رویا پورنقی

تمام سازمان ها برای اجرای فرایندهایشان از داده ها استفاده می کنند. داده های سازمانی یا توسط خود سازمان تولید شده اند یا سازمان های دیگری آن ها را ایجاد کرده و در اختیارشان قرار داده اند. داده ها و اطلاعات نقش اساسی در تصمیم گیری ها و عملکردهای فرایندهای سازمانی دارند. به همین دلیل داده ها، بخشی از منابع سازمان و شاید مهم ترین منبع سازمان ها محسوب می شوند. از این رو، هدف از انجام این پژوهش ارائه مدل کیفیت داده برای حکمرانی داده می باشد. روش پژوهش به صورت فراترکیب به کار گرفته شد. لذا از 268 منبع یافت شده، طی مراحل فراترکیب، 62 مقاله با استفاده از کلید واژه هایی از جمله؛ داده، مدیریت داده، حکمرانی داده و مدیریت کیفیت داده در پایگاه های ایرانداک، Science Direct، Google Scholar، Springer، IEEE و ACM در بین سال های (1995-2022) انتخاب گردید. در این پژوهش ابتدا برای تمام عوامل استخراج شده از مطالعات پیشمشخص شدند.  برای کنترل کدها و مقوله های استخراجی از دو کدگذار استفاده شد و شاخص موردنظر در این زمینه، شاخص کاپا است. بر اساس تحلیل های صورت گرفته به کمک روش تحلیل محتوا، در مجموع تعداد 12 مقوله اصلی («ویژگی داده، داده، فابل داده، ارزش داده، ارزش اولیه داده، الگوی داده، مجموعه داده، دسترسی به داده، ترکیب داده، قالب بندی داده، فراداده و عینی بودن داده») و 47 مقوله فرعی برای مدیریت کیفیت داده برای حکمرانی داده کشف و مشخص شدند. ین، کدی در نظر گرفته و سپس با در نظر گرفتن مفهوم هر یک از کدها، آن ها در یک مفهوم مشابه دسته بندی شد. به این ترتیب مفاهیم پژوهش

هدف از این پژوهش، تحلیل مؤلفه ها و شاخص های نشر علمی در پایگاه های نشر علمی از منظر مؤلفه های دسترسی، ارتباطات، کنترل، زیرساخت، زبان، منابع اطلاعاتی(مواد)، پشتیبانی، فناوری، اقتصاد، ارزیابی ،آموزش، اخلاق و شاخص های آن ها بود. پژوهش حاضر از نوع کیفی بود و جامعه آن با استفاده از تحلیل محتوای متون علمی شناسایی شد. در مجموع 73 پایگاه نشر علمی شناسایی شد و نمونه آن بر اساس فراوانی و تأیید خبرگان به 12 پایگاه رسید که شامل پایگاه های آرشیو، دواج، الزویر، اشپرینگر،گوگل اسکالر، پاب مد، نیچر، وب او ساینس، اسکوپوس، مرکز اطلاعات سلامت، کنسرسیوم محتوای علمی اسپارک و آمازون (بخش منابع علمی) بود. ابزار این پژوهش شامل سیاهه وارسی بود که بر اساس مؤلفه ها و شاخص های نظام نشر علمی استخراج شد. یافته ها حاکی از این بود که تمامی مؤلفه های دسترسی، ارتباطات، کنترل، زیرساخت، زبان، منابع اطلاعاتی(مواد)، پشتیبانی، فناوری، اقتصاد، ارزیابی،آموزش و اخلاق در پایگاه های نشر علمی مورد توجه قرار گرفته اند و اختلاف پایگاه ها در کاربست شاخص های نشر علمی است. نتایج پژوهش نشان داد برخی مؤلفه هایی نظیر فناوری، پشتیبانی وکنترل و شاخص های آن ها دراین پایگاه ها اهمیت یکسانی دارند؛ در حالی که با توجه به نوع، قدمت و سیاست کلی هر پایگاه، در میزان اهمیت شاخص های برخی مؤلفه ها؛ مانند آموزش، اقتصاد و منابع اطلاعاتی؛ در میان پایگاه ها اختلاف هایی نظیر شیوه آموزش، تأمین منابع مالی و قالب های اطلاعاتی نیز مشاهده شد.

هدف: هدف پژوهش حاضر اولویت بندی شاخص های نظام نشر علمی برای پیاده سازی نظام نشر علمی در ایران است. روش: برای گردآوری اطلاعات از روش کیفی و برای تحلیل داده ها از تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه آماری، خبرگان حوزه نشر علمی است و نمونه آن 19 نفر است که با نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده است. از مصاحبه نیمه ساختار یافته برای گردآوری اطلاعات، از تحلیل محتوای متن مصاحبه به روش کمی برای استخراج داده و از نرم افزار مکس کیود ا برای تحلیل داده ها استفاده گردید. یافته ها: در مؤلفه دسترسی، شاخص های نوع دسترسی و گستره دسترسی؛ در مؤلفه های ارتباطات و کنترل، شاخص قالب؛ در مؤلفه زیرساخت، شکل زیرساخت؛ در مؤلفه زبان، گستره زبان؛ در مؤلفه پشتیبانی، شاخص شکل و نوع پشتیبانی؛ در مؤلفه فناوری، شکل فناوری؛ در مؤلفه اقتصاد، تأمین مالی؛ در مؤلفه ارزیابی، شکل و قالب ارزیابی در اولویت پیاده سازی نظام نشر علمی کشور قرار دارند. نتایج: نتایج پژوهش حاکی از آن است که برای پیاده سازی نظام نشر علمی کشور، 21 شاخص از میان 39 شاخص، در اولویت قرار دارند. از میان 12 مؤلفه؛ مؤلفه های فناوری، آموزش، اخلاق و تمامی شاخص های آن بدون اولویت بندی در طراحی نظام باید در نظر گرفته شوند. با توجه به شرایط اقتصادی، فنی و فرهنگی کشور، اولویت بندی شاخص های شناسایی شده نظام نشر علمی کمک می کند تا جامعه مراحل اساسی برای تحقق و پیاده سازی نظام ملی نشر علمی را شروع نماید و از مزایای گسترده آن از جمله ارتقاء کیفت بروندادهای علمی، نظارت بر فرآیندهای نشر، رعایت اصول اخلاقی، توسعه ارتباطات علمی، دسترسی یکپارچه به تمامی بروندادهای علمی، شناسایی فرصت های سرمایه گذاری در نشر علمی، پیش بینی توسعه ها و بحران های آتی در ابعاد مختلف زیست بوم نشر علمی و کاهش هزینه ها برخوردار شود.

هدف : با افزایش سرعت تغییرات و ظهور ایده های نو در عصر پست مدرن، نحوه تفکر مدیران دستخوش تحول و دگرگونی شده و لزوم آشنایی با مباحث جدید مدیریت مطرح شده است. ازاین رو پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان کاربرد مؤلفه های مدیریت پست مدرن در موزه های شهر تهران انجام شده است. روش: پژوهش حاضر، مطالعه ای توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه پژوهش 324 نفر از مدیران و کارکنان موزه های شهر تهران بودند. برای به دست آوردن حجم نمونه از فرمول کوکران در سطح خطای 5 درصد استفاده شد که تعداد حجم نمونه برابر با 205 نفر (47 نفر مدیر و 158 نفر کارکنان) محاسبه شد. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد که شامل 33 سؤال و در شش مؤلفه مدیریت پست مدرن «ترغیب (5 سؤال)، خودکنترلی (5 سؤال)، رهبری خدمتگزار (7 سؤال)، سازمان دهی فعال (5 سؤال)، نوآوری (6 سؤال)، هم آفرینی (5 سؤال)» در دو وضعیت موجود و مطلوب طراحی شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های توصیفی و استنباطی (آزمون خی) از نرم افزار SPSS  نسخه ۱۹ استفاده شد. نتیجه گیری : بنا به اهمیت و نقش موزه ها در عصر پست مدرن، مدیران و کارکنان موزه ها باید قادر به مشاهده افقی فراتر از مسائل موقتی سازمان مادر باشند. لازم است که مدیران و متولیان موزه ها به مواردی از قبیل ارتباط بین مدیران و کارکنان، تفویض اختیار به کارکنان و ایجاد فرهنگ کار تیمی به منظور افزایش خلاقیت و نوآوری، تغییر در چشم اندازها و راهبردهای سازمان متناسب با تغییرات محیطی و برگزاری دوره های آموزشی بیش ازپیش توجه داشته باشند.

هدف از این پژوهش تحلیل ابعاد و چارچوب های معماری پایگاه های استنادی نسل جدید از منظر تحلیل، پردازش و مدیریت اطلاعات پژوهش ها با بررسی ابزار تحلیلی سایول بوده است. روش پژوهش مرور متون، مشاهده و ارزیابی سیستم است. با مرور متون مؤلفه های تحلیل اطلاعات پژوهش ها استخراج شد. بر این اساس چارچوب تحلیل اطلاعات پژوهش ها شامل مؤلفه های اصلی: توصیف، طبقه بندی، تجزیه و تحلیل، ارزیابی، اکتشاف اطلاعات، مدیریت اطلاعات و تعامل است که هر کدام دارای مؤلفه های فرعی نیز هستند. برای بررسی ابزار سایول چک لیست محقق ساخته بر مبنای داده های به دست آمده از چارچوب تحلیل اطلاعات طراحی شد. سپس نوع تحلیل در ابزار سایول بر اساس آن بررسی گردید. سایول چهار بخش مختلف نمای کلی، محک زنی، همکاری و روندها را جهت تحلیل اطلاعات به کارگرفته است. با توجه به موجودیت های تعریف شده در پایگاه سایول، موجودیت های قابل تحلیل در یک سامانه نرم افزاری برای تحلیل و ارزیابی اطلاعات پژوهشی عبارتند از: مؤسسات، کشورها، نویسندگان، گروه های پژوهشی، مجموعه انتشارات، حوزه های موضوعی، منابع اسکوپوس و شایستگی پژوهشی. با توجه به روابط فیلدهای تعریف شده در رکوردهای پایگاه سایول، فیلدهای اصلی قابل تحلیل عبارتند از: دسته های منابع، موضوعات، نویسندگان، مکان، استنادات، همکاری و خروجی. چارچوب تحلیل اطلاعات پژوهش ها ارائه شده در این پژوهش می تواند به عنوان معیاری در طراحی سیستم های مدیریت و تحلیل اطلاعات پژوهشی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف: هدف از این پژوهش بررسی رابطه سرقت علمی-ادبی با سلامت معنوی در میان دانشجویان کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های آزاد اسلامی شهر تهران بود. روش پژوهش: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش 486 نفر بودند.  نمونه گیری به روش  نمونه گیری تصادفی ساده انجام شد. حجم نمونه برآوردشده براساس فرمول کوکران برابر 215 نفر محاسبه شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه سرقت علمی-ادبی گوا (2011) و پرسشنامه سلامت معنوی پولوتزین و الیسون (1982) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های توصیفی و استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون) با کمک نرم افزار SPSS نسخه 20 استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بین سلامت معنوی و سرقت علمی- ادبی دانشجویان کارشناسی ارشد رابطه معناداری وجود داشت. بین رشته تحصیلی دوره کارشناسی با سلامت معنوی و سرقت علمی- ادبی رابطه معنا داری وجود نداشت. همچنین بین بعد وجودی سلامت معنوی و میزان سرقت علمی-ادبی و بعد مذهبی سلامت معنوی و میزان سرقت علمی-ادبی رابطه معناداری وجود داشت. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که هرچه سلامت معنوی در میان دانشجویان بیشتر شود، سرقت علمی-ادبی در میان آن ها کاهش می یابد. بنابراین به مسئولان در دانشگاه ها توصیه می گردد با توجه بیشتر به ابعاد سلامت معنوی در بین دانشجویان برای سالم نگه داشتن محیط علمی و ادبی در جامعه تأکید کنند.    

تجاری سازی، فرایند تبدیل فناوری به محصولات موفق اقتصادی است که دانش تولیدشده را به محصولات قابل عرضه در بازار تبدیل می کند. این فعالیت، جزء اولویت های دانشگاه ها و پژوهشگا ه های جهان است. امروزه بقای دانشگاه ها و مراکز پژوهشی به ارائه دانش تولیدشده در قالب محصولات دانشی به جامعه و بازار بستگی دارد. هدف این پژوهش تعیین عوامل و الزامات مؤثر بر رشد و موفقیت تجاری سازی دانش از دیدگاه دانشجویان «دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی شهر تهران» است. روش پژوهش از نوع پیمایشی است؛ چراکه یکی از بهترین روش ها برای بررسی مشکلات در شرایط واقعی است که امکان آزمودن متغیرهای مختلف را فراهم می آورد. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی «دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران» است. نمونه گیری به روش تصادفی طبقه ای و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه نیمه محقق ساخته است که روایی آن با نظر اساتید خبره و پایایی آن نیز با آلفای «کرونباخ» 956/0 تأیید گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار «اس پی اس اس» و آزمون آماری «فریدمن» انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد که از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاهِ مورد مطالعه، عوامل اقتصادی بیشترین (41/4)، و مکانیزم های آموزشی و پژوهشی کمترین (64/3) تأثیر را در رشد و موفقیت تجاری سازی دانش دارند. مدیران و سیاست گذاران دانشگاه باید برای تسهیل در ایجاد شرکت ها و تجاری سازی دانش، خط مشی گذاری تجار ی سازی دانش، و سیاست گذاری توزیع درآمد ناشی از تجاری سازی دانش فعالیت نمایند و در این راستا، شبکه های گسترده ایجاد ارتباط بین طرف های ذینفع و دارای نقش در فراگرد تجاری سازی دانش را توسعه دهند.

دروازه های اطلاعات موضوعی، دسترسی کنترل شده به پایگاه های اطلاعات موضوعی و با کیفیت لازم را در میان منابع بی کران وب برای پژوهشگران فراهم می سازند و آنان را از سردرگمی و سرگشتگی در میان این منابع نجات می دهند. هدف اصلی این پژوهش ایجاد دروازه اطلاعات منابع علمی، پژوهشی و فناورانه ایران به عنوان منبعی ارزشمند برای استفاده دانشگاهیان و پژوهشگران در داخل و خارج از ایران است. روش این پژوهش، پیمایش توصیفی و طراحی سیستم است. برای طراحی و ساخت این دروازه، نخست پیشینه دروازه های اطلاعات و سپس، دروازه های همانند در جهان بررسی شد. برای گزینش انواع منابع نیز یک سیاهه وارسی طراحی گردید. سپس، معیارهای ارزیابی پایگاه های اطلاعاتی مشخص و بر پایه معیارها کار جست وجو و گردآوری اطلاعات پایگاه های گوناگون انجام شد. بر پایه یافته ها، مهم ترین قالب های اطلاعاتی گردآوری شده ده قالب اصلیِ نشریه، پایان نامه/رساله، گزارش طرح پژوهشی، همایش علمی، کتابخانه، پروانه ثبت اختراع، سخنرانی، دوره کوتاه مدت آموزشی، انجمن علمی، و کتاب دانشگاهی را در بر داشتند. دسته بندی موضوعی منابع نیز بر پایه شش موضوع اصلی علوم پایه، علوم پزشکی، فنی و مهندسی، کشاورزی و دامپزشکی، علوم انسانی، هنر و معماری، و موضوع های فرعی آن ها بود. سپس، زیرساخت نرم افزاری سامانه تولید و اطلاعات گردآوری شده در آن بارگذاری گردید. این سامانه که نخستین دروازه اطلاعاتی در ایران به شمار می رود، در نشانی dar.irandoc.ac.ir راه اندازی شد و در اختیار همگان قرار گرفت. از مهم ترین دستاوردهای کاربرد این سامانه می توان به فراهم ساختن فضایی مناسب برای دسترسی سریع دانشگاهیان و پژوهشگران به تازه ترین منابع اطلاعات علمی، پژوهشی، و فناورانه؛ ارائه اطلاعات آماری از منابع اطلاعات علمی، پژوهشی، و فناوری کشور در وب؛ کنترل کیفیت محتوا برای استفاده کاربران؛ و تشویق به اشتراک گذاری منابع تازه و باکیفیت موجود در شبکه برای استفاده پژوهشگران و دانشگاهیان اشاره کرد.

هدف : طراحی و ساخت سامانه ای با بهره گیری از مدل لایب کوآل، برای ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه های دانشگاه های مختلف ایران. روش شناسی : ابتدا ابزار سنجش کیفیت خدمات کتابخانه ای پرسشنامه لایب کوآل شناسایی و اعتباریابی شد سپس سامانه ای با استفاده از این مدل استاندارد راه اندازی شد. روش این پژوهش، پیمایش توصیفی، و طراحی سیستم بود. ابتدا پیشینه های مرتبط و سامانه های همانند آن در جهان مرور شد. سپس، با استفاده از روش های استاندارد ترجمه وارون و رویکرد کمیته، پرسشنامه لایب کوال ترجمه و بومی سازی شد. اعتبارسنجی پرسشنامه ترجمه شده با ضریب آلفای کرنباخ محاسبه شد. در نهایت، برپایه یافته های گردآوری شده از سامانه های مشابه و بومی سازی برای کتابخانه های ایران، زیرساخت نرم افزاری سامانه تولید و اطلاعات گردآوری شده در آن بارگذاری شد. یافته ها: سامانه ای برایارزیابی و سنجش کیفیت خدمات کتابخانه های ایران طراحی و راه اندازی شد که در محیط وب برای دریافت دیدگاه کاربران درباره کیفیت خدمات کتابخانه ها، در دوره های زمانی گوناگون ، به صورت برخط عمل می کند. سپس این دیدگاه ها را تحلیل می کند و نتیجه را در چهارچوب های گوناگون در اختیار سیاست گذاران، مدیران کتابخانه ها و جامعه علمی کشور می گذارد. این سامانه، اولین سامانه ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه ای است که در ایران با آدرس raf.irandoc.ac.ir راه اندازی شده است. نتیجه گیری : دستاوردهای ارزیابی به کمک این سامانه می تواند دیدگاه های کاربران را در یک چهارچوب علمی به گوش مسئولان کتابخانه ها برساند و به آنها برای بهبود کیفیت خدمات کمک کند و رضایت بیش از پیش کاربران را در پی داشته باشد.

امروزه کاربردهای سیستم اطلاعات مکانی به محیط کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی وارد شده و برخی کتابخانه های پیشرفته دنیا جهت بهبود استفاده از فضا و منابع موجود از مزایای «جی آی اس» بهره می گیرند. هدف پژوهش حاضر طراحی پایگاه مسیریابی در کتابخانه «مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی» به منظور تسهیل دستیابی کاربران به امکانات و خدمات کتابخانه است. روش پژوهش پیمایش توصیفی است و ماهیت پژوهش در زمره تحقیقات کاربردی قرار دارد. در این پژوهش، داده های مورد نیاز از بخش های مختلف کتابخانه و با مطابقت اطلاعات واقعی با نقشه های موجود (مشاهده) گردآوری شد. به منظور پیاده سازی، ورود داده ها و تشکیل پایگاه اطلاعات مکانی مسیریابی از نرم افزار «آرک جی آی اس» استفاده شد. از آنجا که در پژوهش حاضر با شبکه عبور و مرور سروکار داریم و چون مقادیر زمان برای راه ها غیرمنفی است، از الگوریتم «دایجکسترا» برای مسیریابی مبتنی بر زمان استفاده شد. بعد از ایجاد پایگاه اطلاعات مکانی مسیر، تعیین کوتاه ترین مسیر در کمترین زمان امکان پذیر شد. از این سیستم برای درک بهتر چگونگی رسیدن کاربران به ورودی کتابخانه و دسترسی به امکانات کتابخانه ای در جهت افزایش سودمندی و کارایی کتابخانه استفاده گردید. این مسئله ایده جدیدی است که به کارگیری آن در کتابخانه های دنیا به تازگی آغاز شده است.

هدف: ارائه مدل مدیریت مکانی تجهیزات و اموال با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (جی آی اس) برای مدیریت مکانی تجهیزات و اموال کتابخانه ها و مراکز اسناد در سطح طبقات ساختمان. روش/رویکرد پژوهش: برای گردآوری داده ها از روش پیمایشی- توصیفی و برای پیاده سازی و ورود داده ها به نرم افزار آرک جی آی اس و نیز تحلیل داده ها و نمایش نتایج بر روی نقشه های طبقات کتابخانه، از روش طراحی سامانه استفاده شد. یافته ها: مکان اموال و تجهیزات با جستجو در پایگاه اطلاعات مکانی ایجادشده، بر روی نقشه طبقات کتابخانه و مرکز اسناد در سطح طبقه و بخش قابل مشاهده است. مدل پیشنهادی مدیریت مکانی اموال و تجهیزات کتابخانه و مرکز اسناد با استفاده از جی آی اس، براساس واقعیت اجرایی مراحل مختلف پژوهش، ترسیم شد. نتیجه گیری: استفاده از جی آی اس، به ویژه در مراکز اسناد که تعدد و تنوع بیشتری در بخش ها و تجهیزات دارند، کاربرد بیشتری دارد. این مدل علاوه بر سهولت مدیریت اموال، به طراحی فضاهای ساختمان کمک می کند. می توان با ادغام جی آی اس و فناوری های دیگری که دارای قابلیت ردیابی اقلام هستند مانند فرکانس رادیویی شناسایی، به نتایج سودمندی دست یافت.

هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر شناسایی روند پژوهش در حوزه ترجمان دانش در پایگاه های اطلاعاتی (ساینس دایرکت، تیلور و فرانسیس، اریک و امرالد) در دو حوزه پزشکی و غیرپزشکی است. روش پژوهش: روش پژوهش تحلیل محتوا است و در آن به بررسی ترجمان دانش و مطالب مرتبط، در مقالات موجود در 4 پایگاه اطلاعاتی منتخب شامل ساینس دایرکت، اریک، تیلور و فرانسیس و امرالد از 1985 تا 2013 پرداخته است. یافته ها: پایگاه اطلاعاتی ساینس دایرکت با 115 مقاله از کل (152)، دارای بیشترین مطالب مرتبط با ترجمان دانش و نیز بیشترین مقاله (92 مقاله) در حوزه پزشکی پیشرو است. باگذشت نزدیک به سه دهه، از آغاز انتشار، مقاله های این حوزه روند صعودی داشته اند. در حوزه پزشکی موضوعات مرتبط با ترجمان دانش شامل بیماری ها، سلامت، آموزش استانداردها و پزشکی مبتنی بر شواهد و در حوزه غیرپزشکی، شامل نظام های رایانه ای، آموزش، هستی شناسی و مدیریت دانش است. نتیجه گیری: توجه به حوزه ترجمان دانش رو به رشد است و باوجود قدمت بیشتری که در حوزه پزشکی دارد، محققان و پژوهشگران سایر علوم نیز به آن علاقه مند شده اند. بنابراین، بحث ترجمان دانش در همه علوم قابل پیگیری است و می توان از قابلیت های آن، برای کاربردی کردن مدیریت دانش در علوم مختلف بهره برد.

هدف: این تحقیق با هدف شناخت رفتار مسیریابی کاربران از ورودی ساختمان کتابخانه با استفاده از مشاهده هدفمند و هم چنین شناخت پر ترددترین مسیرها برای تعیین مکان های بازاریابی خدمات در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات مکانی انجام شده است. روش پژوهش: این تحقیق با روش تجربی و با استفاده از یک سیاهه وارسی از طریق مشاهده مستقیم مسیرهای تردد مراجعین از درب ورودی طبقه هم کف و ورودی پله های طبقه اوّل، درکتابخانه مرکزی دانشگاه تهران انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کاربران و مراجعه کنندگان کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران بودند. به جای نمونه گیری از خود کاربران، مدت زمانی گردآوری داده ها نمونه گیری شده است. بعد از تحلیل مسیرها و تعیین میزان تردد در هر مسیر مشخص با استفاده از نرم افزار آماری اس پی اس اس، اطلاعات وارد نرم افزار آرک جی آی اس شد و پایگاه اطلاعات مکانی مسیرهای کاربران کتابخانه ایجاد شد و با استفاده از زبان ساخت یافته جست وجوی پایگاه داده جست وجوی پرترددترین مسیرها انجام و نقشه هایی از پلان کتابخانه که مسیرها بر روی آن مشخص شده بودند از نرم افزار استخراج گردید. یافته ها: در این تحقیق بیش از 360 مسیر ورودی مشاهده شد، اما تنها 5 مسیر مشخص توسط بیش از 50 درصد مراجعین همیشگی برای ورود به کتابخانه انتخاب شده بود. مسیر" درب ورودی کتابخانه، سپس رفتن به طبقه اوّل از سمت پله های چپ"، با 7/25 درصد، به عنوان اولین مسیر پرتردد و مسیر "درب ورودی، مسئول کیف داری، کیفداری سمت راست و رفتن به طبقه اول از پله های سمت راست"، با 2/25 درصد، به عنوان دومین مسیر پرتردد در طبقه هم کف کتابخانه شناخته شده است که بیش از 50 درصد ترددها را به خود اختصاص داده است. هم چنین مسیر "ورودی طبقه اوّل به سالن ابوریحان"، با 4/34 درصد به عنوان اوّلین مسیر پرتردد، مسیر "ورودی طبقه اوّل، راهرو زیراکس، سالن علوم و فنون"، با 3/9 درصد به عنوان دوّمین مسیر پرتردد و مسیر "ورودی طبقه اول، راهرو زیراکس، تالار انفورماتیک"، با 1/9 درصد به عنوان سوّمین مسیر پرتردد در طبقه اوّل ساختمان کتابخانه محسوب می شود که بیش از 52 درصد ترددها را در طبقه اوّل به خود اختصاص داده است. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها، پرسنل کتابخانه می توانند برای نقشه نگاری مسیرهای پرطرفدار از سیستم اطلاعات مکانی استفاده کنند و با استفاده از نتایج آن در جهت تبلیغات و بازاریابی بهتر خدمات و برنامه های کتابخانه عمل نمایند و سطح سهولت دستیابی به ناحیه ورودی کتابخانه جهت استفاده از منابع و خدماتی که ارائه می شود، را افزایش دهند.

مقدمه: با توجه به مشکلات کاربران کتابخانه ها در جستجو و یافتن مکان منابع موجود در کتابخانه و عدم آشنائی آن ها با نظام های رده بندی، این تحقیق با هدف کلی ارایه مدل پیشنهادی بازنمایی مکانی مجموعه منابع کتابخانه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(جی آی اس) و هدف فرعی به کارگیری جی آی اس در بازنمایی مکانی مجموعه منابع کتابخانه در سطح قفسه، انجام شده است. روش کار: روش پژوهش حاضر تلفیقی از روش پیمایشی- توصیفی و روش طراحی سیستم است. در این پژوهش به منظور گردآوری داده های مورد نیاز از روش پیمایشی-توصیفی و برای پیاده سازی و ورود اطلاعات و داده ها به نرم افزار آرک جی آی اس و همچنین تحلیل داده ها و نمایش نتایج بر روی نقشه های طبقات کتابخانه از روش طراحی سیستم استفاده شد و طراحی پایگاه اطلاعات مکانی با استفاده از منابع و نقشه ساختمان کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به عنوان نمونه موردی انجام شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد در هنگام جستجوی منابع در پایگاه اطلاعات مکانی ایجاد شده، مکان منبع جستجو شده بر روی نقشه طبقات کتابخانه در سطح طبقه، بخش و قفسه قابل مشاهده است. در نهایت با استفاده از یافته های تحقیق مدل پیشنهادی بازنمایی مکانی مجموعه منابع کتابخانه با استفاده از جی آی اس، بر اساس واقعیت اجرایی مراحل مختلف پژوهش ترسیم گردید. نتیجه گیری: استفاده از این مدل به کاربران در تعیین مکان دقیق منابع کتابخانه کمک می کند و در نتیجه موجب صرفه جویی در وقت آن ها می شود. همچنین کاربران می توانند دسترس پذیری منابع (در شکل های مختلف آن ها، و در مکان های مختلف کتابخانه) را تنها با نشستن در پای رایانه دریابند.

 هدف: امروزه رشد مجموعه کتابخانه ها با مشکلات مالی و کمبود فضای کافی روبه روست، پس این تحقیق با هدف به کارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی(جی آی اس) در مدیریت مجموعه منابع کتابخانه (وجین نظام مند، مجموعه سازی و بازنمایی میزان امانت منابع) و ارائه مدل پیشنهادی مدیریت مجموعه منابع کتابخانه با استفاده از آن انجام گرفته است. روش: پژوهش حاضر تلفیقی از روش پیمایشی - توصیفی و روش طراحی سیستم است. در این پژوهش به منظور گردآوری داده های مورد نیاز از روش پیمایشی - توصیفی و برای پیاده سازی و ورود اطلاعات و داده ها به نرم افزار آرک جی آی اس و همچنین تحلیل داده ها و نمایش نتایج بر روی نقشه های طبقات کتابخانه، از روش طراحی سیستم استفاده شد و طراحی پایگاه اطلاعات مکانی با استفاده از اطلاعات منابع و میزان امانت آنها و نقشه ساختمان کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به عنوان نمونه موردی انجام گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد در هنگام جست وجو در پایگاه اطلاعات مکانی ایجادشده، میزان امانت منابع هر قفسه خاص بر روی نقشه ساختمان و تالار مورد نظر، امکان مشاهده دارد. در نهایت با استفاده از یافته های تحقیق، مدل پیشنهادی مدیریت مجموعه منابع کتابخانه با استفاده از جی آی اس و بر اساس واقعیت اجرایی، مراحل مختلف پژوهش ترسیم شد.