زینب مولوی

هدف: دانشگاهها و مؤسسات غیر انتفاعی در شرایط رقابتی و مخاطرات محیطی قرار دارند و باید به تاب آوری سازمانی بیشتر توجه کنند. هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد تاب آوری سازمانی در دانشگاههای غیر انتفاعی بود. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی بود، که با رویکرد کیفی انجام شد. جامعه پژوهش، خبرگان آشنا به موضوع پژوهش و فعال در دانشگاههای غیر انتفاعی استان قم بودند که به روش قضاوتی و با معیار اشباع نظری داده ها، 18 نفر انتخاب شدند. برای تحلیل داده های حاصل از مصاحبه های نیمه ساختاریافته از روش تحلیل مضمون استفاده شد. یافته ها: در مجموع، 30 شاخص برای تاب آوری دانشگاههای غیر انتفاعی شناسایی شد که در پنج دسته قرار گرفتند: تاب آوری مالی، تاب آوری راهبردی، تاب آوری فرهنگی، تاب آوری یادگیری و تاب آوری ساختار. نتیجه گیری: با توجه به اینکه دانشگاههای غیر انتفاعی در محیط رقابتی قرار دارند، توجه به ابعاد پنج گانه شناسایی شده و ارتقای آنها، در تاب آوری این دانشگاهها نقش دارد. این ابعاد می تواند الگویی برای بهبود تاب آوری سازمانی دانشگاههای غیر انتفاعی باشد.

مصرف گرایی فرهنگ نادرستی است که در سازمان ها، به ویژه سازمان های دولتی، روزبه روز رواج بیشتری می یابد. بنابراین، هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر مصرف گرایی در میان کارکنان سازمان های دولتی بود. پژوهش از نظر هدف از نوع کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش همه خبرگان آشنا به موضوع پژوهش، شامل مدیران و کارکنان بخش دولتی استان قم، بودند که به روش قضاوتی و با معیار اشباع نظری داده ها هجده نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. برای تحلیل داده های حاصل از مصاحبه ها از روش تحلیل مضمون استفاده شد. 22 عامل مؤثر بر مصرف گرایی در سازمان های دولتی شناسایی شد. عوامل فردی شامل کسب اعتبار و تشخص فردی، رفاه طلبی، حس عدم مالکیت، ضعف دین داری، سبک زندگی فردی، ضعف وجدان، منفعت طلبی، فقدان مسئولیت پذیری، حس استحقاق؛ عوامل سازمانی شامل بی عدالتی درک شده، ضعف فرهنگ سازمانی، تشریفات زاید سازمانی، رفتار مصرف مدیران دولتی؛ عوامل قانونی شامل ضعف قوانین و مقررات نظارتی، کاستی های قانونی، بودجه دولتی؛ و عوامل اجتماعی شامل سبک زندگی خانوادگی، گروه های مرجع، طبقه اجتماعی، آداب و رسوم اجتماعی، ضعف دین داری جامعه، جابه جایی ارزش ها به دست آمدند. مصرف به خودی خود یک رفتار طبیعی است. اما مصرف زدگی یک آفت شناخته می شود. اهمیت صرفه جویی در سازمان های عمومی و دولتی، که از بیت المال ارتزاق می کنند، نمود بیشتری دارد. در بروز و گسترش فرهنگ مصرف زدگی در سازمان ها عوامل گوناگونی می توانند دخیل باشند که با شناخت آن ها می توان به راهکارهای مناسب برای اصلاح الگوی مصرف دست یافت.

هدف: پژوهش حاضر به دنبال شناسایی عوامل مؤثر بر برون سپاری پایان نامه ها از دیدگاه فارغ التحصیلان است. روش: پژوهش به روش کیفی و با استراتژی پدیدارشناسی اجرا شده است. جامعه آماری کلیه فارغ التحصیلان رشته مدیریت می باشند،که حداکثر در یک سال گذشته دفاع کرده، و انجام پایان نامه را برون سپاری کرده بودند. به روش نمونه گیری هدفمند و با معیار اشباع نظری داده ها 21 نفر انتخاب شدند و با ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته داده ها جمع آوری شده است. یافته ها: یافته های شامل 5 مضمون فراگیر و 22 مضمون سازمان دهنده به عنوان عوامل مؤثر بر برون سپاری پایان نامه ها است، که عبارت اند از فقدان مهارت های پژوهشی (ضعف در تحلیل داده ها، ضعف در سازماندهی داده ها، ناتوانی در انتخاب موضوع، و ضعف در تدوین پروپوزال)؛ ویژگی های شخصیتی (تنبلی پژوهشی، تعلل ورزی، اضطراب پژوهش، خوداتکایی پایین، و کمال گرایی منفی)؛ مزایای برون سپاری (آرامش روانی، صرفه جویی زمانی، و حفظ سایر فرصت ها)؛ عوامل موقعیتی- محیطی (مشوق های بیرونی، محدودیت زمانی، حمایت ناکافی اساتید، شرایط شغلی، شرایط خانوادگی، در دسترس بودن مراکز پایان نامه نویسی، و مدرک گرایی)؛ ارزش پایین پایان نامه (بی ارزشی کاربردی، بی ارزشی یادگیری، و بی ارزشی علمی). در نهایت، پیشنهادهایی برای از بین بردن این نوع از فساد دانشگاهی ارائه شده است.

رفتارهای انحرافی مثبت فراتر از هنجارهای سازمانی در جهت بهبود عملکرد سازمان بروز می یابند، علی رغم اهمیت این رفتارها، در ایران هیچ پژوهشی به این رفتارها با نگاه انحراف مثبت نپرداخته است. بنابراین، پژوهش حاضر به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر بروز رفتارهای انحرافی مثبت در میان کارکنان سازمان های دولتی استان قم انجام گرفت. پژوهش حاضر به روش کیفی و از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری داده ها پیمایشی انجام گرفت. جامعه پژوهش خبرگان رفتار سازمانی، منابع انسانی و روان شناسی سازمانی بودند که دارای تجربه در سازمان های دولتی استان قم بودند و به روش قضاوتی و با معیار اشباع نظری داده ها، 17 نفر مشارکت کردند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته بود و از تحلیل مضمون برای تحلیل داده ها استفاده شد. برای اطمینان از قابلیت اعتماد و اعتبار پژوهش حساسیت پژوهشگر، انسجام روش شناسی، متناسب بودن نمونه، گردآوری و تحلیل هم زمان داده ها و اندیشیدن نظری اجرا شد. براساس یافته ها، 25 عامل مؤثر بر بروز رفتارهای انحرافی مثبت در پنج دسته عوامل فردی، عوامل سازمانی، عوامل قانونی، عوامل مدیریتی و عوامل مربوط به شغل شناسایی شدند. در نهایت، پیشنهادهای سازنده ای برای ایجاد یا تقویت این عوامل در سازمان به منظور ایجاد یا تقویت رفتارهای انحرافی مثبت ارائه شد.

امروزه یکی از معضلات مهم آموزش عالی ایران، کاهش انگیزه دانشجویان دکتری به پایان داده رساله دکتری در زمان مناسب و قانونی است که این امر هزینه بسیار زیادی برای دانشجویان، آموزش عالی و کشور به دنبال دارد. این پدیده با توجه به مفهوم فلات، فلات تحصیلی نامیده شد. بنابراین، هدف پژوهش حاضر مفهوم پردازی فلات تحصیلی و شناسایی عوامل زمینه ای ایجادکننده آن بود. پژوهش حاضر از نوع بنیادی، و از نظر نحوه گردآوری داده ، توصیفی- پیمایشی بود. جامعه پژوهش همه دانشجویان دکتری بودند که پروپوزال خود را تصویب کرده بودند. از این میان، در نهایت، 660 دانشجو به روش در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه نیمه باز پژوهش را پاسخ دادند. داده ها با ترسیم جدول توافقی و رگرسیون لجستیک تحلیل شد. نتایج تحلیل داده ها نشان داد حدود 19 درصد از پاسخگویان دچار پدیده فلات تحصیلی هستند. همچنین، نتایج نشان داد از هفت متغیر زمینه ای مورد بررسی پژوهش (شامل جنسیت، تعداد نیم سال اخذ رساله، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال، نوع دانشگاه (شهریه ای یا بدون شهریه) و اهمیت مدرک دکتری برای ارتقا در شغل یا کسب شغل، و علاقه به موضوع رساله)، دو متغیر وضعیت تأهل و نوع دانشگاه در فلات تحصیلی تأثیرگذار نبودند و سایر متغیرها تأثیرگذار بودند و از این میان، علاقه به موضوع رساله تأثیر بیشتری با ضریب نسبت به سایر متغیر ها داشت.

علی رغم اهمیت ادراک شهروندان از عملکرد دولت، مطالعات اندکی درباره ادراک و نگرش منفی به بخش دولتی انجام گرفته است. هدف این مقاله توصیفی همبستگی، بررسی رابطه بوروکراسی هراسی و ادراک از تاب آوری ملی است. به این منظور با پیمایش شهروندان از طریق پرسشنامه وجود پدیده بوروکراسی هراسی و چگونگی ادراک از تاب آوری ملی مطالعه و بررسی شد. سپس، رابطه این دو متغیر بررسی شد. جامعه آماری شهروندان 18 تا 70 ساله ای بودند که در یک سال گذشته دست کم یک بار برای دریافت خدمت به یکی از سازمان های عمومی مراجعه کرده اند. نمونه ای به روش در دسترس انتخاب شد، که 515 نفر پرسشنامه پژوهش را کامل کردند. داده ها با ترسیم جدول توافقی و آزمون خی دو تحلیل شد. نتایج نشان داد بی اعتمادی به دولت و کارکنان بخش عمومی فقط با عملکرد خدمات عمومی مرتبط نیست و 31 درصد پاسخگویان بوروکراسی هستند. همچنین، نتایج نشان داد 31 درصد پاسخگویان ادراک منفی از تاب آوری ملی داشتند. بیشترین پاسخگویان به ترتیب، فضای مجازی، بیکاری و فاصله طبقاتی را به عنوان تهدیدات مهم و اصلی معرفی کردند که کشور ایران را تهدید می کنند. درنهایت نتایج نشان داد بین ادراک از تاب آوری ملی و بوروکراسی رابطه معنی دار وجود دارد.

یکی از انواع حاد سوءرفتارهای سازمانی و بین فردی، اوباشگری سازمانی است و به مفهوم سوءاستفاده جمعی کارکنان از یک همکار یا به نوعی آزار و اذیت روانی فرد توسط عده ای دیگر است که با ایجاد فشارهای روانی بر فرد مورد نظر باعث ازبین بردن شخصیت او و ایجاد خلل در انجام منظم، مستمر و دائمی وظایف سازمانی می شود. با توجه به اهمیت مسئله اوباشگری و پیامدهای منفی آن شناخت و پیشگیری رفتارهای اوباشگری سازمانی نقش بسزایی در سلامت روانی و جسمانی کارکنان و افزایش بهره وری و کارایی سازمان خواهد داشت، از این رو، هدف مطالعه حاضر شناسایی عوامل سازمانی موجد اوباشگری سازمانی در سازمان است. پژوهش از نظر هدف کاربردی، و از نظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی است، که با بهره گیری از تکنیک دلفی اجرا شده است. جامعه آماری کلیه خبرگان آشنا به موضوع پژوهش و درگیر در مسائل کارکنان با سابقه تخصصی و تجربی بوده اند که به روش هدفمند انتخاب شدند. در نهایت، 29 نفر در سه دور دلفی شرکت کردند و به پرسشنامه دلفی پاسخ دادند. ابتدا با مطالعه متون مرتبط با موضوع پژوهش 29 عامل سازمانی موجد اوباشگری شناسایی شد. سپس، این 29 عامل در اختیار خبرگان قرار گرفت و با نظر اصلاحی آن ها و طی سه دور دلفی، 31 عامل شناسایی شد. برای اندازه گیری میزان توافق نظر خبرگان ضریب هماهنگی کندال محاسبه شد. دلفی در سه دور اجرا شد. در نتیجه، 31 عامل سازمانی موجد اوباشگری در پنج دسته عوامل ساختاری، عوامل رفتاری – ادراکی، عوامل شغلی، عوامل مدیریتی و عوامل فرهنگی قرار گرفت.

ظهور سازمان های اجتماعی و گسترش روزافزون آنها یکی از خصیصه های بارز تمدن بشری است و به تبع آن، امروزه مدیریت یکی از ارکان مهم جوامع بشری به حساب می آید، و از آن رو که مدیریت در هر جامعه، وقتی موفق تر خواهد بود که با مکتب و ارزش های فرهنگی آن جامعه هماهنگ باشد، در جامعه ما بحث «مدیریت اسلامی» مطرح می شود. در این مدیریت، ارزش های اسلامی و معیارهای الهی، در کنار بهره مندی از چارچوب ها و ساختارهای علمی و مدیریتی حاکمیت دارد. اگر مدیریت برای داده های خود از احکام، راه کارها و ارزش های اسلامی بهره مند شود، به موفقیت حقیقی دست خواهد یافت. در واقع، مدیریت اسلامی بر مبنای ارزش های الهی اسلام، زمینه های تعالی انسان، به عنوان مهم ترین محور بحث مدیریت را فراهم می کند. مقاله حاضر به روش «توصیفی تحلیلی» انجام گرفته و ضمن بحث درباره ریشه مکتبی مدیریت اسلامی، باتوجه به جهان بینی توحیدی، به ضرورت مدیریت در اسلام از دیدگاه ارزشی و انسان شناسی و هستی شناسی پرداخته است. در مجموع، می توان گفت: برمبنای هدف از آفرینش انسان، که قرب به خداست، و بر این اساس که فقط خداوند یگانه مرجع شناسایی کمال انسانی است، مدیریت اسلامی برای اجرای فرامین الهی لازم و ضروری است.

رفتارهای سازمانی مخرب در شکل های مختلف در حال بروز و ظهور است. قلدری سازمانی که همراه با اثرات منفی در محیط های کاری رخ می دهد مستقیم و منفی بر سلامت افراد تأثیر گذاشته و هزینه های زیادی را بر سازمان تحمیل کرده و منجر به کاهش بهره وری می گردد؛ بنابراین هدف اصلی تحقیق بررسی نقش قلدری سازمانی در ویژگی های روان شناختی شغلی (درگیری شغلی، استرس شغلی و عدم امنیت شغلی) کارکنان است. تحقیق حاضر کاربردی بوده و به روش توصیفی – همبستگی اجرا شد. جامعه آماری کارکنان صف پنج سطح بانک به تعداد 800 نفر بوده که براساس جدول مورگان و روش نمونه گیری مرحله ای 261 نفر به عنوان نمونه تعیین شد. ابزار گرد آوری داده ها پرسش نامه بود که روایی و پایایی آن تأیید شد. ضریب آلفای کرونباخ برای بررسی پرسش نامه 849/0 به دست آمد. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها به روش مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد قلدری سازمانی درک شده در ایجاد استرس شغلی و احساس عدم امنیت شغلی در کارکنان تأثیر مثبت دارد. همچنین نتایج نشان داد قلدری سازمانی سبب کاهش درگیری شغلی کارکنان می شود.

در زمینه تصویر منفی مدیریت دولتی و خدمات عمومی میان شهروندان مطالعات متعددی انجام گرفته است که اغلب آنها ناکارآمدی دولت را در نظر گرفته اند و نگاه دوگانه شهروندان به خدمات عمومی در آنها به ندرت بررسی شده است. هدف این مقاله توصیفی همبستگی، مفهوم پردازی و شناسایی بوروکراسی هراسی است. به این منظور ابتدا با تحلیل اطلاعات حاصل از ارزشیابی عملکرد دستگاه های دولتی، بوروکراسی هراسی شناسایی و وجود آن تأیید شد. سپس، با پیمایش شهروندان برخی متغیرهای فردی مؤثر بر پدیده بوروکراسی هراسی شناسایی شدند. جامعه آماری تحقیق کلیه شهروندان 18 تا 70 ساله ای بودند که در یک سال گذشته دست کم یک بار برای دریافت خدمات به یکی از سازمان های عمومی مراجعه کرده اند. ابزار تحقیق، پرسشنامه و اسناد و مدارک بود و داده ها با رگرسیون لجستیک تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد بی اعتمادی به دولت و کارکنان بخش عمومی فقط با عملکرد خدمات عمومی مرتبط نیست و 29 درصد پاسخگویان بورو کراسی هراس هستند. متغیرهای سن، جنسیت، سطح تحصیلات و دفعات مراجعه برای دریافت خدمات نیز با بوروکراسی هراسی رابطه دارند، اما متغیرهای سطح درآمد و نوع شغل با بوروکراسی هراسی رابطه معناداری ندارند.

سازمان حج و زیارت تنها منبع تأمین نیروی انسانی کاروان های حج، نیازمند آموزش کارگزاران کاروان های زیارتی است. هدف این پژوهش شناسایی و رتبه بندی نیازهای آموزشی مدیران و معاونان کاروان های حج تمتع است. جامعة آماری، همة مدیران و معاونان کاروان های حج تمتع در سال 1392 است که نمونه ای به حجم 222 به روش طبقه ای با انتساب متناسب از بین آن ها انتخاب شد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوة گردآوری داده ها توصیفی- پیمایشی است. برای اجرای فن دلفی نمونه ای 25 نفری از خبرگان آموزش حج به روش قضاوتی انتخاب شد. ابزار پژوهش پرسشنامه و مطالعة اسناد و مدارک است. نتایج تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد، کلاس های برگزارشده در عمل، برای مدیران و معاونان مفید و مؤثر بوده است. همچنین، مکالمة عربی در رتبة اول اهمیت قرار دارد. در اجرای فن دلفی، مکالمة عربی 1و 2، اپراتوری کامپیوتر، سفر حج و مقدمات آن و جغرافیا و نقشه خوانی و مقررات عربستان برای دورة مقدماتی؛ مکالمة عربی 4، احکام و مناسک حج، انتقال تجارب موفق، قوانین و مقررات عربستان، امنیت در سفر، مهارت های ارتباطی، آشنایی با مذاهب اسلامی، آموزش زبان انگلیسی، و شرح وظایف اجرایی برای دورة بازآموزی مدیران و معاونان پیشنهاد شد.

این مقاله سعی دارد با معرفی معنا و مفهوم اخلاق و علم مدیریت و ایجاد آشنایی اولیه، و بیان نقش علم مدیریت در تصمیم گیری و لزوم رعایت اصول اخلاقی در آن، روشهای تجزیه و تحلیل مسائل اخلاقی مطرح در تصمیم گیریها و اصول حاکم بر ارزشهای اجتماعی معرفی شود. در نهایت، چیستی و فلسفه اخلاق در علم مدیریت بیان می شود. این تحقیق از نوع کابردی، و با روش توصیفی انجام گرفته و اطلاعات به روش کتابخانه ای و با تحلیل و بررسی متون مربوط جمع آوری شده است. نتایج این تحقیق بر لزوم به کارگیری ارزشهای اخلاقی در علم مدیریت برای داشتن مدیریت بهتر و گرفتن تصمیمات واقع بینانه و مبتنی بر ارزشهای حاکم بر جامعه تأکید می کند؛ بنابراین، چندین روش برای وارد کردن اخلاق در مدیریت به طراحان الگو های تصمیم گیری پیشنهاد می شود.

اگرچه در دهة گذشته، تحقیق در زمینة رفتارهای شهروندی سازمانی در حوزه های مختلف، به طور چشمگیری گسترش یافته است، دربارة رفتارهای شهروندی سازمانی در حوزة سیستم های اطلاعاتی شناخت اندکی وجود دارد. هدف این تحقیق بررسی تأثیر رفتارهای شهروندی سازمانی بر موفقیت سیستم های اطلاعاتی سازمان است. مدل تحقیق شامل روابط میان سازه های رفتارهای شهروندی سازمانی، یعنی نوع دوستی، وظیفه شناسی، ادب، حسن شهروندی و جوانمردی، و متغیرهای موفقیت سیستم های اطلاعاتی از جمله کیفیت اطلاعات، بازده کاری و نوآوری در فناوری اطلاعات پیشنهاد شد. ابزار این پژوهش پرسشنامه است. جامعة آماری تحقیق حاضر کلیة سازمان های تولیدی و خدماتی است که سیستم های اطلاعاتی در پیشبرد اهداف سازمان به کار می گیرند. نمونه ای به روش نمونه گیری دردسترس در دو مرحله انتخاب شد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی؛ و از نظر نحوة گردآوری داده ها، توصیفی/ همبستگی است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها مدل سازی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر انجام گرفت. ابتدا، مدل اندازه گیری بررسی شد. سپس، مدل مفهومی تحقیق در جامعة آماری برازش شد. طبق نتایج تحلیل مسیر در مدل تحقیق، تمامی روابط تأیید شد، بجز تأثیر نوع دوستی و ادب بر بازده سیستم که معنادار تشخیص داده نشد. در نهایت، مدل نهایی تحقیق طراحی شد و پیشنهادهایی بر مبنای نتایج تحقیق مطرح شد.