علیرضا ناصر صدرآبادی

نیاز روز افزون جامعه به غذا، کاهش منابع غذایی و عدم تعادل تغذیه ای، آسیب های زیست محیطی در بخش صنایع غذایی، بحران کم آبی و تغییر شرایط آب وهوایی، نیاز فوری برای رسیدگی به پیامدهای عمده زیست محیطی و حرکت به سوی توسعه پایدار در زنجی ره تامین مواد غذایی را ضروری می سازد. هدف اصلی این پژوهش طراحی مدل نوآوری پایدار برای کسب و کارهای کوچک و متوسط در بخش صنایع غذایی است. بدین منظور ابت دا با مرور ادبیات پژوهش و انجام مصاحبه با متخصصان و مدیران حوزه صنایع غذایی کشور، مولف ه های موثر در شکل گیری نوآوری پایدار در سیستم های تولیدی صنایع غذایی، شناسائی گردید. برای شناسائی و استخراج عوامل و متغیرها از روش تحلیل مضمون استفاده شد. در مرحله بعد، سطح بندی و تعیین روابط بین عوامل با بهره گیری از مدل سازی ساختاری تفسیری صورت گفت. نهایتا، برای تعیین وزن هر یک از عوامل از فرآیند تحلیل شبکه ای بهره گرفته شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که سیاست های دولت، فشارهای اجتماعی سبز و فرهنگ سبز جامعه مهمترین عوامل در شکل گیری نوآوری پایدار می باشد. همچنین در مراحل نخستین توسعه، باید تمرکز بر تدوین استراتژی سبز شرکت ها، تقویت قابلیت های سازمانی و کسب مزیت های اقتصادی برای بتگاه ها باشد.

اندازه بنگاه تولیدی تحت تأثیر سطح تکنولوژی متغیر بوده و کارایی در تولید یک بنگاه بستگی به وضعیت مطلوب این دو با یکدیگر دارد. بر این اساس سطح تکنولوژی به کار رفته در فرآیند تولید یک بنگاه مستلزم اندازه مطلوب بنگاه در یک صنعت است. از این رو، این تحقیق با هدف بررسی تأثیر سطح تکنولوژی بر فاصله تولید بنگاه از اندازه مطلوب آن در صنعت انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از شاخص شدت R&D بنگاه های تولیدی ایران به لحاظ سطح تکنولوژی به سه سطح بالا، متوسط و پایین دسته بندی شده و هم چنین برای تعیین اندازه مطلوب بنگاه های تولیدی از روش کومانور- ویلسون و معیار ارزش تولید استفاده شده است. در این تحقیق از الگوهای اقتصاد سنجی مبتنی بر داده های تابلویی (پانل) مربوط به 547 بنگاه از صنایع تولیدی ایران در قالب سری زمانی پنج سالانه از 1374 الی 1384 استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که فاصله تولید بنگاه ها از اندازه مطلوب تولید در صنعت، در سطح معنی داری 5 درصد، با سطح تکنولوژی رابطه معنی داری دارد. از طرفی نتایج تحقیق حاکی از آن است که هر چه سطوح تکنولوژی افزایش یابد، فاصله تولید بنگاه ها از سطح مطلوب آن در صنعت کاهش یافته و بنگاه های تولیدی کاراتر عمل می کنند. از نظر سیاست گذاری، این یافته مبین اهمیت سطح تکنولوژی در نزدیک شدن فعالیت بنگاه ها به اندازه مطلوب آن در صنعت بوده و باعث بقا و جلوگیری از خروج احتمالی آن از صنعت خواهد بود.

مسائل زمان بندی دوره ای به شکل های متنوعی در صنایع و خدمات تعریف می شوند. در این گروه از مسائل تعدادی مشتری یا مراجعه کننده وجود دارند که باید به صورت دوره ای برای دریافت خدمت به سازمان یا ارائه دهنده خدمت مراجعه کنند. مراجعه دوره ای بیماران به پزشکان و مراجعه دوره ای دانشجویان به استادان، مثال هایی از مسائل زمان بندی دوره ای هستند. در این پژوهش شکل جدیدی از مسئله زمان بندی دوره ای مراجعه دانشجویان به استادان معرفی شده که تاکنون در مبانی نظری پژوهش وجود نداشته است. مسئله آن است که برنامه زمان بندی مراجعات دانشجویان به نحوی باشد تا ضمن رعایت محدودیت ها، هدف مسئله که توزیع یکنواخت مراجعات در طول دوره برنامه ریزی است، برآورده شود. رعایت فاصله زمانی بین مراجعات، تعداد مراجعات در طول دوره برنامه ریزی و پیوسته بودن مراجعات دانشجویانی که نیازمند تخصیص بیشتر از یک بازه زمانی هستند از جمله محدودیت های این پژوهش هستند. این مسئله علی رغم ساختار پیچیده ای که دارد با استفاده از برنامه ریزی خطی عدد صحیح محض فرموله شده و به منظور اعتبارسنجی، مدل با در نظر گرفتن دو مثال عددی و یک مثال واقعی و با کمک نسخه 17 نرم افزار LINGO حل شده است. نتایج نشان می دهد که مدل ارائه شده ضمن رعایت کلیه محدودیت ها از زمان پردازش قابل قبولی برخوردار است و در مسائل با ابعاد بزرگ نیز کارایی دارد.

با توجه به اهمیت صنعت دارو در سلامت ملی، بدون شک شرکت های داروسازی در کشورهای فقیر و ثروتمند، تحت فشار تقاضای جامعه جهت توسعه تولید و فروش داروهای مورد نیاز آنها با یک قیمت مقرون به صرفه قرار خواهند گرفت. به همین دلیل شرکت ها به دنبال راه حلهایی هستند تا بتوانند از یک طرف این خواسته را پوشش دهند و از طرف دیگر بتوانند در سودآوری کسب و کار خود نیز موفق شوند هدف از این تحقیق اندازه گیری و رتبه بندی 23 شرکت داروسازی پذیرفته شده در بورس با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها در بازه زمانی 1395-1391می باشد. در این تحقیق ابتدا با استفاده از تاپسیس متغیرهای ورودی و خروجی وزن دهی شدند و سپس میزان کارایی شرکت های داروسازی فعال در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده تحلیل پوششی داده ها اندازه گیری و سپس با استفاده از روش تاپسیس رتبه بندی شدند. شاخص های کارایی که شامل 3 ورودی و 3 خروجی می باشند، محور تکنیک مذکور را تشکیل داده اند. نتایج بیانگر آن است که امتیاز کارایی شرکت های پذیرفته شده در بورس با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها برای دوره مورد بررسی جداگانه محاسبه شده، بدین صورت شرکت هایی که در هر دوره مورد بررسی دارای امتیاز کارایی یک بوده به عنوان شرکت های کارا و مابقی شرکت های دارای امتیاز کمتر از یک، به عنوان شرکت های ناکارا می باشند و نیز در رتبه بندی نهایی با استفاده از روش تاپسیس نتایج به دست آمده نشان داد شرکت مواد داروپخش رتبه اول، شرکت داروسازی کوثر رتبه دوم و شرکت پارس دارو رتبه سوم را کسب نمودند. نتایج تحقیق حاکی از توانایی بالای مدل ریاضی تحلیل پوششی داده ها در تعیین شرکت های کارا می باشد.

به دلیل تغییرات شرایط تولید و بازار، شرکت ها با فشار زیادی مواجه شده اند. یکی از راه های برخورد با این فشارها مفهوم زنجیره تأمین و افزایش انعطاف پذیری آن برای ارضای نیازهای متفاوت مشتریان است. از آنجا که قبل از هرگونه تصمیم گیری درمورد انعطاف پذیری زنجیره تأمین، اندازه گیری آن امری ضروری است، در این مطالعه با به کارگیری روش فازی مبتنی بر عملگر اصلاح شده مرتب سازی مقایسات زبانی براساس میانگین هندسی موزون در جریان یک تصمیم گیری گروهی تعاملی، به اندازه گیری انعطاف پذیری زنجیره تأمین پرداخته شده است. در این اندازه گیری، انعطاف پذیری منبع یابی، انعطاف پذیری سیستم تولید و عملیات، انعطاف پذیری توزیع و انعطاف پذیری سیستم های اطلاعاتی، به عنوان ابعاد انعطاف پذیری زنجیره تأمین درنظر گرفته شده اند. مورد مطالعه این پژوهش در کارخانه یزدباف انجام شد. نتایج بررسی وضعیت مطلوب و وضعیت موجود این کارخانه، نیاز زنجیره تأمین کارخانه به بهبود را نشان می دهد که بهترین راه برای بهبود انعطاف پذیری زنجیره تأمین این کارخانه، بهبود بعد سیستم های اطلاعاتی آن است. این نتایج از سوی اعضای گروه نیز مورد پذیرش قرار گرفت

در تیم های تدوین بسته های نرم افزاری، نحوه تخصیص افراد به وظایف، تأثیر قابل توجهی بر چگونگی حصول اهداف مدیریت دارد. وجود یک سیستم پشتیبان تصمیم مناسب، می تواند در اتخاذ تصمیمات این حوزه به مدیران کمک کند. معمولاً در برنامه ریزی تدوین بسته های نرم افزاری، اهداف متفاوت و حتی متضاد وجود دارند و روش تصمیم گیری باید به گونه ای باشد که دغدغه های مدیران را در فرآیند تصمیم گیری لحاظ کند. از این رو، پژوهش حاضر با ترکیب دو رویکرد مجموع موزون و برنامه ریزی آرمانی و به کارگیری آن در بستر برنامه ریزی پویا، روشی مناسب برای طراحی چنین سیستمی ارائه می دهد. روش شناسی این پژوهش از نوع گام به گام، تصمیم گرا و مدل گرا است. سیستم پشتیبان تصمیم پیشنهاد شده در این پژوهش، برای هر معیار در هر مرحله آرمانی تعریف می کند که میزان انحراف از آرمان، ملاکی برای ارزیابی جواب ها است. مزیت سیستم های پشتیبان تصمیم در چگونگی ترکیب آرمان هایی است که در ماهیت خود متفاوت هستند. این الگوریتم در مقایسه با سایر روش های پیشنهادی برای حل این مسائل، نیاز به حجم محاسبات کمتر دارد.