امیررضا اشرفی

امیررضا اشرفی

مدرک تحصیلی:  دانشیار مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره
پست الکترونیکی: ashrafi@qabqs.net

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۸ مورد از کل ۱۸ مورد.
۱.

نقش تقدیر الهی در افعال اختیاری انسان در قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه مصباح یزدی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 39-58

کلید واژه ها: اختیار قضا و قدر تقدیر سرنوشت نقش تقدیر در اختیار تقدیر سطح عالی تقدیر سطح نازل تقدیر عام تقدیر خاص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 658 تعداد دانلود : 745
مطابق آیات قرآن، تقدیر فراگیر الهی همه پدیده های هستی، از جمله افعال انسان را دربر می گیرد و همین فراگیری شبهه جبر را زنده می کند. این مقاله با رویکردی تحلیلی توصیفی نقش انواع تقدیرهای الهی را در افعال اختیاری انسان براساس آیات قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه مصباح یزدی واکاوی می کند. حاصل بررسی نشان می دهد که تقدیرهای سطح نازل در قالب عوامل وراثتی و محیطی هرچند در انتخاب انسان موثرند، اما موجب سلب اختیار او نمی شوند. تقدیرهای سطح عالی هم عرض اراده انسان نیستند تا مانع اراده و اختیار او باشند. تقدیرهای عام و خاص الهی نیز هرچند انسان را به سوی انجام مسئولیت هایی خاص سوق می دهند، اما اختیار و اراده را از انسان نمی ستانند.
۲.

نقش توبه در کمال انسان از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ بهمن ۱۴۰۱ شماره ۳۰۲ 33-44
تعداد بازدید : 798 تعداد دانلود : 404
از مهم ترین عوامل کمال انسان در قرآن، توبه است؛ این پژوهش می کوشد نقش توبه را در کمال انسان به لحاظ بینشی، گرایشی و رفتاری به روش تفسیر موضوعی واکاوی کند؛ حاصل بررسی اینکه توبه از بعد بینشی موجب افزایش بصیرت انسان نسبت به زشتی و نافرجامی گناه و متقابلاً زیبابی و خوش فرجامی طاعت می شود؛ همچنین قرار گرفتن در مسیر توبه موجب درک عمیق تر برخی اوصاف و افعال خداوند مانند توابیت، رحمت و شفاعت می شود؛ توبه از بُعد گرایشی موجب فزونی محبت الهی، تعدیل غرائز حیوانی، کاهش میل به گناه، تقویت امید به فلاح، نجات از اندوه و بلا می گردد؛ تسلیم شدن در برابر حق و حقیقت و تلاش در جهت تبیین آن برای دیگران، استقامت در برابر گردن کشان و ستمکاران، برپایی نماز، پرداخت زکات، تلاش در جهت پالایش روح، رعایت انصاف، شکر نعم الهی، از کمالات رفتاری توبه اند.
۳.

نقش معادباوری در کمال گرایشی انسان از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شماره ۲۹۳ 9-20

کلید واژه ها: معاد معادباوری تعالی گرایش ها کمال انسان آثار معادباوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 828 تعداد دانلود : 220
باور به معاد، از اصول اعتقادی دین اسلام و از عوامل اصلی نیل انسان به کمال و سعادت ابدی است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد تفسیر موضوعی سامان یافته، در پی پاسخ به این پرسش است که باور به معاد، چه نقشی در گرایش های انسان دارد؟ حاصل بررسی این است که اعتقاد به معاد از راه های گوناگون نظیر ایجاد خداترسی، میل به حق و پذیرش آن، محبت ورزی برای خدا، امید به خدا و رحمت های الهی، آرامش روانی، عبرت پذیری، پرهیز از دنیاطلبی، میل به انفاق و دوری از بخل، دغدغه رسیدگی به محرومان و مهار هوای نفس در رشد و تعالی گرایش های انسان مؤثر است.
۴.

