سهراب حسین زاده

راهبری شرکتی نقش قابل توجهی در محیط عملیاتی حسابداری و حسابرسی دارد. کمیته حسابرسی و کنترل های داخلی از مکانیزم های اصلی راهبری شرکتی می باشند، و باعنایت به این که در سال های اخیر نقش کمیته حسابرسی در فرآیند آماده سازی گزارش های مالی افزایش یافته است، در این پژوهش اثر مکانیزم های اشاره شده شامل ویژگی های کمیته حسابرسی و ارائه گزارش کنترل های داخلی بر کیفیت سود سنجیده شده است. تعداد 159 شرکت که در بورس و اوراق بهادار تهران طی سال های 1391 تا 1396 پذیرفته شده اند، مورد بررسی قرار گرفته است. از رگرسیون حداقل مربعات جهت آزمون فرضیه های پژوهش استفاده است و نتایج حاکی از تاثیر تعداد اعضای مستقل و متخصص کمیته حسابرسی و همچنین ارائه گزارش های کنترل های داخلی در بهبود کیفیت سود است، بدین صورت که با افزایش استقلال و تخصص اعضا، و همچنین ارائه گزارش های کنترل های داخلی کیفیت سود افزایش می یابد و بالعکس. لیکن تعداد اعضاء کمیته حسابرسی نقشی معنادار در بهبود کیفیت سود ندارد.

فرصت ها و چالش های پیش روی مدیران شرکت ها در دنیای کسب وکار امروز، ناشی از افزایش رقابت در محیط های کسب وکار است. افراد معمولاً در اخذ تصمیم های مختلف خود ازقبیل سرمایه گذاری، واکنش دیگران را مدنظر قرار می دهند. بر اساس این، پژوهش های اخیر نشان دادند تصمیم های مالی و عملیاتی شرکت ها نیز از سیاست های رقبا تأثیر می گیرد؛ ازاین رو در صورت عملکرد مطلوب رقبا دور از انتظار نخواهد بود که شرکت ها نیز به منظور دستیابی به عملکرد مطلوب، به دستکاری اطلاعات مالی ازجمله مدیریت سود مبادرت کنند. این پژوهش با هدف بررسی نقش عملکرد شرکت های رقیب بر مدیریت سود تعهدی و واقعی انجام شده است. در این راستا داده های 93 شرکت طی بازه زمانی سال های 1390 تا 1396 تجزیه وتحلیل شدند. نتایج آزمون فرضیه های پژوهش نشان دهند ه وجود رابطه معنادار میان عملکرد شرکت های رقیب و مدیریت سود تعهدی است؛ با این حال، نتایج نشان می دهند عملکرد شرکت های رقیب بر مدیریت سود واقعی شرکت ها تأثیر معناداری ندارد. با توجه به آنکه اقدامات مدیریت سود تعهدی به منابع و زمان کمتری نیاز دارد و بر جریان های نقدی شرکت نیز تأثیرگذار نیست، دور از انتظار نیست که شرکت ها به منظور بهبود عملکرد ظاهری خود، تنها به مدیریت سود تعهدی مبادرت کنند.

هدف: هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، به استناد مصوبه مجمع عمومی سازمان حسابرسی، از ابتدای سال 1395 برخی شرکت های بورسی را به تهیه صورت های مالی بر اساس استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی ملزم کرده است. با وجود کیفیت عالی استانداردهای بین المللی، پژوهش های صورت گرفته نشان می دهد که کیفیت استانداردهای حسابداری تحت تأثیر محیط های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی کشورها قرار می گیرد. از طرف دیگر، تفاوت اصلی استانداردهای حسابداری ایران با استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، اندازه گیری و افشای ارزش های منصفانه است. این پژوهش با هدف تعیین چالش ها و فرصت های اندازه گیری ارزش های منصفانه در ایران، در راستای پیاده سازی استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، صورت گرفته است. روش: در راستای اهداف پژوهش و در نظر گرفتن اشباع نظری با 14 نفر از خبرگان شاغل در سازمان بورس اوراق بهادار، افراد شاغل در سازمان حسابرسی، کارشناس رسمی دادگستری، حسابداران رسمی، اعضای هیئت علمی دانشگاه، مطابق با رویکرد نوع شناسی چالش ها و فرصت ها، مصاحبه ای صورت گرفت و بر اساس تحلیل تم، اطلاعات به دست آمده تحلیل شد. یافته ها: مطابق با یافته های پژوهش، محیط اقتصادی، آموزش، ورودی های اندازه گیری، حسابرسی ارزش های منصفانه و مقاومت، چالش های اندازه گیری ارزش های منصفانه شناخته شدند و صحت اطلاعات حسابداری، شفافیت و همسان سازی، فرصت های اندازه گیری، ارزش های منصفانه بودند. نتیجه گیری: برای پیاده سازی استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، علاوه بر اینکه می بایست به محیط اقتصادی، فاکتورهای رفتاری و اندازه گیری ارزش های منصفانه توجه شود، آموزش حسابداران و حسابرسان نیز امری حیاتی به نظر می رسد. همچنین، اندازه گیری و گزارشگری ارزش های منصفانه، صحت، شفافیت و قابلیت مقایسه را افزایش می دهد و به طور کلی به مفید بودن اطلاعات حسابداری کمک می کند. 

امروزه، با رقابتی شدن بازار سرمایه و نیز پیچیده شدن هر چه بیشتر بازاری که سرمایه گذاران در آن فعالیت می کنند، شاید تمایز بین شرکت های درگیر بحران مالی و دارای سلامت مالی، امری ساده نباشد. نسبت های مالی و تحلیل روندهای آنها، در ادبیات مربوط، راه ساده ای برای این امر محسوب می شده است. پژوهش حاضر برآن است تا علاوه بر نسبت های حسابداری و اطلاعات مربوط به بازار، نقش سازوکارهای راهبری شرکتی را نیز در تشخیص بحران مالی شرکت ها بررسی کند. همچنین، تصویب دستورالعمل کنترل های داخلی که مصداق سیاست گذاری در راهبری شرکتی است، به مثابه یک رویداد بررسی و تأثیر آن بر تشدید یا تضعیف نقش راهبری شرکتی در بحران مالی شرکت ها آزمون می شود. 182 شرکت، طی سال های 1386 تا 1395 بررسی شده است. آزمون فرضیه ها با استفاده از رگرسیون لوجیت انجام شده است و یافته های پژوهش نشان می دهد راهبری شرکتی در کاهش بحران های مالی نقشی معنادار دارد، اما دستورالعمل کنترل های داخلی قادر به بهبود نقش یادشده نبوده است.