سید میرصالح حسینی جبلی

مسجد و نقش اهل مسجد در هدایت گری کنش گران اجتماعی در افزایش نسل باایمان، از اهمیت زیادی برخوردار است. هدایت مردم به سوی بقاء و ازیاد نسل پاک در مساجد اتفاق خواهد افتاد. افزایش جمعیت، علاوه بر تأثیرات عمیق بر ساختارهای اجتماعی، در گروی عوامل انسانی و کنش گران اجتماعی نیز خواهد بود. در جامعه دینی، عاملیت کنش گران، در مساجد به عنوان پایگاه های عبادی متبلور می شود. در این میان، نقش نخبگان مذهبی (علماء) در هدایت فکری و رفتارهای اجتماعی بسیار برجسته است و امروزه هرگونه عملکردهای اجتماعی را در گروی نقش آفرینی نخبگان تلقی می کنند. از این روی، مساجد به عنوان پایگاه اجتماعی و ظهور و بروز تفکر ایدئولوژیک و جهان بینی اسلامی چگونه می توانند در کاهش آسیب های جمعیتی نقش آفرینی کند؟ برای پاسخ به این پرسش، با روش تحلیلی-توصیفی که به شرح وقایع و پدیده ها، براساس اطلاعاتی که جنبه توصیفی دارد، خواهیم پرداخت. آنچه که از یافته های پژوهش به دست می آید حاکی از آن است که عوامل انسانی در گروه های مرجع نخبگانی مساجد، می توانند با استخراج نظریه های دینی از منبع قران کریم و تفسیر اجتهادی آن به جهت دهی فکری و رفتاری کنش گران اجتماعی بپردازند و از طریق تبیین کثرت موالید، به پیشگیری از کاهش جمعیت اقدام نمایند. ارائه راه کارهای مؤثر در این پیشگیری از نوآوری های این پژوهش خواهد بود.

به راستى هويت بخشى دينى مسلمانان اندونزی كه از بزر گترين جوامع جهان اسلام است، از كدام مؤلفه های هويتى پيروی م ىكند؟ آيا فراملى است يا فروملى يا از هويت فرهنگ دينى اخذ شده است و اسلام هويت ساز از كدام قرائت بيرون آمده است؟ اين پرسش ها سبب شد در راستای پاسخ به آنها با روش تاريخى توصيفى به تحليل بپردازيم. ازآنجايى كه در اين نوشتار حقايق حال، گذشته و ارتباط آنان با آينده مورد پژوهش قرار م ىگيرند، مناسب ترين روش برای اين پژوهش روش تاريخى توصيفى است. يافته ها نشان مى دهندكه در اندونزی، قرائت اعتدالى از اسلام، در كشمكش با ديگر مؤلفه های هويت ساز، توانسته است به يك مدل بومى از برداش تهای دينى و متناسب با انديشه های فرهنگى مالايى تبار نزديك شود. اسلام در اين نگرش جديد تلاش كرده تا با استفاده از تمامى منابع اسلامى فعال گردد و هويت دينى مسلمانان اندونزی را تثبيت كند.

هدف از پژوهش حاضر پیش بینی عوامل صمیمیت بر اساس پای بندی به اخلاق اسلامی همسران است. روش پژوهش توصیفی از نوع هم بستگی، جامعه آماری زوج های شهرستان بابلسر استان مازندران، حجم نمونه شامل 243 نفر (124 زن و 119 مرد) است که به صورت نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان به مقیاس صمیمیت (تامپسون و واکر، ۱۹۸۳) و پرسش نامه پای بندی به اخلاق اسلامی همسران (نظری، ۱۳۹۴) پاسخ دادند. داده ها از طریق تحلیل عامل (به منظور مشخص شدن عامل های صمیمیت) و تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که گویه های صمیمیت بر روی ۳ عامل احساس های مثبت، به فکر هم بودن و یکی شدن دارای بارهای عاملی معنادار هستند که می توانند ۶۰ درصد از واریانس صممیت را تبیین نمایند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که پای بندی به اخلاق اسلامی همسران می تواند عوامل صمیمیت یعنی احساس های مثبت (78/0)، به فکر هم بودن (85/0) و یکی شدن (78/0) را به صورت معناداری پیش بینی نماید. شاخص های برازش نشان داد که مدل تحلیل مسیر از برازش قابل قبول برخوردار است. 

به راستی در طراحی الگوی اسلامی چه عنصری را باید به صورت فراگیر در کلیه متغیرات آن،مورد توجه قرار داد و در نبود آن می توان گفت که اسلامی نخواهد بود . این مهم خصوصا از منظر قرآن و حدیث چگونه است ؟ مسائل مذکور سبب شد که با عنوان اپیدمی بهداشت معنوی به بررسی بپردازیم تا به فراگیر کردن رفتارهای معنوی و تقویت اعتقادات ،باورها و امور معنوی درالگوی پیشرفت ایرانی اسلامی کمک نماییم . از طرف دیگر، این پژوهش در صدد است عوامل برون رفت عملی ازبیماریهای معنوی را در الگوی پیشرفت معنوی جامعه ایران  ،موردکاوش قرار دهد. این مهم با روش تحلیل ثانویه کیفی برداده های نقلی که برگرفته ازقرآن وحدیث است انجام می شود. یافته ها،حاکی ازآن است که هدف گیری الگو به سمت تقویت امور معنوی از مکانیزمهایی است که تمام فعالیت های بشری را تحت تأثیر قرار خواهد داد و به تعبیر قران رنگ خدایی داشتن  فعالیت های بشری در طراحی تمامی متغیرات الگویی از مفروضات اصلی به حساب می آید و این می تواند ، ملاک تفاوت الگوی اسلامی با الگوی غربی باشد . پیشرفت دنیوی جامعه اسلامی نیز با این ملاک دگرگون می شود و اقتصادو اخلاق حرفه ایی مبتنی برنظام اسلامی ، از حالت شی گرایانه و سود آوری و منفعت طلبانه، نسبت به مردم مسلمان تغییر خواهد کرد و الگویی متمایز با نگرش های اومانیستی تدوین خواهد شد . از نوع آوری های این پژوهش ارایه راهکارهای اشراب مکانیزمهای معنوی در طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت خواهد بود .

ارزش ها، از مهم ترین مباحثی است که در برقراری نظم اجتماعی، توجه جامعه شناسان را به خود جلب کرده است. متولیان اجتماعی با هدف حفظ ارزش های موجود جامعه، سعی می کنند شیوه هایی را برای انتقال آن ها به نسل های آینده، بیان نمایند. این مهم در جوامع اسلامی به ویژه از طریق آموزه های دینی قرآن و حدیث دو چندان خواهد بود. این نوشتار با روش تحلیل نقلی - تفسیری به دنبال پاسخ به این پرسش است که شیوه های انتقال ارزش ها در جامعه چگونه است؟ نتایج نشان می دهد؛ ارزش ها، از طریق یادگیری و پیروی، همانندسازی ازگروه های مرجع و قانون، هنجارسازی، ایجاد محبت، احساس تعلق، همسرگزینی و ازدواج انتقال می یابد. بیان یک گفتمان اسلامی در رابطه با علم و دین از نوآوری های مقاله است که در عرصه انتقال ارزش ها، در قرآن و حدیث بیان شده است.

دگردیسی ارزش ها، به تغییرات سریع در ارزش های اجتماعی اطلاق می شود. این تغییر در ارزش های اجتماعی ایران در حال رخ دادن است. تغییرات سریعی که حکایت از کندی تثبیت ارزش های به دست آمده در جامعه است. این نوع از دگردیسی، سبب عقب ماندگی جوامعی خواهد شد که در معرض آن قرار می گیرند. البته تمامی دگردیسی ها مذموم نیست بلکه ملاکِ مدح و ذم آن از منظر اسلام، رنگ الهی داشتن است. این پژوهش با روش تحلیل تفسیری، به دنبال پاسخ به این سوال است که ارزش ها چیست و چگونه می توان با دگردیسی ارزش ها مقابله کرد؟نتایج نشان می دهدکه در اسلام، ارزش های ثابتی وجود داردکه در شرایط گوناگون قابل تغییر نیستند و راه مقابله با آن، آگاهی بخشی به توده های اجتماعی، عملکردهای جمعی، جلوگیری از ستیز نسلی و برخورد قاطعانه در نظرگرفته شده است. توجه به آموزه های دینی و استخراج راه کارهای مواجهه با دگردیسی ارزش ها، از یافته های جدید این پژوهش محسوب می شود.

منجی گرایی یکی از وجوه مشترک ادیان توحیدی و از جمله پدیده های معنوی است که در ادیان مختلف وجود دارد. مصادیق منجی در میان پیروان ادیان، گوناگون است. مسلمانان، نجات جوامع بشری را در ظهور حضرت مهدی(ع) می دانند و با توسّل به آن حضرت، در زمینه سازی برای ظهور جامعه مهدوی تلاش می کنند. در مسیحیت نیز، نجات جامعه بشری را در ظهور حضرت عیسی(ع) دانسته اند. در این میان، عده ایی از منجی گرایی مهدوی گریزان بوده و کسب درآمد و قدرت خود را در گرو ایجاد زمینه های کاذب معنویت گرایانه می دانند. شناخت عوامل بازدارنده مهدویت گرایی از دیدگاه اسلامی، از دغدغه های اصلی این پژوهش است. این مهم، با روش تحلیل ثانوی بر داده های نقلی که برگرفته از قرآن و حدیث است، انجام می شود. عواملی مانند: «خود» فردی، شیاطین، سحر، کسب پول و تنوع طلبی در معنویت گرایی، سبب جلوگیری از گسترش منجی گرایی مهدوی(ع) می گردد و چگونگی کنترل این عوامل از یافته های نوآورانه این تحقیق است.