تفاوت انسان و حیوان در قرآن با نگاهی به آثار آیت الله مصباح یزدی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۸) 77-94

کلید واژه ها: تفاوت انسان و حیوان تفاوت در آفرینش برتری انسان کرامت انسان آیت الله مصباح یزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 141 تعداد دانلود : 949
چگونگی خلقت انسان و تفاوت او با سایر جانداران از مسائل مهم دانش انسان شناسی است؛ برخی مکاتب تجربه گرا با تنزل جایگاه انسان در نظام خلقت، او را در ردیف حیوانات شمرده و تفاوت او را با حیوانات به اموری مانند بزرگی و پیچیدگی مغز و سرعت و تنوع فعالیت های ذهنی اش تقلیل داده اند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی درصدد بررسی تفاوت انسان با حیوان است. از نظر قرآن کریم، تفاوت اصلی انسان با حیوان در برخورداری از روحی متمایز است. انسان افزون بر تفاوت در خلقت نخستین و ماده خلقت، در مرحله ای از آفرینش با دریافت حقیقتی متعالی به نام «روح» هویتی متفاوت از حیوانات یافته است. برخورداری از بینش ها و گرایش های متعالی، توانایی تشخیص ارزش ها، اندیشه ورزی و توان حل مسئله، امکان ترجیح گرایش های متعالی، بهره مندی از قدرت بیان، توان فناوری، قدرت اجتماعی، خلاقیت و استعداد هنری، ظرفیت جانشینی خدا، و تقرب الهی از ویژگی ها انسان است.
۵.

نیازهای متعالی انسان از نگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم بهمن ۱۳۹۹ شماره ۲۷۸ 55-66

کلید واژه ها: نیاز متعالی نیاز به دین نیاز به اعتقادات دینی عزت خواهی کرامت طلبی لذت معنوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 158 تعداد دانلود : 424
بشر امروز در شناخت بسیاری از مسائل انسان شناختی، ازجمله نیازهای واقعی انسان به خطا رفته و آن را به اموری حیوانی تقلیل داده و همین خطا او را به ورطه بحران هویت و فساد کشانده است. از دیدگاه قرآن کریم، انسان نیازهایی فرامادی و متعالی دارد و کمال او در گرو تأمین همین نیازهاست. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر تفسیر موضوعی به بررسی بنیادی ترین نیازهای متعالی انسان از منظر قرآن می پردازد؛ طبق این پژوهش، بنیادی ترین این نیازها عبارتند از: نیاز به دین و ابعاد آن، یعنی خداشناسی، راه و راهنماشناسی و معادشناسی؛ همچنین انسان برای رشد و تعالی روحی نیازمند پرستش خداوند و رعایت احکام و ارزش های الهی است؛ عزت خواهی، کرامت طلبی و فضیلت خواهی و همچنین آرامش روحی، شادی معنوی و محبت حقیقی که در سایه حیات طیبه دینی میسر می گردد، بخشی دیگر از همین نیازهاست. چگونگی تأمین صحیح این نیازهای متعدد و متنوع، در حقیقتی به نام دین الهی به انسان عرضه شده است.
۶.

روش های اصلاح عادات ناپسند در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هشتم اردیبهشت ۱۳۹۸ شماره ۲۵۷ «ویژه علوم قرآنی»

کلید واژه ها: عادات ناپسند روش اصلاح عادات ناپسند اصلاح عادات ناپسند در قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 997 تعداد دانلود : 450
قرآن کریم، رفتارهای خوب و بد آدمی را به ویژه اگر به شکل عادت درآمده باشد در سعادت یا شقاوت او مؤثر می داند؛ ازاین رو، برای سوق دادن انسان ها به رفتارها و عادات پسندیده و اصلاح رفتارها و عادات ناپسند، از روش های گوناگونی یاد کرده است. این مقاله به شیوة تفسیر موضوعی این روش ها را بررسی می کند. نتیجة بررسی نشان می دهد که قرآن کریم برای اصلاح عادات ناپسند انسان از روش هایی مانند: آگاهی بخشی و انذار، به کارگیری اصل تدریج، روش مقابله به ضد، ارائة الگو، تلقین، مشارطه، ترک محیط، تغییر مؤلفه های عادت، کنترل مبادی ورودی قلب، تقویت اراده، تشویق و تنبیه، استفاده کرده است.
۷.

اعتدال و معیار آن از منظر قرآن با تأکید بر المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۲)

کلید واژه ها: اعتدال اعتدال در قرآن معناشناسی اعتدال واژگان معادل اعتدال واژگان مقابل اعتدال معیار اعتدال تفسیرالمیزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 416 تعداد دانلود : 382
اعتدال در اسلام مفهومی ارزشی تلقی شده است. چنین مفهومی بدون تعریف و شناخت معیار و حد و مرز آن، می تواند دچار کج فهمی یا سوء استفاده واقع شود. پژوهش حاضر می کوشد با رویکردی معناشناسانه، به بررسی نگرش قرآن درباره پدیده اعتدال و معیار آن بپردازد. بررسی آیات قرآن نشان می دهد که هرچند واژه اعتدال در قرآن نیامده است، اما واژه هایی مانند عدل، حنف، قصد، اقتصاد و استقامت در برخی کاربردهای قرآنی، تداعی گر مفهوم اعتدال اند؛ به عکس، واژه هایی مانند غلو، ظلم، جور و اسراف، با آن تقابل معنایی دارند. با بررسی معناشناسانه این واژه ها به دست می آید که در قرآن واژه های معادل اعتدال، با مفاهیم پایه ای تری مانند توحید، حق و عدل پیوندی عمیق دارد. معیار و مرز اعتدال از منظر قرآن، التزام به توحید، رعایت حق و عدل، و خارج نشدن از صراط مستقیم بندگی خداست.
۸.

عوامل اقامة توحید در جامعه از دیدگاه قرآن با تأکید بر آیة 29 سورة فتح(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۹)

کلید واژه ها: توحید اقامة توحید توحید در جامعه عوامل اقامة توحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 12 تعداد دانلود : 284
توحید به معنای اعتقاد به یگانگی خداوند، هنگامی در جامعه برپا می شود که آثارش در رفتار افراد جامعه پدیدار گردد. این مقاله درصدد تبیین مهم ترین عوامل برپایی توحید در جامعه با تأکید بر آیة 29 سورة فتح است. حاصل بررسی اینکه عواملی چون همگامی با رسول خدا، صلابت در برابر کفار، مهربانی با مؤمنان، اقبال به نماز و معنویات و تلاش پیگیر برای تحکیم پایه های عزت و قدرت مسلمانان از مهم ترین عوامل اقامة توحید است. روند اقامه توحید در جامعه با پذیرش ولایت الهی آغاز می شود؛ اجتناب از بندگی طاغوت، پرهیز از تکیه بر ستمگران، استقامت در برابر فتنه های دشمنان و نیز تکیه بر استعدادهای درونی و استمداد از عنایات ولی خدا و طلب نصرت الهی موجب تداوم اقامه توحید در جامعه می گردد.
۹.

معناداری و معرفت بخشی زبان قرآن از نگاه علامه طباطبایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۸)

کلید واژه ها: معناداری معرفت بخشی شناختاری بودن واقع نمایی دلایل واقع نمایی گزاره های قرآنی علامه طباطبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 617 تعداد دانلود : 631
از پرسش های مهم معاصر دربارة زبان قرآن، معناداری و معرفت بخشی آن است. این مسائل در عصر علامه طباطبایی به طور جدی در محافل علمی به ویژه حوزه های علمیه مطرح نبوده اند، اما مفسر المیزان اشاراتی راهگشا در پاسخ به آنها داشته است. معناداری به باور علامه، ویژگیِ قابلیت انتقال مقصود مشخص گوینده به ذهن مخاطب هم زبان است. بر پایة این معیار، تمام گزاره های قرآنی اعم از اخباری و انشایی، معنادارند. به باور علامه اتکای صرف بر معیارهای تجربی در معناداری یک گزاره خواه در شکل «تحقیق پذیری تجربی» و خواه «ابطال پذیری» صحیح نیست. معیار معناداری گزاره های متافیزیکی متون دینی، قابلیت اثبات با معیارهای عقلی است. با این معیار، گزاره های قرآنی و دیگر متون دینی معنادارند. شناختاری بودن زبان قرآن ادله درون متنی و برون متنی فراوانی دارد؛ دوری قرآن از اختلاف، هماوردخوانی قرآن در ابعاد گوناگون، انعکاس علم و حکمت الهی در آن، توصیف قرآن به حق و حکیم و برهان پذیر بودن گزاره های قرآن از جمله این ادله و شواهد است.
۱۰.

نقد و بررسی دیدگاه مفسران در توصیف انسان به هلوع در آیة 19 سوره معارج(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلید واژه ها: سرشت انسان فضایل انسانی رذایل انسانی صفت هلوع هلوع در قرآن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن
تعداد بازدید : 672 تعداد دانلود : 55
خداوند در آیاتی، از آفرینش انسان در بهترین شکل سخن گفته؛ اما در برخی آیات، همچون آیة 19 سورة معارج، گویا از نوعی کاستی در آفرینش وی از جمله صفت «هلوع» به معنای «حریص» خبر داده است. سرّ نسبت دادن این تعبیر به انسان چیست؟ آیا این ویژگی در سرشت انسان جای گرفته است؟ اگر چنین است، چگونه با آفرینش انسان در «احسن تقویم» و هدف آفرینش انسان (رسیدن به کمال قرب الهی) سازگار است؟ این مقاله به نقد و بررسی دیدگاه مفسران دربارة آیة 19 سورة معارج پرداخته و به این نتیجه دست یافته که وجود این وصف در انسان به خودی خود رذیلت یا فضیلتی برای او نیست؛ بلکه این وصف با توجه به متعلق ارادی آن می تواند فضیلت ساز یا فضیلت سوز باشد.
۱۱.

عناصر مشروعیت حاکمیت از نگاه قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و سوم مرداد ۱۳۹۳ شماره ۲۰۰ «ویژه علوم سیاسی»

کلید واژه ها: فلسفه علم حکومت مالکیت حاکمیت مشروعیت سلطه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن حکومت وسیاست در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی حکومت اسلامی
تعداد بازدید : 856 تعداد دانلود : 186
یکی از مسائل اساسی در فلسفه سیاسی اسلام، مؤلفه های مشروعیت حاکمیت است. مراد از «مشروعیت» در این نوشتار، توجیه عقلانی «اعمال سلطه و اطاعت»، و مراد از مؤلفه های آن عناصری است که به موجب آن، حاکم یا حاکمان یک جامعه از حق صدور فرمان و اطاعت برخوردار می شوند. با توجه به اینکه حاکمیت الهی در دو حوزه تکوین و تشریع در سراسر قرآن تبیین شده است، در این پژوهش، به روش تفسیر موضوعی به واکاوی این موضوع در آیات قرآن اقدام شده و عناصری همچون «برتری ذاتی»، «سلطه و مالکیت حقیقی»، «علم خطاناپذیر»، و «حق تصرف در قلمرو حکومت»، که ازجمله مؤلفه های حق حاکمیت در نگاه قرآن است، بررسی شده است.
۱۲.

