داریوش غلامی

عصر ناصری را می توان از مهمترین مقاطع تاریخ معاصر ایران دانست. رقابت و نفوذ گسترده روس و انگلیس منجر به نارضایتی قشرهایی از جامعه شده بود. در چنین شرایطی، هر از گاهی واکنشی از سوی تحول خواهان ایرانی در راستای اصلاح و تغییر وضع موجود انجام می گرفت. تأسیس و آغاز به کار روزنامه اختر به چنین هدفی کمک می کرد. اختر نخستین روزنامه برون مرزی بود که به سبک مدرن و به مدت 23 سال در استانبول چاپ می شد. مقالات و مطالب این روزنامه در ترویج و نشر افکار اصلاح خواهانه مؤثر بود. از مهمترین مؤلفه هایی که اختر بر آن تأکید داشت، تغییر در نظام تعلیم و تربیت بود. از نگاه گردانندگان اختر، اصلاح نظام آموزشی می توانست به کیفی سازی نیروی انسانی کمک کند و زمینه را برای انجام اصلاحات در ایران فراهم نماید. این پژوهش بر آن است تا به روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس مندرجات روزنامه اختر به تحلیل نظام تعلیم و تربیت ایران عصر ناصری پرداخته و الگوی اصلاح نظام تعلیم و تربیت ایران را بر اساس مندرجات این روزنامه بررسی و تحلیل نماید.

در آغاز دوره قاجاریه (1210 1344ق)، مجتهدان ضمن تثبیت نفوذ خود، نقش دین را در تحولات جامعه ملموس تر از پیش کردند. در دوره ناصری (1245 1312ق)، کانون هایی از منوّرالفکران (روشنفکران) ایرانی در خارج از ایران شکل گرفت. آنها سعی داشتند با نشر اطلاعاتی در خصوص تحولات اروپا و عثمانی، زمینه بیداری ایرانیان را فراهم نمایند. روزنامه اختر که توسط برخی از تحول خواهان ایرانی در استانبول تأسیس شد، نمونه ای از این کانون هاست که در چارچوب سیاست اتحاد اسلامی و با هدف پیشگیری از دست اندازی های اروپایی ها و روس ها به سرزمین های اسلامی، می کوشید افکار نو را در پوشش باورهای دینی ارائه دهد. پژوهش حاضر، با بهره گیری از روش وصفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای، در پی پاسخ به این سؤال است که روزنامه اختر انگاره اتحاد اسلامی را دارای چه فوایدی می دانست؟ و موانع آن را چگونه ترسیم می کرد؟

دوره ناصری را می توان از مهمترین مقاطع تاریخ ایران به حساب آورد. در این دوره ارتباط گسترده با اروپا موجب بیداری ایرانیان می شد. آگاهی از تحولات اروپا باعث گردیده بود، تحول خواهان ایرانی خواستار تقویت ابزارهای ارتباطی برای کسب مؤلفه های توانمندی اروپائی ها شوند. مطبوعات می توانستند نقشی تعیین کننده در بیداری ایرانیان و انتقال مبانی مدرنیسم برعهده گیرند. این پژوهش بر آن است تا از منظر اختر به اهمیت مطبوعات در امر نوسازی ایران بپردازد و مشخص کند که مطبوعات در چه جنبه هایی می توانستند به نوسازی ایران کمک کنند؟یافته های پژوهش نشان می دهد روزنامه اختر با استفاده از فضای استانبول و آشنایی با تحولات اروپا نقشی تعیین کننده در معرفی مدرنیسم داشت. از منظر گردانندگان روزنامه اختر، مطبوعات ضمن آنکه منجر به آشنایی با تحولات سایر کشورهای مترقّی می شدند، زمینه ی تعمیم دانش را تسهیل کرده و در امور داخلی نیز با محافظت از قوانین، نخستین واسطه انجام اصلاحات و زبان ملّت در ترقّی کشور معرفی می شدند.

رام، نام منطقه ای جغرافیایی و نیز نام یکی از ایلات بزرگ در کهگیلویه است که به سبب برخورداری از شرایط مناسب طبیعی و جغرافیایی، توان مندی های ویژه ای در اقتصاد فارس، خوزستان، و دیگر سرزمین های اطراف داشته است. وجود زمین های حاصل خیز و مراتع و چراگاه ها، قرارگرفتن در مسیر جاده های مواصلاتی سواحل خلیج فارس به مرکز کشور، و حضور ایلات و عشایر سبب شده است ساکنان این منطقه در سه شیوه اقتصادی کشاورزی، دام داری، و تجارت نقشی مطلوب داشته باشند. از نظر جغرافیایی، قرارگرفتن دو بخش گرمسیر و سردسیر با دو اقلیم کاملاً متفاوت، در فاصله ای نزدیک در این منطقه، موجب شده است تنوع تولید محصولات بر توان اقتصادی آن بیفزاید. شواهد تاریخی نیز نشان می دهد ارجان، به مثابة شهر و مرکز تاریخی کوره قباد خورة (ارّجان) فارس، سهمی از اقتصاد شکوفای خود را مدیون چرام بوده است. در این پژوهش کوشش می شود با استفاده از تحقیقات میدانی و واکاوی متون جغرافیایی و تاریخی، جغرافیای اقتصادی و شیوه های معیشت و دلایل شکوفایی اقتصادی چرام از منظر جغرافیایی بررسی شود.