حسن زختاره

حسن زختاره

مدرک تحصیلی: استادیار گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
پست الکترونیکی: H.zokhtareh@basu.ac.ir

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۲ مورد از کل ۱۲ مورد.
۱.

دموکراسی ادبی در آواز های مالدورور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دموکراسی آوازهای مالدورور نظریه ادبیات نوشتار خوانش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 577 تعداد دانلود : 89
به باور ژاک رانسی یر، فیلسوف هم روزگار فرانسوی، دموکراسی ادبی در سده نوزدهم و به ویژه در پیوند با ژانر رمان به وجود آمده است. این جستار می کوشد تا با تکیه بر تعریفی که برخی فیلسوفان معاصر از دموکراسی می دهند، این انگاره را در آوازهای مالدورور، یکی از متن های شاعرانه نیمه دوم سده نوزدهم بررسی کند. پژوهش حاضر نشان می دهد این متن تاج قدرت را از سر چه انگاره هایی پایین می کشد، چه انگاره هایی را در کانون توجه قرار می دهد، و پیامد چنین اقدامی چه خواهد بود. در حقیقت، این متن می تواند نمونه بارزی از یک متن ادبی دموکراتیک به شمار رود چه با گستراندن انگاره هایی چون برابری، آزادی و گفتگو به قدرت بسیاری از انگاره های ادبیات اقلیت «نخبه» پایان می دهد و طرح ادبیاتی نو را درمی اندازد. این متن هرگونه مرزبندی میان ژانرهای ادبی، از یک سو، و ادبیات خواص و ادبیات عوام، از سوی دیگر، را از میان برمی دارد و خوانشی فعالانه از خواننده خود می طلبد.                         
۲.

Etude du déclinisme en littérature contemporaine française(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: clinisme rature contemporaine Etudes litté raires

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 793 تعداد دانلود : 370
Un ensemble de discours déclinistes, publiés depuis le début du XXIe siècle, notamment rédigés par les spécialistes et professeurs de littérature, proclament la dévalorisation, la crise, l'oubli et voire la mort de la littérature et des études littéraires. Pour étudier la nature et les cibles de ce déclin en littérature contemporaine, cet article se propose, d’une part, de présenter ces textes apocalyptiques suivant une approche descriptive, et d’autre part, de les distinguer les uns des autres selon une approche comparative et surtout contrastive, tout en se basant sur les trois catégories de menaces déjà évoquées en 2011 par Dominique Viart. Une conception très retreinte et esthétique, remontant au XIXe siècle et notamment diffusée et défendue par le système éducatif et la théorie littéraire, se trouve à l’origine de toutes ces inquiétudes devant la perte de l’autonomisation de la Littérature dans une société marquée par le capitalisme cognitif. Il est peut-être temps de recourir également à une conception élargie et pragmatique de la littérature, en interaction avec les autres moyens modernes d’expression et en contact avec le monde réel, et de mettre fin à toute hégémonie des approches monologales au profit d’une lecture actualisante avancée par le philosophe suisse Yves Citton.
۳.

بررسی و نقد کتاب انگاره ادبیات. از هنر برای هنر تا نوشتارهای عمل گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 326 تعداد دانلود : 430
مقدمه آخرین کتاب الکساندر ژِفِن با نام انگاره ادبیات. از هنر برای هنر تا نوشتارهای عمل گرا با اعطاء جایزه نوبل ادبی به باب دیلن در سال 2016 که واکنش های متناقضی را برانگیخته است آغاز می شود. ژفن خاستگاه مخالفت با این رویداد را گونه ای برداشت محدودکننده و زیبایی شناختی از انگاره ادبیات می داند که از سده نوزدهم به این سو در نقد ادبی و نظریه ادبیات، به ویژه در فضای آکادمیک، چیره گشته است. او هم سو با نوشته های پیشین خود، ضمن مخالفت با تمامی کسانی که از ابتدای سده بیست و یکم بحران، بی اعتباری، زوال و یا حتی مرگ ادبیات هم روزگار را فریاد می زنند، از نوزایی ادبیات و لزوم بازتعریف انگاره ادبیات سخن می گوید. او در این جستار می کوشد با رویکردی «توصیفی» و ارجاع به منابع بی شمار ویژگی های ادبیات معاصر کنش گرا را درتقابل با ادبیات خودآیین و خودبازتاب در شش حوزه برشمرد. جستار پیش رو تلاش می کند تا پس از شناساندن برداشت کارکردگرای ژفن از ادبیات هم روزگار که بسیار آمریکایی زده است، آن را با اندیشه های برخی از متفکران هم دوران او مقایسه کند تا پیامدهای رویکرد ژفن به ادبیات را، از جمله پیدایش گونه ای نقد اخلاقی و سانسور مرامی، واکاوی نماید.
۴.

قویمی و متن گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 539 تعداد دانلود : 503
بررسی برخی از نوشته های مهوش قویمی در دانشگاه و محیط غیردانشگاهی نشان می دهد که او به رویکردهای متن گرا اهمیت ویژه ای می دهد. برخلاف بسیاری از کتاب ها که تنها به بازگویی و شرح نظریه ها بسنده می کنند، قویمی در سه کتاب شعر نو در بوته نقد، آوا و القاء و گذری بر داستان نویسی فارسی،پس از شناساندن اندیشه های صورت گرایی روسی و ساختارگرایی فرانسوی به هم سخنانش، برای اثبات کارآمدی شان در پژوهش های ادبی، از آنها در بررسی و واکاوی انواع متفاوتی از متن های ادبیات فارسی بهره می گیرد. جستار پیش رو می کوشد تا افزون بر نحوه به کارگیری قویمی از رویکرد متن گرا در تحلیل متن های فارسی، خاستگاه و پیامدهای این رویکرد را نیز واکاوی کند. گرچه قویمی در تحلیل شعرها و رمان های فارسی به مدد رویکرد متن گرا درست عمل می کند، اما گاه برخی از مبانی بنیادین آن را از جمله پرهیز از داوری و ارزش گذاری و هم چنین دوری جستن از ملی گرایی در بررسی ادبیات زیر پا می گذارد. پیوند عاطفی او با رویکرد متن گرا، چه در بخش نظری، چه در بخش عملی، چنان ژرف است که او نمی تواند به سنجش درستی از این رویکرد دست یازد.
۵.

Texte Phénix La textophagie chez Lautréamont(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: Mal Lautréamont Destruction évolution littéraire Bien

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 229 تعداد دانلود : 321
Si le Mal comprend entre autres la signification de la destruction et de la négativité, le texte lautréamontien, un texte omnivore qui s’élabore et croît en se nourrissant de la vie des autres textes, pourrait en incarner l’exemple par excellence. Ce texte hétérogène, en s’appropriant une telle absorbation dévoratrice, avance une conception novatrice du texte et de l’écriture, et exige une nouvelle lecture, qualifiée de périlleuse, dont le présupposé est le discrédit des notions tels la création et l’auteur. Pour expliquer le mécanisme complet de ce texte dont a été assez démontré le côté subversif, la présente étude se réfère aux idées du formalisme russe et de Jauss portant sur l’évolution littéraire. Mais ce mouvement négatif reste incomplet, voire stérile, sans sa contrepartie qui met plutôt l’accent sur l’idée du Bien qui ne pourrait être ni nommée ni pensée sans celle du Mal qui la précède. En exploitant largement la parodie, ce texte textophage et autophage, après avoir extrait l’âme de la littérature majeure, se métamorphose en un résurrecteur et la refonctionnalise. Il crée une écriture impersonnelle et essaie de valoriser, ou du moins d’évaluer esthétiquement la littérature marginale.
۶.

نقدی بر کتاب وداع با ادبیات

نویسنده:

کلید واژه ها: مارکس مرگ ادبیات زیبایی شناسی امر والا گذرایی زبان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 784 تعداد دانلود : 461
ویلیام مارکس در جستاری با نام وداع با ادبیات از بی اعتباری و مرگ ادبیات و پژوهش های ادبی در دوران هم روزگار سخن می گوید. او برای نشان دادن درستی داوری اش و گذار از دوران وداع با ادبیات به عصر ادبیات وداع، تاریخ ادبیات را از سدة هفدهم به این سو به سه دوره تقسیم می کند و سپس می کوشد بازتاب مرگ ادبیات و گسستن پیوندهای میان ادبیات، واقعیت و جامعه را در ادبیات بجوید. به باور او، خاستگاه بی ارزشی ادبیات را باید در پیدایش و بحث پیرامون انگاره هایی چون امر والا، گذرایی و ناگذرایی زبان و سرانجام اسارت در صورت جست. نوشتة پیش رو تلاشی است برای شناساندن و بررسی خوانش تاریخی مارکس به آنچه او «ادبیات» می خواند.
۷.

نقدی بر کتاب ادبیات در مخاطره تودوروف و بحران ادبیات

کلید واژه ها: تودوروف ادبیات بحران پژوهش های ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 325 تعداد دانلود : 481
در دو دهة نخست سدة بیست و یکم، برخی از اندیشمندان فرانسوی کتاب هایی پیرامون بحران ادبیات و پژوهش های ادبی در دوران هم روزگار نوشته اند. یکی از این نوشته ها جستار کوتاهی است با نام ادبیات در مخاطره به قلم تزوتان تودوروف که انتشارات فلاماریون آن را در سال 2007 چاپ کرده است. بن مایة اصلی این جست ار که به بررسی کارکرد و جایگاه ادبی ات از سدة هجدهم به این سو م ی پردازد نوعی نگرانی است. نوشتة پیش رو می کوشد تا افزون بر شناساندن این کتاب و دادن چکیده ای از بخش های مختلف آن، درستی داور ی ها و گزاره های نگارنده اش و همچنین کاستی هایش را کوتاه بررسی کند.
۸.

بررسی نشانه معناشناختی کارکرد انگیزشی گفته پردازی در هزارویک شب، از میرایی تا نامیرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: هزار و یک شب گفته پردازی شهرزاد هم گفته پرداز کارکرد ترغیبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 955 تعداد دانلود : 496
حین خواندن هزار و یک شب نمی توان به تکرار چشم گیر عناصر متنی که مدام به فرآیند گفته پردازی اشاره می کنند بحین خواندن هزار و یک شب نمی توان به تکرار چشم گیر عناصر متنی که مدام به فرآیند گفته پردازی اشاره می کنند بی-اعتنا بود. تحلیل و بررسی این نشانه های متنی که به خاستگاه گفته ارجاع می دهند، این امکان را فراهم می سازد تا به آنچه در پس و ورای نشانه ها رخ می دهد پی برد. نوشته پیش رو می کوشد تا با استفاده از دیدگاه گفتمانی با رویکرد نشانه -معناشناختی به مطالعه نشانه های یادشده در هزار و یک شب می پردازد. این بررسی ها حاکی از آنند که گفته مدام بر نقش پررنگ سه عنصر گفته پردازی، گفته پرداز و هم گفته پرداز تاکید دارد. جستار حاضر درصدد است تا نشان دهد که گفته در این گفتمان بیش از هر چیزی به فرآیند تولید خود اشاره دارد به نحوی که گفته پردازی به یکی از مضمون های اصلی این متن بدل می شود. چنین کنش آگاهانه ای از سوی گفته پرداز و نمایندگان متنی آن در سطوح گوناگون روایتی از اهمیت فراوانی برخوردار است. نتیجه این که گفته پرداز متنی تمام تلاش خود را بکار می بندد تا پس از جلب توجه شریک گفتمانی خود، نخست شالوده سامانه ارزشی، فکری، عقیدتی و هستی شناختی او را برهم بریزد و سپس، به مدد ترفندهای تکرار و تلقین، به نحو احسن از کارکرد ترغیبی و حکمی کلام استفاده می کند تا نظام ارزشی و عقیدتی نوینی را که بیشتر با منافع او سازگار است جایگزین سامانه پیشین کند.
۹.

روند افول نقد نو در فرانسه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 62 تعداد دانلود : 701
نقد تاریخی حقیقت اثر را در برون متن یا همان انگارة مؤلف می جست . نگاه این رویکرد به مرحلة آفرینش اثر گرایش داشت و نیت مؤلف را تنها معنای قطعی و یگانه حقیقت اثر می انگاشت. ناکارآمدی آن در بررسی برخی از آثار، نبود توجه کافی به متن و بهره گیری از دستاوردهای رشته های گوناگون علوم انسانی در پژوهش های ادبی زمینه را برای پیدایش رویکردهای نو فراهم کردند که هر یک معنایی متفاوت از اثر، معنایی ناخودآگاه و پوشیده بر مؤلف، به دست می داد. نقد نو می بایست در برابر سرزنش ها و خرده گیری های نگرش سنتی و دانشگاهی پایداری می کرد و درستی اش را نشان می داد. بارت در گذار از فقه اللغه به هرمنوتیک و تأویل یا همان گذار از امر مطلق به امر نسبی نقش مهمی داشت. او پس از پیروزی نقد نو در برابر تاریخ ادبی، گام بلندی در راستای حذف کامل مؤلف از گسترة پژوهش های ادبی برداشت و گذار از ساختارگرایی به پساساختارگرایی را شدنی کرد. پیامد مرگ مؤلف نابودی نقد و چیرگی نظریة ادبیات بود و انگاره های نوینی چون متن، نوشتار، کثرت معنا، خواننده، خوانش، پذیرش در کانون توجه جای گرفتند. نوشتة پیش رو می کوشد تا افزون بر بررسی موارد یادشده، به موضوعاتی بپردازد که کمتر بررسی شده اند: تأثیر بَنونیست و فِور بر بارت، خرده گیری های پیکار به نقد نو، رویکرد روانکاوی وجودی دوبروسکی و خاستگاه تقابل میان معنا و دلالت.
۱۰.

محمدتقی غیاثی و نقد نو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 162 تعداد دانلود : 858
محمدتقی غیاثی در زمرة نخستین کسانی جا می گیرد که تلاش کرده است با نگارش چندین کتاب در درازنای سه دهه فارسی زبانان را با نقد نوی فرانسوی آشنا کند. از همین رو، او نقش انکارناپذیری در شکل دهی برداشت نخستین ایرانیان، به ویژه در محیط علمی و دانشگاهی، از این جریان داشته است. او در روند این کوشش گاه خود را مترجم و گاه پژوهش گر و حتی نویسنده هم به شمار آورده است، گرچه باید نقش او را در تمامی کتاب هایش بیش تر به ترجمة نوشته های نویسندگان فرانسوی زبان خلاصه کرد. نوشتة پیش رو بر این باور است که به مرور زمان از کیفیت کار و کوشش غیاثی در گسترة یادشده کاسته شده است. این روند نزولی تا بدان جا پیش رفته که گاه غیاثی تصویری نادرست، گنگ، و حتی گم راه کننده از برخی جریان های نقد نو به هم سخنانش نشان داده است. تردیدی نیست که خاستگاه چنین تصویر مخدوشی از نقد ادبی را نخست باید در نبود وفاداری برگردان او به نوشته های فرانسوی و ایجاد دگرگونی های بنیادین در آن ها جست. هم چنین خوانندة فارسی زبان با متن هایی روبه رو می شود که نه با نام «کتاب های» غیاثی هم خوانی دارند و نه با درآمدهایی که او برای آن ها نگاشته است.
۱۱.

تاریخ ادبی، داستان یک توهّم

نویسنده:
تعداد بازدید : 459 تعداد دانلود : 490
پیدایش انگاره های مدرنی چون ادبیات، نقد ادبی و تاریخ به سدة نوزدهم برمی گردد. تحت تأثیر اثبات گرایی و تحول گرایی، رویکرد تاریخی به ادبیات رویکرد علمی به شمار می رفت به نحوی که تاریخ ادبی در دانشگاه ها جایگزین نقد شد. از بدو پیدایش تاریخ ادبی، نخست نقد و سپس نظریة ادبیات، همواره انتقادات بی شماری به این دست مطالعات وارد می کردند تا سرانجام توانستند در نیمة دوم سدة بیستم آن را از میدان بدر کنند. در مقابل، تاریخ ادبی نیز در دوره های گوناگون تحول خود انگاره های متفاوتی را در کانون مطالعاتش قرار می داد تا همچنان در صحنة مطالعات ادبی باقی بماند. نوشتة پیش رو می کوشد مراحل متفاوت این دگرگونی را از سدة نوزدهم به این سو نشان دهد. تا سدة بیستم، تحت تأثیر نظریة گذرایی و شفافیت زبان، نگرشی سببی و جبرگرا به ادبیات در تاریخ ادبی رواج داشت و مؤلف، نیت و بازنمایی انگاره های بنیادین آن بودند. با افزایش روزافزون سلطه و خودکفایی ادبیات، پیوند ادبیات و امر واقع قطع شد، نگرش مارکسیستی به ادبیات به حاشیه رانده شد و ادبیات سرشت زبانی خود را برجسته ساخت. پس از آن که صورت گرایان روس بررسی تحول ادبیات را بر روی ادبیت متمرکز کردند، نوبت به انگاره های نوین دریافت و خوانش رسید. بار دیگر تمایز تاریخ و ادبیات در کانون توجه قرار گرفت و تاریخ از عرصة مطالعات ادبی دور رانده شود، غافل از آنکه تاریخ خود بخشی از ادبیات است.
۱۲.

خوانشی از یک «بازخوانی» بررسی و نقد کتاب نقد و نظریه های ادبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: بازخوانی نقد ادبی الگوی تحلیلی گاه شماری پیرامتن نظریة ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 738 تعداد دانلود : 117
بی تردید عنوان کتاب نقش مؤثری در جلب نظر مخاطبان دارد؛ مخاطبانی که در نخستین صفحه های کتاب در جست وجوی دلیل پیدایش آن اند. هدف ها و پرسش هایی که نویسنده در این صفحه ها مطرح می کند به نحوی ذهن خواننده را درگیر خود کرده و او را بیش تر به خواندن کتاب ترغیب می کند. گاهی این ترغیب با نوعی حس شگفتی و تحسین نیز در هم می آمیزد، زیرا نویسنده موفق شده است طبقه بندی ها و ساختارهای قوام یافته ذهن خواننده را با نوعی آشنایی زدایی در هم بشکند. کتاب نقد و نظریه های ادبی معاصر از این گونه کتاب هاست؛ زیرا به نظر می رسد مؤلفش در نظر دارد، در کتابی با حجم بسیار کم، به نحوی جامع و کامل طیف گسترده و گوناگونی از موضوعات را معرفی کند، به چندین هدف دست یابد و هم زمان به پرسش هایی پاسخ دهد که با این اهداف مناسبت چندانی ندارند. نوشته پیش رو بر آن است تا با مطالعه سطح های گوناگون این کتاب، افزون بر بررسی میزان دسترسی نویسنده به هدف هایش و پای بندی به قرارداد خوانش، نحوه پاسخ گویی او به پرسش ها و درجه اعتبار پاسخ ها را نیز بسنجد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان