محمد عشایری منفرد

محمد عشایری منفرد

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۰ مورد.
۱.

تحلیل زیبا شناختی هندسی سورۀ «فجر» و نقش آن در تفسیر(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سوره فجر زیبایی شناسی هدف سوره زیبایی هندسی چهره پیوسته قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 169 تعداد دانلود : 509
مفروض آن است که مجموعه آیات هر سوره، هدفی مشخص و در عین حال قابل تشخیص را دنبال می کند. این نکته نیز غیرقابل انکار است که بسیاری از آیات یک سوره ارتباطی روشن و قابل درک با آیات مجاور خود دارند؛ اما با وجود این، انسجام برخی از آیات به راحتی قابل درک نیست و در نگاه اول، گسسته به نظر می رسد. حال این سؤال مطرح می شود که بین آیات یک سوره چه نسبتی برقرار است؟ فرضیه تحقیق حاضر آن است که بین آیات گسسته نمای قرآن، ارتباط دیر یاب، اما جذابی وجود دارد که توجه به آن ازیک سو موجب ادراک زیبایی سوره و از سوی دیگر، صورت بندی محتوای سوره در قالب یک چندضلعی منسجم و هدفمند شکل می دهد. این تحقیق در قالب بررسی زیبایی های هندسی بین چهار بخش سوره «فجر» و شناخت زیبایی های داخلی هریک از بخش ها در چارچوب علوم ادبی، به ویژه علم بلاغت و با روش تحلیلی درصدد بازخوانی سوره «فجر» و اثبات زیبایی شناسی هندسی آن است.
۲.

تحلیل معنایی صفت «انزع بطین» در منابع فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: انزع بطین فضایل امیرالمؤمنین (ع) امام علی (ع) در فریقین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 136 تعداد دانلود : 559
یکی از بایسته های پژوهش، شرح و تفسیر صفات و فضائل امیرالمؤمنینg است. «انزع بطین» یکی از صفات امام علیg که در متون تاریخی، روایی و زیارات مأثوره به کار رفته است. اخیرا برخی محققان این دو کلمه را به معنای صفت مذمت و نکوهش دانسته و از همین روی این فرضیه را مطرح کرده اند که این دو صفت توسط دشمنان امیرالمؤمنینg جعل و به ایشان نسبت داده شده است. چنین رویکردی این مسأله را ایجاد می کند که این دو صفت در ادب و فرهنگ عربی به چه معنایی است؟ مقاله پیش رو با بررسی این دو واژه در زبان و فرهنگ عربی و منابع فریقین به معنای واقعی آن پرداخته و اثبات کرده است که «انزع» و «بطین» معنای مدح دارند و از صفات اصیل امیرالمؤمنینg هستند.
۳.

نظریه جامع باب تزاحم از ابتکارات محقق نایینی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: باب تزاحم اهمّ و مهم محقق نایینی مرجحات باب تزاحم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 830 تعداد دانلود : 341
باب تزاحم یکی از مسائل پرکاربرد دانش اصول فقه است. در این دانش، معمولا باب تزاحم را با چند مقدمه و چهار مسأله تبیین می کنند: نخست تعریف باب تزاحم، دوم تخییر در فرض عدم تقدم هیچ یک از دو حکم متزاحم و مسأله سوم و چهارم نیز به مرجحات و امکان سنجی تقدیم محتمل الاهمیه اختصاص دارد. این مسأله اصولی هرچند در ابواب مهم فقهی از جمله فقه حکومی، فقه اجتماعی و ... کاربرد وسیعی دارد، اما در دانش اصول فقه، دیرینه کهنی ندارد. مسأله تحقیق حاضر، این است که نخستین دانشمند اصولی که این نظریه را به صورت سامان های چهارضلعی مطرح کرد، چه کسی بوده و پیش از او چه تلاشی در این زمینه صورت گرفته است. این مقاله با تحلیل تاریخی باب تزاحم در دانش اصول و با جستجو در منابع علم فقه و علم اصول فقه، این فرضیه تحقیق را ثابت می کند که محقق نایینی برای نخستین بار نظریه جامع تزاحم را مطرح کرد.  
۴.

منشأ اختلافات علامه طباطبائی و ابن عاشور در تحلیل استعاره های قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: استعاره تحلیل استعاره های قرآنی علامه طباطبائی ابن عاشور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 161 تعداد دانلود : 655
یکی از زیباترین و بلیغ ترین شیوه های بیانی استفاده از فن استعاره است. علامه طباطبائی برای تبیین آیات قرآن از این فن به خوبی استفاده کرده است. ابن عاشور بیش از پانصد نمونه از استعاره های قرآن کریم را در تفسیر خود تحلیل و بررسی کرده است. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی به مقایسه بین دو تفسیر «المیزان» و «التحریر و التنویر» پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که علامه طباطبائی و ابن عاشور در تحلیل برخی استعاره های قرآن کریم اختلافاتی دارند. منشأ اختلافات آنان در تحلیل استعاره های قرآنی، به تفاوت نظرات و دیدگاه های آنان در مباحث ادبی، عقیدتی و یا روش تفسیری آنان برمی گردد؛ یعنی هریک از دو مفسر در مباحث ادبی، عقیدتی و روش تفسیری دیدگاه های متفاوتی دارند و همین موجب شده است در تحلیل استعاره های قرآنی هم اختلافاتی داشته باشند.
۵.

حکم فقهی بازخرید شرط شده در ضمن عقد بیع؛ مطالعه موردی قرارداد ریپو (Repo)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توافق بازخرید قرارداد ریپو شرط بیع العینه مقتضای عقد بازار سرمایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 361 تعداد دانلود : 793
یکی از صورت های قرارداد که در بازارهای مختلف سرمایه به ویژه بازارهای بین بانکی جدید رایج است،  قرارداد فروش به شرط بازخرید است. این قرارداد که امروزه در قالب های جدیدی از قبیل قرارداد ریپو (Repo) نیز تجلی یافته است، یکی از قراردادهای کارگشا در مناسبات اقتصادی بین بانکی شمرده می شود. در این قرارداد فروشنده اوراق بهادار شرط می کند که در سررسید معینی اوراق فروخته شده را بازخرید کند. سه چالش فقهی مهمی که در برابر این قرارداد وجود دارد عبارت اند از: احتمال مخالفت با روایات حرمت بیع العینه مشروط، احتمال مخالفت با روایات نهی از انجام دو بیع در بیع واحد و احتمال منافات شرط با مقتضای عقد بیع. این تحقیق با روش های فقهی امامیه و با تکیه بر منابع فقهی فریقین، کوشش کرده است چالش مشروعیت توافق بازخرید را ابتدا به صورت عام برطرف کند؛ سپس با تطبیق بر روی قرارداد ریپو نشان دهد قرارداد ریپو از جهت شرط ضمن عقد هیچ مشکل شرعی ندارد.
۶.

امکان سنجی اجرای قانون اهم و مهم در تزاحم حقوق(مقاله پژوهشی حوزه)

تعداد بازدید : 418 تعداد دانلود : 218
در برخی مسائل دانش فقه دو حق وجود دارد که مکلف قادر به ادای هر دو حق نیست؛ این مسائل را می توان تحت عنوان واحدی به نام تزاحم حقوق گرد آورد. تزاحم حقوق و مرجحات آن به صورت مستقل در دانش اصول بررسی نشده است و در دانش فقه هم تنها داده های از هم گسسته و نامتمرکزی در برخی فروع فقهی یافت می شود. فقدان نظریه مستقلی در باب مرجحات باب تزاحم حقوق، فقیهان را وادار کرده است که برای برون رفت از تزاحم حقوق از همان قانون اهم و مهم، که در دانش اصول برای برون رفت از تزاحم احکام توصیه شده است، استفاده کنند. مشکلی که در اینجا وجود دارد این است که قانون اهم و مهم بر مبانی خاصی استوار است که با توجه به آن مبانی، کاربرد آن در تزاحم حقوق با موانعی مواجه می شود. اینکه مبانی قانون اهم و مهم چیست و در هریک از گونه های تزاحم حقوق برای استفاده از آن چه مشکلاتی وجود دارد، مسئله ای است که این تحقیق به آن پرداخته و سعی کرده است با استفاده از روش های فقهی و اصول فقهی و با تکیه بر منابع دانش فقه و اصول فقه به این نتیجه برسد که در تزاحم حقوق مالی امکان اجرای قانون اهم و مهم وجود ندارد، اما در تزاحم حقوق غیرمالی امکان استفاده از آن وجود دارد.
۷.

نسبت سنجی بین قانون فقهی اهم و مهم و نظریه ماکیاولیزم

کلید واژه ها: اهمّ و مهم ماکیاول اخلاق سیاست فقه فقه الاولویات.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 681 تعداد دانلود : 728
نیکولی ماکیاولی با تفکیک اخلاق از سیاست و ارائه نظریه «هدف وسیله را توجیه می کند» حکمرانی را وارد فضایی جدید کرد. اندیشمندان جهان اسلام با استناد به منابع اسلامی، این دیدگاه ماکیاولی را باطل می دانند. از سوی دیگر در دانش فقه قاعده پرکاربردی با عنوان «تقدیم اهم بر مهم» وجود دارد که دست کم در برخی از موارد با نظریه ماکیاول شباهت پیدا می کند. شباهت این قانون با دیدگاه ماکیاول اعتبار و عمومیت این قانون را به تردید و چالش می کشاند. مقاله حاضر با طرح این فرضیه که قانون «تقدیم اهم بر مهم» -که مورد تأیید ادله ی اربعه است- با نظریه ماکیاولی تفاوت بنیادی دارد، تلاش می کند این تردید و چالش فوق الذکر را حل نماید. لذا تلاش می کند، با استفاده از منابع فقهی و اصولی و با نگاهی به جایگاه قانون تقدیم اهم بر مهم در فقه فریقین، ابتدا به بازتبیین روشنی از ماهیت این قانون و ادله اعتبار آن دست یافته و در فرجام امر اثبات نماید که قانون تقدیم اهم بر مهم با نظریه ماکیاول دست کم «چهار تفاوت» روشن دارد.
۸.

خاستگاه لغزش های معنایی مترجمان خطبه های نهج البلاغه در برگردان مشتقات باب استفعال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترجمه نقد ترجمه باب استفعال خطب نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 571 تعداد دانلود : 957
تاکنون ترجمه های گوناگونی از نهج البلاغه به زبان فارسی انجام گرفته، اما به طورکلی به دلیل کاستی هایی که در ترجمه زبان عربی به زبان فارسی وجود دارد، این ترجمه ها مورد نقد و بررسی بسیاری از ادیبان قرار گرفته اند. در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از معاجم مختلف لغوی، کتب صرفی ، نحوی و شروح نهج البلاغه، چالش های پیش روی مترجمان در برگردان مشتقات باب استفعال -که 304 مرتبه در 241 خطبه نهج البلاغه استعمال شده- مورد مطالعه قرار گرفت. براین اساس، داده های مربوط به نُه مورد از مشتقات باب استفعال از کل خطبه های نهج البلاغه انتخاب و در پنج برگردان به فارسی نهج البلاغه از فیض الاسلام، دشتی، شهیدی، انصاری و زمانی مورد بررسی و نقد قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان می دهد که "تسامح در تشخیص معنای لغوی ماده در برگردان مشتقات باب استفعال" و "مسامحه کاری در تشخیص معانی باب استفعال" از مهم ترین آسیب های پنج ترجمه یادشده است. ازنظر کمّی نیز گزارش آماری عملکرد مترجمان در نمونه های مورد بررسی نشان داد که ترجمه های فیض الاسلام، انصاری، شهیدی و دشتی در تشخیص معنای لغوی ماده، کمترین میزان لغزش و تسامح را دارند و با دو لغزش ترجمه های موفق در این زمینه هستند. در تشخیص معانی باب استفعال ترجمه شهیدی تنها با دو لغزش، برگردانی موفق در این زمینه بوده است.
۹.

درنگی در ترجمه های کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حجاب شرعی در عصر پیامبر حجاب در اسلام نقد ترجمه خمار خلخال ساق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 65 تعداد دانلود : 949
ترجمه یکی از عناصر مهم در داد و ستد اندیشه ها است که هرگونه خطا در آن می تواند به اشباهات اجتماعی یا سیاسی بیانجامد. یکی از کتابهایی که در سالهای اخیر در فضای مجازی منتشر شده، کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر است. در این کتاب متون عربی بسیار زیادی ترجمه شده و نویسنده بر اساس ترجمه هایی که ارائه کرده نتایج توجه برانگیزی نیز به دست آورده است. در موارد متعددی ترجمه های اشتباه در این کتاب سبب شده است مؤلف به برداشت اشتباهی درباره دیدگاه دینی در موضوع حجاب یا واکنش مسلمانان نسبت به حکم شرعی حجاب برسد. اینکه ترجمه های ارائه شده در این کتاب در چه وزانتی هستند مسأله ای است که این تحقیق با روش ادبی به آن می پردازد.
۱۰.

معمم نمودن امیرالمؤمنین (ع) توسط پیامبر (ص) و تأثیر آن در شرح حدیث غدیر در منابع فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: حدیث غدیر امام علی عمامه فقه الحدیث حدیث غدیر خلافت مولا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 66 تعداد دانلود : 373
در صدور حدیث غدیر که مهم ترین مستند مسأله خلافت پیامبر است، هیچ تردیدی وجود ندارد. از نظر دلالت فریقین قبول دارند که مولا بودن علی بن ابی طالبg با این حدیث اثبات می شود، اما اهل تسنّن معنای مولا را دوستی و محبت می دانند و امامیه بر این باورند که مولویت به معنای سرپرستی همه جانبه است. دو طرف برای اثبات سخن خود به شواهد گوناگونی استناد می کنند. فریقین گزارش کرده اند که پیامبرa در هنگام ایراد خطبه غدیر، علی بن ابی طالبg را با عمامه معروف خودشان معمم کردند. فرضیه این تحقیق آن است که معمم کردن علی در حین ایراد خطبه غدیر به مثابه قرینه ای متصله برداشت امامیه از حدیث غدیر را اثبات می کند. نویسنده با جستار در منابع روایی و ادبی سعی نموده، نماد معمم کردن را در فرهنگ جاهلی و اسلامی معنا و این فرضیه را اثبات کند که پیامبر با معمم کردن علی بی ابی طالبg در روز غدیر و برجسته کردن این پدیده، در روزهای پس از واقعه غدیر خواستند ریاست ایشان را در حافظه جامعه ماندگار کنند.
۱۱.

گستره شناسی قید «دخلتم بهنّ» در حکم حرمت ربیبه(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: کنایه اطلاق حرمت نکاح دخول ربیبه دخل ب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه فقه زن و خانواده فقه خانواده
تعداد بازدید : 905 تعداد دانلود : 453
یکی از زنانی که قرآن کریم ازدواج با آنها را بر هر مردی حرام کرده، ربیبه است. قرآن با تعبیر «من نسائکم اللاّتی دخلتم بهنّ» این حرمت را به این شرط مشروط کرده است که مرد با مادر این ربیبه، افزون بر عقد نکاح، آمیزش نیز انجام داده باشد. آمیزش ممکن است مصادیق گوناگونی داشته باشد؛ مانند آمیزش در حال اکراه، آمیزش در حال خواب یا بی هوشی، آمیزش از پشت و... . هدف این تحقیق آن است که نشان دهد آیا مواردی مانند آمیزش از پشت و دیگر آمیزش های نامتعارف از مصادیق تعبیر «دخلتم بهنّ» به شمار می آید تا امکان تمسک به اطلاق وجود داشته باشد. بدین منظور نخست با جستار در ادبیات عرب و داده های لغویان، تعبیر «دخل ب » تحلیل شده است، آنگاه یافته این جستار، معیاری برای ارزشیابی استنادات فقیهان به این آیه تلقی شده و در پایان مشخص شده است که تعبیر «دخلتم بهنّ» در آیه قرآن، فقط بر تماس جنسی شب زفاف صدق می کند و بر همه تماس های جنسی صدق نمی کند؛ بنابراین نسبت به همه تماس های جنسی اطلاقی برایش منعقد نمی شود. دست شستن از اطلاق نیز به این نتیجه منجر شد که «حرمت نکاح با بعضی از ربیبه ها» اگرچه پس از علامه حلّی در فقه امامیه شهرت یافته است؛ ولی با استناد به اطلاق قابل دفاع نیست؛ هرچند برای اثبات آن فتواها راه های فقهی دیگری غیر از تمسک به اطلاق وجود دارد که قابل بررسی است
۱۲.

علم غیب امام علی (ع) در نهج البلاغه(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: علم غیب امام علی (ع) نهج البلاغه ابن ابی الحدید امامیه معتزله شارحان نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 443 تعداد دانلود : 620
علم امام از مسائل دیرین دانش کلام است. شریف رضی احادیثی درباره علم غیب امام علی(ع) و امامان شیعه را در کتاب «نهج البلاغه» گرد آورده است. در میان برخی فرقه های اسلامی از جمله معتزلیان، دیدگاه هایی وجود دارد که فقط برای شخص امام علی(ع) مقام عصمت و علم غیب را پذیرفته است. ابن ابی الحدید به عنوان یکی از شارحان بسیار مهم، از معتزلیانی است که فقط درباره شخص امام علی(ع) علم غیب و مقام عصمت را پذیرفته اند. با این حال شارحان شیعی نهج البلاغه معتقدند در «نهج البلاغه» اشارات و تصریحاتی درباره نوعی بودن علم غیب وجود دارد. ابن ابی الحدید دست کم درباره مسائل سیاسی پس از پیامبر در میان شیعیان به انصاف شناخته شده است. وی با این انصاف و آن دیدگاه کلامی به شرح کتابی پرداخته که در آن، سخن از نوعی بودن علم غیب امامان شیعه نیز به میان آمده است. همین امر موجب شده است وی در شرح بخش هایی از «نهج البلاغه» که درباره علم امامان است، در کشمکش احساس انصاف ورزی و اقتضائات این باور کلامی گرفتار شود و گاه به سوی این انصاف کشیده شود و گاه به سوی اقتضائات آن باور کلامی متمایل شود. شارحان شیعی نهج البلاغه نیز سعی کرده اند این رفتار دوسویه او را به چالش بکشند. مقاله حاضر دیدگاه های شارحان شیعی و ابن ابی الحدید را درباره نوعی یا شخصی بودن علم امام(ع) مقایسه کرده است.
۱۳.

بازپژوهی مجازات رجم در قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: زنا استمرار احصان رجم اسم فاعل

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه فقه کیفری
تعداد بازدید : 596 تعداد دانلود : 138
رجم یکی از مجازات های اسلامی است که برای زنای محصنه تعیین شده است. برخی با انگیزه های گوناگون کوشیده اند این مجازات را مجازاتی غیراسلامی قلمداد کنند؛ مهم تر آنکه در فرایند پژوهش، گاه دانش فقه و گاه فقیهان را به اتهاماتی متهم کرده اند! از آنجا که مهم ترین منبع این بازپژوهی ها قرآن کریم بوده است، این نوشتار درصدد است ابتدا با تمرکز بر آیات خجسته قرآن، حکم سنگسار را در قرآن کریم بیابد و سپس به با تکیه بر دستاورد این واکاوی، به نقد دیدگاه های رقیب بپردازد و نشان دهد که اصل حکم سنگسار به عنوان حکمی اولیه و بدون توجه به مصالح اجتماعی سیاسی عصر حاضر و احکام ثانویه، پایگاه قرآنی دارد. از این رو، نه بر دانش فقه اتهامی رواست، نه بر فقیهان
۱۴.

توسیط و عدم توسیط قرآنی در نگره معناشناختی و زیباشناختی علامه طباطبایی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: زیباشناسی معناشناسی توسیط عدم توسیط صوت تخیلی ترکیب Mix صوت و تصویر تخیلی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن، ادبیات و هنر
تعداد بازدید : 135 تعداد دانلود : 588
بلاغیان سنتی ما همواره تأکید کرده اند که ترکیب ها و ساختارهای کلام بلیغ ارزش زیباشناختی و معناشناختی دارد. در متن قرآن کریم آرایش اجزای جمله با مهندسی خاصی صورت پذیرفته و ترکیب های زیبا و معناداری پدید آمده است. یکی از این آرایش های زیبا و معنادار آن است که جزئی از جمله در میان دو جزء دیگر قرار گرفته است. یکی دیگر از این آرایش ها نیز آن است که در جایی که انتظار ذکر جزئی در بین دو جزء دیگر داریم، این جزء ذکر نشود. مفسران و معربان، این اسلوب ها را با «حذف» و «تقدیر» معنا کرده اند، اما علامه طباطبایی بر آن است که تقدیرگرایی، افزون بر آنکه بخشی از معنای آیه را پنهان می کند، زیبایی شگفت آور آیه را نیز از بین می برد. وی با نگاه ویژه ای که به این اسلوب دارد، آن را معنادار و پدیدآورندة زیبایی منحصربه فردی یافته است. قاعده انگاری این نگاه ویژه با مشکلاتی روبه رو است که در این مقاله آن اشکال ها بررسی و جایگاه تفسیری و ارزش زیبایی شناختی این نگاه به مثابة قاعده ای فراگیر اثبات شده است.
۱۵.

رفتارشناسی خلفا از منظر امام علی علیه السلام در آینه نهج البلاغه

کلید واژه ها: نهج البلاغه اهل بیت علیهم السلام امام علی علیه السلام انتقاد از خلفا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی
تعداد بازدید : 395 تعداد دانلود : 556
برخی محققان اهل تسنن ادعا کرده اند که امام علی علیه السلام با رویه خلفا کاملا موافق و از انتصاب آنان کاملاً خشنود بوده اند! یکی از شواهدی که این مدعیان برای اثبات ادعای خود از آن بهره می برند کتاب شریف نهج البلاغه است. تکرار این ادعا از سوی مدعیان ممکن است در میان شیعیان نیز این پندار را پدید آورد که در کتاب نهج البلاغه هیچ اثری از مخالفت امام علیه السلام با خلفا یا ناخرسندی امام علیه السلام از ایشان وجود ندارد! پایبندی به اندیشه تقریب بین مذاهب، صاحب این قلم را وادار می کند که در مواجهه با این قبیل مسائل، احترام مسلمانان اهل تسنن را رعایت و نهایت احتیاط را پیشه کند. براین اساس این مقاله با فروتنی فراوان در برابر دیدگاه های دیگر و صرفا برای ابهام زدایی از حقایق، با جستاری در کتاب شریف نهج البلاغه در صدد است تا نگره امام علیه السلام به خلفا را بیان کند.
۱۷.

بایستگی دانش بدیع در تفسیر؛ با نگاهی به تفسیر المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: علامه طباطبایی تفسیر قرآن زیبایی شناسی تفسیر المیزان دانش بدیع آرایه شناسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات رابطه تفسیر و تأویل با علوم دیگر
تعداد بازدید : 843 تعداد دانلود : 215
از دیرباز یکی از دغدغه های دانشمندان تفسیر و علوم قرآن، شمارش دانش های بایسته در تفسیر بوده است؛ چندان که علاوه بر کتب علوم قرآن در دیباچة بسیاری از تفاسیر نیز به این دغدغه پرداخته شده است. علم بدیع از دانش هایی است که بر بایستگی آن در دانش تفسیر پافشاری شده است؛ اما امروزه که گسست بین تفسیر قرآن و زیباشناسی آن جدی گرفته شده، این مسئله مطرح می شود که آیا دانش بدیع، تنها در زیبایی شناسی قرآن تأثیر دارد یا اینکه در تفسیر قرآن نیز نقش آفرین است؟ این مقاله با انگیزة بررسی همین موضوع و برای رسیدن به نتیجه ای روشن دربارة بایستگی دانش بدیع در دانش تفسیر می کوشد تا با نگاهی به تفسیر المیزان، به جایگاه شناسی دانش بدیع در روش تفسیری علامه طباطبایی بپردازد و نشان دهد که دانش بدیع از بایسته های تفسیر است و علامه طباطبایی نیز در فرایند تفسیر آیات الهی از این دانش بهره برده است.
۱۸.

بازپژوهی خروج از منزل بدون اذن شوهر از منظر قاعده لاضرر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: لاضرر نشوز خروج زن از منزل اذن شوهر شرط ارتکازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 822 تعداد دانلود : 594
شریعت مبارک اسلام برای تعادل بخشی به نهاد مقدس خانواده حقوق و تکالیفی را بر عهده اعضای آن نهاده است. فقیهان اسلام در چارچوب دانش فقه با جستاری روش مند در پی یافتن این حقوق و تکالیف هستند، بر اساس یافته های ایشان یکی از حقوقی که خداوند متعال برای مرد به رسمیت شناخته این است که همسرش بدون اذن یا رضایت او از منزل خارج نشود؛ در روزگارانی که مدل زندگی کهن، زنان را به ماندن در خانه هایشان علاقه مندتر می کرد وجود چنین حقی برای مرد پرسش مهمی نبود، اما در روزگاری که شیوه های جدید زندگی زن را از خانه به فضای جامعه (و در خانه به فضای مجازی) کشانده است این مساله با پرسش هایی مواجه شده است. در این مقاله ابتدا به بررسی جایگاه فقهی این موضوع پرداخته شده و در ادامه به ارتباط این حق مرد با عنوان ثانوی ""ضرر و ضرار"" نقبی زده شده است.
۱۹.

بازخوانی یک تشبیه: از متن تا بطن آیه 24 یونس

کلید واژه ها: ولایت تشبیه فهمی تجزیه و مقارنه برجستگی ماء در مشبه به

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 20 تعداد دانلود : 445
در آیه 24یونس حیات دنیا به منظومه مرکبی تشبیه شده که مورد تحلیل اهالی تفسیر قرار گرفته است، آفریننده تشبیه در این منظومه مرکب نقاط خاصی را برجسته و در نتیجه بخشی از مراد خود را در آن نهان کرده است؛ از این رو در فرایند فهم این تشبیه همین نقاط برجسته سرنخ های مناسبی هستند که رمزگشایی از تشبیه بدون فهم دقیق این نقاط میسر نخواهد شد. در دانش های زبانی ما نبود فرایندهای منضبطی برای این قبیل رمزگشایی ها رخنه ای است که متن فهمی ما از آنجا آسیب دیده است؛ این مقاله پس از نگاهی کوتاه به این رخنه علمی به تجزیه نقاط برجسته و معنادار تشبیه مرکبی که در آیه مذکور به کار رفته می پردازد تا از رهگذر آن به دریافتی تازه و عمیق از این تشبیه دست یابد.
۲۰.

استناد فقهی به مذاق شریعت در بوته نقد

کلید واژه ها: عقل عملی فقه مذاق شریعت مقاصد شریعت درک عقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 715 تعداد دانلود : 622
مذاق شریعت از نهادهایی است که به صورت گسترده، ولی پراکنده در دو سده اخیر در متون فقهی و استدلال های فقیهان به کار گرفته شده است. با وجود گستردگی استناد به مذاق شریعت، این نهاد به صورت مستقل کمتر مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. نوشتار حاضر در صدد است موارد و چگونگی به کارگیری مذاق شریعت را اعم از استقلالی (مبین اراده شارع) و ابزاری (مانند تفسیر مقصود شارع) در نوشته های فقهی بررسی کند. افزون بر این،مقاله حاضرمی کوشد ضمن پرداختن به چیستی مذاق شریعت و تحلیل آن، مولفه های این نهاد را واکاوی کند و آن را با مقاصد شریعت بسنجد. نقد و ارزیابی نهاد مذاق شریعت در استدلال های فقیهان و پیشنهاد نهادهای جایگزین، موضوع دیگری است که نوشتار حاضر به آن می پردازد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان