مریم بردبار

هـدف ایـن پژوهـش تعییـن نقـش واسـطه‌ای تـوان بدرفتـاری بـا کـودک در رابطه بیـن ابعـاد دلبسـتگی و کنـش تأملـی مـادر بـا پرخاشـگری کـودکان پیش‌دبسـتانی بـود کـه در قالـب طـرح همبسـتگی بـا روش تحلیـل مسـیر، روابـط متغیرهـا را مـورد بررسـی قـرار داد. جامعه آمـاری پژوهـش مـادران دارای کـودک پیش‌دبسـتانی 4 تـا 6 سـاله شـهر مشـهد بـود. 337 نفـر از مـادران بـه شـیوه نمونه‌بـرداری در دسـترس انتخـاب شـدند و بـه پرسشـنامه کنـش تأملـی والدینـی (لویتـن، مایـز، نایسـنس و فوناگـی، 2017)، مقیـاس بازنگری‌ٰشـده دلبسـتگی بزرگسـال (کالینـز، 1996)، فـرم کوتـاه سـیاهه تـوان بدرفتـاری بـا کـودک (آندرسـما، چافینـز، مولینـز و لیبرتـون، 2005) و فـرم والـد مقیـاس پرخاشـگری کـودکان پیش‌دبسـتانی (واحـدی، فتحـیآذر، حسینی‌نسـب و مقـدم، 2008) پاسـخ دادنـد. نتایـج تحلیـل مسـیر بـا تأییـد بـرازش مـدل، نشـان داد اضطـراب دلبسـتگی از طریـق مسـیر پیش‌ذهنی‌سـازی- تـوان بدرفتـاری بـر پرخاشـگری کـودکان پیش‌دبسـتانی اثـر غیرمسـتقیم دارد. اثـرات غیرمسـتقیم اضطـراب دلبسـتگی بـر پرخاشـگری کـودک به‌واسـطه قطعیـت و علاقـه نسـبت به‌حالت‌هـای ذهنـی نیـز معنـادار بـود. همچنیـن تنهـا اثـر غیرمسـتقیم اجتنـاب دلبسـتگی بـر پرخاشـگری به‌واسـطه تـوان بدرفتـاری بـا کـودک بـود. یافته‌هـای پژوهـش حاکـی از نقـش سـازه‌های دلبسـتگی و کنـش تأملـی در شناسـایی تـوان بدرفتـاری مـادران و پرخاشـگری کـودکان پیش‌دبسـتانی اسـت.

هدف: با توجه به ضرورت آموزش کارآفرینی در توسعه و ترویج کارآفرینی و نیز مناسب بودن دوران کودکی برای دریافت این آموزش ها، آموزش کارآفرینی به کودکان ضروری است و باید در جست وجوی روش هایی بود که این توانایی را در آنان رشد و پرورش دهد. از آنجاکه ادبیات کودک و به ویژه داستان ها نقشی مهم در آموزش کارآفرینی دارد، توجه به مؤلفه های کارآفرینی در داستان ها جایگاه خاصی دارد. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف کشف میزان به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی در کتاب های داستانی کودکان گروه سنی «ج» انجام شده است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف پژوهشی کاربردی است که به روشِ تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه پژوهش 80 عنوان کتاب داستان تألیفی منتخب توسط شورای کتاب کودک برای گروه سنی «ج» در طی سال های 1397-1399 بود که از این میان، 30 عنوان کتاب به روشِ نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. ابزار تحلیل داستان ها سیاهه وارسی محقق ساخته بود. برای بررسی روایی محتوای سیاهه، سیاهه وارسی در اختیار 10 نفر از اعضای هیئت علمی گروه روان شناسی قرار گرفت و پس از کسب نظرات آنان، شاخص نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوا محاسبه شد و براین اساس اصلاحاتی در سیاهه اولیه صورت گرفت. برای تعیین پایایی سیاهه، 10 درصد از کل کتاب های داستان به صورت تصادفی انتخاب و توسط دو ارزیاب تحلیل شد و سیاهه وارسی برای این کتاب ها تکمیل شد. سپس درصد توافق بین نظرات ارزیابان با محاسبه ضریب پایایی اسکات بررسی شد. این ضریب 94/0 به دست آمد که نشان دهنده پایایی قابل قبول ابزار بود. سیاهه وارسی نهایی شامل شش مؤلفه کارآفرینی و 40 زیرمؤلفه به دست آمد. در نهایت، داده های گردآوری شده ازطریق سیاهه وارسی با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: درمجموع، میزان به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی در کتاب های داستانی 9/38 درصد بود. طبق نتایج آزمون فریدمن، بین اولویت مؤلفه های کارآفرینی اختلافی معنادار وجود داشت، به طوری که مؤلفه های خلاقیت و نوآوری، و نیاز به موفقیت پرکاربردترین مؤلفه ها و سپس به ترتیب مؤلفه های نیاز به استقلال، خطرپذیری، تحمل ابهام و مرکز کنترل درونی قرار داشتند. در سطح جامعه، به طور متوسط میزان توجه به هریک از مؤلفه های کارآفرینی به این شرح بود: مؤلفه خلاقیت و نوآوری 5/36 تا 5/57 درصد؛ مؤلفه نیاز به موفقیت 8/33 تا 5/53 درصد؛ مؤلفه نیاز به استقلال 6/28 تا 6/52 درصد؛ مؤلفه خطرپذیری 5/26 تا 5/48 درصد؛ مؤلفه تحمل ابهام 22 تا 4/44 درصد؛ و مؤلفه مرکز کنترل درونی 22 تا 37 درصد. همچنین، پس از بررسی 30 عنوان کتاب داستان، تنها 7 عنوان کتاب داستان با دارا بودن بیش از نیمی از مؤلفه های کارآفرینی در زمره آثار غنی و مناسب برای آموزش کارآفرینی قرار گرفتند. در این میان، داستان «پوشکا» غنی ترین اثر ازنظر به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی شناخته شد. اصالت/ارزش: در این پژوهش برای اولین بار، کتاب های داستانی کودکان ازنظر به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی تحلیل شدند. یافته های این پژوهش می تواند راهنمای نویسندگان در تألیف کتاب های مناسب برای پرورش کارآفرینی در کودکان باشد. همچنین، آثار ارزشمندی که ازنظر مؤلفه های کارآفرینی در این پژوهش شناسایی شد می تواند به مربیان، والدین و کتابداران به عنوان کتاب های مناسب برای آموزش کارآفرینی به کودکان معرفی شوند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی تاب آوری تحصیلی و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین حمایت اجتماعی والدین، معلمان و هم کلاسی ها با اهمال کاری تحصیلی به انجام رسید. جامعه آماری پژوهش، دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهر بیرجند در سال تحصیلی1400-1399 بودند که 450 نفر از آن ها به روش خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از پرسش نامه های اهمال کاری تحصیلی و تنظیم شناختی هیجان و نیز مقیاس های حمایت اجتماعی و تاب آوری تحصیلی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که راهبرد های انطباقی تنظیم شناختی هیجان نقش میانجیگری معنی داری در رابطه میان هر یک از انواع حمایت اجتماعی با اهمال کاری تحصیلی دارد. همچنین تاب آوری تحصیلی در رابطه میان حمایت اجتماعی والدین و حمایت اجتماعی معلمان با اهمال کاری تحصیلی به عنوان میانجی نقش آفرینی می کند. نقش میانجی راهبردهای غیر انطباقی تنظیم شناختی هیجان نیز تنها در رابطه میان حمایت اجتماعی والدین با اهمال کاری تحصیلی تایید شد. با توجه به یافته های به دست آمده، پیشنهاد می شود در محیط های آموزشی به منظور کاهش اهمال کاری تحصیلی، نسبت به فراهم سازی حمایت اجتماعی به عنوان یک عامل موثر بر اهمال کاری تحصیلی، برنامه ریزی و اقدام گردد.

در حال حاضر دانش آموزان دوره ابتدایی با شرایط غیرمعمول ناشی از شیوع بیماری کووید-19 در جامعه مواجه هستند. یکی از اصلی ترین آسیب های روانی ناشی از کرونا استرس و اضطراب است. تاب آوری ازجمله متغیرهایی است که افراد در زمان مواجهه با فشار روانی از آن استفاده می کنند. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش نظریه انتخاب برتاب آوری تحصیلی دانش آموزان صورت گرفت. روش این پژوهش از نوع شبه آزمایشی بود و با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل انجام پذیرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر پایه ششم در سال تحصیلی 1400-1399 شهر مشهد است. نمونه شامل 30 نفر که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردیدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. در این تحقیق از پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون و پرسشنامه تاب آوری تحصیلی ساموئلز استفاده شد. به منظور اجرای پژوهش، گروه آزمایش طی هشت جلسه تحت آموزش نظریه انتخاب قرار گرفتند و گروه گواه در لیست انتظار باقی ماند. برای تجزیه وتحلیل داده های به دست آمده از تحلیل کوواریانس چند متغیره استفاده شد. از نتایج به دست آمده می توان چنین نتیجه گرفت که آموزش نظریه انتخاب می تواند تاب آوری عمومی و تاب آوری تحصیلی دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی را افزایش دهد. یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن بودند که آموزش نظریه انتخاب با تأکید مسئولیت پذیری و منبع کنترل درونی، می تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت افزایش تاب آوری تحصیلی دانش آموزان مورداستفاده قرار گیرد.

درگیری تحصیلی یکی از سازه های چندوجهی و موثر بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان است. پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش واسطه ای احساس تعلق به مدرسه در ارتباط بین رابطه معلم-دانش آموز و درگیری تحصیلی انجام گرفت. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه اول شهر مشهد 1400-1401 تشکیل می دادند که 360 نفر (251دختر و 109پسر) از آنان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند.. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه های درگیری تحصیلی ریو (2013) RAEQ ، پرسشنامه رابطه معلم-دانش آموز مواری و زواک (2011) IT-SR و پرسشنامه احساس تعلق به مدرسه بری و همکاران (2004) SSCS بودند. داده های جمع آوری شده با استفادهروش مدل یابی معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدل پژوهش از نظر شاخص های معنی داری و برازش مورد تایید است و متغیر رابطه معلم-دانش آموز به طور غیر مستقیم از طریق احساس تعلق به مدرسه بر درگیری تحصیلی تاثیر می گذارد(05/0 P< ). اثر مستقیم رابطه معلم-دانش آموز بر درگیری تحصیلی معنادار نبود(05/0 < P ). بر این اساس، احساس تعلق به مدرسه می تواند نقش واسطه ای بین رابطه معلم-دانش آموز و درگیری تحصیلی داشته باشد .

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه ای کنجکاوی معرفت شناختی در ارتباط بین باورهای معرفت شناختی و درگیری عاملی دانشجویان بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد در نیمسال اول سال تحصیلی 99-1398 تشکیل دادند. بدین منظور از میان آن ها 231 نفر، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند و به پرسش نامه های باورهای معرفت شناختی اولدنبرگ، درگیری عاملی ریو، و مقیاس کنجکاوی لیتمن و اسپیلبرگر پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار ایموس استفاده شد. یافته های مدل اندازه گیری حاکی از معرف بودن همه شاخص ها برای متغیرهای مکنون مربوطه بود. نتایج مدل ساختاری نیز نشان داد که باورهای معرفت شناختی به طور غیرمستقیم، و به واسطه کنجکاوی معرفت شناختی، بر درگیری عاملی اثر مثبت معنی دار دارند. شاخص های برازش کلی مدل نیز نشانگر این بود که مدل مذکور برازش مناسبی دارد. به طور کلی یافته های پژوهش حاکی از این بود که کنجکاوی معرفت شناختی ارتباط بین باورهای معرفت شناختی با درگیری عاملی را واسطه گری می کند. بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که ارتقای مشارکت سازنده و درگیری عاملی دانشجویان درمحیط های آموزشی، نیازمند توجه به باورهای معرفت شناختی و تجربه هیجان های معرفت شناختی آن ها مانند کنجکاوی است.

زمینه و هدف: محیط اطراف کودک نقش مهمی را بر سلامت جسمانی، روانی، و شکوفایی کودک دارد. محیط خانه کودک و آموزش والدین از جمله مواردی هستند که بر کارکرد شناختی کودک نقش اساسی دارند. هدف از پژوهش حاضر تعیین روایی و پایایی پرسشنامه محیط خانه مبتنی بر کنش های اجرایی در شهر مشهد بود. روش: این پژوهش از نظر روش شناسی در زمره پژوهش های توسعه ای است. نمونه این پژوهش شامل 300 نفر از مادران دانش آموزان 8 تا12 ساله (103 دختر و 197 پسر) شهر مشهد در سال تحصیلی99-98 بود که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه محیط خانه مبتنی بر کنش های اجرایی کوراکو و همکاران (2018) و پرسشنامه نارسایی ها در کنش های اجرایی کودکان و نوجوانان بارکلی (2012)، پاسخ دادند. جهت بررسی پایایی با استفاده از نرم افزار SPSS از روش همسانی درونی به شیوه آلفای کرونباخ، جهت بررسی روایی سازه از نرم افزارLisrel با روش تحلیل عاملی تأییدی، و جهت بررسی روایی همگرا از روش همبستگی بین دو پرسشنامه محیط خانه مبتنی بر کنش های اجرایی کوراکو و همکاران (2018) و پرسشنامه کنش های اجرایی کودکان و نوجوانان بارکلی (2012) در سطح معناداری 05/0 استفاده شد. یافته ها: محتوای گویه های پرسشنامه محیط خانه مبتنی بر کنش های اجرایی نشان داد که این ابزار دارای پنج عامل مهار نظم، انگیزش، پاسخ به حساسیت، ملایمت، و فعالیت خاص با شاخص های برازش مطلوب است. همچنین مقادیر آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه محیط خانه مبتنی بر کنش های اجرایی برابر با 75/0 و برای خرده مقیاس های مهار نظم، انگیزش، پاسخ به حساسیت، ملایمت، و فعالیت خاص به ترتیب 75/0، 68/0، 78/0، 81/0، 83/0 به دست آمد. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که بر اساس عامل های به دست آمده، پرسشنامه محیط خانه مبتنی بر کنش های اجرایی، ابزاری مناسب، معتبر، و روا جهت ارزیابی فعالیت های تحول شناختی بین والدین و کودکان در ایران است.

هدف این پژوهش تعیین نقش واسطه ای فرایندهای نظام خود و هیجان های تحصیلی در رابطه میان محیط حامی خودپیروی و درگیری تحصیلی بود. نمونه پژوهش شامل 416 نفر (233 زن و 183 مرد) از دانشجویان دانشگاه شیراز و ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه درگیری تحصیلی (ریو، 2013)، مقیاس نیازهای بنیادین روان شناختی (گانیه، 2003)، پرسشنامه محیط حامی خودپیروی (آسور و دیگران، 2002؛ آسور 2012)، مقیاس هیجان امید (پکران و دیگران ، 2002)، پرسشنامه کنجکاوی (لیتمن و دیگران، 2010) و پرسشنامه همدلی (وسن و دیگران، 2016) بود. یافته ها نشان داد محیط حامی خودپیروی اثر مستقیم بر فرایندهای نظام خود و درگیری تحصیلی و اثر غیرمستقیم، به واسطه فرایندهای نظام خود و هیجان های تحصیلی، بر درگیری تحصیلی دارد. این متغیر، به واسطه فرایندهای نظام خود، اثر غیرمستقیم بر هیجان های تحصیلی داشت. فرایندهای نظام خود، اثر مستقیم بر هیجان های تحصیلی و درگیری تحصیلی و همچنین به واسطه هیجان های تحصیلی، اثر غیرمستقیم بر درگیری داشت. هیجان های تحصیلی نیز دارای اثری مثبت و معنادار بر درگیری تحصیلی بود. بر این اساس، فرایندهای نظام خود و هیجان های تحصیلی نقش واسطه ای بین محیط حامی خودپیروی و درگیری تحصیلی ایفا می کند

شادمانی، گمشدة انسان معاصر، بنیادی ترین مفهوم در روان شناسی مثبت گراست. شمار پژوهش هایی که به عوامل مرتبط با شادکامی پرداخته اند، در دو دهه اخیر فزونی یافته است. این پژوهش، با هدف شناسایی نقش تجارب معنوی روزانه در مؤلفه های شناختی و عاطفی شادمانی انجام گرفت. بدین منظور، تعداد 193 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه شیراز با روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند و پرسش نامة تجارب معنوی روزانه، رضایت از زندگی، عاطفه مثبت و منفی را تکمیل نمودند. داده ها با روش آماری تحلیل رگرسیون چندگانه، به شیوه همزمان بررسی شدند. یافته های بیانگر این است که نمرة کل تجارب معنوی روزانه با مؤلفه های شناختی و عاطفی شادمانی رابطه ای مثبت و معنادار دارد. همچنین دو مؤلفة احساس حضور خداوند و ارتباط با خداوند در تجارب روزمره می توانند رضایت از زندگی و عاطفة مثبت را به صورت مثبت و عاطفة منفی را به صورت منفی پیش بینی نمایند.

پژوهش حاضر به منظور تعیین نقش هدف های پیشرفت در هیجان های مثبت و منفی پیشرفت دانشجویان انجام شد. 161 نفر (95 دختر و 66 پسر) از دانشجویان دانشگاه شیراز با روش نمونه برداری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و به پرسشنامه هدف های پیشرفت (الیوت و مک گریگور، 2001) و پرسشنامه هیجان های پیشرفت (پکران، گوئتز، تیتز و پری، 2002) پاسخ دادند. نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیری همزمان نشان دادند هدف چیرگی گرایشی، هیجان های پیشرفت لذت، امید و غرور را به صورت مثبت معنادار و هیجان های پیشرفت خستگی، اضطراب و شرم را به صورت منفی معنادار پیش بینی می کنند. هدف چیرگی-اجتنابی پیش بینی کننده مثبت هیجان شرم بود و هدف عملکرد-اجتنابی هیجان های شرم، اضطراب و خستگی را به صوری مثبت معنادار پیش بینی کرد. این نتایج نشان می دهند هدف های پیشرفت، نقش مؤثری در تجارب هیجانی دانشجویان در محیط های پیشرفت ایفا می کنند.

هدف پژوهش حاضر تعیین نقش واسطه ای نظریه ذهن در رابطه بین درون داد گفتاری مادر در گفت وگوهای روزمره با کودک و رفتار اجتماعی او در کلاس بود. نمونه پژوهش مشتمل بر 208 کودک دوره پیش دبستانی شهر شیراز و همچنین مادران و مربیان آنها بود. ابزارهای تحقیق عبارت بودند از: مجموعه تکالیف نظریه ذهن (ولمن و لیو، 2004)، سیاهه درون داد حالت های ذهنی مادرانه (پیترسون و اسلاگتر، 2003) و زیرمقیاس رفتار اجتماعی فرم مربی (کریگان، 2003). نتایج تحلیل مسیر حاکی از آن بود که بیان مبسوط حالت ذهنی توسط مادر در گفت وگوهای روزمره، به واسطه نظریه ذهن، پیش بینی کننده مثبت رفتار اجتماعی کودک در کلاس است. از طرف دیگر، بیان مختصر موقعیت عینی توسط مادر در گفت وگوهای روزمره به واسطه نظریه ذهن، رفتار اجتماعی را به گونه ای منفی پیش بینی کرد. در مجموع، پژوهش حاضر نشان داد نوع گفتار مادر در گفت وگوهای روزمره با کودک به واسطه نظریه ذهن، نقش بسزایی در رفتار اجتماعی کودک دارد.