الهام پورافضل

الهام پورافضل

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۴ مورد از کل ۴ مورد.
۱.

بررسی سیر تحول کارکردهای تزئین در رویکردهای مطالعاتی هنر اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هنر اسلامی تاریخ نگاری رویکردهای مطالعاتی هنر اسلامی کارکرد تزئین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 48 تعداد دانلود : 370
اشکال و نقوش تزئینی به کار رفته در مصنوعات و بناهای سرزمین های اسلامی، در سه سده اخیر محل توجه شرق شناسان، باستان شناسان و تاریخ نگاران بوده اند. شیوه مواجهه با کارکردهای تزئینات، همواره نقش مهمی در جهت دهی به مسیر مطالعات هنر اسلامی داشته است. این پژوهش، سیر تحول رویکردها به تزئینات اسلامی با تأکید بر دگرگونی نگرش به «کارکرد» تزئین در سه سده اخیر را بررسی می کند و به دنبال پاسخگویی به این پرسش است: در پژوهش های انجام گرفته پیرامون فرهنگ مادیِ سرزمین های اسلامی، سیر تکوین کارکردهای تاریخ هنری و معنای تزئینات چه بوده است؟ روش انجام پژوهش، توصیفی  تحلیلی و جمع آوری اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه ای است. برای پاسخگویی به پرسش تحقیق، مطالعات تزئین به چهار گروه رویکرد اکتشافی   گونه شناختی، تاریخی آغازین (تاریخی  سبک شناسانه)، رویکردهای جهانشمول، و تاریخی متأخر ( زمینه محور  فرهنگی) تقسیم شدند و کارکردهای منتسب به تزئینات در هر یک از این رویکردها مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه پژوهش، بیانگر تنوع دیدگاه ها و سیر تحولی است که در بازشناخت کارکردهای تزئین رخ داده است. در رویکرد نخست، کارکرد فرمی ارجح بوده و تزئین، نشانگر ویژگی های قومی، نژادی، روح شرقی یا عنصری برای بیان بصری دین جدید است. همزمان، کارکرد زیباشناسانه یا تلقی صفاتی نظیر نمادین یا شهودوار را برای تزئینات شاهدیم. در رویکرد تاریخی آغازین، غالباً تزئین در حکم نماد یا عنصری معنادار تلقی می شود و این رویکرد، آغازگر تأملاتی در باب کشف معنا و بررسی زمینه های تاریخی و فرهنگی تزئینات است. رویکردهای جهانشمول به دو حوزه متمایز تقسیم می شوند، کلیت نقوش تزئینی در حوزه مطالعات فراتاریخی، کارکردی فرامادی دارد و نمادِ الوهیت و توحید است؛ در حوزه مطالعات روانشناسانه، کارکرد تزئین و اثرات آن بر رفتار، انتخاب و حالات روانی انسانی موردتوجه قرار می گیرد. با شکل گیری رویکرد تاریخی متأخر در نیمه دوم سده بیستم ، شاهد تمرکز بر ادراک و خوانش مخاطب از نقوش تزئینی و تمرکز بر کارکردهای معنایی و زیباشناسانه تزئین برمبنای حوزه های زبان شناسی هستیم. هم چنین بر بستر و بافت پیدایش فرم تزئینی تأکید شده و اغلب، تزئین به منزله نشانه فرهنگی مورد مطالعه قرار گرفته است.
۲.

تحلیل تطبیقی آرایه های تذهیب صفحات افتتاحیۀ در نُسَخ مکاتب شیراز آل اینجو و تیموری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تذهیب صفحات افتتاحیه مکتب شیراز آل اینجو تیموری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 466 تعداد دانلود : 912
این پژوهش به خوانش مؤلفه های تذهیب صفحات افتتاحیۀ (شامل لوح های مُذهَّب آغازین و صفحات مُذهَّب دیباچه) نُسَخ مکاتب شیراز آل​اینجو و تیموری می پردازد. هدف این پژوهش آن است که بر پایۀ گونه شناسی تذهیب مکاتب آل اینجو و تیموری و با تبیین سلایق غالب کتابت خانه های درباری این ادوار، تحولات ساختاری و فرمی تذهیب صفحات افتتاحیۀ نُسَخ شیراز را در فاصلۀ زمانی یک سده بررسی کند. سؤالات پژوهش عبارت اند از: 1- چه زمینه هایی منجربه تکوین ترکیب بندی و آرایه های مُذهَّب صفحات افتتاحیۀ نُسَخ مکتب شیراز در بازۀ زمانی صدساله شده است؟2- تحولات صورت گرفته در الگوهای تذهیب در صفحات افتتاحیۀ مکاتب شیراز آل​اینجو و تیموری چگونه بوده است؟ این پژوهش به شیوۀ تحلیلی توصیفی انجام شده است. نتایج حاصل از پژوهش، بیانگر تأثیرات انکارناپذیر حکومت بر هنر این ادوار تاریخی است. گرایش های تعالی گرایانۀ حکام شیراز، سلطۀ کامل بر ماوراءالنهر، تکوین و رواج قلم نستعلیق و نگرش فردگرایانه با محوریت هنرمند مُذهِّب موجب شده است، صفحات افتتاحیۀ نسخ مکتب شیراز در خلال یک سده تحول یابد. تذهیب صفحات افتتاحیۀ نُسَخ آل اینجو بر پایۀ نقش مایه های تصویری گذشته شکل گرفته است و ساختار سادۀ هندسی، غلبۀ رنگ طلا و نقوش انتزاعی​تری از گل وبوته در آنها مشاهده می شود و در کتیبه ها و ساختار صفحات دیباچه، خط بر تذهیب برتری دارد. در لوح های افتتاحیۀ مُذهَّب تیموری، ساختار هندسی پیچیده، موجب شده است فضای لوح ها به سطوح کوچکی تقسیم شود و متناسب با این ساختار، ظرافت در جنبه های فرمی و کاربست تکنیک اجرایی و رنگیِ متمایز نمود پیدا کند؛ به گونه ای که در کتیبه ها و صفحات دیباچه، تذهیب بر نوشتار غلبه دارد. تذهیب این لوح ها با تغییرات چشمگیر در ترکیب بندی و فرم آرایه ها همراه شد که به شکلگیری ساختاری نظام مند از ترکیب نقوش هندسی و نقوش گل وبوته در تذهیب مکتب شیراز در نیمۀ اول سدۀ نهم هجری منتهی گشت.
۳.

تحلیل شمایل شناسانه الواح مصور افتتاحیه در نُسَخ شاهنامه 733 و 741 ه.ق آل اینجو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شمایل نگاری الواح افتتاحیه نگارگری آل اینجو شاهنامه 733 ه.ق شاهنامه 741 ه.ق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 607 تعداد دانلود : 715
تصویرگری الواح مصور افتتاحیه در نُسَخ ادبی، یک سنت ثابت در تصویرگری مکتب شیراز آل اینجو بوده است. این پژوهش، الواح مصور افتتاحیه دو نسخه درباری شاهنامه 733 ه.ق و 741 ه.ق مکتب آل اینجو را مورد تحلیل قرار داده است. همچنین با مطالعه محتوای الواح افتتاحیه این نُسَخ، به کشف زوایای پنهان و درک معنای درونی این تصاویر، در ورای خصوصیات بصری متمایزشان (در قیاس با مکتب هم عصر خود ایلخانی)، در نگارگری نیمه اول سده هشتم هجری می پردازد. این پژوهش با رویکرد شمایل شناسانه اروین پانوفسکی و براساس مطالعات کتابخانه ایی صورت گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان دهنده تأثیر رویدادهای پر تنش سیاسی و اجتماعی شیراز در این بازه زمانی، در انتخاب موضوعات و نحوه تصویرگری الواح مذکور است. القاء حقانیت و اقتدار حاکمان آل اینجو، به عنوان دارندگان فرّ ایزدی در برابر نیروهای "غیر"، در این الواح مصور هویداست و تدابیر اینجویان در جهت خودآگاهی به "هویت ملی" به منظور کسب "مشروعیت سیاسی"، در اوضاع پر التهاب شیراز در هنگامه تصویرگری این الواح را نمایان می سازد.
۴.

تحلیل تطبیقی سفالینه های مینایی و کاشی های زرین فام (سده 6 تا 7 هجری) با نگاره های نسخه کلیله و دمنه 707 ه.ق آل اینجو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سفال مینایی کاشی زرین فام نگارگری کلیله و دمنه سلجوقیان ایلخانیان آل اینجو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 239 تعداد دانلود : 86
این پژوهش به تحلیل ترکیب بندی و مطالعه مشخصه های تصویری سفالینه های مینایی پیش از مغول (سده ششم و اوایل سده هفتم هجری) ، کاشی های زرین فام ایلخانی ( کاشان- سده هفتم هجری ) با نسخه کلیله و دمنه آل اینجو (شیراز- 707 ه.ق) می پردازد. هدف از این پژوهش تطبیق مؤلفه های تصویری این آثار است که در ادوار مختلف با ماهیت و مضامین متمایزی ترسیم شده اند. همچنین در پی یافتن الگوی های همانند و زمینه های پیدایی وجوه همسان با وجود فاصله زمانی دو سده در آثار مذکور است. سوالات پژوهش عبارتند از: 1- به کارگیری کدام الگوهای مشابه در تصویرنگاری آثار مذکور تداوم یافته است؟ 2- آیا می توان نگاره های نسخه کلیله و دمنه آل اینجو را دارای منشأ اثرپذیری مشترک یا ملهم از سفالینه های مینایی و کاشی های زرین فام دانست؟ این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تطبیقی انجام شده است و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ایی صورت گرفته است. نتیجه پژوهش نشان می دهد علی رغم دگرگونی های سیاسی، اجتماعی و رسوخ فرهنگ های مختلف در خلال سده ششم تا هشتم هجری، تأثیرپذیری و استمرار سنت های تصویری همانند، نظیر مبانی کهن و باستانی در این آثار مشاهده می شود. سیاست های فرهنگی حاکمان، بستر های اقتصادی نظیر توسعه تبادلات تجاری بین شیراز و شهرهای سازنده این سفالینه ها (نظیر کاشان، ری یا نیشابور) در این ادوار، شکل گیری نظام مند آموزش و رواج مهاجرت هنرمندان (به خصوص در ادوار بعد از حمله مغول به فارس)، در ملهم بودن نگاره های این نسخه از سفالینه های مذکور تأثیرگزار بوده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان