لیلا طالب زاده شوشتری

فرزندپروری یکی از مهم ترین وظایف والدین است که نقش بسیار مهمی در شکل گیری شخصیت فرزندان داشته و پیامد های درازمدت به دنبال دارد. فرزندپروری باکفایت در مورد حفاظت، حمایت، تأمین متعادل و رضایت بخش نیاز های کودک است. هدف پژوهش حاضر طراحی بسته آموزشی فرزند پروری با کفایت با رویکرد طرحواره درمانی است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی است. تجزیه و تحلیل اطلاعات با روش تحلیل محتوای کیفی هدایت شده انجام شده است. جامعه و نمونه شامل همه کتب و مقالاتی است که به منظور آشنایی با شیوه و فرایند طراحی بسته آموزشی فرزندپروری باکفایت با رویکرد طرحواره درمانی انتخاب و مبنای بررسی و تحلیل اطلاعات قرار گرفت. بسته آموزشی اولیه شامل 7 مولفه کفایت فرزندان، نیاز های عاطفی اساسی، دلبستگی ایمن، خود گردانی، آزادی در بیان نیازها و هیجان های سالم، خود انگیختگی، انتظارات واقع بینانه طراحی گردید که روش به کار گرفته شده در پژوهش تحلیل محتوای کیفی از نوع تحلیل محتوای کیفی هدایت شده است. سپس روایی این بسته آموزشی با استفاده از نظر چهارده استاد متخصص در زمینه موضوع پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. روایی محتوایی و صوری بسته آموزشی با ملاک CVI و CVR به ترتیب معادل 96/0 و 83/0 به دست آمد، لذا مشخص شد این بسته از روایی قابل قبولی برخوردار است. سپس بر این مبنا بسته آموزشی نهایی شامل 7 مؤلفه مذکور در قالب بیست و شش جلسه و هر جلسه شامل سه بخش هدف، تکنیک و تکلیف و به مدت شصت دقیقه تدوین و ارائه گردید. این بسته می تواند به والدین در داشتن شیوه فرزندپروری باکفایت کمک کند تا بتوانند نیازهای عاطفی اساسی کودکان شان را تأمین کنند.

این پژوهش با هدف طراحی بسته آموزشی خوش بینی تحصیلی دانشجویان بر اساس نظریه شانن موران انجام شده است. روش پژوهش، کیفی و از نوع دلفی است. ابزار پژوهش، پرسشنامه دلفی است که توسط پژوهشگر بر مبنای نظریه خوش بینی تحصیلی شانن موران طراحی شده و دربرگیرنده 3 مؤلفه و 22 زیرمؤلفه است. پرسشنامه ها در دو دور پیوسته دلفی میان 10 نفر نمونه منتخب که به صورت هدفمند گزینش شدند، توزیع شده و تجزیه و تحلیل پاسخ های دلفی تا رسیدن به اجماع نسبی و دستیابی به هم رأیی بالا و با روش آمار توصیفی، با استفاده از شاخص های فراوانی، میانگین، انحراف معیار، جدول ها و نمودارها انجام گرفته است. یافته های به دست آمده نشان داد که متخصصان بر 3 مؤلفه اصلی نظریه خوش بینی تحصیلی شانن موران یعنی هویت تحصیلی، اعتماد و تأکید تحصیلی و 9 زیرمؤلفه آن به توافق و اجماع نسبی دست یافته اند. بر اساس نتایج، بسته اولیه آموزش خوش بینی تحصیلی به دانشجویان منطبق بر الگوی منظم آموزشی (جیمز براون) طراحی شده، سپس روایی محتوایی بسته بر اساس نظرات 5 نفر از متخصصان سنجیده و در بسته اعمال شده است و بسته نهایی در قالب 12 جلسه برای آموزش تعهد، تعلق، خودشناسی، تمایلات همکاری جویانه، سهیم کردن، درگیری تحصیلی، پژوهش، ادراک از خودمختاری و جهت گیری تکلیف ارائه شده است. این بسته آموزشی برای ارتقای سطح خوش بینی تحصیلی و ایجاد هویت تحصیلی موفق در میان دانشجویان و روابط مبتنی بر اعتماد بین آنها و استادان و ایجاد نگرش و رفتاری در آنها برای ادراک از فشارهای تحصیلی و تسهیل روند یادگیری در محیط های یاددهی_ یادگیری کلاس درس و به طور کلی کمک به پیشرفت تحصیلی دانشجویان استفاده کرد.

در این پژوهش اثربخشی بسته آموزشی تنظیم هیجانی گروس بر تعلل ورزی دانشجویان دختر بررسی شده است. جامعه پژوهش دانشجویان دختر دانشگاه بیرجند را در دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد در سال تحصیلی 1397-1396 شامل می شود. نمونه پژوهش شامل 30 نفر از دانشجویان دختر است که نمره تعلل ورزی و دشواری در تنظیم هیجان آن ها در پرسشنامه های تعلل ورزی و دشواری در تنظیم هیجان، بالا بوده است و در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شده اند. روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل و یک مرحله پیگیری است. برای آموزش تنظیم هیجانی از بسته آموزش تنظیم هیجان مبتنی بر مدل گروس استفاده شده است. ابزار مورد استفاده پرسشنامه تعلل ورزی شوارز و دیهل (2000) و مقیاس دشواری در تنظیم هیجانی گراتز و رومر (2004) است. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل شدند. یافته ها نشان داد نمره آزمودنی ها در مرحله پس آزمون در متغیر تعلل ورزی و دشواری در تنظیم هیجان کاهش یافته و بیانگر این است که آموزش تاثیرگذار بوده است. بر مبنای نتایج، آموزش تنظیم هیجانی می تواند اثربخش باشد و علاوه بر اینکه میزان تعلل ورزی را در دانشجویان دختر کاهش می دهد، از طریق کاهش دادن دشواری در تنظیم هیجان، باعث تسهیل تنظیم هیجان نیز در دانشجویان می شود.

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش باورها و حالت فراشناختی بر حافظه کاری دانش آموزان ابتدایی بود. روش پژوهش، براساس هدف کاربردی و برحسب گردآوری اطلاعات شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه و یک مرحله پیگیری است. جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان ابتدایی مدارس دخترانه شهر بیرجند بود. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، 46 نفر از دانش آموزان پایه ششم به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و در دو گروه 23 نفری آزمایش و گواه جایگزین شدند. برای آموزش باورها و حالت فراشناختی از بسته آموزش فراشناختی و برای سنجش حافظه کاری از آزمون رایانه ای بازشناسی تصاویر ( N-Back ) استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون های یو مان-ویتنی، فریدمن و ویلکاکسون تحلیل شد. نتایج نشان داد، گروه آزمایش و گروه گواه در پس آزمون بایکدیگر تفاوت معناداری دارند و میانگین گروه آزمایش در حافظه کاری از میانگین گروه گواه بیشتر بود. نتایج آزمون پیگیری حاکی از ماندگاری اثربخشی آموزش بود. به بیان دیگر آموزش فراشناختی، حافظه کاری را افزایش می دهد. بر اساس یافته های پژوهش می توان گفت، با استفاده از آموزش باورها و حالت فراشناختی، حافظه کاری دانش آموزان ابتدایی افزایش می یابد.

یک بعد اساسی که همراه با آن روابط فردی و اجتماعی تغییر می کند، نزدیکی است. هدف از پژوهش حاضر اعتباریابی، بررسی ساختار عاملی و پارامترهای سوال-پاسخ مقیاس نزدیکی رابطه بود. در یک طرح توصیفی- همبستگی و اعتباریابی آزمون، 180 نفر از دانشجویان دانشگاه بیرجند در مطلعه اول و 250 نفر در مطالعه دوم به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند و مقیاس نزدیکی رابطه (دیبل، لوین و پارک، 2012) را تکمیل کردند. تجزیه و تحلیل داده ها با بررسی همسانی درونی، تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و پارامترهای تمیز و آستانه و منحنی های آگاهی سوال و آزمون انجام گرفت. نتایج نشان داد که مقیاس نزدیکی رابطه، ساختاری یک عاملی با واریانس تبییین شده 39/63 درصد دارد. روایی عاملی تأییدی نیز به تأیید رسید. ضرایب آلفای کرونباخ 95/0 و 93/0 و ضرایب دو نیمه کردن 89/0 و 88/0 به ترتیب در دو مطالعه به دست آمد. شاخص های سوال پاسخ در سطح مطلوبی بودند. به نظر می رسد مقیاس تک بعدی نزدیکی رابطه و به طور ویژه ساختار 12 عبارتی آن، در دانشجویان از اعتبار و روایی مناسبی برخوردار است.

توسعه هر کشوری ریشه در کارآمدی نخبگان آن کشور دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی نیازها، موانع، مشکلات و راهکارهای پیشنهادی نخبگان و برداشتن گامی در راستای مدیریت بهینه منابع انسانی نخبه است. رویکرد پژوهش، کیفی از نوع پدیدارشناسی است. جامعه پژوهش شامل همه نخبگانی است که در سطح بنیاد ملی نخبگان دارای پرونده بوده و شامل 14800 نفر می باشند. از روش نمونه گیری هدفمند از نوع تغییرات بیشینه استفاده شد و از گروه های نُه گانه نخبگان، درمجموع پنجاه وپنج نفر در گروه نمونه قرار گرفتند. داده ها به روش مصاحبه نیمه ساختارمند گردآوری شد. یافته ها برای هر نُه گروه در سه بخش مجزای نیازها؛ موانع و مشکلات، و راهکارها با روش کدگذاری رنگی کوربین و استراس تجزیه وتحلیل شدند. مقوله های هر بخش، برحسب فراوانی هر مقوله که بیانگر اهمیت آن است، ارائه شده است. تعدادی از نیازها و مشکلات برای نُه گروه نخبگان عمومیّت داشته و توجه ویژه ای را می طلبند و شامل «اشتغال متناسب با توانمندی ها؛ تسهیل ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی، بوروکراسی اداری و توجیه نبودن دانشگاه ها و سایر مؤسسات و سازمان های مرتبط با امور نخبگان؛ مشکلات تسهیلات ارائه شده توسط بنیاد و بی توجهی به نخبگان حوزه علوم انسانی» می باشند.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه ی عمیق ادراک دانش آموزان از حمایت معلم و شناسایی ویژگی ها و کنش هایی که به ادراک بالاتر حمایت معلم منجر می گردند، انجام شد . پژوهش در چارچوب رویکرد پدیدارشناسی و با روش تحلیل محتوای کیفی صورت گرفت . جامعه ی آماری کلیه ی دانش آموزان دختر پایه ی یازدهم شهر تربت حیدریه بودند. با روش نمونه گیری هدفمند و بر اساس نمره ی مقیاس حمایت اجتماعی مالکی، دیمری و الیوت (2000)، 30 نفر از این دانش آموزان (15 نمره ی بالا و 15 نمره ی پایین) در گروه نمونه قرار گرفتند و داده ها با مصاحبه ی نیمه ساختاریافته جمع آوری شدند . بر مبنای یافته ها، دانش آموزان ویژگی های معلم حمایت کننده را در 9 طبقه ی «توانمندی در روابط انسانی»، «ویژگی های شخصیتی مناسب»، «نظارت و ارزشیابی مناسب»، «مهارت در تدریس»، «توانمندی در مدیریت کلاس»، «تعهد شغلی»، «راهنمایی و مشاوره دادن»، «توانمندی علمی» و «کمک به رشد همه جانبه ی دانش آموزان» مطرح نمودند و به ترتیب بر حمایت عاطفی، ابزاری، ارزیابانه و اطلاعاتی تأکید داشتند. نتایج نشان می دهند مهم ترین ویژگی معلمان حمایت کننده از دیدگاه دانش آموزان «توانمندی معلم در روابط انسانی» است. همچنین، برای افزایش ادراک دانش آموزان از حمایت معلم لازم است معلمان از ویژگی های دیگری همچون «روابط مقتدرانه، تشویق و تنبیه مناسب، آرامش داشتن، برگزاری آزمون هماهنگ، مشاوره ی اخلاقی و برگزاری کلاس تقویتی» نیز برخوردار باشند.

هدف پژوهش حاضر شناسایی اسنادهای اساتید موفق در تدریس اثربخش بر مبنای روش بنیاد بخشی نظریه است. بدین منظور پانزده نفر از اساتید برجسته دانشگاه های سراسری، آزاد و پیام نور بیرجند که طی یک دوره پنج ساله در ارزیابی های دانشجویان از کیفیت تدریس بالاترین نمره را کسب کرده بودند، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه و پیشینه موضوع جمع آوری شدند و با روش های کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. براساس نتایج اساتید معتقدند تدریس اثربخش دو دسته نیازهای علمی و پرورشی دانشجویان را برطرف می نماید. در این پژوهش، بر مبنای روش بنیاد بخشی نظریه الگویی برای تدریس اثربخش ارائه شده است. بر پایه نتایج، توانایی استاد در انتقال توان مندی ها و ویژگی های خود به دانشجویان در اثربخشی تدریس نقش اساسی دارد لذا لازم است اساتید به توانایی انتقال توجه ویژه ای داشته باشند. همچنین تدریس اثربخش، بر حسب ماهیت رشته های تحصیلی متفاوت است، و نیز دانشجویان اساتیدشان را بر اساس توان مندی آن ها (نه نگرش شخصی) ارزیابی می نمایند.