امیر انصاری

ارزیابی توان اکولوژیکی مناطق حفاظت شده برای دستیابی به اهداف و معیارهای IUCN می بایست طی فرایند ارزیابی توان محیط زیستی ناحیه بندی شوند. این تحقیق با هدف تعیین توان اکولوژیکی منطقه حفاظت شده هفتاد قله بمنظور ارتقاء سطح حفاظتی به پارک ملی و ذخیره گاه زیستکره با تلفیق روش تجزیه و تحلیل سیستمی و رویکرد تحلیل چند معیاره (MCDA)، روش ANP، نرم افزار Super Decisions با 11 گزینه،3 معیار و  10 زیر معیار صورت گرفت. برای اینکار با تهیه نقشه منابع اکولوژیکی پایدار و ناپایدار و اقتصادی – اجتماعی محدوده منطقه در مقیاس 1:25000 و تجزیه و تحلیل و جمع بندی آن با سامانه اطلاعات جغرافیایی، 508 یگان محیط زیستی در منطقه بدست آمد. از مقایسه واحدهای همگن با مدل اکولوژیکی ویژه منطقه نقشه های توان اکولوژیکی و نقشه ناحیه بندی به عنوان واحدهای برنامه ریزی تهیه گردید. نتایج نشان می دهد از کل وسعت منطقه هفتادقله(27/117252هکتار)، 63/53 درصد (5/62884) هکتار ناحیه محدودیت شدید حفاظتی(هسته 1)، 10/27 درصد (42/31764 هکتار) ناحیه حفاظت (هسته 2)، 4 درصد (28/4697 هکتار) طبیعت گردی گسترده، 27/ 0 درصد (04/326 هکتار) طبیعت گردی متمرکز، 10/0 درصد (6/114 هکتار) ناحیه بازسازی، 98/14 درصد (17/17565 هکتار) سایر استفاده ها و 67/0 هکتار استفاده ویژه و همچنین 67/15 درصد زون هسته مرکزی، 84/39 درصد زون ضربه گیر و 57/44 درصد زون بینابینی می باشد. بر این اساس منطقه هفتادقله حداقل زون لازم برای ارتقاء به پارک ملی و ذخیره گاه زیست کره را دارد.

با توجه به رشد سریع شهرنشینی در کشور، الگوهای ساختاری در محیط های شهری به شدت دستخوش تغییر است و فضای سبز شهری نیز مصون از چنین تغییراتی نیست . بنابراین مطالعه در زمینه الگوی فضایی و پراکنش فضاهای سبز به منظور شناسایی ضعف ها و کمبودها امری ضروری محسوب می شود . در این مطالعه به منظور بررسی الگوی توزیع مکانی پارک ها و فضای سبز رویکرد سیمای سرزمین وسنجه های سیمای سرزمین استفاده شد . از این رو ابتدا با استفاده از تصاویر سنتینل2 نقشه کاربری سرزمین در چهار کلاس شامل: اراضی بایر، سکونتگاه، پارک شهری و اراضی کشاورزی تهیه و لایه پارک شهری استخراج و بالایه نواحی 4گانه شهر خمین تلفیق و سپس سنجه های سیمای سرزمین شامل سنجه ENN ، LSI ، PARA ، Shapeindex ، MPS ، NP و LPI با استفاده از نرم افزار FRAGSTATS محاسبه و تعیین شد . نتایج نشان داد ناحیه 3 در جنوب شرقی شهر، دارای کمترین میزان سنجه تعداد لکه، کمترین میزان سنجه شکل و بیشترین عدد سنجه میانگین فاصله اقلیدسی بین لکه ها هم در این ناحیه دیده می شود؛ لذا این ناحیه دارای توزیع نامناسب و نامتوازن فضای سبز می باشد. همچنین بیشترین مقدار سنجه تعداد لکه و شاخص نسبت محیط به مساحت مربوط به ناحیه 1 شهری بود. به طور کلی نتایج حاصل از تحلیل سنجه های سیمای سرزمین نشان داد که شهر خمین، از لحاظ وسعت، پیوستگی، ماهیت،ترکیب وتوزیع فضای سبز دچارعدم تناسب شدیدی می باشد . نتایج این بررسی منعکس کننده سیاست غلط برنامه ریزان شهری برای مکانیابی و احداث پوشش های فضای سبز در محدوده مورد مطالعه می باشد .

در این پژوهش به بررسی تأثیر صنایع نفتی محدوده دشت شازند بر تغییرات مکانی کیفی منابع آب زیرزمینی با استفاده از تکنیک زمین آمار و سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداخته شد. هدف این پژوهش شناسایی محدوده تأثیرپذیر و عوامل مؤثر در آلودگی است تا پهنه مناسب تأمین آب شرب و کشاورزی را از نظر کیفی در محدوده مطالعاتی شناسایی نمود. بدین منظور با نمونه برداری از آب چاه های محدوده مطالعاتی، آنالیزهای آزمایشگاهی مواد نفتی و آروماتیک انجام شد. سپس با تکنیک زمین آمار و به روش معکوس فاصله وزنی، روند تغییرات مکانی غلظت پارامترهای کیفی بررسی شد. برای این کار، منظور از تحلیل گر زمین آمار در نر م افزار ArcGIS 10.3 بهره گرفته شد. همچنین مقایسه مقادیر با حد مطلوب و حد مجاز استانداردهای محیط زیست بررسی گردید. نتایج نشان داد از نظر آلودگی های نفتی به جز در چند مورد استثناء، در بیشتر موارد آلودگی قابل توجهی وجود ندارد. بیشتر حساسیت ها در این بخش در چاه شماره 10 مربوط به دو پارامتر Anthracene و Pyrene از ترکیبات حلقوی چند هسته ای بود که مقادیر آلاینده چندین برابر استاندارد محیط زیست دیده شد. با توجه به توسعه مجتمع های نفتی شازند در سال های اخیر و نقطه روشن های آلودگی، هر چند بصورت محدود، به نظر می رسد خطر آلایندگی منابع آب زیرزمینی دشت شازند در آینده بیش از پیش افزایش یابد.