گالیا حق پرست

اهمیت روزافزون خلیج فارس در دوره قاجار، بندر بوشهر را در ابعاد گوناگون تحت تأثیر قرار داد. یکی ازدلایل این امر ارتباط نخبگان فرهنگی بوشهر و طبقات گوناگون مردم از طریق انتشار مطبوعات ترقی خواه و ترویج افکار وطن پرستانه و تطبیق آنها با وضعیت موجود بود. جریده مظفری را لَبیب المُلک شیرازی در مطبعه مظفری بوشهر چاپ و منتشر می کرد. این جریده یکی از نشریاتی بود که به دلیل افکار ترقی خواهانه و وطن پرستانه سردبیر این نشریه نقش مهمی در بیداری افکار عامه مردم بوشهر بوشهر و سایر نقاط ایران ایفا کرد. جدای از برخی مطالب و سرمقالات روزنامه مظفری که استبداد زمان و پیشرفت های دولت های مختلف را در بر می گرفت؛ بخش های فراوانی از آن نیز به اخبار و گزارشات بندر بوشهر و سواحل و جزایر خلیج فارس اختصاص داشت. این اخبار و گزارش ها مسائل مختلفی مانند اقدامات سیاسی و اقتصادی نمایندگی های دول اروپایی در بوشهر و خلیج فارس و فعالیت های فرهنگی آنها همچون افتتاح مؤسسات تمدنی جدید و افتتاح و گشایش مدرسه سعادت مظفری در بوشهر و گزارش های متنوع دیگری مانند انعکاس اخبار بلایا و حوادث طبیعی از قبیل زلزله و بیماری های واگیردار در کرانه های خلیج فارس دربر می گرفت که در کنار عملکرد حکام بنادر در روزنامه مظفری منعکس می شد. این مقاله افزون بر تحلیل و بررسی روزنامه مظفری با روش کتابخانه ای و تحقیقات اسنادی، درصدد است تا مهمترین گزارش ها و اخبار منعکس شده از بوشهر و خلیج فارس را در این روزنامه مورد ارزیابی قرار دهد.

تاریخ نویسی نهضت جنوب را تا حدود زیادی می توان متأثر از جنگ جهانی اول و پیامدهای حاصل از این جنگ در جنوب دانست. این رویداد مهم که صفحات جنوبی ایران زمین را در اواخر دوران قاجار به مرکزیت بوشهر درگیر خود ساخت به عنوان یکی از رویدادهای تحول ساز و به عنوان محوری ترین موضوع مد نظر تاریخ نویسان خطة جنوب قرار گرفت. انعکاس حاصل از پیامدهای این رویداد را می توان در مقوله های مختلف سیاسی اجتماعی و فرهنگی مشاهده نمود. مهم ترین مؤلفه تاریخ نگاری نهضت جنوب را می توان برخورداری ازیک حس شهر وطنی و تفاخر بومی دانست که از علاقه مورخین به تاریخ نگاری محلی نشأت می گرفت. علاوه براین، شیوة روایی خاص وقایع نگارانی چون رکن زادة آدمیت و علیمراد فراشبندی که با نگاهی حماسی و متأثر از انگیزش های ملی و مذهبی به نگارش این رویدادها پرداختند را می توان از جمله مهم ترین خصیصة تاریخ نگاری نهضت جنوب دانست. تاریخ نگاری نهضت جنوب که در راستای تبیین مبارزات ملی مذهبی مردمان خطه جنوب نگاشته شده توانسته از طرفی زوایای پیدا و پنهان مبارزان، شخصیت ها و استراتژی جنگی این مبارزان را در دل تاریخ به تصویر بکشد. عینییت بخشیدن به وقایع بغرنج این برهه از تاریخ جنوب و ترسیم سیمای طبقات پایین جامعه آن روز بوشهر عهد قاجاری در تقابل با تجاوز نیروهای بیگانه از نقاط عطف تاریخ نگاری نهضت جنوب به شمار می رود که در این مقاله به صورت توصیفی و تحلیلی به آن پرداخته می شود.