مبانی ماهیت انسان و کمال انسانی در روان شناسی راجرز، تحلیل و نقد می شود.
۵۲.

بررسی تطبیقی– انتقادی آرای ابن سینا و فخر رازی و ملاصدرا درباره حدوث و قدم طبیعت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۷۷
در این مقاله، بعد از بیان دقیق موضوع و مقصود از حدوث و قِدم، نظریات ابن سینا و فخر رازی و صدرالمتألهین شیرازی درباره حدوث یا قدم زمانی عالم طبیعت مطرح و تحلیل انتقادی شده است. برحسب ترتیب تاریخی ابتدا نظر ابن سینا، مبنی بر قَدم طبیعت، و یک دلیل آن که بر اساس قاعده طبیعیاتی - فلسفی «هر حادثی مسبوق به ماده و مدت است» اقامه شده است. سپس انتقادات غزالی و فخر رازی که مشابه یکدیگرند و پاسخ خواجه طوسی به فخر رازی تقریر شده و، در ادامه، نظر ملاصدرا که موافق ابن سینا است، حکایت شده است. در ادامه اشاره ای هم به نظر خاص ملاصدرا در مورد حدوث زمانی طبیعت بر اساس حرکت جوهری، صورت گرفته و تذکر داده شده که این نظر با هر یک از حدوث یا قدم  طبیعت قابل جمع است. سپس دو مسئله جانبی مربوط به بحث: تسلسل بی نهایت معدات و مسئله محدد الجهات، مطرح شده و حل وفصل شده است. جمع بندی و نتیجه گیری مقاله نیز در پایان آمده و، درنتیجه گیری، نظرمتکلم مبنی بر حدوث زمانی طبیعت مبهم و ناکارآمد خوانده شده و نظر فلاسفه بر قدم طبیعت ترجیح داده شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان