هاجر کریمی نژاد

این پژوهش با هدف تدوین مدلی از تاب آوری خانواده مطابق با فرهنگ ایرانی انجام شده است. این پژوهش به شیوه کیفی و با استفاده از رویکرد زمینه ای انجام شده است. این پژوهش دارای دو جامعه آماری است؛ جامعه آماری در بخش مصاحبه با متخصصان خانواده شامل کلیه متخصصان خانواده کشور ایران که دارای مدرک دکتری تخصصی در یکی از گرایش های رشته های مشاوره و یا روان شناسی در سال تحصیلی 95-1394 بود که حداقل 5  سال تجربه کار درمانی با زوجین و خانواده ها را داشتند که برای انتخاب نمونه از شیوه نمونه گیری همگون استفاده شد. جامعه آماری در بخش مصاحبه با زوجین شامل کلیه دبیران متأهل آموزش وپرورش استان فارس در سال تحصیلی 95-1394 بود که برای انتخاب نمونه از روش تصادفی خوشه ای چندمرحله ای و از روی فهرست دبیران حاضر به همکاری، انتخاب شدند و نمونه گیری تاحداشباع مقوله ادامه یافت. درنهایت 15 متخصص خانواده با روش نمونه گیری هدف مند بررسی شدند. همپنین 24 زوج با استفاده از نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و تعاملی تا رسیدن به اشباع اطلاعات گردآوری شده است. برای بررسی محتوای مصاحبه های صورت گرفته، مفهوم سازی و استخراج مقوله ها از شیوه نظام مند استفاده شد. طرح تحقیق نظام مند نظریه برخاسته از داده ها بر استفاده از مراحل تحلیل داده ها ازطریق کدگذاری باز، کدگذاری محوری  و کدگذاری گزینشی تأکید دارد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار MAXQDA10استفاده شد. در تجزیه وتحلیل متن مصاحبه با متخصصان خانواده در کدگذاری باز 170 مقوله و در کدگذاری محوری براساس شباهت موضوعی 21 مقوله، در تجزیه و تحلیل متن مصاحبه با زوجین در کدگذاری باز  155 مقوله و در کدگذاری محوری براساس شباهت موضوعی 20 مقوله و از تجزیه وتحلیل کیفی پژوهش ها پیرامون تاب آوری خانواده 97 مقوله به دست آمد که درکدگذاری محوری براساس شباهت موضوعی در 16 دسته موضوعی قرار گرفتند. سپس با استفاده از مثلث سازی براساس مقوله های مستخرج از مصاحبه با زوجین، متخصصین خانواده و پژوهش ها مدل تاب آوری خانواده در 16 بعد تدوین شد.

مقدمه: این پژوهش با هدف تدوین مدلی ازتاب آوری خانواده مطابق با فرهنگ ایرانی انجام شده است. روش: این پژوهش به شیوه کیفی و با استفاده از رویکرد زمینه ای انجام شده است. 23 زوج با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای و از روی لیست افراد حاضر به همکاری بررسی شدند و داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و تعاملی تا رسیدن به اشباع اطلاعات گردآوری شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم-افزار MAXQDA10 استفاده گردید. یافته ها: در کدگذاری باز 155 کد اولیه به دست آمد که در کدگذاری محوری براساس شباهت موضوعی در 20 دسته موضوعی قرار داده شدند. در مرحله سوم یا کدگذاری انتخابی، تاب آوری خانواده به عنوان متغیر مرکزی یا اصلی شناخته شد. نتیجه گیری: مدل تاب آوری خانواده می تواند نقشه مفهومی ارزشمندی برای جهت دادن به دامنه وسیعی از خدمات بشری باشد. در تمام تلاش هایی که برای کمک به افراد، زوجین و خانواده ها برای مقابله و سازگاری در طول بحران و ناگواری ها صورت می گیرد، یک دیدگاه نظام دار درباره تاب آوری حائز اهمیت است.