متن کاوی موضوعی رایانه ای قرآن کریم، برای کشف ارتباطات معنایی میان آیات، بر مبنای تفسیر المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۲)

کلید واژه ها: قرآن کریم داده کاوی متن کاوی تفسیر المیزان رده بندی موضوعی ارتباطات معنایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن
تعداد بازدید : 680 تعداد دانلود : 123
متن کاوی موضوعی قرآن کریم، رویکردی جدید در «پردازش ارتباطات معنایی» میان آیات قرآن کریم است، که با استفاده از ابزارهای داده کاوی رایانه ای به این کاوش می پردازد. با استفاده از مبانی تفسیری علامه طباطبایی در نگاه موضوعی و نگاه غایت محور، یک پیکرة موضوعی از آیات قرآن تشکیل دادیم که شامل بخشی تفسیری (برای ارزیابی نتایج) و بخشی تشخیصی (با کدگذاری موضوعی آیات برای ورود به الگوریتم های رایانه ای) است. موضوعات این پیکره ، مبتنی بر بیان علامه در مقدمة المیزان، شامل هفت موضوع ذیل است که با نظمی توحیدی، نظام معنایی جامعی را تشکیل می دهند: ذات و اسماء الهی، وسایط الهی، افعال الهی، انسان قبل از دنیا، انسان در دنیا، انسان بعد از دنیا، هدایت انسان به سوی خدا (با ولایت توحیدی، اوصاف اخلاقی و احکام شرعی). برای اثبات معنادار بودن طرح متن کاوی موضوعی، آن را بر سورة «حج ر» (در مدل سوره)، و آیات تفسیری مرتبط با آیة 21 حجر (در مدل آیات مرتبط) اجرا نمودیم، و در ده آزمون داده کاوی برخی ارتباطات معنایی را کشف کردیم، که به دلیل محدودیت گنجایش مقاله، تنها نتیجة معنادار سه آزمون مطرح شده است.
۱۳.

تأملی دوباره در نظریة استقلال دلالی قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلید واژه ها: تفسیر قرآن به قرآن استقلال دلالی قرآن جایگاه روایات در تفسیر قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 467 تعداد دانلود : 350
علامه طباطبایی از برخی آیات قرآن، نظریة استقلال دلالی قرآن را استنباط کرده و آن را مبنای روش تفسیری خود قرار داده است. این مقاله درصدد تبیین این نظریه، بررسی نقش آن در روش تفسیری علامه و پاسخ به برخی نقدهاست. به باور علامه، قرآن در آن حدی که درصدد بیان آن است، به مُبینی غیر خود نیاز ندارد؛ اما تبیین جزئیات، مصادیق و بطون آیات قرآن نیازمند تبیین معصوم(ع) است؛ لکن این نیازمندی، در جهت تبیین مطالبی است که قرآن عهده دار بیان آنها نبوده است.
۱۵.

نگاهی به مبانی فهم مفردات قرآن و نقش آن در تفسیراز دیدگاه علامه طباطبایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دوم بهار و تابستان ۱۳۸۸ شماره ۱ (پیاپی ۳)

کلید واژه ها: علامه طباطبایی واژگان دخیل مفردات قرآن تحول معنایی واژگان تفسیر المیزان مبانی فهم مفردات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 584 تعداد دانلود : 807
چگونگی فهم مفردات قرآن در فرآیند تفسیر، تابع ضوابطی است و از مبانی خاصی ریشه میگیرد. این مقاله با واکاوی متن تفسیر المیزان درصدد به دست دادن مبانی فهم مفردات قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی و بیان تأثیر آن در تفسیر قرآن است. به باور علامه: 1. خصوصیات مصادیق مفردات الفاظ قرآن، خارج از موضوع له آنهاست. این امر امکان اطلاق حقیقی یک واژه بر مصادیق متعدد و به ظاهر متفاوت را فراهم میسازد. 2. مفردات قرآن در آیات مرتبط با صفات خدا و عالم آخرت غالباً در مصادیقی ماورایی و متعالی به کار رفته اند؛ ازاین رو مصادیق رایج و عرفی این واژگان، نباید ذهن مفسر را از توجه به معانی متعالی آنها منصرف نماید.3. به علت تحول معنایی برخی واژگان در گذر زمان، معنای آنها در عرف قرآن متفاوت از معنایی رایج آنها در میان عرب زبانان است، معیار فهم درست این گونه مفردات، کاربرد رایج آنها در عصر نزول است. 4. برخی مفردات در عرف قرآن معنای ویژه ای یافته اند که باید در تفسیر مفردات قرآن مورد توجه قرار بگیرد.5. بسیاری از واژگان دخیل، در زبان عربی معنایی تازه یافته اند، معنای این قبیل واژگان باید با توجه به کاربردهای آن در زبان و ادبیات عرب فهم شود.
۱۶.

الهی بودن متن قرآن از منظر علامه طباطبایی و نقش آن در تفسیر المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال اول بهار و تابستان ۱۳۸۷ شماره ۱

کلید واژه ها: علامه طباطبایی مبانی تفسیر متن قرآن الهی بودن الفاظ و عبارات قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 929 تعداد دانلود : 954
این مقاله به بررسی و تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی در باب آفرینندة الفاظ و عبارات قرآن و بیان ادلة آن میپردازد. به عقیدة علامه طباطبایی، الفاظ و عبارات قرآن عیناً از جانب خداوند متعال نازل شده است و دیدگاه هایی که معانی قرآن را از جانب خداوند میدانند، ولی انتخاب الفاظ و چینش آنها را به فرشتة وحی یا پیامبر اکرم(ص) نسبت میدهند، نادرست اند. به باور علامه، آیاتی که دیگران را به تحدی و هماوردی با قرآن فرا میخواند، آیات حاکی از تبعیت محض پیامبر(ص) از وحی الهی، آیات حاکی از نزول قرآن به زبان عربی، تقسیم آیات به محکم و متشابه، و نیز برخی آیات دیگر، همگی دلالت بر این دارند که الفاظ و عبارات قرآن عیناً از جانب خداوند نازل شده است. به عقیدة علامه، الهی بودن الفاظ و عبارات قرآن موجب شده که متن قرآن کاملاً به دور از تسامح و تساهل، اختلاف و تناقص اندیشه ها و باورهای باطل و دقیقاً وافی به مقصود الهی باشد. صاحب تفسیر «المیزان» به این مبانی توجه کرده و کوشیده تا حد امکان دقایق و ظرایف الفاظ و عبارات قرآن را در ادای مقاصد الهی متجلی سازد.
۱۷.

پیوستگی آیات قرآن و نقش آن در تفسیر از منظر علامه طباطبایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال اول پاییز و زمستان ۱۳۸۷ شماره ۲

کلید واژه ها: علامه طباطبایی فهم قرآن تفسیر المیزان پیوستگی آیات پیوند معنایی آیات نظم آیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 826 تعداد دانلود : 508
مقالة پیش رو به تبیین برخی پیوندهای معنایی آیات قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی(ره) میپردازد. از دیدگاه علامه، قرآن آینه وار حقایق پیوستة جهان هستی را بازمیتاباند؛ از این رو، معارف آن، همچون حقایق هستی، پیوسته، مصدق و مفسر یکدیگرند. تمام آیات قرآن در پرتو هدفِ واحدِ هدایت انسان ها با هم پیوند دارند؛ آیات هر سوره را نیز غرض واحدی به هم متصل میسازد؛ به علاوه، میان آیات یک سوره که با هم نازل شده اند، پیوندی وثیق وجود دارد. آیات محکم قرآن، که از دلالتی صریح برخوردارند، مرجع فهمِ کتاب و رفع تشابه از آیات متشابه اند. به باور علامه، معارف قرآن چون شبکه ای به هم پیوسته اند که آیات توحیدی در مرکز آن قرار دارد و در پرتو آنها آیات دیگر فهمیده میشود. پیوندهای معنایی آیات، تک وجهی نیست؛ دستکم میان برخی آیات پیوندهای چندگانه برقرار است. حاصل هر پیوند، آفرینش معنایی نو و رویش معرفتی تازه است. حتی میان واژگان قرآن نیز پیوندهای ویژه ای برقرار است و هر واژه معنای دقیق خود را در ارتباط با واژگان دیگر بازمییابد. بدون توجه به این پیوندها نمیتوان به فهم صحیح و دقیقی از قرآن دست یافت.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان