ابوالفضل رضایی

ابوالفضل رضایی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۵ مورد.
۱.

تحلیل چگونگی ارتباط نفس و بدن بر اساس نظریه ی «انکشاف» در حکمت صدرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حقیقت علم نظریه خلاقیت نظریه انکشاف رابطه نفس و بدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 839 تعداد دانلود : 203
یکی از اساسی ترین عناصر دخیل در تحلیل و بررسی نظام اندیشه و نتایج حکمت متعالیه، دریافت هندسه معرفتی آن است؛ از سویی دیگر تبیین حقیقت علم از منظری هستی شناسانه، قاعده آن محسوب و از ارکان حیاتی حکمت متعالیه قلمداد می شود. نگارنده بر این باور است که حَلِّ منسجم و صحیح بسیاری از مسائل فلسفی بر الگوی تبیین چیستی و هستی علم استوار است؛ بنابراین مسئله «رابطه نفس و بدن» از این اصل مستثنی نیست. چگونگی ادراکات نفس در آغاز و فرجام حرکت استکمالی آن، مبتنی بر ساختار نظریه خلاقیت قابل قبول است امّا تغییر الگوی چیستی علم از خلاقیت به انکشاف، مستلزم تبیینی نوین از ادراکات نفس و چگونگی ارتباط آن با بدن است؛ مقاله پیش رو از طریق بررسی تحلیلی- تطبیقی مبانی حکمت صدرایی در پارادایم وحدت شخصی وجود و تصویر نگرشی نوین بر پایه نظریه انکشاف، بدن مادی را صرفا بستر اظهار کمالات وجودی نفس و وعای یگانه انگاری را بدن مثالی تبیین می کند.
۲.

تمظهرات صوره الشخصیات الإیرانیه فی مِرآه البحتری الشعریه؛ آل سهل نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الشعر العباسی البحتری السلسله الساسانیه آل سهل الصورولوجیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 399 تعداد دانلود : 72
تشهد الکتب التاریخیه أنّ "آل سهل" أسره عریقه من الأسر الإیرانیه التی لعبت دوراً بارزاً فی الحکم العباسی الأول بعد "آل برمک". فینتمی نسبهم إلی الملوک الساسانیین، ومکانه آل سهل فی الحکم العباسی مکانه مرموقه فی السیاسه، إذ برزت سیادتهم ولباقتهم وحسن تدبیرهم فی حلّ البلاد الإسلامیه وعقدها. فأشهر شخصیات هذه الأسره هو الفضل بن سهل المشهور بذی الرئاستین وأخوه الحسن بن سهل، وإبراهیم بن الحسن حاجب المتوکل، فتعرّف البحتری علی آل سهل واتجه إلیهم بشعره وبعاطفته، إذ إنّه مدحهم حبّاً لهم إلی جانب التمتع بصلاتهم المادّیه الغزیره، فلا یکتفی البحتری بمدح هؤلاء فحسب، بل أدمج مدائحهم بأسماء الملوک الساسانیین، إذ انعکس شغف الشاعر العربی بالحضاره والثقافه الفارسیتین. رغب البحتری فی مدح هذه الأسره الإیرانیه وقام بتمجیدها وتکریمها واعترف بسیادتها وفضلهما رغم أصوله العربیه ونزعته القومیه. فیحاول هذا البحث الذی ینهج المنهج المقارن أن یستخرج تمظهرات صوره آل سهل المنعکسه فی قصائد البحتری. ویمکننا أن نستنتج أنّ الشاعر العربی قد صوّر الحضاره والثقافه الفارسیتین من خلال مدح آل سهل خیر صوره یدلّ علی معرفه الشاعر بها معرفه دقیقه مع إبراز حبّه لآل سهل والحضاره التی ینتمون إلیها. وعَکَس هذا الشاعر "الأنا العربی"، الصفات الإنسانیه الراقیه فی "الآخر الإیرانی" أی الفُرس بکل وضوح.  
۳.

تحلیل جنبه های ادبی و بلاغی شعر ابوطالب در مدح پیامبر صلی الله علیه و آله با تکیه بر آرای نقدی- بلاغیِ محمود بستانی

کلید واژه ها: ابوطالب (ع) مادح پیامبر (ص) قصیده لامیه معنا و صورت شعر ابوطالب موسیقی و ساختار شعر ابوطالب زیبایی شناسی شعر ابوطالب فصاحت و بلاغت عروض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 264 تعداد دانلود : 728
میراث ادبی عرب سرشار از نامها و نشانهای پُرافتخاری است که همواره بر تارک شعر و ادب عربی درخشیده و چون ماه تمام، دلهای مشتاقان را به نور جمال لفظی و کمال معنوی سروده های خود روشن و نورانی کرده است. در این میان حضرت ابوطالب علیه السلام، در نقطه اوج ادبی، پیشگام و پیشاهنگ این جریان مهمّ است. دیوان این شاعر بزرگ، اغراض و موضوعات مختلفی چون فخر، مدح، عتاب، و هجا را در خود جای می دهد. در این میان، مدح، به ویژه مدح پیامبرصلی الله علیه و آله، از بارزترین و برجسته ترین مضامین اشعار اوست. چکامه مدحی ایشان با محوریت مدح پیامبر صلی الله علیه و آله موضوع بحث پژوهش حاضر است. هدف از این پژوهش، معرّفی بیشتر و بهتر از مقام والای ادبی حضرت ابوطالب علیه السلام و بررسی و تحلیل برخی زوایا و لایه های ادبی شعر ایشان به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس دیدگاه های نقدی، بلاغی ناقد برجسته ادب عربی، مرحوم دکتر محمود بستانی است. بستانی مباحث بلاغت را به هشت عنصر اصلی تقسیم می کند: پیام، موضوع، معنا، صورت، لفظ، موسیقی، ادب و ساختار. در این پژوهش بر آنیم زیبایی های ادبی قصیده حضرت ابوطالب علیه السلام در مدح پیامبر صلی الله علیه و آله را بر اساس چهار عنصر معنایی، صوری، موسیقایی و ساختار بررسی کنیم
۴.

