علی زارع مقدم

زمینه و هدف: اخت اللات یادگیری خاص از جمله مشکلاتی هستند که از دیرباز مورد توجه متخصصان و روان شناسان حوزه کودک بوده اند. کودکان با اخت الل یادگیری خاص، با وجود هوش بهنجار، قادر به پیشرفت تحصیلی در زمینه های خواندن، نوشتن، و ریاضیات نیستند. هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش مثبت اندیشی به شیوه گروهی بر انگیزش تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانش آموزان با اخت الل یادگیری خاص بود. روش: این پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان پسر دوره متوسطه اول با اخت الل یادگیری خاص مراجعه کننده به مرکز اخت اللات یادگیری شهر بیرجند در سال تحصیلی ۱۴۰۲ - ۱۴۰۱ بود. از بین جامعه آماری، ۳۰ دانش آموز پسر با اخت الل یادگیری خاص، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی ) ۱۵ ( و گواه ) ۱۵ ( قرار گرفتند. گروه آزمایشی به مدت ۱۰ جلسه ۶۰ دقیقه ای تحت آموزش قرار گرفت. به منظور جمع آوری داده های پژوهش، از پرسشنامه انگیزش تحصیلی هارتر، پرسشنامه سرزندگی تحصیلی حسین چاری و دهقانی زاده و آموزش مثبت اندیشی استفاده شد. داده های پژوهش با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره و تک متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش نشان داد که آموزش مثبت اندیشی به شیوه گروهی بر انگیزش تحصیلی و مؤلفه های آن )انگیزش درونی و بیرونی( و سرزندگی تحصیلی دانش آموزان با اخت الل یادگیری خاص اثربخش است ) 005 / .)p<0 نتیجه گیری: با توجه به یافته های این پژوهش، می توان چنین گفت که یکی از رویکردهای آموزش مفید در جهت افزایش انگیزش تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری خاص، آموزش مثبت اندیشی به شیوه گروهی است.

ذهن آگاهی شکلی از مراقبه است که ریشه در تعالیم وآئین مذهبی شرقی خصوصاً بودا دارد . به زبان ساده به معنای آگاه بودن از افکار، رفتار، هیجانات و احساسات است و شکل خاصی از توجه محسوب می شود .درمان های مبتنی به ذهن آگاهی و پذیرش به عنوان درمان های موج سوم شناختی-رفتاری شناخته می شود .این درمان، حضور ذهن را به عنوان هدف درمان با تمرین هایی مانند توقف تفکر هوشیار و مشاهده غیر قضاوتی افکار خود فرد ادغام می کند. حضور ذهن تحت عنوان "توجه به طور ویژه، به هدف، در حال حاضر و بدون قضاوت" تعریف می شود.ذهن آگاهی از طریق توجه هدفمند و غیر قضاوتی و به شیوه ای خاص به لحظه و شرایط کنونی پدید می آید این تعریف سه مولفه ذهن آگاهی را در بر دارد.در تلاش برای بیان مولفه های ذهن آگاهی به سازه های ساده و قابل درک، مولفه های اساسی ذهن آگاهی شامل هدفمندی یا قصد،توجه و نگرش استخراج شده است. شناخت درمانی مبتنی به ذهن آگاهی در کاهش افسردگی، اضطراب، نگرش ناکارآمد و افکار خود آیند مؤثر بوده است. همچنین نتایج حاکی است که این روش می تواند در پیشگیری از افسردگی و اضطراب موثر واقع شود.از این رو در مقاله حاضر ضمن بیان نحوه به وجود آمدن و تکامل این درمان به بیان اهداف اساسی ، تعریف مولفه های درمانی ، روش های متفاوت ارتباط با تجارب و بیان مبانی نظری که در شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ( MBCT ) استفاده میشود، پرداخته شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش های مغزمحور بر اهمال کاری تحصیلی و اضطراب امتحان انجام شد. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان پسر کلاس نهم متوسطه اول شهر خواف می باشد که در سال تحصیلی 97-1396 مشغول به تحصیل بودند. گروه نمونه شامل 30 دانش آموز پسر نهم متوسطه اول شهر خواف بود که پژوهشگر آن ها را انتخاب کرده و سپس در دو گروه آزمایش و کنترل جای داده بود که با روش نمونه گیری غیرتصادفی انتخاب شدند. محیط یادگیری بر اساس مؤلفه های تأثیرگذار بر مغز (نور، تغذیه، اکسیژن، رنگ، موسیقی و آب) تغییر یافت. سپس، معلم گروه آزمایش را بر اساس اصول یادگیری مغزمحور آموزش داد. برای سنجش متغیرهای پژوهش از پرسشنامه اضطراب امتحان اسپیلبرگر (1980) و پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی سولومن و راتبلوم (1984) استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون تحلیل کواریانس استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش های مغزمحور بر کاهش اضطراب امتحان مؤثر است (05/0> P ) ولی بر اهماکاری تاثیری نداشته است؛ پس می توان نتیجه گرفت که آموزش های مغزمحور بر کاهش اضطراب امتحان مؤثر است. بنابراین آموزش یادگیری مغزمحور می تواند به عنوان یک روش مداخله ای در کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان مورد استفاده قرار گیرد.

شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در بردارنده، اجزایی از درمان کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی ارائه شده توسط کابات-زین و شناخت درمانی بک می باشد و در قالب یک درمان گروهی برای کار با افراد دارای تاریخچه افسردگی و در نتیجه آسیب پذیر در برابر دوره های بعدی توسعه داده شده است. این آموزش به افراد توانایی وسعت بخشیدن به دیدگاه خود به منظور مشاهده افکار ناسازگارانه، نشخوارهای فکری، فرایندها و نقایص شناختی موجود را می دهد تا بتوانند به طور ایده آل آن ها را تغییر و یا به جهت دهی مجدد آن ها بپردازند.به علاوه برخی از جنبه های درمان شناختی-رفتاری برای افسردگی را نیز در برمی گیرد که برای حداکثر 12 شرکت کننده قابل اجراست.هر چند این رویکرد برای جلوگیری از عود در بیماران افسرده که در دوره بهبودی نسبی به سر می برند ساخته شده با این حال پژوهش هایی اثربخشی آن را در اختلالات دیگر مثل اختلالات خوردن، اختلال استرس پس از آسیب، اختلال دوقطبی، اختلال افسرده خویی و اختلالات اضطرابی تائید کرده اند. به طور کلی ذهن انسان با دو روش با دنیا ارتباط برقرار می کند. یکی شیوه بودن [1] و دیگری شیوه انجام دادن [2] . در شیوه بودن تاکید روی پذیرش است و کوشش برای تغییر شیوه های امور به عمل نمی آید، در این سبک نیازی برای رسیدن به اهداف، استانداردهای خاص ارزیابی آنچه هست وجود ندارد. اما در شیوه انجام دادن، ذهن به شدت کار می کند تا اختلاف بین آنچه که هست و آنچه که هیجانات را به طور معنی داری سامان دهی میکند، عملیاتی کند.شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ( MBCT ) یک برنامه هشت هفته ای گروهی است که بر اساس ساختار و فرایند برنامه MBSR طراحی شده است. هسته مرکزی آن را تمرینات مراقبه تشکیل می دهد.در ذهن آگاهی تکنیک هاو تمرین هایی از قبیل خوردن کشمش، وارسی دقیق بدن ، مراقبه نشسته ، یوگا ، مراقبه راه رفتن و همین طور تمرینات غیر رسمی ذهن آگاهی در زندگی روزانه نیز به کار برده میشود. از این رو در مقاله حاضر ضمن تحلیل به بیان تکنیک ها و تمرین های اختصاصی در شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ( MBCT ) به شکل جلسات و محتوای آن پرداخته شده است.از طرفی در این مقاله سعی شده است تا فرضیه اساسی ذهن آگاهی که ذهن دارای دو حالت گسترده انجام دادن و حالت بودن است بپردازد.

پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر آموزش های کارتونی بر مهارت های زندگی دانش آموزان مقطع ابتدایی شهر بیرجند انجام شد. روش این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان مقطع ابتدایی شهر بیرجند در سال تحصیلی 93-1392 است. تعداد 60 نفر به عنوان نمونه با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه مهارت های زندگی خدادادی (1390) و مجموعه کارتون های آموزشی پخش شده در شبکه پویا سیما تحت عنوان مهارت های زندگی بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که بین نمره مهارت های زندگی در گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری وجود دارد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که بین نمرات مهارت های زندگی در گروه آزمایش و گواه دختران تفاوت معناداری وجود ندارد ولی بین نمرات مهارت های زندگی در گروه آزمایش و گواه پسران تفاوت معناداری وجود دارد. بنابراین پیشنهاد می شود با توجه به اهمیت انیمیشن و آموزش کارتونی و نقش تأثیرگذار آن ها بر افراد، برای ارتقای و آموزش مهارت های زندگی از این روش استفاده شود.

طلاق تهدیدی جدی برای خانواده و جامعه است که در دنیای مدرن رشد چشمگیری داشته است. پدیده ای چندبعدی است و هم معلول علت های متعدد و هم علت بسیاری از آسیب های اجتماعی، اقتصادی و روانی است. یکی از علت های گرایش افراد به طلاق خشونت است. این مطالعه از نوع کیفی است. حجم نمونه 30 نفر است که از بین زنان متقاضی طلاق در شهر کرمان و با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده اند. داده ها حاکی از آن است که خشونت فیزیکی با 18 مورد و 60 درصد فراوانی مهم ترین عامل طلاق است و خشونت کلامی با 13 مورد و 3/43 درصد فراوانی و خشونت رفتاری با 12 مورد و 40 درصد فراوانی در جایگاه های بعدی قرار دارند. از منظر زنان متقاضی طلاق خشونت مهم ترین عاملی است که آن ها را برای دادخواست طلاق مصمم کرده است.

طلاق یکی از پدیده های مهم اجتماعی است که افزایش آن در هر جامعه ای موجب بروز برخی از آسیب های اجتماعی دیگر می شود. این پژوهش باهدف بررسی رابطه بین گرایش به طلاق و نقش نماز در کاهش آن انجام شد. طرح پژوهش توصیفی-همبستگی و کاربردی است. جامعه آماری کلیه دانشجویان متأهل دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه بیرجند مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 96-1395 در مقاطع تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترا است. نمونه 100 نفری با روش تصادفی ساده انتخاب شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه میل به طلاق روزلت، جانسون و مورو (1986) با آلفای کرونباخ (91/0) و پرسشنامه تمایل نگرش و التزام عملی به نماز انیسی، نویدی و حسینی نژاد نصرآباد (1388) با آلفای کرونباخ (92/0) جمع آوری شد. داده ها با آزمون های t تک نمونه ای، همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون تحلیل شد. نتایج نشان داد که میانگین نمره آزمودنی ها در گرایش به طلاق کمتر از میانگین آزمون بود. میانگین نمره آزمودنی ها در تمایل به نماز بیشتر از میانگین آزمون بود. بین تمایل به نماز و گرایش به طلاق رابطه معنادار منفی وجود دارد. مؤلفه ی اهتمام و التزام جدی فرد برای انجام نماز می تواند به شکل معناداری گرایش به طلاق را پیش بینی کند. زمانی که افراد به دنبال انجام اعمال مذهبی مانند نماز، به احساس لذت ناشی از برقراری ارتباط با منبع کمال و تعالی دست می یابند، خود برای رسیدن به کمال نیز دارای انگیزه می باشند؛ انگیزه ای که آنان را ترغیب به شایسته زیستن و دوری از منکرات می کند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش ابراز وجود بر میزان اضطراب در نوجوانان با خانواده های طلاق انجام شد. نمونه پژوهش ۳۰ نفر از نوجوانان طلاق شهر کرمان بودند که به صورت تصادفی در دو گروه (یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل) قرار گرفتند. به گروه آزمایشی، آموزش ابراز وجود در 10 جلسه 90 دقیقه ای ارائه شد و گروه کنترل برنامه ای دریافت نکردند. با توجه به طرح آماری (پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل)، از هر دو گروه قبل از اجرای برنامه درمانی پیش آزمون گرفته شد و پس از اجرای برنامه ی درمانی نیز، هر دو گروه به پرسشنامه اضطراب کتل پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از میانگین، انحراف معیار و تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج نشان داد ابراز وجود تأثیر معناداری بر اضطراب نوجوانان با خانواده های طلاق داشته است (05/0 P< ). آموزش ابراز وجود با تأکید بر مفاهیم منحصربه فردش و نیز تکلیف هایی که در آن به مراجع داده می شود، گام های مؤثری را در جهت اثرگذاری بر فکر و ذهن نوجوانان با خانواده های برداشته و لذا می تواند نقش مهمی را بر اضطراب آنان داشته باشد. بر این اساس می توان نتیجه گیری کرد که آموزش ابراز وجود می تواند اضطراب را در نوجوانان با خانواده های طلاق بهبود بخشد.

یادگیری مادام العمر شرط اساسی برای توسعه جوامع و سازمان هاست. یادگیری مادام العمر یکی از مهم ترین توانمندی هایی است که در جامعه اطلاعاتی امروز موردنیاز است و به عنوان هدف یادگیری در آموزش، جامعه و دولت موردتوجه قرار می گیرد. نظام آموزشی به عنوان تأمین کننده اولین و مهم ترین عامل توسعه، یعنی نیروی انسانی، خود نیازمند برخورداری از یادگیرندگان مادام العمر است. در اختیار داشتن ابزار روا و پایا برای سنجش سواد یادگیری مادام العمر گامی مهم برای طرح ریزی پژوهش های مرتبط است؛ ازآنجاکه ابزاری برای سنجش سواد یادگیری مادام العمر در ایران وجود ندارد، هدف این پژوهش اعتباریابی نسخه ایرانی پرسشنامه 49 گویه های سواد یادگیری مادام العمر لی و تسای است. به منظور تعیین روایی صوری و محتوایی، پرسشنامه ترجمه و به شش نفر از اعضای هیئت علمی در رشته علوم تربیتی مرتبط ارائه و پس از اعمال اصلاحات مورد تأیید قرار گرفت. روش پژوهش حاضر از نوع کاربردی پیمایشی است، جامعه آماری برای این پژوهش کلیه معلمان دوره متوسطه دوم شهر بیرجند با حجم کل 500 نفر است که 300 نفر به عنوان نمونه به صورت خوشه ای انتخاب شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان دهنده ی این است که الگوی هشت عاملی برازش قابل قبولی با داده ها دارد (53/1- X2/DF، 964/0- CFI، 967/0- NFI، 06/0- RMSEA). همچنین ضرایب آلفای کرونباخ مؤلفه ها بین 78/0 تا 93/0 بود و روایی همگرا که نشان دهنده این است که پرسشنامه از پایایی و روایی همگرای قابل قبولی برخوردار است. بر اساس این نتایج می توان گفت که پرسشنامه سواد یادگیری مادام العمر ابزاری مناسب برای پژوهش های ایرانی می باشد.

هدف پژوهش حاضر پیش بینی رضایت از زندگی کارکنان راهور براساس خلاقیت و خودکارآمدی است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های توصیفی همبستگی است. جامعه این پژوهش شامل کلیه کارکنان پلیس راهور شهر بیرجند در سال 1393 بود که تعداد کل آن ها برابر با 55 نفر بود. با توجه به حجم جامعه آماری، از روش سرشماری استفاده شد و کل جامعه به عنوان نمونه انتخاب شد. برای سنجش متغیرهای پژوهش از پرسشنامه خلاقیت عابدی (1372)، پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شرر (1982) و پرسشنامه رضایت از زندگی داینر و همکاران (1985) استفاده شد. یافته ها نشان داد که تمامی میانگین ها در زیر مقیاس های خلاقیت (به جز زیر مقیاس بسط) بیشتر از میانگین آزمون بود (01/0 P < ). میانگین کل خلاقیت بیشتر از میانگین آزمون بود (01/0 P < ). میانگین زیر مقیاس بسط با میانگین آزمون تفاوت معناداری نداشت. میانگین خودکارآمدی و رضایت از زندگی بیشتر از میانگین آزمون بود (01/0 P < ). بین خلاقیت و خودکارآمدی با رضایت از زندگی همبستگی معنادار مثبت وجود داشت (01/0 P < ). متغیر خودکارآمدی قادر بود 38 درصد از واریانس رضایت از زندگی را تبیین نماید. نتایج این پژوهش ضرورت توجه به خودکارآمدی و خلاقیت را در افزایش رضایت از زندگی کارکنان پلیس راهور را مورد تأکید قرار داد.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه خردمندی با بهزیستی روان شناختی و سرزندگی تحصیلی در دانش آموزان است. مطالعه حاضر از نوع مطالعات همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان متوسطه دوم شهرستان خوسف است و تعداد 317 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه خردمندی آردلت، پرسش نامه بهزیستی روان شناختی ریف و پرسش نامه سرزندگی تحصیلی دهقانی زاده و حسین چاری بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون خطی استفاده شد. نتایج نشان داد بین خردمندی با سرزندگی تحصیلی و بهزیستی روان شناختی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد، مؤلفه های انعکاسی و عاطفی خردمندی پیش بینی کننده بهزیستی روان شناختی بودند و مؤلفه های شناختی و انعکاسی پیش بینی کننده سرزندگی تحصیلی بودند. بنابراین می توان این گونه نتیجه گرفت که خردمندی به عنوان پیش بینی کننده ای قابل اعتماد برای بهزیستی روان شناختی و سرزندگی تحصیلی در بین دانش آموزان است و دانش آموزان خردمند از بهزیستی روان شناختی و سرزندگی تحصیلی بالاتری برخوردارند

هدف:هدف از  این پژوهش مقایسه راهبردهای تنظیم هیجان، اجتناب شناختی و خود تنظیمی عاطفی در دانش آموزان با و بدون آسیب بینایی بود. روش پژوهش:روش پژوهش حاضر زمینه یابی از نوع علی مقایسه ای است. جامعه این پژوهش عبارت بود از تمامی دانش آموزان نابینا به حجم 30 نفر و  دانش آموزان بینا مقطع راهنمایی شهر اهواز که در سال تحصیلی 94- 93 مشغول به تحصیل بودند. از میان جامعه آماری به دلیل حجم کم دانش آموزان نابینا همان30 نفر به روش نمونه گیری سرشماری و 30 دانش آموز بینا به روش نمونه گیری خوشه ای از مناطق 1 و 3 شهر اهواز انتخاب شدند. به  منظور جمع آوری داده های پژوهش از پرسشنامه تنظیم هیجان (گارنفسکی)، مقیاس اجتناب شناختی( سکستون و دوگاس) و  مقیاس خود تنظیمی عاطفی ( مارس ) استفاده شده است. داده های بدست آمده از طریق تحلیل واریانس چند متغیری( MANOVA) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش نشان دادند که دانش آموزان نابینا در راهبردهای تنظیم هیجان، اجتناب شناختی و خود تنظیمی عاطفی با همتایان بینای خود تفاوت معناداری دارند، بدین معنا که پائین تر از دانش آموزان عادی بودند ( p<0/05). نتیجه گیری:با توجه به نتایجی که از این پژوهش حاصل شد، پیشنهاد می گردد مدارسی که دارای دانش آموزان نابینا هستند ضمن شناسایی و تشخیص توانایی های هیجانی در دانش آموزان نابینا آموزش های جهت بهبود توانایی های شناختی و تنظیم عواطف آنان در محیط های گوناگون ارائه کنند.

زمینه: استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند یاددهی- یادگیری تاثیرگذار است. برای استفاده بهینه از فناوری اطلاعات و ارتباطات باید عوامل مرتبط با آن بررسی شود. هدف این پژوهش بررسی رابطه سواد فناوری اطلاعات و ارتباطات با خودکارآمدی رایانه ای در آموزگاران مدارس استثنایی شهر بیرجند بود.

تصاویر تبلیغ شده از بدن های ایده آل مردانه و زنانه در طی فرایند جامعه پذیری توسط افراد جامعه درونی می گردد و آنان را به تلاش وامی دارد، اما ناتوانی بخش قابل توجهی از مردان و زنان در دستیابی به بدن ایده آل تجویز شده منجر به افزایش شدید نارضایتی از بدن و در نتیجه ابتلای آنان به انواع بیماری ها، آسیب های جسمی – روانی و اجتماعی گردیده است.از دیدگاه بسیاری از پژوهشگران تصویر بدن یک سازه چند بعدی شامل مؤلفه های شناختی، رفتاری و عاطفی است. به این معنا که تصویر بدن نه تنها از ارزیابی های عاطفی افراد درباره بدنشان را در برمی گیرد بلکه ارزشی که آن ها برای ابعاد مختلف بدنشان تامل شده و سرمایه گذاری رفتاری که به منظور حفظ این ابعاد انجام می دهند را نیز شامل می شود. پژوهشگران معتقدند تصویر بدن به عنوان یک سازه چند وجهی به میزان رضایت از خود جسمانی فعلی فرد ( اندازه، شکل، ظاهر) اشاره دارد. تصویر بدن به عنوان تعامل بین مؤلفه های ادراکی یا ارزیابی شناختی اندازه بدن، و مؤلفه های وضعی، به عنوان پاسخ پیچیده رفتاری- شناختی-عاطفی به این ارزیابی تعریف می شود.مانند سایر مؤلفه های مطرح شده در علم روان شناسی، تصویر بدنی هم به عنوان یکی از خرده مقیاس های مهم تشکیل دهنده خود مورد توجه نظریه پردازان مختلف قرار گرفته است و هر یک بر اساس رویکرد علمی شان، سعی در توضیح و توجیه این مولفه مهم روان شناختی نموده اند.از این رو در مقاله حاضر ضمن بیان ضرورت و اهمیت توجه به سازه تصویر بدنی به ارایه بررسی های توصیفی در دیدگاه های روان تحلیل گری، شناختی – رفتاری ، اجتماعی- فرهنگی و همچنین نظریات روان شناسان مطرح این حیطه پرداخته شده است.