حنان عموزاد مهدیرجی

با توجه به تغییرات گسترده، مداوم و روزافزون در بازارهای جهانی و تقاضای مشتریان، به کارگیری ابزارهایی قدرتمند و قابل اطمینان برای پشتیبانی از تصمیم گیرندگان، اجتناب ناپذیر است. به این منظور در پژوهش حاضر، مسئله برنامه ریزی تولید در شرایط تقاضای احتمالی و برای یک سیستم تولیدی هیبرید MTS/MTO بررسی شده است. به کارگیری این رویکرد، مدل ارائه شده را برای یک سیستم تولیدی به طور کامل MTO یا MTS نیز سازگار کرده است. به طورمعمول برنامه ریزی تولیدی در یک بازه میان مدت صورت گرفته است و تصمیمات اخذشده در هر مرحله زمانی، در برنامه های دوره های آتی نیز تأثیرگذار خواهد بود؛ بنابراین در مواجهه با تقاضای احتمالی مشتریان، روش برنامه ریزی احتمالی چندمرحله ای به منظور اخذ تصمیمات با نگرش بر کل افق زمانی پیش رو به کار گرفته شده است. هدف مدل ارائه شده بیشینه سازی سود از طریق به کارگیری بهینه ظرفیت های تولیدی، سیاست های مناسب قیمت گذاری محصولات و برنامه ریزی احتیاجات مواد اولیه است. در انتها از طریق تحلیل های عددی مرسوم در روش برنامه ریزی احتمالی، مدل ارائه شده موردبررسی قرار گرفت. با توجه به ارزش حل احتمالی به دست آمده، نتایج نشان می دهد به کارگیری مدل ارائه شده می تواند باعث افزایش سطح سودآوری شود که باید در مقابل افزایش پیچیدگی مسئله موردتوجه قرار گیرد.

همه روزه، مواد و محصولات فسادپذیر بسیاری در زنجیره تأمین از تأمین کننده به تولیدکننده و سپس خرده فروش منتقل می شود. به علت طول عمر محدود و محدودیت در نگهداری محصولات فسادپذیر، هزینه های عملیاتی و حمل ونقل و آثار محیطی این نوع محصولات افزایش می یابد. هدف پژوهش حاضر، طراحی مدلی ریاضی برای زنجیره تأمین پایدار سه سطحی چنددوره ای-چندمحصولی در صنعت لبنیات در شرایط عدم قطعیت است که محصولات براساس سیاست صدور خروج به ترتیب ورود از انبار تخلیه می شود. بدین منظور، یک مدل برنامه ریزی غیرخطی عدد صحیح مختلط ارائه شده است که هزینه های کل زنجیره را با در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی و اجتماعی بهینه می کند. برای حل مدل، یک رویکرد بهینه سازی استوار-ابتکاری با توجه به عدم قطعیت پارامترهای اقتصادی، ظرفیت تسهیلات و تقاضا به کار گرفته شده است. نتایج، کارایی و قابلیت کاربرد مدل ارائه شده و دستیابی به راه حل های باکیفیت در زمان منطقی را نشان می دهد. نتایج این پژوهش را شرکت ها برای تصمیم گیری درباره کاهش هزینه های سربه سر و آثار زیست محیطی و اجتماعی فعالیت ها می توانند استفاده کنند.

مقدمه: مدیریت زنجیره تأمین دارو، به عنوان یکی از عوامل اثرگذار اصلی در عملکرد بخش سلامت شناخته می شود. هدف پژوهش حاضر، تعیین اولویت عوامل مؤثر بر مدیریت زنجیره تأمین پایدار دارو در داروخانه های بیمارستان های آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران است. روش ها: پژوهش حاضر، ازنظر نتایج کاربردی بود که با روش دلفی و دیمتل فازی به صورت مقطعی انجام شد. برای شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت زنجیره تأمین پایدار دارو در داروخانه های مدنظر، از پرسش نامه طراحی شده بر اساس چارچوب مدل مرجع عملیاتی زنجیره تأمین جهت گردآوری نظرات خبرگان استفاده شد. روش نمونه گیری به صورت هدفمند بود. سپس، با استفاده از روش دلفی فازی عوامل اصلی شناسایی شد و پس ازآن، با کمک روش دیمتل فازی عوامل اثرگذار و اثرپذیر و رتبه آن ها مشخص شد. یافته ها: 23 عامل در پنج بعد (قابلیت اطمینان، پاسخگویی، انعطاف پذیری، هزینه ها و مدیریت دارایی) شناخته شد که 17 عامل، درون زا و 6 عامل برون زا بودند. از 17 عامل درون زا، 10 عامل اثرگذار و 7 عامل اثرپذیر بودند. نتیجه گیری: مهم ترین عوامل شناسایی شده در مطالعه حاضر، از بعد مدیریت دارایی و بیشترین تعداد عوامل از بعد پاسخگویی بود. این نشان از پاسخگویی ضعیف سیستم مدیریت داروخانه های مطالعه شده دارد؛ بنابراین، رسیدگی به این دو بعد در مدیریت داروخانه ها بیشتر پیشنهاد می شود.

شرکت ها برای دستیابی به موفقیت در فضای رقابتی بازار جهانی، اشکال متنوعی از همکاری ها را به کار می برند. مدل های همکاری سعی در یافتن پاسخی کاربردی در ترغیب اعضای زنجیره تأمین برای اتخاذ تصمیمات به عنوان سیستم های متمرکز را دارند که در این خصوص قراردادهای همکاری ابزارهای مفیدی برای تغییر رفتار اعضای زنجیره به رفتار منسجم همکارانه برای دستیابی به هدف نهایی زنجیره که سودآوری کلی آن است، با یکدیگر هستند. پژوهش حاضر با هدف تعیین مناسب ترین قرارداد ایجادکننده همکاری بین سطوح زنجیره، به بررسی زنجیره های تأمین و قراردادهای همکاری پرداخته است و درنتیجه آن، یک زنجیره تأمین دوسطحی و قراردادهای بازپس گیری، کاهش و منعطف انتخاب شدند. با رویکرد نظریه بازی ها، بازی های ایستا با اطلاعات کامل و تعادل نش، به عنوان شیوه بررسی و احتمالی بودن تقاضای مشتریان نهایی، مدل های اولیه توابع سود هر سطح زنجیره طراحی و سپس با مدنظر قراردادن شرایط خاص هر قرارداد، مدل های ثانویه نیز بازطراحی شدند؛ سپس با طراحی آزمایش هایی با استفاده از نرم افزار مینی تب و حل آن ها توسط نرم افزارهای اکسل و لینگو و تحلیل خروجی ها، قرارداد کاهش به عنوان مناسب ترین شیوه برقراری همکاری در بین سطوح زنجیره تعیین شد.

مقدمه: طراحی مدل ارزیابی عملکرد زنجیره تامین بیمارستان ها یکی از اساسی ترین تصمیمات در مدیریت زنجیره تامین حوزه سلامت است که اثری قابل توجه بر روی بازگشت سرمایه و عملکرد کلی آن دارد. هدف پژوهش حاضر، طراحی مدلی برای ارزیابی عملکرد زنجیره تامین در بیمارستان ها با لحاظ کردن ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی پایداری بود. روش ها: مطالعه حاضر از نوع کیفی بود که با روش گراندد تئوری انجام شد. روش گردآوری داده ها مصاحبه های عمیق با 14 نفر از خبرگان بیمارستان های دولتی استان یزد شامل پنج نفر از مدیران بیمارستان ها، چهار نفر از مدیران بخش ها، سه نفر از معاونت منابع و پشتیبانی، دو نفر معاون اداری با حداقل هشت سال سابقه کار وآشنا با بحث پایداری بود. روش نمونه گیری روش ترکیبی هدفمند و گلوله برفی بود و از روش های کدگذاری باز، محوری و گزینشی برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: در پژوهش حاضر ابتدا 44 کد فرعی موثر بر زنجیره تامین پایدار بیمارستان، با استفاده از مصاحبه عمیق با خبرگان بیمارستان های دولتی استان یزد شناسایی شد و در قالب شش کد اصلی عوامل مداخله گر، عوامل علّی، پدیده محوری، راهبردهای عملکرد، الزامات زمینه ای و پیامدهای عملکرد قرار گرفت. بهبود همکاری مشترک در بخش های مختلف بیمارستان، کاهش ریسک خطای پزشکی، بهبود کیفیت خدمات و ارتقا جایگاه حرفه ای پرسنل از جمله پیامدهای ارزیابی عملکرد زنجیره تامین پایدار بیمارستان ها بود. نتیجه گیری: مدل ارائه شده می تواند به عنوان ابزاری جهت پیش بینی و سیاست گذاری در زمینه ارزیابی عملکرد زنجیره تامین پایدار در بیمارستان های دولتی مورد استفاده قرار گیرد. برنامه ریزی و سیاستگذاری ارتقای سلامت و سیستم مدیریت محیط زیست، می تواند به نتایجی همچون مشارکت و همکاری بخش ها، کاهش اشتباهات تشخیصی و تجویز دارو، درک نیازهای خاص هر بیمار و اجرای برنامه های آموزشی و مراقبتی و همچنین کاهش انتشار آلاینده های زیست محیطی منجر شود.

با توجه به اهمیت بحث اعتبارسنجی مشتریان در تصمیم گیری مؤسسه های اعتباری برای اعطای تسهیلات، تحقیقات گسترده ای در خصوص روش های رتبه بندی اعتباری انجام شده است. الگوریتم های ژنتیک به عنوان یکی از روش های محاسبه تکاملی، از جمله روش هایی است که در این زمینه استفاده می شود. مقالات بسیاری در مقایسه عملکرد الگوریتم های ژنتیک و سایر روش های رتبه بندی رایج منتشر شده است، اما جزئیات چندانی درباره تابع شایستگی مورد استفاده در الگوریتم ژنتیک ارائه نشده، در حالیکه تابع شایستگی تأثیر شایان توجهی بر عملکرد مدل کلّی دارد. برای بررسی بیشتر موضوع، در مقاله حاضر سه تابع شایستگی قابل استفاده در الگوریتم ژنتیک مطرح شده و عملکرد آنها با سایر روش های رتبه بندی اعتباری شامل رگرسیون لجستیک و تحلیل پوششی داده ها مقایسه شده است. نتایج به دست آمده حاکی از برتری عملکرد تابع درجه دو الگوریتم ژنتیک از لحاظ مجموع شاخص های صحت، تشخیص و حساسیت است.

مدیریت پروژه، برنامه ریزی و هدایت پروژه در چهارچوب زمان، هزینه و کیفیت مشخص به سوی ایجاد نتایج مشخص آن است. هدف از این پژوهش، توسعه مدل های ریاضی در موازنه زمانی، هزینه ای، کیفی و ریسک پروژه هایی است که پارامترهای فعالیت های آن به صورت تصادفی و با اعداد خاکستری تخمین زده شده اند. در پروژه ها برای انجام یک سری فعالیت ها به دنبال ترکیب بهینه برای زمان، هزینه و کیفیت پروژه و لحاظ کردن ریسک هستند؛ درحالی که اطلاعات در این زمینه ناکافی و محدود است. استفاده از روش پیشنهادی تحقیق یعنی لحاظ عدم قطعیت در داده های برنامه ریزی پروژه با اعداد خاکستری، می تواند راهنمایی برای مدیریت بهتر پروژه در این گونه شرایط باشد. برای حل این مدل، پس از به دست آوردن مدل برنامه ریزی خطی اعداد خاکستری، نسبت به حل آن اقدام شد. با بررسی پاسخ های به دست آمده، به نظر می رسد که با برنامه ریزی آرمانی امکان بهبود آن ها وجود دارد؛ ازاین رو مراحل تکمیلی با برنامه ریزی آرمانی برای پاسخ های رضایت بخش بهتری به منظور ارائه به مدیر پروژه صورت پذیرفت. برای مطالعه موردی، یک پروژه انتخابی در «شرکت ایران خودرو»، به طور نمونه ارائه می شود

هدف از مدیریت زنجیره تأمین، بهبود فعالیت های مختلف اجزا و سطوح یک زنجیره تأمین به منظور بهبود وضع کلی است . در این هنگام ممکن است بین اهداف اجزا و سطوح مختلف در جهت رسیدن به اهداف کلی، تضاد و تناقضات بسیاری مشاهده شود، که این اختلالات و تناقضات به مرور زمان به کاهش قدرت و رقابت پذیری منجر خواهد شد . از جمله تعارضات، هزینه های بازاریابی، قیمت گذاری و موجودی هستند. در تحقیق حاضر و با فرض عدم همکاری بین سطوح گوناگون و در حالت بازی های پویا با اطلاعات کامل، شناسایی رهبر مناسب از بین سطوح مختلف، مورد نظر است . در حالت بازی غیرهمکارانه پویا، هر یک از سطوح، اعم از خرده فروشان، تأمین کنندگان و تولیدکنندگان، بسته به قدرت چانه زنی و جایگاه خود در بازار، می توانند نقش پیشرو را داشته باشند . با بررسی مدل های گوناگون، نتیجه گیری شد که حرکت رهبری از انتهای زنجیره به ابتدا، سود کلی زنجیره تأمین را کاهش داده است.

تعیین سیاست بهینه موجودی همواره یکی از چالش های مدیریت موجودی و تولید بوده و در این زمینه، تاکنون تلاش های گسترده ای انجام و مدل های مختلفی ارائه شده است. بیشتر مدل هایی که مطرح شده اند تا حد امکان سعی در ساده سازی واقعیت ها داشته و پارامترهای مدل را به طور قطعی درنظر گرفته اند. همچنین، در تعیین سیاست بهینه موجودی در زنجیره های تأمین چندسطحی، عدم قطعیت های بسیار زیادی تأثیرگذار هستند. در این تحقیق، با استفاده از شبکه های بیزین، یک مدل یکپارچه احتمالی برای مدل سازی عدم قطعیت سیاست بهینه موجودی در زنجیره های تأمین چندسطحی توسعه یافته است. کاربرد اصلی  شبکه های مذکور در وضعیت هایی است که نیازمند استنتاج آماری باشند. این روش یکی از ابزارهای جدید و پیشرفته هوش مصنوعی و مدل سازی ریسک است که مکانیسمی برای ارزیابی روابط علت و معلولی دربین مجموعه ای از متغیرها فراهم می آورد. در مدل پیشنهادی انواع متغیرهای کمی و کیفی غیرقطعی در سطوح مشتری، خرده فروش، تولیدکننده و تأمین کننده فرمول نویسی شده اند. منطق مدل، تسخیر عدم قطعیت عوامل سازمانی و فنی برای استنتاج موجودی بهینه در سطوح مطلوب است و با استفاده از داده های یک مطالعه موردی در نرم افزار Agenarisk پیاده سازی شده است.

هدف از مدیریت زنجیره تأمین، بهبود فعالیت های مختلف اجزا و سطوح یک زنجیره تأمین به منظور بهبود وضع کلی سیستم زنجیره تأمین است. ممکن است بین اهداف اجزا و سطوح مختلف در جهت رسیدن به اهداف کلی زنجیره تأمین، تضاد و تناقض های بسیاری مشاهده شود که این اختلالات و تناقض ها به مرور زمان منجر به کاهش قدرت و رقابت پذیری زنجیره تأمین خواهد شد. در تحقیق حاضر سعی شده است تا با استفاده از رویکرد تئوری بازی ها و با در نظر گرفتن تعریف و مفهوم تعادل نش، یک مدل همکاری برای زنجیره های تأمین سه سطحی نامحدود ارائه شود. به منظور دستیابی به هدف مذکور، یک زنجیره تأمین سه سطحی با تعداد نامحدودی تأمین کننده، تولیدکننده و خرده فروش مورد نظر قرار گرفته است و با استفاده از مفهوم تئوری بازی ها و بر اساس قرارداد جانبی یا مشارکت در سود، یک مدل همکاری به منظور حداکثرسازی سود کلی زنجیره تأمین طراحی شده است. مدل پیشنهادی از منظر تقعر بررسی، با در نظرگرفتن یک مثال فرضی، سود کلی زنجیره تأمین با استفاده از الگوریتم ژنتیک محاسبه شده و تحلیل حساسیت پارامترهای مدل پیشنهادی با استفاده از طراحی آزمایش ها صورت پذیرفته است. در ضمن اعتبار مدل پیشنهادی به کمک رویکرد شبیه سازی و با استفاده از نرم افزار ارنا طراحی و بررسی شده است.

تعیین سیاست بهینه موجودی همواره یکی از چالش های مدیریت موجودی و تولید بوده و در این زمینه، تاکنون تلاش های گسترده ای انجام و مدل های مختلفی ارائه شده است. بیشتر مدل هایی که مطرح شده اند تا حد امکان سعی در ساده سازی واقعیت ها داشته و پارامترهای مدل را به طور قطعی درنظر گرفته اند. همچنین، در تعیین سیاست بهینه موجودی در زنجیره های تأمین چندسطحی، عدم قطعیت های بسیار زیادی تأثیرگذار هستند. در این تحقیق، با استفاده از شبکه های بیزین، یک مدل یکپارچه احتمالی برای مدل سازی عدم قطعیت سیاست بهینه موجودی در زنجیره های تأمین چندسطحی توسعه یافته است. کاربرد اصلی  شبکه های مذکور در وضعیت هایی است که نیازمند استنتاج آماری باشند. این روش یکی از ابزارهای جدید و پیشرفته هوش مصنوعی و مدل سازی ریسک است که مکانیسمی برای ارزیابی روابط علت و معلولی دربین مجموعه ای از متغیرها فراهم می آورد. در مدل پیشنهادی انواع متغیرهای کمی و کیفی غیرقطعی در سطوح مشتری، خرده فروش، تولیدکننده و تأمین کننده فرمول نویسی شده اند. منطق مدل، تسخیر عدم قطعیت عوامل سازمانی و فنی برای استنتاج موجودی بهینه در سطوح مطلوب است و با استفاده از داده های یک مطالعه موردی در نرم افزار Agenarisk پیاده سازی شده است