جلوه های بلاغت و زیبایی در دعای هفتم صحیفه سجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صحیفه سجادیه دعای هفتم بلاغت استعاره قصر بدیع فصل و وصل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 592 تعداد دانلود : 518
صحیفه ی سجادیه یکی ازمواریث معرفتی شیعی و از جمله آثار به جا مانده سیدالساجدین امام زین العابدین % است که در نیمه ی دوم قرن نخست هجری در زمینه عرض نیاز بندگان به آستان قاضی الحاجات به رشته ی نوشته درآمد. این منبع عظیم شناختی واین منظومه ی بزرگ دعایی علاوه برکارکرد اخلاقی-حکمی که به محتوا و درون مایه های آن مربوط می شود، به دلیل شکوهمندی تعبیر کارکرد ادبی - بلاغی و زیبایی شناختی نیز دارد. این کتاب گرانسنگ نزدیک به صدبار ترجمه، شرح و تفسیر شده است. شایان ذکر است رویکرد شارحان و مفسران این اثر گرانبها غالباً به تحلیل محتوی اختصاص داشته، تبیین جنبه های بلاغی و زیبایی شناختی آن کمتر مورد توجه قرارگرفته است اما مقاله پیشارو پژوهشی نظری از نوع تحلیلی - توصیفی است که با عنوان «بررسی جلوه های بلاغت و زیبائی در دعای هفتم از صحیفه ی سجادیه» دعای یاد شده را با معیار دانش بلاغت مورد بازکاوی قرار داده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که همه راهکارهای بلاغی و صنایع ادبی که در این دعا به کار گرفته شد، با مقتضای حال که معیار زیبایی شناسی در دانش بلاغت است، مطابقت داشته، بر اثر بخشی دعا می افزاید. شایان ذکر است فراوانی استعاره و تصاویر برآمده از آن وجه غالب عناصر ادبی در این دعا است.
۵.

جستارهای زبانی در قصیده" أطبق دُجی" سروده محمد مهدی جواهری با رویکرد آشنایی زدایی آوایی، واژگانی و نحوی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 49 تعداد دانلود : 924
محمد مهدی جواهری شاعر معاصر عراق، از پیشگامان شعر ملی و از احیاگران شعر قدیم به شمار می آید. محتوای اشعار جواهری، درآمیخته با انواع شگردهای زبانی است. او با اعتقاد به اینکه زبان یک شاعر، مؤثرترین سلاح برای بیان اندیشه های اوست؛ از شگردهای زبانی متنوعی بهره گرفت. قدرت تاثیرگذاری اشعار جواهری و پیامدهایی که به همراه داشته است؛ از مسأله مهم در ارزیابی آثار اوست. اما باید دید جواهری از چه شیوه هایی جهت ارائه مقصود خود بهره گرفته و به چه خلاقیت ها و نوآوری هایی دست یافته است؟ پژوهش حاضر کوشیده است به روش توصیفی تحلیلی و بر مبنای نظریه آشنایی زدایی، شواهدی از انواع آشنایی زدایی را در قصیده «أطبق دجی» ارائه دهد. هدف این پژوهش، شناساندن شگردهای آشنایی زدایی در اشعار جواهری و دست یابی به نوآوری های شاعر از منظر زیباشناختی به عنوان نمونه ای از ادبیات معاصر عراق است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که انواع آشنایی زدایی اعم از آوایی، واژگانی و نحوی در این قصیده به کار گرفته شده است. جواهری با تنوع در کاربست هنرسازه ها اعم از تکرار، حذف، فاصله، تقدیم و تاخیر و نمادها؛ فضای مناسبی را برای تأمل و برانگیختن احساس و عاطفه مخاطب گشود. در بین انواع آشنایی زدایی، اسلوب«تکرار» با شیوه های متنوعی مانند تکرار مصوت، صامت، واژه، ترکیب ها، اشتقاق و عبارات و با هدف افزایش موسیقی شعر و توازن آوایی و تاکید بر اندیشه؛ بیشترین بسامد را دارد. میل ذاتی جواهری به اسلوب زیباشناسی و دقت شاعر در گزینش واژگان مناسب، عامل مهمی در سبک شعری اوست. تناسب اجزای عبارات و واژگان در هم نشینی با یکدیگر و در آمیختن چندین اسلوب و فن از بارزترین شگرد جواهری در این قصیده است.
۶.

