کلثوم غضنفری

کلثوم غضنفری

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۵ مورد از کل ۱۵ مورد.
۱.

سالاری در دین زردشتی و مشابهت های آن با انواع سرپرستی در فقه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سالاری سرپرستی دین زردشتی اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 835 تعداد دانلود : 988
در هر دو دیانت زردشتی و اسلام، خانواده گروهی اجتماعی به حساب می آمد و همین امر اقتضا می کرد مقامی آن را هدایت کند. این مسئولیت به پدر/شوهر محول شده بود و وی به عنوان سالار یا سرپرست خانواده محسوب می شد. بررسی مسئله فوق در دو دین زردشتی و اسلام نشان می دهد که وجوه مشترک چشمگیری بین دو دیانت یادشده در این زمینه وجود دارد. بر این اساس، مسئله اصلی پژوهش حاضر بررسی تطبیقی سالاری یا سرپرستی در دین زردشتی و اسلام است. نتایج حاصله از پژوهش نه تنها به تبیین و تحلیل موضوع سالاری یا سرپرستی در هرکدام از این دو دین خواهد انجامید، بلکه وجوه اشتراک و افتراق دو دین را نیز در این زمینه روشن خواهد کرد. 
۲.

نقش اشکانیان در نبرد تالاس (36 ق.م)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اشکانیان امپراتوری هان آسیای مرکزی خیونگ نوها نبرد تالاس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 994 تعداد دانلود : 924
در سال 36 ق.م. یگانی از ارتش امپراتوری هان در آسیای مرکزی و کرانه رود تالاس کنونی به خیونگ نوها که یکی از قدرت های محلی آنجا بودند حمله و آنان را مغلوب کرد. مدتی پیش از آن، چینیان از شرق آسیا و اشکانیان از غرب آسیای مرکزی سعی در بسط نفوذ خود در این منطقه داشتند و اقوام کوچ رو منطقه می توانستند نقش دشمن یا متحد را برای دو قدرت ایفا کنند. در میان نیروهای خیونگ نو دسته ای از سربازان رومی حضور داشتند که مدتی قبل توسط اشکانیان در جبهه غربی اسیر شده بودند. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که اشکانیان چه نقشی در درگیری مذکور داشتند؟ یافته ها نشان می دهد که اشکانیان در دوره مورد بحث در تلاش برای بسط نفوذ خود از راه عملیات مستقیم یا غیرمستقیم نظامی و همچنین مداخله سیاسی در آسیای مرکزی بودند و از طرفی تقابل منافع آنان با امپراتوری هان در آسیای مرکزی و دشمنی با اقوام کوچ رو منطقه آنان را وادار به مداخله در مناسبات سیاسی این ناحیه می کرد و لذا عامدانه دسته ای از نیروهای خود را برای جلوگیری از پیشرفت چینیان به منطقه گسیل کردند که در نهایت با عدم موفقیت به اتمام رسید.
۳.

مصرف گوشت و انواعِ آن در دوره هخامنشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دربار هخامنشی گوشت چارپایان گوسفند بز اردک غاز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 315 تعداد دانلود : 657
خوراک و انواع آن در شاهنشاهی هخامنشی از جمله موضوعات مربوط به تاریخ اجتماعی این دوران است. گوشت و انواع آن از خوراک های مصرفی در دنیای باستان بوده است و اسناد و مدارک باقیمانده از عصر هخامنشی از مصرف آن در دربار و میان مردم حکایت دارد. موضوع پژوهش حاضر بررسی انواع گوشت مصرفی در دوره هخامنشی بر اساس مستندات باقیمانده است، که خود می تواند در روشن ساختن مسائل مربوط به حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این دوران مفید باشد. روش انجام پژوهش توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها کتابخانه ای است و طی آن منابع متعددی همچون کتیبه ها، اسناد و منابع کلاسیک یونانی مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی ها نشان می دهد که گوشت و انواع آن از اجزای مهم سبد غذایی دربار و درباریان به شمار می آمد و شکار و پرورش حیوانات دو راه تامین گوشت مصرفی بود. انواع متنوعی از حیوانات منبع تامین گوشت خوراکی بود که از مهمترین آن ها می توان به ترتیب به گوسفند، بز، گاو، اردک و غاز اشاره کرد.
۴.

مدیریت سیاسی فضا در عصر هخامنشی و تأثیر آن بر همگرایی و واگرایی اقوام ساکن قلمرو آنان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقوام مدیریت سیاسی فضا واگرایی هخامنشیان همگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 885 تعداد دانلود : 80
مدیریت سیاسی فضا، با کارکرد و رویکرد سازمان دهی بهینه کشور،به صورت بالقوه و بالفعل شالودهبرنامه ریزی ها در همه سطوح مدیریت سرزمین است. این نوع مدیریت مبتنی بر واقعیت های فضای جغرافیای سیاسی کشور موجب کاهش نابرابری های توزیع فضایی منابع محدود و افزایش پایدار و توسعه در کشور می شود. ایران،به رغم فرازوفرودهای طولانی تاریخی در سازمان دهی سیاسیِ فضا و تقسیمات کشوری،در برخی موارد دچار چالش هایی مانند رقابت های ناسالم در جذب منابع و منافع، خلأ های مربوط به ساختار دولتی مناسب، کارایی به نسبت ضعیف آمایش سرزمین و رقابت های قومی است. این امر، لزوم تحلیل جغرافیایی-تاریخی تقسیمات کشوری ایران در دوره های تاریخی و تأثیر آن در واگرایی و همگرایی اقوام را برای عصر کنونی محسوس می نماید. هدف از انجامپژوهش حاضر بررسی شیوه مدیریت سیاسی قلمرو هخامنشی، راهکارهای اعمال شده توسط آن ها،و میزان موفقیت این راهکارها در حفظ یکپارچگی دولت و قلمرو آنان است که، جدا از افزایش دانش تاریخی ما، با توجه به ترکیب جمعیتی و قومی ایران در عصر حاضر، از بُعد نظری و تجربی درخورتوجه است. داده های مورد نیاز پژوهش حاضر به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده و پس از دسته بندی بررسی و تحلیل شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که هخامنشیان،به منظور کنترل بهتر قلمرو خود، کشور را به واحدهای سیاسی کوچک ترتقسیم کرده بودند و شاخص اصلی در این تقسیم بندی، گزینش مدلی کارآمد برای اداره کشوری با ویژگی های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی سرزمین ها و اقوام مختلف ساکن در قلمرو آنان بوده است که همگرایی حداکثری و واگرایی حداقلی از حکومت مرکزی را به دنبال داشته باشد.
۵.

حضور هخامنشیان در ایونیه: از پایان جنگ پلوپونزی تا صلح آنتالکیداس (387-404 پ.م)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنگ های ایران و یونان اردشیر دوم تیسافرنس آگسیلائوس جنگ پلوپونزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 220 تعداد دانلود : 898
برخلاف نبردهای پارسیان و یونانیان در دوره داریوش و خشایارشا، گزارش نبردها در دوره های سپسین (اردشیر یکم، داریوش دوم، اردشیر دوم) با روایاتی آشفته، فرعی و پراکنده در منابع یونانی به یادگار مانده اند. پس از برقراری صلح موسوم به «کالیاس» در سال 449 پ.م. میان پارس و آتن، تاریخ نگاری آتنی توجه خود را از هخامنشیان برگرداند و معطوف به رقیب یونانی اش اسپارت کرد. به این ترتیب، تا شصت سال بعد، یعنی تا زمان صلح موسوم به «آنتالکیداس» (صلح شاه) با یک بی توجهی عمدی نسبت به حضور پیگیرانه هخامنشیان در جبهه های غربی و دخالت های آن دولت در امور جهان یونانی مواجه ایم. منابعِ متأخر تاریخی نیز رخدادهای این دوره را از دریچه چشم تبلیغاتی سده چهارم پیش از میلاد آتن که مقتضیات و محدودیت های خاص خود را داشت، نگریسته اند و پژوهش های جدید نیز اگرچه تلاش درخوری در نور افشاندن به نکات تاریک و مبهم این دوره داشته اند، تقریباً همه از زاویه ای یونان شناسانه و اکثراً یونان محورانه به کشاکش پارس و قدرت های یونانی نگاه کرده اند. پرسش اصلی این پژوهش درباره تداوم نفوذ دولت هخامنشیان در ایونیه و غرب آسیای صغیر در دوره پس از جنگ پلوپونزی تا صلح 387 پ.م است. بر پایه این پژوهش، به نظر می رسد برخلاف آنچه که بسیار گفته شده است، این پیروزی ها صرفاً با طلا و رشوه و تنها با تحمیل صلح شاه به دست نیامده بود و هخامنشیان با ترکیبی از جنگ و دیپلماسی در طول دهه ها به این موفقیت نائل شدند.
۶.

بازشناسی بن مایه های دینی– اسطوره ای کهن در مناطق لُرنشین غرب ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران باستان باورهای عامیانه اساطیر زردشتی لر های کهگیلویه و بویراحمد لرهای ممسنی فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 607 تعداد دانلود : 497
اسطوره ها و افسانه ها از جلوه های مهم فرهنگ جوامع کهن و باورهای زیست شده مردمان روزگار باستان محسوب می شوند. این اسطوره ها که اغلب در قالب اوهام، خرافات، باور های قومی و دینی و آیین ها در عرصه اجتماعی ظهور و بروز می یافت، تمام جنبه های زندگی انسان باستانی را در بر گرفته و به عبارتی جهان شناخت آنان به شمار می رفت. فلات ایران و به ویژه لبه غربی آن، جایگاه اقوام و مردمانی با باورها، آیین ها و اسطوره های بسیاری است که از روزگار باستان تا به امروز در پناه کوه های زاگرس زیست کرده اند و امروزه کانون مهمی برای مطالعات اسطوره شناختی و ادبیات عامیانه (فولکلور) به شمار می آید. از جمله این اقوام، لُرهای زاگرس نشین هستند که در مقاله پیش رو شماری از بن مایه های اسطوره ای و عامیانه مرسوم در میان آنان را که ریشه در باورها و اسطوره های روزگار باستان دارد، بررسی و تحلیل می شود.
۷.

نقش سیاسی زنان درباری و دودمان سلطنتی در تاریخ ایلام میانه (1500-1100 پ م.)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایلام میانه نقش سیاسی زنان درباری ازدواج های سیاسی نپیر - اسو نهونته - اوتو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 259 تعداد دانلود : 493
پژوهش در رابطه با نقش زنان در عرصه های گوناگون تاریخ ایلام از جمله مسائلی است که همواره مورد توجه پژوهشگران بوده، با این حال، در تحقیقات انجام شده بیشتر به نقش مذهبی آنان توجه شده و نقش سیاسی کمتر مد نظر قرار گرفته است. مساله یادشده از این نظر بیشتر جلب توجه می کند که به رغم کمبود آثار برجای مانده از تاریخ ایلام، نقش سیاسی زنان به خوبی قابل ردیابی است. نوشتار حاضر درصدد پرداختن به چگونگی و میزان حضور و نقش سیاسی زنان در تاریخ ایلام میانه از سده 15 تا 11 پ.م. به صورت تفکیک شده در قالب دودمان های حکومتگر در این دوره است. در این پژوهش تلاش شده تا علاوه بر استفاده از منابع بومی و داده های باستانشناسی از داده های غیر بومیِ هم دوره نیز استفاده شود تا بتوان به تصویری روشن تر از مبحث مورد نظر دست یافت. نتایج این پژوهش نشان می دهد که زنان علاوه بر اینکه از اعضای مهم خاندان سلطنتی به شمار می رفته اند، شاهان نیز به واسطه آنان بر سریر قدرت می نشستند. در این دوره قدرت زنان چنان افزایش یافته است که حتی در کتیبه ها، شاهان اعطای پادشاهی به خویش را به واسطه آنها دانسته اند. زنان دوره ایلام میانه با استفاده از قدرت و نفوذ خویش برای دست یافتن به مقبولیت اقدامات مهمی از جمله ساخت معابد انجام داده اند که در نوع خود کم نظیر است. نپیر-اسو و نهونته-اوتو دو تن از بانوانی هستند که نقش سیاسی مهمی در تاریخ ایلام میانه داشته اند.
۸.

تحلیل و تفسیر مناسک زردشتی در منظومه ویس و رامین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ویس و رامین گرگانی مناسک دین زردشتی باستانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 648 تعداد دانلود : 507
منظومه ویس و رامین که در حدود سال 446 هجری توسط فخرالدین اسعد گرگانی، در عهد طغرل اول سلجوقی(455-429 هجری)، به نظم درآمده، براساس یک متن پهلوی منظوم شده است. اشاره به رامین و ویس در یکی از فارسیات ابونواس (198-146 هجری) شاعر ایرانی الاصل عربی گوی، در قرن دوم هجری، حاکی از اشتهار داستان پیش از عهد گرگانی می باشد.      صورت کنونی داستان، همانند عموم داستان های بازمانده از عهد باستان، شامل اشاراتی به مناسک و باورهای کهن باستانی می باشد، اما تاکنون آنگونه که باید موردتوجه محققان قرار نگرفته است. برخی از محققان تاکنون تحت تاثیر اشارات پررنگ زردشتی در منظومه، به بررسی کلی این موارد پرداخته اند و باورهای زروانی، البته بدون سخن از اصالت زروانی آن ها، در این منظومه نیز نخستین بار حدود نیم قرن پیش مورد اشاره رینگرن قرار گرفته است. در این جستار با روش توصیفی تحلیلی در پی بازنمودن موارد مرتبط با مناسک زردشتی در این منظومه هستیم، و با توجه به منابع زردشتی، تواریخ عهد اسلامی و نیز تحقیقات جدید به برشمردن موارد مذکور و بررسی آنها می پردازیم.  نتایج حاصله از این پژوهش نشان می دهد که در این منظومه مناسک زردشتی به استثنای بعضی جزئیات، مطابق و همسو با روایات کهن باقیمانده بیان شده اند.
۹.

آداب و عادات خوراک در عصر ساسانی

کلید واژه ها: خوراک ساسانیان دین زردشتی دربار مردم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 364 تعداد دانلود : 728
مبحث خوراک به عنوان یکی از جنبه های مهم زندگی بشری، نقش پررنگی در هویت بخشی فردی و اجتماعی دارد؛ به طوری که با مؤلفه های بسیاری مانند جنسیت، طبقه، دین، قومیت، بازار و اقتصاد و فرهنگ ارتباط مستقیمی دارد. در دوره ساسانی به عنوان یکی از اعصار مهم تاریخ ایران باستان خوراک آداب و رسوم خاص و مرتبط با خود را داشته که چگونگی آن موضوع پژوهش حاضر است. بررسی و تفحص در این مورد افزون بر کمک به درک فرهنگ این دوره، منجر به شناخت بیشتر تاریخ اجتماعی این عصر خواهد شد. شیوه گردآوری داده ها برای پژوهش حاضر کتابخانه ای است به این شکل که ابتدا مواد و داده های لازم از منابع و مآخذ تاریخی و باستان شناسی گردآوری می شود و بعد از دسته بندی به بررسی، توصیف و تحلیل آنها خواهیم پرداخت. بررسی ها نشان می دهد که خوراک و آداب غذایی در ایران دوره ساسانی عمدتا تحت تأثیر دین زردشتی بوده است. علاوه بر دین زردشتی، موقعیت ها و اتفاقات مختلف نیز در تعیین چگونگی و فرهنگ خوراک این عصر مؤثر بود. وقوع حوادثی مانند قحطی و یا جنگ باعث تغییر در مسیر زندگی طبیعی روزمره و به تبع آن خوراک می شد.
۱۲.

دوران اوج جادهٔ ابریشم مابین چین و امپراطوری روم (حدود ۹۰-۱۳۰ میلادی)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان خاورمیانه باستان
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان چین
تعداد بازدید : 426 تعداد دانلود : 214
به طور دقیق نمی دانیم چه زمانی چینی ها شروع به صادرات ابریشم خود در امتداد مسیرهای تجاری آسیای مرکزی به سمت غرب کرده اند. به نظر می رسد حزقیال با ابریشم آشنا بوده است و شاید اشعیا درباره چینی ها شنیده باشد. در سال 115 قبل از میلاد به دلایل محکمتری در این زمینه دست می یابیم، چرا که مهرداد دوم اشکانی با وو تی ، امپراطور بزرگ چین از سلسله هان، حداقل تا حدی برای تسهیل ارتباط بازرگانی بین این دو قدرت که برای نخستین بار از لحاظ تجاری به هم دسترسی پیدا کرده بودند، متحد می شود. نیم قرن بعد ژولیوس سزار پرده هایی ابریشمین داشت. ولی تجارت در این دوره صرفاً در مقیاس اندکی صورت می گرفت. مسیرهای کاروان رو از ناحیه اوردوس در چین شمالی تا مرز شرقی ایران از قلمرو قبایل ترک متعددی می گذشت که برای مدت ها عملاً بدون رقیب بر آسیای مرکزی چیره بوده اند.
۱۳.

مطالعه تطبیقی شرایط ازدواج در دین زردشتی و اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ازدواج اسلام حقوق زردشتی خانواده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 702 تعداد دانلود : 330
ازدواج پایه اصلی نهاد خانواده است و برای آن در هر دو دین زردشتی و اسلام شرایطی تعریف شده که تحقق ازدواج منوط به احراز آن هاست. مطالعه تطبیقی شرایط ازدواج از منظر دو دین زردشتی و اسلام نشان می دهد که وجوه اشتراک و افتراق گوناگونی درباره این موضوع بین دو دین وجود دارد و تحلیل و ارزیابی آن ها می تواند به روشن شدن بیشتر ابعاد میراث و سنن مشترک این ادیان بینجامد. روند پژوهش بدین گونه است که ابتدا شرایط ازدواج از منظر دین زردشتی بررسی و تحلیل شده، سپس به همان موضوع از دیدگاه اسلام پرداخته شده است. بررسی های انجام یافته نشان می دهد که اگرچه در برخی موارد اختلافاتی همچون اهداف متفاوت برای ازدواج و انواع آن وجود دارد، اشتراکات بین آن ها، که شامل شرایط ازدواج (سن ازدواج، رضایت سالار، رضایت دختر و پسر و هم کفوی) و عقد (ایجاب و قبول، شرایط عاقد، حضور شاهد و مهریه) است، به مراتب چشمگیرتر از اختلافات دو دیانت است.
۱۴.

ازدواج موقت در دین زردشتی و اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ازدواج موقت حقوق دین زردشتی فقه امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 788 تعداد دانلود : 845
در دین زردشتی، شواهدی مبنی بر وجود ازدواج موقت وجود دارد که می توان آن را با متعه یا ازدواج موقت در فقه امامیه تطبیق داد. اگرچه میان فقهای امامیه و اهل تسنن در تداوم مشروعیت این نوع ازدواج اختلاف نظر وجود دارد ، فقهای امامیه با استناد به قرآن و روایات قائل به تداوم آن هستند. این نوع ازدواج از نظر فقه امامیه مشروع است، اما برای انعقاد آن باید شرایطی احراز شود که در صورت وجود آن شرایط، چنین ازدواجی صورت می پذیرد. در دین زردشتی نیز، اگرچه مبحث مجزایی در رابطه با این نوع ازدواج وجود ندارد، با توجه به شواهد موجود در متون پهلوی باقی مانده می توان وجود چنین ازدواجی را تأیید کرد. در این پژوهش، نخست به مسئله ازدواج موقت در دین زردشتی با توجه به شواهد مستقیم و غیر مستقیم موجود در متون پهلوی پرداخته شده و سپس همین مسئله از منظر اسلام بررسی شده است. در پایان، به تطبیق موارد مطرح شده و تحلیل شباهت ها و تفاوت های آن ها اقدام شده است. بررسی ها نشان می دهد که ازدواج موقت در دو دین زردشتی و اسلام شباهت درخور توجهی به هم دارند؛ اگر چه گاه در اهداف و شرایط این نوع ازدواج تفاوت هایی نیز قابل مشاهده است.
۱۵.

باورهای زروانی در داستان رستم و اسفندیار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: زمان بخت رستم تقدیر اسفندیار زروان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 641 تعداد دانلود : 612
پژوهش در ابعاد دینی داستان رستم و اسفندیار ازجمله مواردی است که با وجود بررسی های بسیار همچنان مورد توجه محققان است. هدف نوشتار حاضر بررسی و تحلیل عناصر زروانی این داستان و میزان تأثیر آنها در وقوع نبرد بین دو پهلوان است که تاکنون در تحقیقات انجام یافته کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از آنجا که این داستان ریشه در عهد باستان دارد، به مانند هر اثر دیگری تحت تأثیر اوضاع و شرایط دینی عصر خود قرار گرفته است. باورهای زروانی که براساس بررسی پژوهشگران گرایشی غالب در عصر باستان به خصوص در دوره ساسانی بوده این داستان را نیز متأثر ساخته و در بخش های مختلف آن در قالب واژه ها و اصطلاحات گوناگون به صورت پیوسته نمودار شده است. بررسی ها نشان می دهد حجم مطالب زروانی در این بخش از شاهنامه به مقداری است که به راحتی می توان گفت داستان مذکور تحت تأثیر باورهای زروانی است. نکته مهم و قابل توجه در این داستان نقش تقدیر و بخت شوم اسفندیار در وقوع نبرد است که عاقبت او را به سوی سرنوشتی که از قبل برایش تعیین شده بود سوق می دهد و بنابر پیش بینی جاماسب باعث مرگ او به دست رستم دستان شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان