نوید آهنگری

مقدمه : رشد هوشمند رویکردی برای توسعه پایدار شهری است که مسائل و مشکلات حاصل از گسترش پراکنده رویی شهری مناطق کلان شهرها را مهار می کند. این رویکرد با سیاست های سطح خرد و کلان، برابری اجتماعی و عدالت محیطی را تقویت می کند، علاوه بر این، جنبه های پایداری را نیز موردبحث قرار می دهد. داده و روش : روش پژوهش از لحاظ نوع توصیفی-تحلیلی و از لحاظ ماهیت کاربردی است. روش گرداوری داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی است. جامعه آماری جمعیت ساکن منطقه 12 شهر تهران (241475 نفر) است که حجم نمونه برابر با 400 نفر مشخص شد. متغیرهای پژوهش شامل رشد هوشمند شهری در 10 مؤلفه و توسعه پایدار اجتماعی در 8 مؤلفه بوده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از شاخص های گرایش به مرکز (میانگین) و پراکندگی (انحراف معیار و ضریب پراکندگی) و مدل سازی معادلات ساختاری از رویکرد حداقل مربعات جزئی(PLS) استفاده شده است. یافته ها : یافته ها حاصل از آمار توصیفی از طریق شاخص های گرایش به مرکز و پراکندگی نشان داد که نمره متغیر رشد هوشمند شهری در بین دامنه 51/2 تا 5/3 یعنی تا حدودی مطلوب قرار دارد. همچنین نمره متغیر توسعه پایدار اجتماعی همراه با تمام مؤلفه های آن بر اساس طیف 5 سطحی در بین دامنه 51/2 تا 5/3 یعنی تا حدودی مطلوب قرار دارد. همچنین نتایج در بخش اثرگذاری متغیرهای مستقل بر وابسته با توجه به مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد که اثر رشد هوشمند شهری بر توسعه پایدار اجتماعی در سطح ضریب معناداری 005/1 و میزان سطح معناداری315/0 معنا دار نیست. نتیجه گیری : بنابراین برای دست یابی به توسعه پایدار اجتماعی منطقه 12 شهر تهران، باید استراتژی رشد هوشمند را به عنوان راهبرد اصلی در انتظام بخشی به شکل پایدار شهری قرار داد.

پژوهش های مرتبط با الگوها و رفتار خرید گردشگران، اطلاعات مفیدی را برای برنامه ریزی گردشگری و ارتقای آن فراهم می کند. در این راستا، مقاله حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی مؤلفه های مؤثر بر رفتار خرید گردشگران داخلی در شهر اصفهان تدوین شده است. نوع تحقیق از لحاظ هدف، شناختی و روش تحلیل داده ها به صورت توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری داده ها به صورت پیمایشی بوده است. داده های لازم از طریق مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی به دست آمده است. ابزارهای گردآوری اطلاعات شامل: پرسشنامه محقق ساخته و نظرسنجی از گردشگران داخلی بوده است. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات، از آمارهای توصیفی و تکنیک TOPSIS استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق، کلیه گردشگران داخلی بوده که در سال۱۳۹۲ از شهر اصفهان دیدن کرده اند. بنابراین حجم نمونه با روش کوکران بدون N ، ۹۶ نفر برآورد شد، اما جهت ارتقای روایی ابزار سنجش، نمونه ها به ۲۰۰ نفر افزایش داده شد. یافته های تحقیق نشان دادند که بالاترین اقلام خریداری شده مربوط به اقلام خوراکی و سوغات (۳۷/۵ درصد) بوده است. بیشترین شیوه مورداستفاده در خرید، انتخاب آنی و لحظه ای در بازار (۳۹ درصد) و مهم ترین دلیل خرید اقلام، خرید به عنوان سوغاتی (۳۳/۵ درصد) بوده است. نتایج به دست آمده از تجزیه وتحلیل داده ها نشان دادند که در محاسبه وزن ماتریس تصمیم گیری، بیشترین امتیاز به شاخص بالا (۰/۲۵) و کمترین امتیاز به شاخص خیلی پایین (۰/۰۳) از کل امتیازات، تعلق می گیرد. در رتبه بندی نهایی، مؤلفه تنوع اقلام در دسترس جهت خرید در اولویت و قیمت بالای سوغاتی ها بر حجم خرید، رتبه ۱۸ را کسب کرده است.

برنامه های راهبردی به توسعه ورزش کمک می کنند تا یک شهر، منحصربه فرد، پرجنب وجوش و ازلحاظ اقتصادی پایدارتر شود. دراین راستا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی برنامه های راهبردی در توسعه ورزش شهر بوکان انجام شد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی، روش گردآوری داده ها، پیمایشی و ابزار سنجش آن پرسش نامه خبرگان (محقق ساخته) بود. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تکنیک ویکور استفاده شد. جامعه آماری، اندیشمندان و صاحب نظران در حوزه ورزش بودند که 30 نفر به صورت نمونه های هدفمند انتخاب شدند و موردپرسشگری قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که راهبرد ایجاد ایستگاه های ورزش در محله ها و همه معابر عمومی، در اولویت اول برنامه ریزی قرار داشت و برای آن، ضرورت اجرای برنامه زمانی کوتاه مدت باید موردتوجه قرار گیرد. همچنین، راهبرد بسترسازی مناسب برای ارتقای ورزش قهرمانی ازطریق ورزش همگانی، در اولویت آخر رتبه بندی قرار داشت؛ بنابراین،  برنامه ریزی کوتاه مدت برای آن ضرورتی ندارد و جزو برنامه های بلندمدت برای توسعه ورزش قرار دارد. دراین راستا، سازمان ها و ادارات مسئول در بخش ورزش باید برنامه های راهبردی تدوین شده موجود و سایر راهبردهای پیش رو را سرلوحه و الگوی کار خود قرار دهند و آن را تا پایین ترین سطوح ورزش شهر نفوذ دهند و در توسعه آن تلاش کنند.

تاب آوری شهری به توانایی یک سیستم شهری در مقیاس زمانی و فضایی برای حفظ یا بازگشت سریع به عملکردهای مطلوب گذشته در برابر اختلال(مخاطرات طبیعی) در جهت پایداری با تغییرات گفته میشود. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی ابعاد تاب آوری شهری در برابر مخاطرات طبیعی در منطقه 12 کلانشهر تهران تدوین شده است. روش پژوهش توصیف- تحلیلی بوده و دادهها به روش مطالعات کتابخانه ای و پیمایشی گرداوری شده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی و استنباطی(آزمون T-Test تک نمونه ای و Friedman Test) استفاده شده است. جامعه آماری شامل خبرگان مدیریت مسائل برنامهریزی شهری می باشد که 80 نفر به صورت نمونه های هدف مند انتخاب مورد پرسشگری قرار گرفتند. نتایج نشان داد مؤلفه پایداری زیست محیطی (33/20) مربوط به بعد اکولوژی تاب آوری شهری در رتبه اول اهمیت قرار گرفته و مؤلفه قابلیت تطبیق سیستم (11/10) مرتبط به بعد نهادی (سازمانی) به عنوان کم اهمیت ترین مؤلفه تعیین شده است. همچنین وضعیت بعد اقتصادی تابآوری شهری در برابر مخاطرات طبیعی از مطلوبیت کمی (ضعیف)، وضعیت ابعاد اجتماعی، اکولوژی و نهادی (سازمانی) با مطلوبیت خیلی ضعیف همراه است. در نهایت میتوان بیان کرد که مطلوبیت تاب آوری شهری در منطقه 12 کلانشهر تهران در برابر مخاطرات طبیعی با توجه به کلیه ابعاد و مؤلفهها خیلی ضعیف بوده است و بنابراین این منطقه در برابر مخاطرات طبیعی تابآور و پایدار نیست.

مدیریت غیراصولی مواد زاید جامد شهری، زمینه را برای ایجاد مشکلات زیست محیطی و انسانی در درازمدت فراهم می کند؛ بنابراین استراتژی مدیریت پایدار و مؤثر زباله های شهری، نیاز به تعادل برای توسعه، کیفیت زندگی انسان و محیط زیست دارد. این مقاله با هدف ارزیابی شاخص های مدیریت مواد زاید جامد شهری در راستای توسعه پایدار با استفاده از تکنیک TOPSIS در شهر بوکان، تدوین شده است. روش تحقیق، پیمایشی و روش تجزیه و تحلیل داده ها، توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری، جمعیت 171773 نفری شهر بوکان بود که نمونه آماری آن، 384 نفر به دست آمد. با توجه به محدودیت های تحقیق، نمونه ها به 330 نفر کاهش یافت. یافته های تحقیق نشان می دهند که در شهر بوکان به طور متوسط روزانه 150 تن زباله تولید شده و سرانه زباله 0/740 کیلوگرم در روز بوده است. بیشترین مقدار زباله های تولیدی، مربوط به مواد آلی با 75/82 درصد و کمترین مقدار، مربوط به چوب (0/65 درصد) می باشد. رتبه بندی نهایی به دست آمده از ارزیابی میزان رضایت مندی از شاخص های توسعه پایدار مدیریت مواد زاید جامد به روش TOPSIS نشان داد که عنصر درخواست انعام، در رتبه اول و عنصر جذابیت تبلیغات، رتبه بیست را کسب کرده که کم اهمیت ترین عنصر می باشد.

امروزه بسیاری از کشورهای جهان با پدیده تمرکزگرایی روبه رو هستند. لذا توجه بهشهرهای میانه اندام می تواند روند تمرکزگرایی را تعدیل کرده تا راه حلی برای مسئله نخست شهری باشد. این شهرها می توانند در درون یک شبکه شهری متوازن و بر پایه نظام سلسله مراتب، نقش های مورد انتظار را در فرایند توسعه پایدار ناحیه ای به خوبی ایفا کنند. هدف از تحقیق حاضر بررسی عملکرد شهر میانی بوکان در فرایند توسعه پایدار ناحیه ای است. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است و داده های مورداستفاده از طریق پرسشنامه و مشاهدات میدانی جمع آوری شده است. جامعه آماری 105 روستا در محدوده بخش مرکزی شهر بوکان بوده که 26 روستا به صورت نمونه گیری طبقه ای و تصادفی ساده انتخاب شده اند. همچنین 250 پرسش نامه در محدوده موردمطالعه به صورت تصادفی ساده تکمیل گردیده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها، به دست آوردن میزان ارزش و اهمیت هریک از شاخص ها از روش ویکور(VIKOR) و تحلیل خوشه ای استفاده شده است. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که بالاترین مؤلفه در سنجش عملکرد شهر میانی بوکان در فرایند توسعه پایدار ناحیه ای، دسترسی روستاها به بازار مصرف شهر جهت تسهیل فروش محصولات کشاورزی و دامی و پایین ترین مؤلفه توجه به کمبود مصالح مقاوم و کوچک بودن سکونت گاه های روستایی بوده است. درنهایت در سنجش شاخص های عملکردی، شاخص اجتماعی- فرهنگی، اثرگذارترین عملکرد در فرایند توسعه پایدار ناحیه ای بوده و در اولویت اول سطح بندی قرارگرفته است. همچنین شهر بوکان ازنظر شاخص کالبدی و زیست محیطی، عملکرد مناسبی نداشته و این شاخص در رده آخر ازنظر اهمیت قرارگرفته و جزء شاخص های ناپایدار در فرایند توسعه بوده است.

با توجه به افزایش جمعیت شهرنشین در چند دهه گذشته، چنانچه بخواهیم در توسعه شهرها، پاسخگوی احتیاجات امروزی و سهم نسل های آینده از منابع باشیم، باید اداره شهرها را بر پایه مشارکت آگاهانه شهروندان برنامه ریزی کنیم. یکی از این زمینه ها، مشارکت های شهروندی محله مدار در نظام مدیریت شهری می باشد که هدف اصلی تدوین این مقاله است. روش پژوهش، توصیفی، تحلیلی و پیمایشی می باشد و برای جمع آوری داده ها از ابزار مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است که ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پایایی آن 86/0 و روایی آن از طریق پرسش از اساتید، مثبت ارزیابی شد. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک ویکور استفاده شده است. این مدل برای ارزیابی گزینه هایی به کار می رود که هم زمان به یک اولویتبندی در معیارها دست می زنند و در نهایت مبنایی برای نتیجه گیری های آتی قرار می گیرند. جامعه آماری، جمعیت شهر بوکان در سرشماری 1390 (171773 نفر) می باشد. نمونه آماری با توجه به فرمول کوکران 383 نفر محاسبه گردید که جهت کاهش خطا 400 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. نتایج حاصل نشان می دهد که شهروندان از میزان مشارکت در سطح محلات سکونت خود راضی نیستند که این نشان دهنده عدم مشارکت مردم در کارهای صورت گرفته در محدوده محله خود است. همچنین نقش نهادها (سازمان های غیردولتی، شوراها و انجمن ها) در سطح دوم نارضایتی شهروندان قرار دارد. سطح نهایی نارضایتی ها در گروه مدیریت شهری می باشد که با توجه به امتیازات اخذ شده در مدل، رضایت نسبی شهروندان از عملکرد مدیران شهری را نشان می دهند. به دلیل اینکه در این مقاله، بیشتر به میزان مشارکت شهروندان در اداره محله خود پرداخته شده است، عملکرد یا عدم عملکرد مدیران شهری نمی تواند نشان دهنده شهری بهینه باشد؛ بنابراین، با ایجاد نهادهای مختلف در سطح محله می توان ارتباط پایداری بین ساکنان محلات و مدیران شهری (شورا و شهرداری) برقرار کرد.