مهدی خداداد

مهدی خداداد

مدرک تحصیلی: کارشناسی ارشد گروه جغرافیای انسانی، جغرافیاوبرنامه ریزی روستایی، دانشگاه گلستان.گرگان، ایران.

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۶ مورد.
۱.

آسیب شناسی بافت فرسوده شهری (نمونه موردی: محله قدیمی فیض آباد کرمانشاه)

کلید واژه ها: آسیب شناسی بافت فرسوده شهری محله فیض آباد شهر کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 10 تعداد دانلود : 787
در سال های اخیر با توجه به تحولات سریع علمی و فنی و دگرگونی در ساختار کالبدی، اقتصادی و اجتماعی شهرها و همچنین مطرح شدن نظریه توسعه پایدارشهری، اهمیت نوسازی و احیاء بافت های فرسوده و ناکارآمد بیش از پیش مشخص می گردد. شکل گیری بافت های شهری و تغییرات فیزیکی صورت گرفته در گذر زمان نقش تکنولوژی، نیازها، ذوق و خواست عمومی در ارتباط با شکل و بافت اجتماعات انسانی و نقش عوامل اقتصادی – اجتماعی در تغییر چهره و زندگی شهری امروزی نشان می-دهد. در طول دهه های اخیر اثر بخشی و تقابل عوامل اقتصادی – اجتماعی و جمعیتی بر یکدیگر، موجب تغییر در فضای ساخته شده شهری و سیمای کاملاً جدید فضای کالبدی شهر شده است و بدین ترتیب تعادل و پیوستگی سنتی فضای کالبدی و نقش عناصر مهم آن در هم شکسته شده است. همچنین سیاست گذاری های دوگانه و مغایر در احداث واحدهای مسکونی ارزان قیمت و گسترش روز افزون محدوده خدماتی شهرها باعث گردیده عملاً محدوده بافت های فرسوده که عمدتاً در مناطق مرکزی شهرها واقع گردیده از دید دست اندکاران و سیاست گذاران امر توسعه مخفی مانده و عملاً به فراموشی سپرده شده اند. دشواری های ناشی از عملیات اجرائی، مسائل و نارسائی ها حقوقی و قانونی، محدویت های مربوط به میراث فرهنگی، هزینه های مربوطه به تملک زمین در مقایسه با زمین های در اختیار انبوه سازان که اغلب به صورت رایگان تحویل می گردد، مشکلات مربوط به انجام توافق به دلیل تعدد ورثه، وجود املاک مخروبه و بلاصاحب، انگیزه سرمایه گذاران، بخش های تعاونی و اشخاص را جهت سرمایه گذاری در این بافت ها کم نموده و همین موضوع باعث بی توجهی و رهاشدگی آن در نزد مدیران شهری گردیده است. در مقاله حاضر به بررسی آسیب های بافت قدیمی محله فیض آباد پرداخته شده است و سپس سعی شده راهکارهایی جهت احیا و باززنده سازی آن عنوان گردد.
۲.

ارزیابی و تحلیل نقش شهرداری در توانمندسازی مناطق حاشیه نشین شهر (مطالعه موردی: شهر گرگان)

کلید واژه ها: گردشگری شهری شهر کرمانشاه توسعه کالبدی توسعه شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 573 تعداد دانلود : 486
رشد سریع شهرنشینی در کشورهای جهان سوم، باعث افزایش فقر شهری شده و این پدیده در حال رشد، مشکلات فراوانی را برای این کشورها به وجود آورده است؛ بدین گونه که شهرها، به واسطه برخورداری از امکانات و زیرساخت های رفاهی – خدماتی، جمعیت بیکار ساکن نواحی روستایی را به سوی خود جذب کرده و از آنجایی که این افراد، فاقد مهارت در شغلی خاص هستند؛ جذب اشتغال کاذب شده و به علت درآمد پایین در اطراف شهرها اسکان می یابند؛ در واقع، جزیره ای ثروتمند و محصور در کمربندی سیاه از محرومیت و بدبختی ها به نام حاشیه نشینی را ایجاد می کنند. هدف از پژوهش حاضر، تبیین نقش شهرداری ها در توانمندسازی حاشیه نشینان شهر گرگان است که بدین منظور از روش توصیفی – تحلیلی و پیمایش میدانی استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش، ساکنان مناطق اسلام آباد، قلعه حسن، کوی افسران و حد فاصل اوزینه و کاشانی است که با استفاده از روش کوکران، تعداد ۲۷۶ نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. نتایج به دست آمده از آزمون کای اسکوئر، نشان دهنده دسترسی بسیار کم حاشیه نشینان به خدمات و زیرساخت های شهری است همچنین، نتایج به دست آمده از ضریب رگرسیون، نشان دهنده رابطه بسیار زیاد بین اشتغال و وضعیت اقتصادی خانواده با ضریبBeta معادل ۰/۳۰۷ با حاشیه نشینی در شهر گرگان است. در نهایت، راهکارهایی به منظور توانمندسازی حاشیه نشینان گرگان ارائه شده است.
۳.

مدیریت ریسک خشکسالی و اثرات آن بر بهبود اقتصادی کشاورزان روستایی؛ مطالعه موردی: شهرستان بناب

کلید واژه ها: مدیریت ریسک اقتصاد روستایی خشکسالی شهرستان بناب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 500 تعداد دانلود : 544
اقتصاد روستایی اتّکای قابل توجهی به فعالیت های کشاورزی دارد، بنابراین شعاع تأثیر پدیده ی خشکسالی در مناطق روستایی، بیش از نقاط دیگر بوده و پیامدهای خشکسالی در این مناطق بیشتر از مناطق شهری است؛ چراکه یکی از منابع اصلی تأمین غذای خانوارهای روستایی، روش خود مصرفی تولیدات زراعی، باغی و دامی است. اثرات اقتصادی خشکسالی های اخیر هم در کشورهای در حال توسعه و هم در کشورهای توسعه یافته، نشانگر آسیب پذیری جوامع در برابر خشکسالی می باشد که مهم ترین تأثیر آن می تواند در نواحی روستایی و وضعیت اقتصادی کشاورزان روستایی باشد. در این بین مدیریت ریسک می تواند باعث کاهش آسیب های ناشی از این پدیده طبیعی در مناطق روستایی باشد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی اثرات مدیریت ریسک خشکسالی بر بهبود اقتصادی کشاورزان روستایی شهرستان بناب می باشد، که بدین منظور از روش توصیفی- تحلیلی و پیمایش میدانی استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه در پژوهش حاضر تمام روستاهای شهرستان بناب می باشد که با استفاده از روش کوکران تعداد 344 نفر انتخاب و پرسشنامه به صورت تصادفی ساده بین آنها توزیع شده است. نتایج به دست آمده از تحلیل نرم افزار SPSS و آزمون کای اسکوئر نشان دهنده اجرای برخی از زمینه های مدیریت ریسک خشکسالی نظیر آبیاری فنی (آبیاری تحت فشار، قطره ای و ...) و استفاده از گونه های مقاوم در مقابل خشکسالی با ضریب معناداری 01% می باشد. همچنین اجرای مدیریت ریسک خشکسالی در محدوده مورد مطالعه توانسته است باعث بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزان در برخی زمینه ها نظیر تنوع بخشی به محصولات روستا، حفظ مراتع روستا، پایداری اقتصاد کشاورزی و کاهش فقر در اقشار آسیب پذیر روستایی شود.
۴.

تحلیل ظرفیتی فرم شهر با تاکید بر الگوی شهر فشرده (مطالعه موردی: شهر گرگان)

کلید واژه ها: شهر فشرده شهر گرگان فرم کالبدی شهر روش های تصمیم گیری چند معیاره MADM

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 726 تعداد دانلود : 427
یکی از پارادایم هایی که در دهه های پایانی قرن بیستم به منظور توسعه ظرفیتی شهر شکل گرفته، الگوی شهر فشرده است. در این الگو حالت های پایدار برای حمل و نقل، کاربری ترکیبی، همبستگی اجتماعی و توسعه فرهنگی کارایی خاصی پیدا نموده و سبب ایجاد فضاهایی با تعامل اجتماعی بالا، مصرف انرژی کم تر و درجه بالای دسترسی برای شهروندان می شود. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل ظرفیتی فرم شهر با تاکید بر الگوی شهر فشرده در شهر گرگان می باشد که از روش توصیفی– تحلیلی و پیمایش میدانی استفاده شده است. در این پژوهش، شهر گرگان به چهار منطقه شهری جهت سنجش پتانسیل هر منطقه برای اجرای الگوی شهر فشرده تقسیم شده است؛ همچنین، از هشت شاخص تراکم جمعیتی، زمین های بایر و خالی، تراکم ساختمانی و دانه بندی قطعات، نظام دسترسی ها، اختلاط کاربری-ها، دسترسی به زیرساخت های شهری، دسترسی به حمل و نقل شهری و دسترسی به مسیرهای پیاده رو استفاده شده-است. یافته های به دست آمده از تحلیل فضایی- مکانی با استفاده از نرم افزار ArcGIS و روش های تصمیم گیری چند معیاره MADM و مدل SAR، منطقه چهار با ضریب ۴۱/۶ Vat= دارای بیشترین پتانسیل و منطقه ۱ با ۷/۱۲ Vat= دارای کمترین پتانسیل جهت پیاده سازی الگوی رشد فشرده شهری است. بررسی کالبدی فضایی شهر گرگان نشان می دهد که این شهر در برخی مناطق دارای پراکندگی در فرم و ساختار خود است. منطقه چهارِ شهر گرگان با بیشترین اختلاط کاربری ها، بیشترین دسترسی محله ای، بیشترین زمین های خالی جهت رشد هوشمند شهری و بیشترین دسترسی به حمل و نقل عمومی، زیرساخت های شهری و مسیرهای پیاده رو دارای بیشترین پتانسیل جهت رشد فشرده شهری است.
۵.

تحلیل اهداف ساخت خانه های دوم در نواحی روستایی و تعیین اثرات آن در مناسبات شهر- روستا (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان گرگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خانه های دوم مناسبات شهر و روستا بخش مرکزی شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 895 تعداد دانلود : 663
هدف: پیدایش و گسترش خانه های دوم در مناطق روستایی زمینه ساز تحول در روابط شهر و روستا گردیده است؛ بنابراین هدف از این تحقیق، تحلیل عوامل و انگیزه های ساخت خانه های دوم در روستاها و اثرات آن بر روابط شهر- روستا است. منطقه مورد مطالعه روستاهای ییلاقی دهستان استرآباد جنوبی و انجیراب در بخش مرکزی شهرستان گرگان می باشد. روش: که ابزار اصلی گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده و حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری کوکران 238 نفر انتخاب گردیده اند که از این تعداد، 123 نفر از ساکنان روستاها و 115 نفر از مالکین خانه های دوم انتخاب شده اند. نحوه دسترسی به نمونه ها بصورت تصادفی ساده و سیستماتیک بوده است. همچنین برای تحلیل و آنالیز داده های تحقیق از نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته ها: نتایج حاکی از آن است که پاسخگویان مهم ترین اثرات مثبت توسعه خانه های دوم در مناسبات شهر - روستا را در بُعد اقتصادی ( ایجاد اشتغال)، در بُعد اجتماعی (افزایش مهاجرت معکوس به روستا - افزایش آگاهی مردمان محلی) و در بعد زیست محیطی- کالبدی (بهره مندی از اقلیم و چشم انداز زیبا استفاده از مصالح بادوام) دانسته اند. از سویی دیگر، مهم ترین اثرات منفی توسعه این پدیده نوظهور را در منطقه مورد مطالعه و در چهارچوب تغییر روابط شهر- روستا در بُعد اقتصادی (افزایش قیمت زمین، رکورد فعالیت کشاورزی و کاهش عرضه محصولات تولیدی به شهر) در بعد اجتماعی (افزایش مصرف-گرایی در روستا و تعارضات فرهنگی روستاییان با مهاجرین ) و در بعد زیست محیطی- کالبدی (تخریب جنگل و تغییر کاربری اراضی زراعی) عنوان کرده اند. محدودیت ها و راهبردها: عمده ترین محدودیت تحقیق کم بودن سابقه پژوهش مرتبط در زمینه اهداف ساخت خانه های دوم در مناسبات شهر - روستا بوده است. راهکارهای عملی: برنامه ریزی مسئولین در جهت استفاده از سرمایه مالی- فکری مهاجرین شهری وارد شده به روستا در جهت توسعه روستایی و تقویت مناسبات روستا- شهری و فراهم کردن زمینه افزایش تعامل و گفتگو میان مردمان محلی و مهاجرین شهری با هدف تقویت ارتباطات و جایگاه اجتماعی روستاییان. اصالت و روش: نوآوری مقاله در بررسی اثرات ساخت خانه های دوم در چگونگی روابط شهر– روستا می باشد.
۶.

ارزیابی اهمیت نقش مؤلفه های منظر شهری بر کیفیت زندگی شهروندی(مطالعه موردی: شهر گرگان)

کلید واژه ها: کیفیت زندگی شهر گرگان منظر شهری شهرسازی معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 716 تعداد دانلود : 437
منظرشهری مطلوب وانتظام یافته که خود در نتیجه تناسب عوامل موجد آن حاصل می شود باعث ایجاد احساسی خوشایند از زندگی در محیط شهری شده و عامل مؤثری در ارتقاء رابطه شهروندان و شهر و از آن راه احساس مسئولیت در قبال آن است . تأثیر منظر شهر بر جنبه های روحی، ادراکی و رفتاری شهروندان و اهمیّت منظر شهر بر مباحث حقوق شهروندی دو وجه بسیار مهم و مؤثر این موضوع هستند. که به طور عمده اهداف هرگونه طرح و برنامه در جهت ساماندهی منظر شهری را در بر می گیرند. آنچه نباید از ذهن به دور نگاه داشت ذکر این نکته بسیار مهم است که مطلوبیّت منظر شهری در ابعاد مختلف و هماهنگی آن با ویژگی های فرهنگی ، اجتماعی و طبیعی و... شهر که در نتیجه عملکرد مناسب و هماهنگ لایه های مختلف تشکیل دهنده شهر می شود ، با تأثیرگذاری بر روحیات و رفتارهای شهروندان ، زمینه های ایجاد آرامش روحی و نزدیک شدن به شهر مطلوب را فراهم می آورد. لذا در همین راستا پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات معیارهای منظر شهری بر رفتار و کیفیت زندگی شهروندان شهر گرگان با روش پیمایشی با انتخاب 380 نفر به عنوان نمونه آماری انجام گرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSSدر قالب مدل های ای اسکوئر، و همبستگیجهت اولویّت بندی اثرگذاری معیارهای منظر شهر بر رفتار و کیفیت زندگی استفاده شده، نتایج حاصل از آنها در حالت کلی بیانگر آن است که ادراک عمومی و فرم و ریخت شناسی بر اساس نظرات شهروندان در جایگاه اول قرار گرفته و این مؤلفه ها در بین معیارهای مورد سنجش نشان از اهمیّت و اثرگذاری بیشتری بر روی زندگی شهروندان منطقه مورد مطالعه داشته است. همچنین در بین مؤلفه ها، حس مکانی در محدوده مورد سنجش در جایگاه آخر قرار گرفته که بیانگر اثرگذاری کمتر آن بر روی کیفیت زندگی شهروندان بوده است. گرچه این مؤلفه در بین مؤلفه ها در جایگاه آخر واقع شده لذا با برنامه ریزی و مدیریت مناسب این نوع مؤلفه ها می توان نقش آن را در بین مؤلفه ها پررنگ تر کرد و این امر نیازمند مدیریت نظام مند سازمان ها و نهادهای ذی ربط می باشد.
۷.

ارزیابی توزیع فضایی مؤلفه های توسعه پایدار در بین شهرستان های استان ایلام با استفاده از تکنیک-SAW VIKOR(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه پایدار تکنیک راه حل توافقی و بهینه سازی چندمعیاره (VIKOR) میانگین وزنی ساده (SAW) استان ایلام

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی روش های کمی در جغرافیا
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری توسعه پایدار شهری
تعداد بازدید : 342 تعداد دانلود : 17
در جریان هرگونه تصمیم گیری اعم از برنامه ریزی، مدیریت، ارزیابی و یا کنترل چنانچه در طلب و جستجوی شرایطی مطلوب هستیم، باید در راستای ایجاد تعادلی منطقی و واقع بینانه بین مناطق به لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات حرکت کنیم. گام اول درجهت چنین حرکتی شناخت وضع موجود و امکانات و محدودیت های آن است. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر ارزیابی توزیع فضایی مؤلفه های توسعه پایدار در بین شهرستان های استان ایلام از لحاظ 10 شاخص توسعه پایدار می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر 10 شهرستان استان ایلام است. شاخص های مورد مطالعه از طریق سالنامه آماری که شامل موارد پیش روست جمع آوری گردیده است: تعداد کتابخانه ها عمومی، کانون پروش فکری، تعداد اعضای کتابخانه عمومی، سالن نمایش، گنجایش سالن نمایش، بیمارستان، تعداد تخت بیمارستان، تعداد چاپخانه، تعداد تلفن های ثابت، تعداد وسایل نقلیه درون شهری. برای این منظور از روش های؛ راه حل توافقی و بهینه سازی چندمعیاره (VIKOR) و میانگین وزنی ساده (SAW) استفاده شده است. نتایج بدست آمده از روش های به کار رفته نشان داده که شهرستان ایلام به عنوان مرکز استان بیشترین زیرساخت های توسعه پایدار را در خود جای داده و سیروان، محروم ترین شهرستان از لحاظ شاخص های توسعه پایدار در استان ایلام می باشد. به عبارتی شهرستان ایلام در گروه تقریباً توسعه یافته، شهرستان های سیروان و بدره درگروه فرو توسعه طبقه بندی شدند. در ادامه به منظور بررسی نحوة پراکنش و توزیع فضایی شاخص های توسعه پایدار در سطح شهرستان های استان ایلام و تعیین میزان همبستگی، تناسب رتبه جمعیتی هر شهرستان با رتبه حاصل از شاخص های توسعه پایدار از تکنیک اسپیرمن استفاده شده است. بدین منظور ابتدا به کمک تکنیک Z-score شاخص توسعه هر شهرستان محاسبه گردیده و سپس با استفاده از ضریب اسپیرمن میزان تناسب و همبستگی رتبه شاخص های توسعه پایدار با رتبه جمعیتی شهرستان ها مقایسه شد. نتایج حاصل از مقایسه نشانگر وجود تناسب و همبستگی بسیار پایین و منفی (0.183-) و در نتیجه توزیع نامتناسب و غیرعادلانه شاخص های توسعه پایدار در سطح شهرستان های استان ایلام می باشد.
۸.

تعیین ارتباط بین مدیریت جهادی و فرهنگ جهادی با رویکرد استراتژیک و بنیادی

کلید واژه ها: مدیریت اسلامی مدیریت جهادی فرهنگ جهادی معنویت ارزش اخلاقی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 592 تعداد دانلود : 724
فرهنگ و مدیریت جهادی دارای یک اصل استراتژیک و بنیادی است که آن تاکید تام بر معنویت و ارزش های اخلاقی- اسلامی انسانی است. در واقع مدیریت جهادی بدون معنویت وجود نخواهد داشت. امروزه با پیشرفت های علم مدیریت، تأثیر معنویت بر شاخص های کارآمدی، کارایی، دین مداری، خدمت دهی مناسب، ولایت مداری، تکریم و ... به اثبات رسیده است. در مدیریت جهادی نیز نظام ارزشی اسلام مبنای قوانین علمی مدیریت قرار می گیرد، نه به جای آن. از این رو، مدیریت جهادی بر دو پایه ی زیر استوار است: دانش مدیریت که برگرفته از علم و مکاتب مدیریت است، نظام ارزشی اسلامی که مبنای قوانین مدیریت و اساس شیوه های علمی مدیریت مدیران قرار می گیرد. با توجه به جایگاه انکارپذیر مدیریت در الگوی اسلامی _ ایرانی پیشرفت، نیاز به ارائه مدل هایی که نمایانگر مظاهر مدیریت اسلامی باشند، اهمیت فراوانی یافته است. در این بین مدیریت جهادی یکی از مهمترین گونه های مدیریت اسلامی است. نوع تحقیق با توجه به هدف، کاربردی واز نظر ماهیت و روش توصیفی همبستگی است که با استفاده از مطالعات میدانی به بررسی وضعیت موجود پرداخته است. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. پایایی پرسشنامه 89/0 از طریق آلفای کرونباخ بدست آمد، داده ها بوسیله نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های کلموگروف اسمیرنوف، پیرسون، تی و تحلیل واریانس تجزیه و تحلیل شدند و نتایج نشان داد که؛ بین مدیریت جهادی و فرهنگ جهادی رابطه معنادار وجود دارد. فاکتورهای ولایت مداری، دینمحوری، قانون مداری ، خود سازی ، مردم مداری ، اخلاص و جهاد مقدس بر مدیریت جهادی اثرگذار هستند.
۹.

ارزیابی سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان کرمانشاه از لحاظ زیرساخت های گردشگری با استفاده از تکنیک VIKOR

تعداد بازدید : 629 تعداد دانلود : 221
برنامه ریزی و توسعه هدفمند زیرساخت های گردشگری می تواند باعث افزایش جذب گردشگران شده و منافع مستقیم و غیرمستقیم اقتصادی اجتماعی فرهنگی محیطی و سیاسی را در فرآیند توسعه اقتصادی ایجاد نماید. در همین راستا، پژوهش حاضر با ماهیت توسعه ای-کاربردی، و روش تحقیق ترکیبی (توصیفی، اسنادی و تحلیلی)، به ارزیابی سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان-کرمانشاه از لحاظ زیرساخت های گردشگری (مناطق نمونه گردشگری، شرکت های تعاونی حمل و نقل، تعداد سینما، سالن نمایش، تعداد نمایشگاه، تعداد اماکن متبرکه اسلامی، تعداد جایگاه سوخت، تعداد اقامتگاه های عمومی، تعداد مسافر جابجا شده، دفاتر خدمات مسافرتی، کارگاه های صرف غذا و نوشیدنی ) با استفاده از تکنیک راه حل توافقی و بهینه سازی چندمعیاره (VIKOR) پرداخته است. نتایج نشان داده است استان کرمانشاه گرچه دارای جاذبه های گردشگری فراوان و متنوعی می باشد. اما به علت فراهم نبودن امکانات و تسهیلات لازم و عدم توزان و تعادل در توزیع زیرساخت گردشگری تفاوت فاحشی به لحاظ زیرساخت گردشگری در استان وجود دارد. به طوری که شهرستان کرمانشاه به عنوان مرکز استان بیشترین زیرساخت های گردشگری را در خود جای داده و ثلاث باباجانی، برخوردار ترین و محروم ترین شهرستان ها از لحاظ زیرساخت های گردشگری شهری در استان کرمانشاه هستند.
۱۰.

بررسی نقش صنایع کوچک بخش کشاورزی در توسعه اجتماعی و اقتصادی نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان گلاب شهرستان کاشان)

تعداد بازدید : 295 تعداد دانلود : 153
توسعه پایدار روستایی فرآیندی چندبعدی است که موضوع آن بهبود و ارتقاء کیفیت زندگی اقشار فقیر و آسیب-پذیر روستایی است؛ ارتقاء این نوع از کیفیت زندگی با تکیه صرف بر کشاورزی نمی تواند حاصل شود؛ در این بین راهبرد صنعتی کردن روستاها به عنوان یکی از راهبردهای مبتنی بر رویکرد اقتصادی جهت ارتقاء کیفیت زندگی روستاییان حائز اهمیت فراوان است. هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل نقش صنایع کوچک بخش کشاورزی در توسعه اقتصادی - اجتماعی دهستان گلاب شهرستان کاشان می باشد که بدین منظور از روش توصیفی – تحلیلی و پیمایش میدانی استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش روستاییان دهستان گلاب می-باشند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 137 نفر انتخاب و پرسشنامه به صورت تصادفی ساده بین آنها توزیع شده است. همچنین روایی پرسشنامه نیز از طریق آلفای کرونباخ تأیید شده است. داده های جمع آوری شده از طریق نزم افزار Spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند که نتایج به دست آمده از آزمون ناپارامتریک Chi-Square نشان دهنده تأثیرگذاری بسیار بالای توسعه صنایع روستایی و ایجاد فرصت های شغلی جدید، افزایش درآمد روستاییان، جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر و احساس تعلق به روستا می باشد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل همبستگی رگرسیون چندمتغیره نشان دهنده تأثیرگذاری بسیار زیاد مؤلفه در دسترس بودن مواد اولیه در روستا با ضریب Beta 0.307 و مؤلفه نیاز به سرمایه کم جهت راه اندازی با ضریب Beta معادل 0.292 بر شکل گیری صنایع روستایی می باشد.
۱۱.

بررسی و تحلیل رضایتمندی شهروندان از روند تبدیل روستا به شهر (نمونه موردی: شهرجدیدخلیل شهر)

کلید واژه ها: استان مازندران روابط شهر و روستا خلیل شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 555 تعداد دانلود : 661
گسترش تدریجی کالبد شهر به پیرامون و دست اندازی شهر به اراضی روستاهای اطراف، محدودیت ها و زیانهای کالبدی اقتصادی، اجتماعی و محیطی خاص خود را نیز تحمیل می نماید؛ از یکسو ساختار معیشت روستا تحت تأثیر همجواری با شهر به تدریج تغییر ماهیت داده و از مکانی تولیدی به کانونی بی هویت و انگل شهر تبدیل می-شود. این بررسی با استفاده از روش کتابخانه ای و میدانی و با روش توصیفی، به بررسی و تحلیل رضایتمندی شهروندان از روند تبدیل روستا به شهر خلیل شهر پرداخته است. روش جمع آوری اطلاعات در این پژوهش مبتنی برمطالعات کتابخانه ای و بررسیهای میدانی بوده است. طبق بررسی های انجام شده اکثریت پاسخگویان از لحاظ بُعد اجتماعی و محیطی از ایجاد شهر خلیل شهر راضی و 21/58 درصد از لحاظ بُعد اقتصادی ناراضی بوده اند. بنابراین روند تبدیل روستا به شهر در مورد شهر خلیل شهر در ابعاد اجتماعی و محیطی موفق و در بُعد اقتصادی ناموفق ارزیابی شده است. همچنین با ایجاد شهر خلیل شهر از میزان مهاجرت روستاییان به شهر کاسته نشده است و این روند همچنان ادامه دارد. ایجاد شهر خلیل شهر نتوانسته است از میزان بیکاری کم کند. با ایجاد شهر خلیل-شهر میزان دسترسی ساکنان این شهر و روستاهای تحت نفوذ آن به خدمات بهبود یافته است و پاسخگویان از ارائه خدمات اظهار رضایت کردند. یکی از راهکارهای مهم برای موفقیت روند تبدیل روستا به شهر، ایجاد فرصت-های شغلی مناسب با توجه به پتانسیل های موجود در شهر خلیل شهر می باشد.
۱۲.

سنجش سطح توسعه یافتگی دهستان های شهرستان بروجرد با استفاده از روش های تصمیم گیری چندمعیاره (MADM) و GIS

کلید واژه ها: MADM توسعه یافتگی مناطق روستایی GIS شهرستان بروجرد

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی سنجش از راه دور GIS
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی روش های کمی در جغرافیا
  3. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی توسعه پایدار روستایی
تعداد بازدید : 826 تعداد دانلود : 206
امروزه آگاهی از روند توسعه روستایی و درجه توسعه یافتگی این نواحی پیش نیاز طرح ها و برنامه های توسعه روستایی محسوب می شود. از این رو، اهمیت سطح بندی با توجه به وضع موجود و مطلوب، آن است که با شناخت تنگناها و قابلیت ها و سطوح توسعه نواحی می توان سطح زندگی مردم یک ناحیه را به خوبی نشان داد و به ارایه برنامه هایی جهت کاهش محرومیت آن نواحی پرداخت و شرایط مناسب برای توسعه یافتگی را مهیا نمود. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و سنجش سطح توسعه یافتگی دهستان های شهرستان بروجرد و با استفاده از روش های تصمیم گیری چندمعیاره MADM و مدل SAW صورت گرفته است. روش تحقیق در پژوهش حاضر ترکیبی از روش های تحلیلی و اکتشافی و مطالعات میدانی و پیمایشی است که ابتدا با استفاده از 10 شاخص در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- زیست-محیطی به بررسی پخشایش و ضریب پراکندگی (CV) این معیارها در سطح دهستان های شهرستان های بروجرد (شامل هفت دهستان) پرداخته، سپس با استفاده از روش های تصمیم گیری چندشاخصه (MODM) به رتبه بندی دهستان ها با استفاده از میزان برخورداری هر یک از این دهستان ها از شاخص-های توسعه پایدار پرداخته شده است. در مدل SAW (از روش های تصمیم گیری چندمعیاره) هرچه مجموع به دست آمده کمتر باشد دهستان دارای سطح توسعه بالاتری نسبت به سایر دهستان های شهرستان بروجرد می باشد. در این پژوهش دهستان گودرزی با ضریب 20/15 دارای سطح توسعه بالاتر و دهستان دره حیدری با ضریب 42/25 دارای سطح توسعه پایین تری می باشند.
۱۳.

تحلیل توزیع فضایی سالخوردگی جمعیت در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 990 تعداد دانلود : 887
با افزایش شاخص امید به زندگی، جمعیت سالخورده در ایران و جهان رو به افزایش بوده و به عنوان فاکتوری مهم و تأثیرگذار بر نظام اجتماعی و اقتصادی جوامع، مطرح است. پژوهش پیش رو به بررسی وضعیت سالخوردگی در جمعیت ایران پرداخته است و تلاش می کند تا این شاخص را از منظر جغرافیایی و توزیع فضایی آن بررسی کند. مهمترین شاخص های ارزیابی کننده وضعیت سالخوردگی در یک فضای زیستی براساس مطالعات انجام شده شامل؛ شاخص سالمندی، نسبت سالمندی، نسبت پیری، نسبت جوانی، بار تکفل، نسبت حمایت پدر و مادر (حمایت عاطفی)، نسبت حمایت بالقوه (حمایت معنوی) می باشند. این پژوهش با روش تحلیل ثانویه داده های مرکز آمار و با استفاده از برنامه نویسی در محیط متلب و اکسل ماکرو، انجام و برای نمایش فضایی شاخص ها از GIS10.2 استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان داد، جمعیت ایران، دوران جوانی خود را پشت سر گذاشته و با روندی صعودی، در حال ورود به میانسالی و سالخوردگی است. این روند در مناطق مرکزی ایران خصوصاً تهران، اصفهان، اراک باشدت بیشتر و در مناطق حاشیه تر مانند سیستان و بلوچستان با روند کندتری در حال وقوع است. روند صعودی شاخص سالخوردگی جمعیت ایران بیانگر آن است که دوران بحران پیری در جمعیت ایران چندان دور از انتظار نبوده و باید آن را مهمترین چالش پیش رو در نظام برنامه ریزی توسعه و مؤثر بر تمام جنبه های مدنظر قرار داد.
۱۴.

اثرات ساخت وسازهای غیرمجاز بر قیمت زمین و مسکن روستاهای ییلاقی شهرستان گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تخلفات ساختمانی روستاهای ییلاقی مدیریت محلی روستای زیارت شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 163 تعداد دانلود : 709
ساخت و سازهای غیرمجاز و بدون برنامه در کمتر از یک دهه در محدوده روستاهای ییلاقی رواج زیادی پیدا کرده و هیچ چارچوب و برنامه ای برای آن تدوین نشده است. در واقع مالکان غیربومی، خارج از ضوابط طرح هادی روستایی اقدام به ساخت وساز نموده و باعث ایجاد بافت و کالبد ناهنجار می شوند. پژوهش حاضر به بررسی اثرات ساخت وسازهای غیرمجاز بر قیمت زمین و مسکن روستاهای ییلاقی شهرستان گرگان، با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و پیمایش میدانی پرداخته است. جامعه آماری پژوهش ساکنان روستای زیارت بوده است. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار تحلیل آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های به دست آمده نشان می دهد که تعداد 194 مورد تخلف ساختمانی در روستای زیارت صورت گرفته که از این تعداد 143 مورد داخل حریم قانونی روستا و تعداد 51 مورد خارج از حریم شکل گرفته است. از آزمون ناپارامتریک Mann Whitney جهت مقایسه دیدگاه مردم روستایی و مدیریت محلی در زمینه عوامل مؤثر بر شکل گیری تخلفات ساختمانی استفاده شده است. طبق نتایج حاصله در رابطه با مؤلفه های عدم برخورد قانونی با متخلفین و دسترسی نزدیک روستا به شهر گرگان تفاوت معنادارحاصل شده است. همچنین یافته های تحلیلی به دست آمده نشان دهنده تأثیرگذاری بالای تخلفات ساختمانی بر ساختار و محیط زیست روستایی است. نتایج حاصل از ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد که هرچه برخورد با متخلفین بیشتر و قیمت زمین پایین تر باشد تخلفات ساختمانی از رشد بیشتری برخوردار است.
۱۵.

بررسی میزان رضایتمندی ساکنان بافت های فرسوده از اقدامات مدیریت شهری (مطالعه موردی: منطقه دو، کلانشهر تهران)

کلید واژه ها: مدیریت شهری بافت فرسوده شهری کلانشهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 943 تعداد دانلود : 950
در جامعه امروز شهری برای دستیابی به توسعه پایدار شهری محلات بنیادی ترین عناصر شهری و حلقه واسط بین مدیریت شهری و شهروندان است. همچنین سیاست گذاری های دوگانه و مغایر در احداث واحدهای مسکونی ارزان قیمت و گسترش روز افزون محدوده خدماتی شهرها باعث گردیده عملاً محدوده بافت های فرسوده که عمدتاً در مناطق مرکزی شهرها واقع گردیده از دید دست اندکاران و سیاست گذاران امر توسعه مخفی مانده و عملاً به فراموشی سپرده شده اند. لذا هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان رضایتمندی ساکنان بافت های فرسوده از اقدامات مدیریت شهری منطقه دو، کلانشهر تهران است که به منظور نیل به این هدف از روش توصیفی _ تحلیلی و مطالعات میدانی استفاده شده است. تعداد نمونه تحقیق با استفاده از فرمول کوکران 488 نفر تعیین گردیده است و دسترسی به نمونه ها نیز با شیوه تصادفی ساده سیستماتیک صورت پذیرفته است. داده ها با بهره گیری از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری ناپارامتریک و اطلاعات اسنادی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق، بیانگر وجود رابطه معنادار در سطح 99 درصد میان اقدامات و برنامه های مدیریت شهری با کیفیت زندگی در بافت های فرسوده شهری وجود دارد.
۱۶.

ارزیابی شاخص سالخوردگی در مناطق روستایی ایران به کمک سیستم های دانش بنیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جمعیت روستایی سالخوردگی سکونتگاه های روستایی سیستم های دانش بنیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 74 تعداد دانلود : 878
انجام تحقیقات در حوزه علوم انسانی بیشتر یک مبحث کیفی است، و نیازمند سطح تحلیل کیفی و کشف ارتباط درونی متغیرهای پژوهش است. یکی از مباحث مهم و پایه در بحث مطالعات انسانی، مبحث جمعیت شناسی و بخصوص شناخت ویژگی های ساختاری آن است. در این راستا، پژوهش حاضر می کوشد تا با به کارگیری منطق فازی، وضعیت سالخوردگی جامعه روستایی ایران را در سطح 390 شهرستان کشور مورد بررسی قرار دهد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نوع پژوهش های توصیفی-تحلیلی است که با روش تحلیل ثانویه انجام شده است. داده های موردنیاز متناسب با شش شاخص؛ نسبت پیری و جوانی، نسبت جنسی، نسبت سالمندی، حمایت بالقوه و حمایت پدر و مادر از مرکز آمار ایران استخراج گردیده است. نتایج تحقیق نشان داد که مناطق روستایی حاشیه ایران به دلیل دارای بودن مقادیر مطلوب در شاخص های شش گانه، با توجه به پایگاه دانش طراحی شده از میزان سالخوردگی کمتری برخوردار بوده، در حالی که مناطق روستایی داخل ایران به شدت به سمت پیری رفته و سالخورده شده اند. همچنین نتایج این پژوهش با نقشه قومیت ایران مقایسه شده و نتایج حاکی از آن است که روند سالخوردگی با نقشه قومیت همپوشانی بالایی دارد. چراکه مرزهای جغرافیایی ایران با جغرافیای قومیت ها دارای اشتراک مکانی بوده، تمایل به فرزندآوری و داشتن فرزندان بیشتر در این نواحی به نسبت مراکز داخلی کشور بیشتر است. ابن امر سبب افزایش مقدار مطلوب شاخص های شش گانه و برتری مناطق حاشیه نسبت به مرکز شده است.
۱۷.

بررسی و سنجش نقش مناطق ویژه اقتصادی در توسعه منطقه ای با تأکید بر آمایش سرزمین (نمونه موردی: بخش سلفچگان استان قم)

کلید واژه ها: توسعه عدالت فضایی مدل های کمی منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 513 تعداد دانلود : 106
توسعه دارای ارتباطات تنگاتنگی با عدالت فضایی و جغرافیایی است. عدالت فضایی برخورداری و یا عدم برخورداری مناطق از امکانات و خدمات و تسهیلات را مورد ارزیابی قرار می دهد. با توجه به این مطلب در این پژوهش که با هدف کاربردی و با روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر منابع کتابخانه ای و داده های اسنادی سازمان ها و ارگان های ذی ربط انجام شده است، به منظور بررسی وضعیت بخش سلفچگان از لحاظ برخورداری از امکانات و تسهیلات گوناگون ابتدا وضع موجود را از حیث برخورداری از خدمات و امکانات با استفاده از داده های منتشرشده مرکز آمار ایران مورد بررسی قرار داده و اقدام به سطح بندی سکونتگاه ها از حیث برخورداری شده است در مرحله بعد تحلیل خوشه ای از سطوح توسعه یافتگی سکونتگاه ها ارائه گردیده است. در ادامه با توجه به استقرار منطقه ویژه اقتصادی در منطقه سلفچگان آزمون همبستگی میان سطوح توسعه یافتگی و نیز توسعه صنعتی و کشاورزی و فاصله از منطقه ارائه شده که نتایج بیانگر عدم تأثیر منطقه ویژه اقتصادی در توسعه یافتگی بخش سلفچگان تأمین عدالت فضایی و جغرافیایی در منطقه بوده است. همچنین در نهایت به منظور توسعه سکونتگاه های محروم بخش سلفچگان با عنایت به مباحث عدالت فضایی، پیشنهاد هایی به منظور توسعه این سکونتگاه ها ارائه شده است.
۱۸.

آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی و پوشش گیاهی شهرستان پلدختر با استفاده از تصاویر ماهواره لندست

کلید واژه ها: کاربری اراضی پوشش گیاهی تکنیک های سنجش از دور (RS) شهرستان پلدختر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 49 تعداد دانلود : 631
تحقیق حاضر با هدف آشکارسازی تغییرات پوشش/کاربری اراضی منطقه پلدختر در طی دوره زمانی 31 ساله انجام شده است. برای انجام تحقیق از تصاویر سال 1986، 200 و 2017 سنجنده TM، ETM+و TM ماهواره لندست استفاده شده و پس از انجام تصحیحات مورد نیاز در مرحله پیش پردازش، با طبقه بندی شیءگرا تصاویر در محیط نرم افزارهای (TerrSet)، (Envi) نقشه آشکارسازی تغییرات تهیه شده و نتایج نهایی ارائه شده است. تجزیه و تحلیل تغییرات نشان داد که مساحت نیمی از جنگل های انبوه کاهش یافتند و جای خود را به جنگل های تنک شده و مراتع دادند و همچنین اراضی کشاورزی (زراعت دیم، زراعت آبی و باغات) که هر کدام به ترتیب 4.7 درصد افزایش یافتند؛ همچنین مناطق مسکونی نیز نسبت به دوره های پیشین دستخوش تغییر شده است، این تغییرات می توانند علاوه بر اثرات منفی بر محیط زیست و منابع طبیعی، سبب افزایش بلایای طبیعی شود و همچنین با توجه به روند رو به رشد جمعیت و شهرنشینی نتایج حاصل از این پژوهش، اطلاعات ضروری را جهت اخذ تصمیمات اساسی در تدوین سیاست های مدیریتی برای برنامه ریزان و مدیران منطقه ای جهت پایداری و ارزیابی منابع طبیعی را فراهم می نماید.
۱۹.

گردشگری و آسایش اقلیمی با تاکید بر برنامه ریزی و مدیریت شهرهای ساحلی مطالعه موردی: شهر نور

کلید واژه ها: ساختارهای اجتماعی و فرهنگی ساختارهای اقتصادی گردشگری شهر نور آمایش سرزمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 941 تعداد دانلود : 408
آب و هوای مناسب و شناخت کافی از شرایط اقلیمی در مقصد یکی از مهمترین عناصر در بحث گردشگری است و می تواند به عنوان یک عاملجاذب یا دافع برای گردشگران باشد. این تحقیق از نوع کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی – تحلیلی است جامعه آماری ما در این پژوهش خانوارهای شهر نور، مسئولین و گردشگران می باشند که برای بررسی تاثیرات عوامل مطرح شده در گردشگری از ابزار پرسشنامه استفاده که توسط جامعه آماری فوق پاسخ و داده ها با استفاده از آزمون های آماری نرم افزار Spss و با و مدل HOLSAT به تجزیه تحلیل داده های پژوهش پرداخته ایم. همچنین به منظور سنجش شرایط آسایش مناسب برای گردشگران در ماه های مختلف از نرم افزار TCI بهره گرفته شد که نتایج حاکی از عوامل اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی نشان دهنده این مسئله می باشد که مطابق آزمون های آماری گرفته شده از مولفه های دو فرضیه هر دو فرضیه تأیید می شوند و این ساختار ها توانسته اند موجبات توسعه گردشگری منطقه را فراهم آورند و نتایج حاصله از مدل HOLSAT نشان از مثبت بودن عملکرد موجود در مولفه های ساختار اقتصادی و متناقض بودن عملکرد برخی از مولفه های ساختار اجتماعی – فرهنگی می باشد که نشان از نیازمندی در راستایی برنامه ریزی مجدد در این راستا می باشد همچنین نتایج حاصل شده از ارزبابی شرایط آسایش نشان می دهد که از نظر شاخص اقلیم گردشگری و بوم گردی شهر نور در بیشتر ایام سال بخصوص ماه های دی،اسفند، فروردین، اردیبهشت، مهر،آبان ازشرایط عالی وخوب برای فعالیت های توریسی برخوردار می باشند.
۲۰.

بررسی تغییرات کاربری اراضی شهری با استفاده از GIS و RS در تهران (مطالعه موردی: منطقه 15 کلانشهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه شهری سنجش از دور (RS) سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) منطقه 15 شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 175 تعداد دانلود : 292
 یک گام اساسی برای مدیریت و برنامه ریزی توسعه شهری بررسی و شبیه سازی توسعه فیزیکی شهر می باشد. در دنیای امروز، از فناوری های سنجش از دور (RS) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای مدیریت شهری استفاده های فراوانی می شود. این دو فن، ابزار موثری را برای جمع آوری و تحلیل اطلاعات زمانی- مکانی فراهم می سازد. در همین راستا، پژوهش حاضر با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه لندست، روند توسعه کالبدی منطقه 15 شهر تهران از سال 1985 تا سال 2015 مورد ارزیابی و مقایسه قرار داده است. تصاویر استفاده شده در این تحقیق، تصاویر TM 1985، ETM+  2002 وOLI 2015 از ماهواره لندست می باشند. نتایج بیانگر این است که، منطقه مورد مطالعه در فاصله زمانی 1985 تا 2015 با حدود 10.75 درصد رشد شهری مواجه بوده است و تغییر کاربری در این بازه زمانی در افزایش دو کلاس اراضی مسکونی و کاربری های تجاری و کاهش دوکاربری صنعتی و اراضی بایر بوده است. با توجه به نتایج حاصل از پردازش تصاویر ماهواره ای، منطقه 15 گسترش فضایی- کالبدی قابل توجهی داشته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان