صبا سیامکی

هدف : رفتار اطلاعاتی شامل رفتارهای عمدی و غیرعمدی است. کسب خوش اقبالانه اطلاعات یکی از نمودهای رفتارهای اطلاعاتی غیرعمدی است. این رفتار به منزله یکی از رویکردهای رفتار اطلاعاتی، که مکمل پرس وجوست، نقش مهمی در یادگیری و کسب اطلاعات روزمره افراد دارد. بروز این نوع رفتار، تحت تأثیر عواملی است که پژوهش حاضر با هدف شناسایی آن ها انجام شده است. روش : این مطالعه با روش مرور نظام مند و با بهره گیری از فرایند هشت مرحله ای اُکُلی انجام شده است. جامعه پژوهش را مقالات انگلیسی نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی وبگاه علوم و اسکوپوس و مقالات فارسی نمایه شده در پایگاه های استنادی علوم جهان اسلام، اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، مگ ایران، نورمگز و پرتال جامع علوم انسانی تشکیل می دهد. پس از حذف مقالات تکراری، براساس معیارهای ورود و خروج تعیین شده، 40 مقاله مرتبط به منظور شناسایی عوامل مؤثر در کسب خوش اقبالانه اطلاعات مطالعه شدند. یافته ها : تحلیل مقالات بازیابی شده نشان داد که پیشینه مطالعه کسب خوش اقبالانه اطلاعات به بیش از سه دهه می رسد. کسب خوش اقبالانه اطلاعات تحت تأثیر عوامل درونی، عوامل بیرونی و ویژگی های محیطی قرار دارد. عوامل درونی تحت تأثیر ویژگی های روان شناختی و شخصیتی فرد است و به دست خود فرد خلق یا مدیریت می شود. عوامل درونی شامل نیاز اطلاعاتی، دانش موضوعی، هوشمندی، کنجکاوی، حساسیت، وظیفه شناسی، برون گرایی، احساسات، اعتمادبه نفس، سواد اطلاعاتی، لذت بردن از فرایند جست وجو و تحصیلات است. این درحالی است که عوامل بیرونی همانند زمان، وضعیت و مکان جدای از ویژگی های روان شناختی و شخصیتی فرد است و سبب تسهیل خوش اقبالی می شود. برخی ویژگی های محیطی ازجمله قابلیت جست وجو و اکتشاف، سهولت دسترسی، قابلیت اتصال، غنی از محرک، محرک های برجسته، تنوع، تضادها، ناقص بودن، دسترسی چندگانه، توقف پذیری خوش اقبالی را پرورش می دهند. همچنین به رغم اهمیت مقوله خوش اقبالی در علم اطلاعات و دانش شناسی، به منزله یکی از روش های کسب اطلاعات، این حوزه مورد توجه پژوهشگران داخل کشور واقع نشده است و فقر پژوهشی در این زمینه وجود دارد. نتیجه گیری : پیشرفت های اخیر در فناوری اطلاعات و ظهور وب 2 سبب افزایش رفتارهای کسب غیرعمدی اطلاعات شده است؛ بنابراین چگونگی بروز این رفتارها و آثار و نتایج آن ها باید بررسی شود. پژوهش های انجام شده گویای این حقیقت است که جست وجوگران براساس عوامل گوناگون، رفتارهای اطلاعاتی متفاوتی بروز می دهند. این امر درمورد کسب خوش اقبالانه اطلاعات به منزله یکی از انواع رفتارهای اطلاعاتی نیز صدق می کند. با شناسایی مناسب و کنترل عوامل مؤثر در کسب خوش اقبالانه اطلاعات کمک شایان توجهی به روند صحیح جست وجو به دست افراد و یافتن اطلاعات مورد نیاز آن ها و توسعه علمی پژوهشگران و استفاده بهینه از اینترنت خواهد شد.

هدف: تحلیل مقایسه ای روش های پژوهش و ابزار گردآوری داده ها در نشریات منتخب علم اطلاعات و دانش شناسی ایران. روش شناسی: داده های 943 مقاله از نشریات مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، و تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی به روش مشاهده اسنادی و تحلیل محتوا با کمک سیاهه وارسی در دو بازه زمانی 1384-1388 و 1389-1393 بررسی شده است. یافته ها: روش پیمایشی و مروری پراستفاده ترین روش های پژوهش هستند. استفاده از روش مروری در پنج ساله دوم و پس از تغییر درجه علمی نشریات کاهش به نسبت زیاد داشته و میان دو بازه زمانی مدنظر تفاوت معنادار وجود داشته است. در پنج ساله نخست، مشاهده اسنادی و پرسشنامه پرکاربردترین ابزارهای گردآوری داده ها بوده است. پس از تغییر درجه علمی نشریات، کاربرد مشاهده اسنادی کاهش به نسبت شدیدی داشته است. آزمون خی دو تفاوت معناداری را در میزان استفاده از ابزارهای گردآوری داده ها در دو مقطع زمانی ذکرشده نشان می دهد. نتیجه گیری: تغییر درجه علمی نشریات همراه با تحول در شیوه آموزش روش شناسی پژوهش در علم اطلاعات و دانش شناسی می تواند زمینه ساز نوآوری و تنوع روش شناختی در پژوهش های رشته شود.

هدف: هدف این پژوهش مطالعه عوامل اثرگذار بر رفتارهای اعتراض آمیز مشتریان کتابخانه های عمومی استان لرستان است. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه انجام شد. جامعه پژوهش شامل 27 هزار نفر از اعضای کتابخانه های عمومی استان لرستان است. تجزیه وتحلیل نهایی روی 302 پرسشنامه بازگشتی انجام شد. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شدند. برای انجام تحلیل استنباطی از آزمون های آماری رگرسیون و همبستگی استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که اِسناد بیرونی (عواملی مثل نقص خدمات) با ضریب 30/0 بیش ترین تأثیر را بر خروج کاربران از دایره اعضای کتابخانه دارد. مؤلفه اهمیت خدمات از نظر مشتریان کتابخانه های عمومی با ضریب 13/0 دومین عامل اثرگذار بر خروج است. مزایای اجتماعی و احتمال موفقیت به ترتیب با ضرایب 12/0 و 10/0 بیش ترین تأثیر را بر اعتراض شفاهی مستقیم دارند. همچنین احتمال موفقیت با ضریب 31/0 بیش ترین تأثیر را بر اعتراض شفاهی غیرمستقیم دارد. اصالت/ارزش: اعتراض بازخورد ارزشمندی است که می تواند به مدیران در شناسایی و حل مشکلات، ارتقاء کیفیت خدمات کتابخانه ها و برآورده ساختن خواسته های کاربران کمک کند. این پژوهش آغازگر راهی برای مطالعه رفتار اعتراض آمیز مشتریان کتابخانه های عمومی کشور است.

پژوهش حاضر با بهره مندی از شاخص های تحلیل شبکه های اجتماعی به مطالعه ی شبکه ی هم تألیفی پژوهشگران، دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی در حوزه ی آموزش مهندسی ایران پرداخته است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و از شاخص های علم سنجی و تحلیل شبکه های اجتماعی استفاده کرده است. جامعه ی این پژوهش از 444 مقاله تألیفی فارسی تشکیل شده که طی سال های 1378 تا 1393 در فصلنامه آموزش مهندسی ایران منتشر شده است. ماتریس هم تألیفی شبکه با استفاده از نرم افزار راور ماتریس و ترسیم و تحلیل شبکه های هم تألیفی با استفاده از نرم افزارهای شبکه های اجتماعی یو.سی.آی.نت و وی.او.اس.ویوور انجام شده است. بررسی عملکرد پژوهشگران نشان داد که بیش ترین تعداد مقالات تألیفی در شبکه ی هم تألیفی پژوهشگران به محمود یعقوبی (20 مقاله)، جلال حجازی (15 مقاله)، غلامحسین دانشی (15 مقاله)، حسین معماریان (15 مقاله) و پرویز دوامی (14 مقاله) اختصاص یافت. تحلیل عملکرد انفرادی پژوهشگران بر اساس شاخص های مرکزیت درجه، بینیت و نزدیکی بیان گر این است که محمود یعقوبی، پرویز دوامی و جلال حجازی را می توان اثرگذارترین پژوهشگران شبکه ی هم تألیفی فصلنامه آموزش مهندسی برشمرد. هم چنین مطالعه ی عملکرد دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی نشان داد که دانشگاه های صنعتی شریف، شیراز و دانشگاه تهران به ترتیب با تولید 65، 58 و 57 مقاله از نظر شاخص تولید علمی در رده های اول تا سوم قرار دارند. براساس شاخص های مرکزیت درجه، مرکزیت بینت و مرکزیت نزدیکی نیز دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه شیراز، دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی را می توان اثرگذارترین دانشگاه ها در زمینه ی آموزش مهندسی ایران به حساب آورد.

هدف: طی سال های گذشته مفهوم رضایتمندی در حوزه کتابداری و علم اطلاعات تکامل یافته و امروزه به رایج ترین شاخص عملکرد کتابخانه ها مبدل شده است. درپژوهش حاضر در صدد هستیم تا با استفاده از مدل ماگال به مطالعه و بررسی عوامل اثرگذار بر رضایتمندی مشتریان از خدمات ارائه شده به وسیله کتابخانه مرکزی دانشگاه شهید چمران بپردازیم. روش: پژوهش حاضر از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه است. جامعه آماری پژوهش را همه اعضای کتابخانه مرکزی دانشگاه شهید چمران اهواز تشکیل دادند. تجزیه و تحلیل نهایی روی 250 پرسشنامه بازگشتی انجام شد. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS 19 و AMOS 19 تحلیل شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که کیفیت اطلاعات ارائه شده با ضریب 61/0 بیشترین تأثیر را بر رضایتمندی مشتریان دارد. مؤلفه سودمندی درک شده با ضریب 31/0 دومین عامل اثرگذار بر رضایتمندی مشتریان این کتابخانه است. سه متغیر پیش بین کیفیت اطلاعات، خودکارآمدی مشتریان و کیفیت خدمات کارکنان، به ترتیب بیشترین تأثیر را بر سودمندی درک شده توسط مشتریان این کتابخانه دارند. همچنین یافته ها نشان داد که تأثیر کلی خودکارآمدی مشتریان بر رضایتمندی اعضا 22/0 است. اصالت: نتایج این پژوهش به مدیریت و کارکنان کتابخانه مرکزی دانشگاه شهید چمران در ارائه هر چه بهتر خدمات کتابخانه ای و افزایش سطح رضایتمندی مشتریان این کتابخانه کمک می کند.

هدف: این مطالعه با هدف تعیین میزان آشنایی دانشجویان کتابداری و اطلاع رسانی با مباحث پایه و نظری رشته تحصیلی و نگرش نسبت به آن و بررسی رابطه بین این دو انجام شد. روش : این مطالعه به روش پیمایشی انجام شد. دانشجویان کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی در حال تحصیل دانشگاه های تهران، شهید چمران، و فردوسی مشهد در سال تحصیلی 1391- 1390 به عنوان جامعه آماری مورد بررسی قرار گرفتند. حجم نمونه 108 نفر بود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای محقق ساخته بر اساس طیف پنج ارزشی لیکرت بود . داده ها با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید و از آزمون های آماری تی وابسته، تی مستقل، و ضریب همبستگی پیرسون برای تجزیه و تحلیل استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد میزان آشنایی دانشجویان سال چهارم با مباحث پایه و نظری رشته تحصیلی نسبت به دانشجویان سال سوم از وضعیت بهتری برخوردار بود. نگرش دانشجویان نسبت به رشته تحصیلی شان مثبت بود. هم چنین همبستگی قوی بین میزان آشنایی با مباحث پایه و نظری رشته تحصیلی و نگرش نسب به آن وجود داشت. اصالت/ارزش: یافته های این پژوهش می تواند به استادان کتابداری و اطلاع رسانی در شناسایی ضعف های دانشجویان در زمینه آشنایی با مباحث پایه و نظری رشته و نگرش مثبت نسبت به آن، و تلاش در جهت ارتقاء آن ها کمک کند

هدف: بررسی گرایـش موضوعی کتاب هـای فارسی تـألیفی و ترجمه شده حـوزه کتابداری و اطلاع رسانی طی سال های 1373- 1387. روش/ رویکرد پژوهش: ابزار گردآوری اطلاعات، سیاهه وارسی است. جامعه آماری را 472 عنوان کتاب منتشر شده در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی طی سال های 1373- 1387 تشکیل می دهدکه از طریق جست وجو در اُپک کتـابخانه ملی بازیابی شدند. بـه منظور اطمینان از جامعیت داده هـای گـردآوری شده، از سایت نـاشران حـوزه کتـابداری و اطلاع رسانی، سایت خانه کتاب و بخش انتشاراتی دانشگاه های کشور استفاده شده است. یافته ها: کتاب های تألیفی بیشتر از کتابهای ترجمه شده است اما سال 1384 بیشترین کتاب ترجمه شده منتشر شده است. محمدحسین دیانی پرکارترین نویسنده و علی شکویی پرکارترین مترجم هستند. فهرستنویسی و رده بندی با 6/9 درصد بیشترین سهم از بین کتاب های تألیفی، و مرجع و خدمات اطلاع رسانی با 8/13 درصد، بیشترین سهم را در بین کتاب های ترجمه شده به خود اختصاص داده اند.