ژاله فیضی

مقدمه: ناباروری، و به دنبال آن استفاده از روش های درمانی نوین، هر دو با مشكلات روان شناختی و خلقی متعددی همچون افسردگی، اضطراب و در نتیجه كاهش كیفیت زندگی همراه است. هدف پژوهش حاضر بررسی كارآمدی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر عملكردهای عاطفی و كیفیت زندگی زنان باردار تحت لقاح آزمایشگاهی بود. روش: این پژوهش از نوع پژوهش های نیمه آزمایشی (طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه كنترل) بود. جامعه آماری شامل زنان باردار تحثت لقاح آزمایشگاهی شهر مشهد در سال 1397 بود كه تعداد 30 نفر از آن ها به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و كنترل جایگزین شدند. در این پژوهش جهت اندازه گیری عملكرد عاطفی از پرسشنامه های افسردگی بك (BDI-II) و اضطراب بك (BAI) و برای اندازه گیری كیفیت زندگی از فرم كوتاه پرسشنامه كیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت استفاده گردید. پس از تشكیل گروه های نمونه، مداخله درمانی طی 8 جلسه 90 دقیقه ای برای گروه آزمایش اجرا گردید. یافته ها: نتایج نشان داد كه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به طور معناداری باعث بهبود عملكرد عاطفی و افزایش كیفیت زندگی زنان باردار شده است. نتیجه گیری: استفاده از مداخلات روان شناختی به ویژه درمان پذیرش و تعهد با كاهش شدید آسیب های روان شناختی ناشی از ناباروری و همراه است كه می توان از آن به عنوان روشی سودمند بهره گرفت.

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، یکی از درمان های نسل سوم است که در آن تلاش می شود به جای تغییر شناخت ها، ارتباط روان شناختی فرد با افکار و احساساتش افزایش یابد. هدف پژوهش حاضر تعیین کارآمدی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب و افسردگی در زنان بارداری است که نازایی داشته و به وسیله درمان لقاح خارج رحمی باردار شده اند. در این پژوهش از طرح شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون، پیگیری با گروه کنترل استفاده شد. نمونه پژوهش به شیوه در دسترس از میان افراد دارای نازایی اولیه یا ثانویه که با لقاح خارج رحمی باردار شده و در دامنه سن بارداری ۱۴ تا ۲۲ هفته بودند انتخاب شدند. ۳۵ نفر خانم باردار با ویژگی های یادشده به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (۱۷ نفر) و شاهد (۱۸ نفر) جایگزین شدند. ابزار پژوهششامل مصاحبه ساختاریافتهSCID برای تشخیص اضطراب و افسردگی، سیاهه افسردگی بک و سیاهه اضطراب بک بود که به صورت پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری یک ماهه پس از اتمام درمان انجام شد. گروه آزمایش در ۸ جلسه ۹۰ دقیقه ای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد شرکت کردند ولی گروه کنترل هیچ گونه آموزشی دریافت نکردند. برای بررسی فرضیه ها از آزمون تحلیل واریانس مختلط بین – درون آزمودنی ها (SPANOVA) استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل واریانس مختلط نشان از وجود تفاوت معنادار اثر بین گروهی اضطراب و افسردگی در سطح معناداری کمتر از۰۵/۰ بود؛  لذا با اطمینان ۹۵ درصد می توان نتیجه گرفت که اثربخشی مداخله مبتنی بر پذیرش و تعهد در کاهش اضطراب و افسردگی مؤثر بود. مداخله مبتنی بر پذیرش و تعهد به واسطه افزایش انعطاف پذیری روان شناختی باعث کاهش معنی دار افسردگی و اضطراب زنان باردار تحت درمان لقاح خارج رحمی در گروه آزمایش در مرحله پس آزمون و نیز دوره پی گیری یک ماهه شد. به نظرمی رسد درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به عنوان درمانی مکمل، در کنار درمان های طبی ناباروری در بهبود روند بارداری و سلامت مادر و جنین می تواند نقشی بسزا داشته باشد.