دراسه تحلیلیه للجمالیات اللغویه والبلاغیه في سوره طه على ضوء نظریه النظم لعبد القاهر الجرجانی (موقف الجدال بین فرعون والسحره التائبین [طه: 70 – 73])(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 477 تعداد دانلود : 686
عبد القاهر الجرجانی یرى إعجاز القرآن الکریم الأدبی فی نظمه الدقیق وانسجامه التام بین مکوناته، حیث المفردات فی غایه الدقه اختیاراً، وفی کمال الحکمه ترکاً لما هی قریبه من معناها، فبین الألفاظ انسجام تمام فی اللفظ وبینها ارتباط وثیق معنىً. ثم الجمل بمختلف أنواعها والتراکیب بشتى أسالیبها فی ائتلاف تام فیما بینها لفظاً وفی وفاق تام مع المعنى، مع مراعاه تامه لقواعد النحو وأسس علم البلاغه، وکل من جمالیات اللفظ والمعنى فی خدمه سیاق الآی الکریمه. ثم عبد القاهر ما فسر القرآن الکریم على أساس نظریته وما وجدنا باحثاً آخر قام بتطبیقها بشمولها على الآیات البینات، فقمنا بدراسه أربع آیات محدده من سوره طه على ضوء نظریته بالاستفاده من المنهج الوصفی- التحلیلی. فوصلنا من من خلال دراستنا التحلیله إلى أنَّ المفردات فی الآی الکریمه لکونها على أساس حوار جدلی بین فرعون والسحره فی غایه الرزانه مع شیء من الشده فی مفاهیم متعلقه بتهدید فرعون بالعذاب ائتلافاً للفظ مع المعنى. ثم أسالیب التأکید لفظاً ومعنىً مراعاه تماماً إقتضاءاً لمراعاه الحال، فمن أسالیب بارزه هی الحذف والذکر والتکرار استهجاناً بالذکر لاسم الباری سبحانه ونبیَّه موسى وهارون (ع) لفرعون، وذکراً للمقابله أو تکراراً للتلذذ من قبل السحره. والجمل قصیره مع مراعاه الإیجاز بنوعیه القصر والحذف اقتضاءاً للمقام الحواری الجدلی. وکل من بدائع النظم واللفظی والمعنوی فی خدمه السیاق الکلی للمقطع الکریم.
۷.

دراسه تحلیلیه للجمالیات اللغویه والبلاغیه في سوره طه على ضوء نظریه النظم لعبدالقاهر الجرجاني، موقف غشیان العذاب فرعون وجنوده نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 115 تعداد دانلود : 659
عبد القاهر الجرجانی یرى إعجاز القرآن الکریم الأدبی فی نظمه البدیع وهو أنَّ المفردات فی الکتاب العزیز فی غایه الانسجام فیما بینها لفظاً حیث لم نستطع تغییرها بمفرده قریبه من معناها، ثم الألفاظ فی ارتباط وثیق مع المعنى. والجمل بشتى أنواعها فی ائتلاف تام فیما بینها لفظاً، وفی توافق تام مع المعنى مع مراعاه تامه لقواعد النحو وأسس علم البلاغه، وکل من جمالیات اللفظ والمعنى فی خدمه سیاق الآی الکریمه، وکل من هذه المکونات تسمى عند الجرجانی بنظریه النظم. ثم عبدالقاهر لم یفسر القرآن الکریم على أساس نظریته، وما وجدنا باحثاً آخر قام بدراسه آیاته الکریمه دراسه عملیه جامعه تطبیقاً على منهج عبدالقاهر فی نظریته، فقمنا بدراسه ثلاث آیات محدده من سوره طه على ضوء نظریه النظم ترکیزاً على إظهار نظم المفردات والجمل فیما بینها لفظاً ومعنىً ثم حسن انسیاقهما بالسیاق الکلی للآیات الکریمه بالاستفاده من المنهج الوصفی- التحلیلی. فوصلنا من خلال دراستنا التحلیلیه أنَّ الألفاظ فی الآیات الکریمه فی غایه الدقه اختیاراً فی التعریف والتنکیر، أو الحذف والذکر، أو التقدیم والتأخیر حیث لم نستطع تغییرها بمفرده قریبه من معناها لخلل یحصل فی نظم الجمل أو الآی الکریمه لفظاً ومعنىً. ثم کذلک الجمل بمختلف أسالیبها فی توافق تام فیما بینها لفظاً فی الوصل والفصل وغیره، ثم إنَّها فی ارتباط موضوعی وثیق مع المعنى، مع مراعاه تامه لقواعد النحو وأرکان علم البلاغه، وکل من جمایات اللفظ والمعنى فی خدمه سیاق الآیات الکریمه ومفاهیمها الراقیه.
۸.

تحلیل و تبیین ساخت های ایستا در زبان عربی بر پایه دستور نقش و ارجاع همراه با شواهدی از قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دستور نقش و ارجاع افعال ایستا ساخت های ایستا در قرآن آزمون های تشخیصی ساخت های ایستا در عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 824 تعداد دانلود : 522
دستور نقش و ارجاع، نظریه ای ساختی-نقشی است که در آن ساخت نحوی با ساخت معنایی ترکیب شده است؛ اگرچه بخش بنیادی بر عهده ساخت معنایی می باشد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و توصیف انواع ساخت های ایستا در زبان عربی همراه با شواهدی از قرآن کریم، بر اساس دستور نقش و ارجاع نگاشته شده است. این جستار به دنبال پاسخ به دو پرسش است: 1- ساخت های ایستا در زبان عربی و آیات قرآن کریم کدامند؟ 2- چگونه دستور نقش و ارجاع می تواند ابزار مناسبی برای تشخیص ساخت های ایستا در زبان عربی و قرآن کریم فراهم نماید؟ روش تحقیق در این مقاله، توصیفی- تحلیلی است و داده های زبانی از گویشوران بومی زبان عربی و متون قرآن کریم گردآوری شده است. در تحقیق پیش رو ابتدا به تبیین انواع ساخت های ایستا در عربی با بهره گیری از شواهد قرآن کریم کوشش شده است، در ادامه با کمک ابزار موجود در این دستور، آزمون های طبقه بندی افعال ون ولین و لاپولا (1997)، به تشخیص ساخت های ایستا پرداخته می شود. نتایج حاکی از آن است که در عربی ساخت های ایستا به 9 دسته تقسیم می شوند: ساخت های اسنادی، ساخت های ملکی، افعال ناقصه، افعال حسی و حالتی، افعال رجا و آرزو، افعال تعجب و افعال مدح و ذم. علاوه بر آن، تحلیل داده ها نمایانگر آن است که در عربی از مجموع پنج آزمون در دستور نقش و ارجاع، چهار آزمون جهت تشخیص ساخت های ایستا از کارآیی لازم برخوردار می باشند. به بیانی دیگر بجز آزمون ساخت استمراری، سایر آزمون های تشخیصی مشتمل بر کاربرد قیود شدت کنشی، کاربرد قیود سرعت، همراهی با قید «برای یک ساعت یا بمدت یک ساعت» و همراهی با قید زمان «در یک ساعت»، در زبان عربی کارآمد هستند.
۹.

کارکرد نحوی مصدر و مفعول پذیری مصدر در زبان عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عمل مصدر مفعول پذیری مفعول بی واسطه مفعول با واسطه مفعول منصوب مفعول مجرور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 533 تعداد دانلود : 780
مصدر به عنوان یکی از اقسام شبه فعل، اسمی است که بر انجام کار یا رویداد حالت بدون اقتران به زمان دلالت می کند. مصدر مانند فعلش عمل می کند؛ اگر از فعل لازم باشد، تنها فاعل دارد و غالباً بدان اضافه می شود؛ اگر از فعل متعدی باشد، فاعلش را لفظاً مجرور و مفعولش را منصوب می کند. مفعول پذیری مصدر متعدی حالات و احکام متعددی داد که آگاهی از آن، خواننده را در دریافت و فهم معنای دقیق عبارت یاری می رساند. یکی از مباحث مهم و در عین حال پر چالش در این خصوص، مقوله مفعول پذیری مصدر در دو حالت بی واسطه و با واسطه است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی به دنبال تبیین نقش های دستوری گوناگون و کارکرد معنوی مصدر است تا خواننده نیک دریابد که عمل کردن مصدر در مفعول تنها منحصر در حالت نصبی نیست، بلکه گستره عمل مصدر فراتر از حالت نصبی، شامل مفعول های مجرور به حرف جر نیز می شود. نحو سنتی به علت اعراب گرایی و جزئی نگری، این نوع از مفعول ها را بیگانه از مصدر دانسته و بابی دیگر برای آن گشوده است. حال آنکه نتیجه این پژوهش نشان می دهد مفعول پذیری مصدر به اقتضای معنی و حالت مصدر متفاوت است. گاه مستقیم و بی واسطه مفعول خود را منصوب و گاهی هم تحت شرایطی که مصدر را از مفعول جدا می کند، حرف جر به عنوان حلقه وصل، بین عامل (مصدر) و معمول (مجرور) نقش آفرینی می کند.
۱۰.

بررسی رویکردهای بلاغی نوین در تفسیر قرآن (مطالعه موردی: التفسیر البنائی للقرآن الکریم محمود بستانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم تفسیر بلاغی تفسیر ساختاری التفسیر البنائی للقرآن الکریم محمودبستانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 207 تعداد دانلود : 697
در دوره معاصر، تفسیر بلاغی قرآن با رویکردها و شیوه های جدید و توسط مفسرانی چون سیدقطب، امین الخولی، عایشه عبدالرحمن بنت الشاطیء، نصر حامد ابوزید و برخی مفسران دیگر صورت گرفته است. یکی دیگر از این رویکردهای جدید و مبتکرانه در این حوزه، روش ساختارگرایانه محمود بستانی در «التفسیر البنائی للقرآن الکریم» است. وی در این اثر با دو رویکرد معنایی و هنری به بررسی و تفسیر سور قرآنی به عنوان ساختار و مجموعه ای واحد پرداخته و در این زمینه از هشت عنصر بلاغی: پیام، موضوع ، معنایی، صوری، لفظی، موسیقایی، ادبی و ساختار در جهت تبیین ارتباط منسجم بین شکل و مضمون آیات و سوره های قرآن کریم یاری جسته است؛ از میان عناصر فوق، کارکرد عنصر ساختار به عنوان یکی از مهمترین عناصر، بررسی ساختار کلی سوره و نیز بررسی جایگاه عناصر هفت گانه در هر سوره قرآن بوده و اینکه مجموعه این عناصر، چگونه ساختار هندسی سوره را تشکیل می دهند. هدف این پژوهش ضمن معرفی روش ساختارگرایانه بستانی در تفسیر قرآن بر مبنای مبانی مطرح شده در کتاب «القواعد البلاغیه فی ضوء المنهج الإسلامی»، بررسی و تحلیل رویکرد تفسیری وی در تفسیر پنج جلدی «التفسیر البنائی للقرآن الکریم» بوده است و این نتایج به دست آمد که دیدگاه های بستانی در بحث ازعنصر پیام، موضوع، بحث تقدیم و تأخیر، ذکر وحذف، عنصر ادبی و عنصر ساختار دیدگاه های جدید در حوزه تفسیر بلاغی قرآن بوده و روش وی به عنوان یکی از شیوه های تفسیر ساختاری با وجود برخی کاستی ها می تواند کارآمد باشد.
۱۱.

نقد و بررسی بازتاب تحلیل های نحوی سیبویه بر مجمع البیان طبرسی

کلید واژه ها: الکتاب طبرسی مجمع البیان تحلیل های نحوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 279 تعداد دانلود : 513
الکتاب "سیبویه"(ت:180ه ) تقریباً به عنوان کهن ترین کتاب در زمینه ی علم نحو و بررسی شواهد قرآنی به حساب می آید و برای بسیاری از بزرگان بعد از خودش به عنوان یک مرجع موثق در این زمینه بر شمرده می شود. "سیبویه" در تدوین قواعد نحوی و برای تثبیت آرای نحوی خود توجه خاصی به شواهد قرآنی داشته و قرآن را مرکز توجه در تحلیل های خود قرار داده است. ضرورت این پژوهش در جهت نشان دادن ارتباط بین علم نحو و تفسیر است. این پژوهش در ابتدا به بررسی تحلیل شواهد قرآنی در کتاب "سیبویه" می پردازد که در این بررسی برای روشن شدن مطلب و تحلیل های سیبویه از توضیحات دانشمندان نحوی دیگر کمک گرفته شده است. سپس به صورت تطبیقی به بررسی میزان و چگونگی تاثیر تحلیل های "سیبویه" بر روی"طبرسی" که از مفسران بزرگ شیعی به حساب می آید،اشاره می شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که "طبرسی" در برخی از شواهد قرآنی تحلیل های "سیبویه" را پذیرفته و در تحلیل خود مستقیماً از او نقل قول می کند یا این که بدون ذکر نام، به صورت غیر مستقیم از وی تاثیر گرفته است. در اینجا می توانیم بگوییم که اکثر بازتاب تحلیل های سیبویه به صورت غیر مستقیم در تفسیر مجمع البیان دیده می شود. دیگر این که در برخی موارد مشاهده می کنیم که "طبرسی" برخی از تحلیل های "سیبویه" را نپذیرفته و دیدگاهی بر خلاف دیدگاه نحوی "سیبویه" دارد و در برخی از نمونه های قرآنی نقد ملایمی بر تحلیل "سیبویه" وارد می کند .
۱۲.

بررسی انتقادی اشکالات مطرح شده به برهان حکیم قمشه ای درباره اثبات وجوب وجود خداوند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکیم قمشه ای وحدت شخصی وجود برهان وجودی ضرورت ازلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 199 تعداد دانلود : 364
برای اثبات وحدت شخصی وجود، براهین مختلف و گوناگونی اقامه شده است. بیشتر این براهین که توسط عارفانی همانند داود قیصری، حمزه فناری و ابن ترکه بیان شده اند، با اشکالاتی مانند خلط میان مفهوم و مصداق مواجه است. در این میان حکیم محمدرضا قمشه ای در حاشیه خویش بر کتاب تمهید القواعد و ذیل مبحث براهین اثبات وحدت شخصی وجود، برهانی ارائه کرده که اثبات ضرورت ازلی خداوند را بهمراه دارد. در عین حال، چهار اشکال به این برهان وارد شده است. اشکال نخست در مورد معنای طبیعت اطلاقی وجود است که بصورت مبهم بیان شده است. اشکال دوم درباره خلط میان مفهوم و مصداق است. بخش نخست اشکال سوم، به تمامیت این برهان بر مفروض بودن تحقق اصل طبیعت باز میگردد و بخش دوم اشکال، سازگاری تحقق اصل طبیعتِ وجود با وجودهای مقید را هدف قرار داده است. اشکال چهارم، به نبود نوآوری و ابتکار در ارائه این برهان پرداخته است. مقاله حاضر با روش تحلیلی تطبیقی، هر یک از این اشکالات را بررسی نموده و به سه اشکال نخست پاسخ داده است. از این جهت، برهان حکیم قمشه ای تمام و صحیح تلقی میشود که در این نوشتار بتفصیل تبیین شده است.
۱۳.

منهج الجاربردی فی کتابه الفکوک فی شرح الشکوک؛ میراث ثقافی إسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الکافیه الجاربردی الفکوک فی شرح الشکوک المنهج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 979 تعداد دانلود : 652
تراث کلّ أمّه هو رصیدها الباقی، ومدّخرها المعبّر عمّا کانت علیه من تقدّم فی کلّ مجالات الحضاره والثّقافه. والمکتبات فی أقطار العالم جمعت کثیراً من المیراث المکتوب للمسلمین فی العصور الذهبیه للحضاره الإسلامیه. وإخراج هذه المخطوطات وتحقیقها تحقیقاً علمیاً واجب علی الباحثین. کتاب الفکوک فی شرح الشکوکلإبراهیم بن أحمد الجاربردی (712ق) - العالم الإیرانی فی القرن الثامن الهجری - أحد هذا المیراث المکتوب الذی شرح المؤلف فیه کتاب والده أحمد بن حسن الجاربردی (746ق)، الموسوم ب شکوک علی الحاجبیه وهو شرح لکافیه ابن الحاجب (646ق). کتاب الکافیه لقی - على صغر حجمه - اهتمام العلماء الذین جاءوا بعده فهبّ جمع منهم لشرحه ونقده حیث حظی بمائه واثنین وأربعین شرحاً بالعربیه، منها ما کسب شهره واسعه فی الأوساط العلمیه ومنها ما لم یحظ بشهره تذکر فبقی مغموراً غیر معروف کشرح أحمد بن حسن الجاربردی وشرح إبراهیم الجاربردی لکتاب والده هذا. والمهم أنّ هذه المقاله تتناول البحث فی منهج الکتاب الأخیر فی عرض الماده العلمیه والتعلیلات والشواهد، وموقف مؤلفه فی الخلافات النحویه وتشیر نتائج هذا البحث إلى أنّ الجاربردی کثیر الاحتجاج بالجمل النثریه وأسلوبه یتسم بالغموض والتطویل إذ یلجأ إلى التعلیلات المنطقیه، وهو لم یکن بصریاً ولا کوفیاً بل کان یذهب مذهب القیاس الصحیح والنقل الکثیر.
۱۴.

نقد و بررسی ساختاری و محتوایی کتاب «الفکوک فی شرح الشکوک»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کافیه جاربردی الفکوک فی شرح الشکوک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 655 تعداد دانلود : 385
کتاب کافیه ابن حاجب (646ق) با وجود حجم کمی که دارد، از دیرباز توجه دانشمندان بسیاری را به خود جلب کرده و عده ی زیادی به شرح و نقد آن پرداخته اند. به طوری که افزون بر شرح های فارسی و ترکی، صد و چهل و دو شرح به زبان عربی دارد. بعضی از این شرح ها شهرت فراوانی دارد و بعضی دیگر از شهرتی که شایسته ی آن است بهره مند نشده و گمنام باقی مانده اند. از جمله شروح گمنام «کافیه» شرح احمد بن حسن جاربردی به نام «شکوک علی الحاجبیة» است که پسرش ابراهیم جاربردی در کتابی با عنوان «الفکوک فی شرح الشکوک» آن را شرح داده است. تحقیق حاضر به شیوه ی نگارش کتاب «الفکوک فی شرح الشکوک» در عرضه ی مطالب و تعلیلات و شواهد و موضع نویسنده در اختلافات نحوی پرداخته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد هنگامی که جاربردی از تعلیل های منطقی استفاده می کند دچار اطناب و پیچیدگی در کلام شده، بیشتر از تمثیل های نثری استفاده کرده و پیرو مکتب بصره یا کوفه نبوده بلکه پیرو قیاس صحیح و نقل بسیار بوده است.
۱۵.

ارزیابی بهینة گسترش فیزیکی شهر زنجان با استفاده از سیستم های اطلاعات مکانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیستم اطلاعات مکانی تاپسیس توسعة شهری جهت بهینة توسعه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی سنجش از راه دور GIS
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری جغرافیای توسعه
تعداد بازدید : 486 تعداد دانلود : 703
توسعة روزافزون شهر و رشد بی رویة جمعیت شهری منجر به گسترش مهارنشدنی ساختار فضایی شهرها شده است. این مسئله لزوم هدایت آگاهانه، ساماندهی و آمایش سرزمین را دوچندان کرده است. شهر زنجان، با توجه به محدودیت های فیزیکی و زیست محیطی، نیازمند برنامه ریزی دقیق درمورد توسعة شهری است. هدف تحقیق حاضر تعیین جهت بهینة گسترش شهر، با درنظرگرفتن معیارهای توسعة آتی است. برای تعیین زمین های مناسب برای توسعة بهینة آتی، از مجموعة دَه معیار در قالب عوامل زیست محیطی، فیزیکی و اجتماعی استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل معیارهای منتخب پژوهش، با استفاده از دیدگاه های کارشناسان مربوط به حوزة بحث و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، این معیارها ارزش گذاری شدند. در ادامه، با اوزان به دست آمده در قالب تحلیل های مکانی در محیط، سیستم های اطلاعات مکانی بر معیارها اعمال شد. در پایان، با به کارگیری روش تاپسیس (TOPSIS) به منزلة روش تصمیم گیری چندمعیاره، اولویت اراضی مناسب توسعة شهر در محدودة قانونی به دست آمد. نتایج بیانگر آن است که مناسب ترین مکان ها برای گسترش آتی شهر، نخست، زمین های شمال شرق و شرقی و در اولویت دوم، زمین های شمال غرب است. همچنین، 15٪ گسترش از سال 2005 در زمین های نامطلوب بوده است.
۱۶.

دراسه الأسالیب المستخدمه فی الأمثال العامیه البغدادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الأمثال العامیه البغدادیه الأسلوبیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 653 تعداد دانلود : 694
هذا البحث یدرس النظام الأسلوبی للامثال العامیه البغدادیه الموجوده فی کتاب مجمع الأمثال العامیه البغدادیه للدکتور محمد صادق زلزله؛ فلغه الأمثال العامیه البغدادیه جزء من اللهجه العراقیه التى سادت فی العراق، فهی لغه ذات خصوصیه تمیزها عن سایر مظاهر الکلام؛ لأنها تعد نصا مستقلا بذاتها، وهی تعبیر ثابت یتسم بالإیجاز وبساطه الترکیب وسهوله اللغه وجمال الجرس وقوه الدلاله، واعتمدنا فی هذا المقال علی المنهج الإحصایی والوصفی التحلیلی وذلک بالحدیث عن الأسالیب المختلفه فی بنیه الأمثال العامیه البغدادیه واحصایها فاتضح لنا بأن النظام الأسلوبی فی بناء الأمثال العامیه البغدادیه متوافقا مع النظام الأسلوبی للأمثال الفصیحه بصوره عامه واعتمدت الأمثال العامیه البغدادیه فی أسلوبها البنایی علی الأسالیب التالیه مرتبه حسب کثره الاستعمال: استخدام السجع والشرط والاستفهام والأمر والتناسب والنفی والطباق والتشبیه واطلاق العام والنهی وهذه الأسالیب والمحسنات البلاغیه المستخدمه فی الأمثال البغدادیه تتیح إمکانیه واسعه للتعبیر عن معان ودلالات شتى ونجد فی بعض الأسالیب المستخدمه الإبداعات اللغویه فی بناء الأدوات الاستفهامیه العامیه واسماء الشرط وأدوات النفی التی تبین لنا مدى تلاؤم هذه الأسالیب مع الأمثال العامیه البغدادیه. یدرس النظام الأسلوبی للامثال العامیه البغدادیه الموجوده فی کتاب مجمع الأمثال العامیه البغدادیه للدکتور محمد صادق زلزله؛ فلغه الأمثال العامیه البغدادیه جزء من اللهجه العراقیه التى سادت فی العراق ، فهی لغه ذات خصوصیه تمیزه عن سایر مظاهر الکلام؛ لأنها تعد نصا مستقلا بذاتها، وهی تعبیر ثابت یتسم بالإیجاز وبساطه الترکیب وسهوله اللغه وجمال الجرس وقوه الدلاله، واعتمدنا فی هذا المقال علی المنهج الإحصایی والوصفی التحلیلی وذلک بالحدیث عن الأسالیب المختلفه فی بنیه الأمثال العامیه البغدادیه واحصایها فاتضح لنا بأن النظام الأسلوبی فی بناء الأمثال العامیه البغدادیه متوافقا مع النظام الأسلوبی للأمثال الفصیحه بصوره عامه واعتمدت الأمثال العامیه البغدادیه فی أسلوبها البنایی علی الأسالیب التالیه مرتبه حسب کثره الإستعمال: استخدام السجع والشرط والإستفهام والأمر والتناسب والنفی والطباق واطلاق العام وهذه الأسالیب الإنشاییه والمحسنات البلاغیه المستخدمه فی الأمثال البغدادیه تتیح إمکانیه واسعه للتعبیر عن معان ودلالات شتى ونجد فی بعض الأسالیب المستخدمه الإبداعات اللغویه فی بناء الأدوات الإستفهامیه العامیه واسماء الشرط وأدوات النفی التی تبین لنا مدى تلاؤم هذه الأسالیب مع الأمثال العامیه البغدادیه.
۱۷.

بینامتنی قرآنی در اشعار سفیان بن مصعب عبدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم شعر عربی بینامتنی قرآنی سفیان بن مصعب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل
تعداد بازدید : 669 تعداد دانلود : 928
نظریه بینامتنی که نخستین بار از سوی کریستوا مطرح شد بیانگر آن است که هر متنی برخاسته از متن های پیشین یا معاصر خود است و به معنای اندیشه انتقال معنا یا لفظ از یک متن به متن دیگر می باشد. این انتقال بر اساس سه قاعده نفی جزئی، متوازی و کلی صورت می پذیرد. از مهم ترین منابعی که همواره مورد اقتباس شاعران قرار داشته قرآن کریم است. آنان همواره از سرچشمه فیاض واژگان و مضمون های آن بهره می بردند. یکی از این شاعران، سفیان بن مصعب است که شعر خود را در خدمت نشر فضایل ائمه ( ع)و مفاهیم قرآنی قرار داد. او با کمترین تغییر، بینامتنی آشکاری را با مفردات و مضامین قرآنی به نمایش گذاشته است. پربسامدترین نوع رابطه بینامتنی در شعر وی، نفی جزیی است. در این نوشتار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، روابط بینامتنی در شعر این شاعر مورد بررسی قرار گرفته است.
۱۸.

شهید و شهادت در شعر محمد العید آل خلیفه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مقاومت شهادت وطن پرستی الجزایر محمد العید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 545 تعداد دانلود : 339
محمد العید آل خلیفه (۱۹۰۴- ۱۹۷۹) از جمله شاعران انقلابی معاصر الجزایر به شمار می رود که سورده های او نمونه بارز شعر، حماسه ساز و پرشور و انقلابی الجزایر و اشعار وی بازتاب واقعی شخصیت، افکار دینی و میهنی اوست. از بن مایه های شعر محمد العید توجه خاص وی به شهید و شهادت است. انعکاس مقاومت و پایداری مردم الجزایر در برابر استعمار فرانسه باعث تبلور فرهنگ ایثار و شهادت در شعر این شاعر الجزایری شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد دو پدیده اجتماعی «انقلاب» و «جنگ» از مهم ترین تحولات تأثیرگذار بر جریانات ادبی با موضوع شهید و شهادت به شمار می روند و کوشش های وی در اعتلای ادبیات انقلاب، جنگ و دفاع در خور ستایش است. در این مقاله ضمن معرفی این شخصیت و نگاهی اجمالی به موضوع شهید و شهادت به تحلیل اشعار محمد العید براساس دیوان شعری وی می پردازیم. روش پژوهش تحلیلی توصیفی و بر مبنای جمع آوری مطالب از منابع فارسی و عربی و طبقه بندی موضوعی است.
۱۹.

واکاوی اشعار انقلابی در دیوان فدوی طوقان و طاهره صفارزاده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طاهره صفارزاده فدوی طوقان شعر مقاومت شعر انقلابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 427 تعداد دانلود : 271
پس از جنگ 1967 و شکست اعراب از اسراییل، روحیه انقلابی درمیان شاعران عرب، به ویژه فدوی طوقان، شعله ور شد. شعر او شعر قیام و انقلاب و مقاومت است. او هم وطنانش را به همبستگی و پایداری و جان فشانی در راه وطن دعوت می کند. از آنجا که فدوی شاهد ویرانی و اشغال سرزمین خود بوده، اندوه فراوانی بر اشعار او غالب است؛ با این وجود، به آینده ای روشن امید دارد. طاهره صفارزاده نیز در ایران از سلاح برنده شعر علیه استبداد بهره می جوید و به دستگاه حکومت می تازد و اعلام می کند که زیر بار ظلم و ستم نخواهد رفت و مردم را به ایستادگی فرامی خواند. در این مقاله، با روش مقایسه ای- تحلیلی، به بررسی مفاهیم و عناصر مشترک اشعار این دو شاعر انقلابی می پردازیم. مفاهیم شعری مشترک در اشعار این دو شاعر، چشمگیر است. وطن پرستی، دعوت به بیداری، آزادی خواهی، مقاومت، تقدیس شهادت و تعهد اجتماعی از مهم ترین مضامین شعری این دوست. شعر این دو شاعر پارسی و تازی سرشار از سوزوگداز، عشق و دلدادگی، آزادی و استواری و امید به آینده ای روشن است؛ شعری برآمده از احساسی زخم دیده و دردکشیده که امید را در مردم زنده و آنان را از خواب غفلت بیدار می کند.
۲۰.

اتجاهات الغزل عند أبی دهبل الجُمحی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: أبو دهبل الجمحی عاتکه بنت معاویه اتجاهات الغزل العصر الأموی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 992 تعداد دانلود : 144
تتناول هذه المقاله «أنواع الغزل عند أبی دهبل الجمحی»، أحد شعراء العصر الأموی، الذی عرف بأخلاقه الحسنه، والتزامه الکامل بمبادئ الإسلام، وقد کان عفیفا جمیلا، عرَّض نفسه للجوع والعطش والموت، فقد أشرف على الموت، - کما ذکر صاحب الأغانی – ولم تحدثه نفسه أن یرتکب ما حرم الله، وجمیع الروایات التی وردت عنه تصفه بأنه من شعراء آل البیت (ع) المتقین الورعین، فقد کان الإسلام متبلورا فی شخصیته وسلوکه وحیاته وعلاقاته مع أبناء مجتمعه. وتغزّل أبی دهبل بعاتکه بنت معاویه، قد احتل الجزء الأکبر من الترجمه التی خصصها له صاحب الأغانی. ونستخلص مما رواه صاحب الأغانی، أن تغزل أبی دهبل بعاتکه، کان یعکس حقیقهً أساسیه، هی کراهیه أبی دهبل للأمویین وإصراره على مناوئتهم وخصومتهم، فغزله بعاتکه إذن قریب من ذلک النوع من الغزل الذی یطلقون علیه اسم «الغزل الکیدی». وبعد التعرف على النماذج الشعریه عند أبی دهبل، قمنا بعرض نماذج شعریه تعکس اتجاهات شعر أبی دهبل، وقد وجدنا صعوبه فی إدراج هذا الشاعر الکبیر، أحد شعراء قریش الخمسه المشهورین، تحت أی اتجاه منها، وإلا سیکون ذلک ترجیحا فقط ولیس على سبیل القطع.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان