مهدی حبیب اللهی

آیات 27 و 28 سوره نور از حق حریم خصوصی افراد در ورود به منازل شخصی سخن می گوید. قرآن کریم در آیه 27 برای مفهوم طلب اجازه برای ورود به منزل، از واژه «استیناس» استفاده کرده است. همین امر موجب تضارب آراء مفسران در باب مفهوم دقیق آن و ارتباطش با اذن ورود شده است. مسأله اصلی این مقاله واکاوی مفهوم دقیق «استیناس» و حکمت به کاربردن آن به جای واژه استیذان و توجه به ابعاد اخلاق و تربیتی این دستور اسلامی با استناد به منابع تفسیری و با روش تحلیلی است. براساس یافته های این پژوهش، قرآن با استفاده از دو واژه «تستأنسوا» و «تسلموا»، اذن را از حکمی قانونی و رسمی به حکمی اخلاقی تبدیل کرده که معاشرت را آسان و دلخواه کرده، دوستی و یکدلی را بین افراد جامعه رواج می دهد. این نتیجه علاوه بر آرامش و امنیتی است که اذن ورود به تنهایی برای جامعه به ارمغان می آورد.

یکی از رویکردهای مهم در پژوهش های ادبی، الگوپذیری یک متن از متن دیگر است. امروزه به این نوع پژوهش رابطه بینامتنیت و یا تناص گفته می شود. این رابطه نشان می دهد که بعضی از متون خودآگاه یا نا خودآگاه از دیگر متون بهره جسته اند. و بر آن است که بیان کند هر متن و گوینده ای متأثر از دیگر متون و گویندگان سابق یا همزمان، بوده و آگاهانه و یا ناخودآگاه از کلام و اندیشه آن ها بهره مند گردیده است. نوشته حاضر به ارتباط بینامتنیتی دو متن قرآن و نهج البلاغه می پردازد. اسما و آیات الهی علاوه بر متون ادبی در بخش تزئینات آثار هنری و به خصوص معماری نیز نمود واضحی دارد؛ یکی از این آثار برجست مسجد کبود تبریز است. قرآن، متن پنهان یا غایب بوده و نهج البلاغه، متن حاضر است. این پژوهش به شیوه توصیفی، تحلیلی، تطبیقی رابطه بینامتنیت قرآن با خطبه 152 نهج البلاغه را در حوزه اسماء و صفات الهی بررسی کرده است. سپس انواع مختلف بینامتنیت اعم از اجترار، امتصاص و حوار را تعیین می کند. نتایج این تحقیق نشان می دهد بیشترین تأثیرپذیری کلام آن حضرت از قرآن متعلق به رابطه بینامتنیت از نوع نفی کلی با 50 درصد بوده است، همچنین اجترار ناقص با 33 درصد و نفی متوازی با 17 درصد رتبه های بعدی بینامتنیت در این خطبه را به خود اختصاص داده اند و از اجترار کامل در این خطبه بهره گرفته نشده است. همچنین بررسی ها نشان داده که در کتیبه های مسجد کبود تبریز نیز می توان نمونه های بارزی از تأثیر قرآن را مشاهده کرد. اهداف پژوهش: 1. بررسی تأثیرپذیری خطبه 152 نهج البلاغه از قرآن در حوزه صفات و اسماء الهی. 2. بررسی جایگاه صفات و اسماء الهی در کتیبه های مسجد کبود تبریز. سؤالات پژوهش: 1. رابطه بینامتنیت قرآن و خطبه 152نهج البلاغه به چه صورت است؟ 2. صفات و اسماء الهی چه جایگاهی در کتیبه های مسجد کبود تبریز دارد؟

کتاب The study Quran تألیف سید حسین نصر در کشور آمریکا به چاپ رسیده است. کتاب مذکور علاوه بر ترجمه و تفسیر قرآن به زبان انگیسی، شامل پانزده مقاله پیرامون مسائل متفاوتی است که با قرآن و اسلام سرو کار دارد. در جستار حاضر، مقاله یازدهم این کتاب تحت عنوان «قرآن و هنرهای اسلامی» نوشته ژان لویی میشون مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. وی در مقاله مذکور برای پرداختن به قرآن و بیان هنرهای اسلامی به مباحثی از جمله دو هدیه آسمان، مسجد پیامبر(ص) در مدینه، موهبت تلفیق و ... پرداخته است. مقاله حاضر به شکل توصیفی تحلیلی در جهت دستیابی به تفکرات، دیدگاه، روش و نوع قلم مؤلف در زمینه قرآن و هنرهای اسلامی، ابتدا از زبان انگیسی ترجمه شده و سپس با توجه به تفکرات و اعتقادات مسلمانان، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. تحلیل و بررسی متن، از جنبه هنر، معماری اسلامی قرآنی، هنر اسلامی و صنایع دستی و آیات هنری از دیدگاه مؤلف به رشته تحریر درآمده و در عین بیان مهم ترین نقد، نقاط قوت نیز بیان شده است. اهداف پژوهش بررسی هرمونتیک و موضوعات محوری در مقاله قرآن و هنرهای اسلامی اثر ژان لویی میشون. 2.بررسی کتاب The study Quran   از سید حسین نصر. سؤالات پژوهش هنر اسلامی چه بازتابی در کتاب The study Quran داشته است؟ در مقاله قرآن و هنرهای اسلامی رابطه قرآن و هنر اسلامی چگونه تبیین شده است؟

بحث اسماء و صفات الهی از دیرباز تا کنون مورد توجه متکلمان و مفسران بوده است. در جای جای قرآن مجید این اسماء قابل شهود است و در این میان بخش قابل توجهی از آیات به یک یا دو اسم و صفت خداوند ختم شده اند. اینکه مراد جدی گوینده این آیات چه می باشد و در لایه های بافتی آن؛ یعنی بافت درون زبانی، مسائلی چون همنشینی و ارجاعات و در بافت برون زبانی، مخاطب، فضای نزول، مقام سخن، حتی لحن کلام با چه کنشی مورد نظر گوینده چه بوده است، قابل بررسی می باشد. با توجه به تفاسیر مختلف ارتباط بین اسماء الهی در اختتام آیات با محتوای همان آیه و با آیات قبل و بعد آن احساس می شود، ما را بر آن داشت که با روش کاربردشناسی با تکیه بر منابع تفسیری از طریق مشخص نمودن مؤلفه ها و عناصر کارگفت، ارتباط دو اسم «لطیف خبیر» در کنار هم و در اختتام آیات با متن آیه و آیات دیگر را بررسی کنیم.

ازپیش انگاری ابزاری زبان شناختی است که در دانش کاربردشناسی یا معناشناسی کاربردی برای بیان و استنباط مفاهیم غیر مستقیم از یک متن یا گفتار به کار می آید. دانش کاربردشناسی در دهه های اخیر به منظور تفسیر و توضیح نشانه های زبانی و غیرزبانی و تبیین منظور نهایی تولید کننده نشانه کاربرد وسیعی داشته است. با توجه به اینکه در تفسیر قرآن کریم، مفسر با «متن» سروکار داشته و یکی از اهدافش تبیین مراد جدی خداوند است، این دانش و مؤلفه های آن بسیار مؤثر و کارساز است. در این مقاله سعی شده است پس از معرفی اجمالی دانش کاربردشناسی و توضیح مؤلفه ازپیش انگاری که در قالب لایه سوم بافتی به تبیین مراد جدی متکلم می پردازد، نقش این مؤلفه را در تفسیر آیات منتخب نشان دهد. براساس یافته های این پژوهش مشخص شد توجه به ازپیش انگاری در تفسیر قرآن موجب کشف مفاهیم غیرمستقیم و لایه های عمیق تر آیات قرآن می شود. هرچند مفسران قرآن به صورت سنتی به این مقوله توجه داشته اند، استفاده از تقسیم بندی ، گستردگی بحث و نظام مندی آن در دانش کاربردشناسی به کشف مفاهیم جدید منتهی می شود.

تاب آوری مقوله ای است که در روان شناسی به عنوان قدرتی ذهنی یا احساسی که به انسان توان مقابله با بحران ها را می دهد و او را قادر می سازد سریع به وضعیت پیش از بحران بازگردد، مطرح شده است. با اینکه تفاوت هایی میان تاب آوری و مفهوم قرآنی صبر و حلم در سنت اسلامی وجود دارد، به نظر می رسد این مفاهیم در مؤلفه های درونی و عوامل ایجادکننده، اشتراکات زیادی داشته باشند. در این تحقیق که با روش کتابخانه ای در گردآوری اطلاعات و توصیفی- تحلیلی در ارزیابی آن ها انجام گرفت، تلاش شد پس از استخراج مؤلفه ها و عوامل ایجاد کننده تاب آوری بر اساس پژوهش های روان شناختی، با مراجعه به آیات قرآن و روایات اسلامی، دیدگاه اسلام درباره این عوامل تبیین شود. بر اساس نتایج این تحقیق، عوامل ایجاد کننده تاب آوری شامل تلقین مثبت، حفظ آمادگی، حفظ روابط خوب با خانواده، قابل تحمل دیدن مشکلات و بحران ها، پذیرش شرایط غیرقابل تغییر، داشتن اهداف واقع بینانه و حرکت به سمت آن ها و اعتمادبه نفس، همگی در سنت اسلامی و در آیات و روایات دارای مفاهیم متناظر هستند و برآن ها تأکید شده است.

یکی از شاخه های مهم در دانش زبان شناسی، کاربردشناسی است؛ که برشناسایی منظورگوینده یا نویسنده متمرکز شده و ابزار مهم آن عناصر بافت درون زبانی و برون زبانی است. از طرفی یکی از موضوعات چالشی در دانش علوم قرآن و تفسیر، موضوع اختتام آیات و ارتباط معنایی آن ها با محتوای آیه یا سوره است، به گونه ای که گاهی جملات واحد در پایانه آیات با یک صورت در کاربردهای مختلف دارای نقش های گوناگون می گردد و هر یک مقصود متفاوتی را منتقل می کند. این پژوهش در پی آن است که با استفاده از برخی اصول و مؤلفه های دانش کاربردشناسی، به تحلیل آیات قرآن با اختتام اوصاف انسان های رستگار پرداخته و ابعاد موضوعی این آیات و تفاوت های مفهومی آن ها در سطح مراد جدی و مقصود نهایی را بر اساس نظریات آستین و سرل در خصوص نظریه کارگفت آشکار سازد. روش پژوهش بکار گرفته شده تحلیلی- توصیفی با استفاده از برخی مؤلفه های بافت درون زبان و برون زبان، یعنی روابط هم نشین و جانشین، فضای نزول، لحن کلام و مقام سخن است؛ هر کجا از این پایانه استفاده می شود موضوع تقوا، دعوت به سوی خیرات، تبعیت از حکم پیامبر و... مد نظر است.

کتاب هرمنوتیکقرآنی ، طبرسی و مهارت تفسیر قرآن 1اثر برویس فاج (Bruce fudge) از جملة مهم ترین آثار خاورشناسان دربارة تفسیر مجمع البیانبه حساب می آید. بررسی کتاب نشان می دهد که با وجود ابتکار و تلاش نویسنده در خلق برخی مطالب، کاستی ها و اشکالات مهمی نیز به چشم می خورد. در این نوشتار، پس از معرفی اجمالی فاج و آثار وی، گزارشی از محتوای کتاب ارائه شده است و در مقام بررسی، آرای وی در دو بخش نقد محتوایی و نقد منابع ارزیابی شده است. بر اساس بخش هایی از کتاب، نویسنده بر این باور است که طبرسی آیات قرآنی را مطابق با عقیدة خویش تفسیر کرده است و باورهای وی نقش تعیین کننده ای در تفسیر مجمع البیاندارد. در ادعایی دیگر نیز مجمع البیانرا رونوشت و کپی برداری از تبیانشیخ طوسی دانسته که غالباً همان کلمات با اندک تغییری جایگزین شده اند. در این مقاله، به نقد و بررسی ادعاهای مذکور پرداخته شده است.

از دیرباز قرآن پژوهان و مفسران مسلمان در پی یافتن اسرار حِکمی، نکات بلاغی، و پیام های ضمنیِ نهفته در تعبیرات و ساختارهای قرآنی بوده اند. در این میان، آیات متشابه لفظی که در آن ها با تکرار یک مفهوم با اندک تفاوت لفظی و دستوری روبه روییم از جایگاهی ویژه در این گونه مطالعات برخوردار بوده اند. از آنجا که تبیین اختلاف دو جمله مشابه بیشتر به سطح مراد جدی گوینده یا نویسنده مربوط می شود، بررسی آیات مشابه نیز باید از این دریچه انجام گیرد. در میان علوم جدید، دانشی که به بررسی معنای مورد نظر تولیدکننده گفته بپردازد، علم کاربردشناسی است. از جمله مؤلفه هایی که در سال های اخیر وارد این دانش شده و مباحث مفصلی را به دنبال داشته است، موضوع معنای ضمنی یا تلویح است. تلویح مقصودی است که متکلم از تولید یک پاره گفت در نیت دارد و در جمله تنها به آن اشاره شده است و از این رو مخاطب باید با توجه به قرائن زبان شناختی، بافت و تلاش فکری خود، آن معنا را استنباط کند. در این نوشتار در صددیم با استفاده از اصول همکاری پیشنهادی گرایس، به استخراج تلویحات محاوره ایِ نهفته در برخی آیات مشابه لفظی پرداخته و از این منظر تفاوت معنایی این آیات را ترسیم نماییم.

حکم تعدد زوجات از احکام قطعی و اجماعی میان همة فرقه ها و گروه های اسلامی است. در قرآن این حکم در آیة سوم سورة نساء بیان شده است. با این حال، این آیه به دلیل ساختار و هم چنین مقید شدن حکم در آن به دو شرط، ابهاماتی دارد که مفسران فریقین نظرات گوناگونی در حل آن ها ارائه داده اند. از جملة این ابهامات، ارتباط فقرة اول این آیه، که در قالب شرط بیان شده، با فقرة دوم و جزاء است. در این نوشتار، پس از تبیین دیدگاه های گوناگون در تفسیر این آیه، با بررسی روایات، قراین لفظی و دیگر دلایل، تفسیر جدیدی از آیه ارائه شده است که بر اساس آن، حکم تعدد زوجات از حالت مطلق و بدون قید و شرط خارج شده، محدود به شرایط خاص و ضرورت های اجتماعی می شود.

کتاب «هرمنوتیک قرآنی، طبرسی و مهارت تفسیر قرآن» اثر برویس فاج ( Bruce fudge ) از جمله آخرین نگاشته های خاورشناسان در زمینه تفسیر امامیه است. بررسی کتاب نشان می دهد که با وجود ابتکار و تلاش فاج در خلق برخی مطالب کتاب، کاستی ها و اشکالات مهمی نیز به چشم می خورد. مقاله پیش رو، ضمن اشاره به محتوی کتاب و بیان نقاط قوت و ضعف آن، برخی نظریات ناصواب در کتاب را با استفاده از مصادر معتبر و استدلال های متقن به بوته نقد گذاشته است. شبهه نسخ و وجود تناقض در قرآن، حل نشدن مسأله تحریف قرآن نزد دانشمندان معاصر، برداشت اشتباه از برخی احادیث از جمله موارد مطرح شده در کتاب فاج است که بایسته بررسی و نقد می باشد که در نوشتار حاضر به سامان رسیده است.

آیه 24 سوره نساء که به «آیه متعه» نیز معروف است، از جمله آیات پربحث و مناقشه میان مفسران شیعه و سنی است. علاوه بر اختلاف دیدگاه ها در معنا و تفسیر آیه، وجود برخی از روایات مشعر به قرائت متفاوت این آیه و وجود عبارت اضافه در برخی از قرائت های منسوب به صحابه و ائمه (ع) باعث گردیده است که این آیه از جنبه قرائت و شبهة تحریف قرآن نیز دارای اهمیت گردد. در این نوشتار با بررسی متنی و سندی روایات نقل شده در منابع شیعی، واکاوی اظهار نظر مفسران بزرگ شیعه در دوره های گوناگون تاریخی، بررسی تفاسیر روایی اهل سنت و بیان دیدگاه های برخی از مستشرقان تلاش شده است که دامان شیعه از اتهام قول به تحریف قرآن پاک و منسوب بودن قرائت متفاوت قرآن به ائمه (ع) در این آیه رد گردد.

از جمله موضوعات بحث شده در علوم قرآن و تفسیر، موضوع آیات متشابه لفظی یا به ظاهر تکراری قرآن است. این موضوع که چرا در قرآن برخی از آیات بدون هیچ گونه تفاوت و گاه با تغییری اندک دو یا چند بار تکرار شده، توجه ادیبان و مفسران مسلمان را به خود جلب کرده و سبب پدید آمدن آثاری ارزشمند در این موضوع گردیده است. عمده تلاش های انجام گرفته در این موضوع، محوریتی بلاغی و زیباشناختی دارند و براین اساس جنبه های معناشناسانه و بافتی آیات کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. ازآنجا که تبیین اختلاف دو جمله مشابه بیشتر به سطح مراد جدی گوینده یا نویسنده مربوط می شود، بررسی آیات مشابه نیز باید از این دریچه انجام گیرد. در علوم زبان شناختی ، دانشی که به بررسی منظور نویسنده و گوینده با توجه به شرایط بافتی تولید کلام می پردازد علم کاربردشناسی است. در این مقاله سعی شده است با استفاده از برخی مؤلفه های بافت درون زبانی مطرح شده در کاربردشناسی یعنی مفهوم ارجاعات و ازپیش انگاری و چند نمونه از آیات مشابه لفظی را بررسی کرده و کاربرد این مؤلفه ها در تبیین مراد جدی نشان داده شود.

موضوع جنگ همواره مورد توجه دانشمندان اخلاق قرار گرفته است. در این نوشتار دیدگاه اسلام براساس آیات قرآن و روایات پیرامون این سؤال که آیا جهاد ابتدایی در اسلام توجیه اخلاقی دارد، تبیین و به برخی از شبهات و اشکالات پاسخ داده شده است. در ابتدا دیدگاه های رایج فیلسوفان اخلاق غرب را در این رابطه بررسی سپس نظر اسلام در این باره بیان شده است. توصیه اسلام به جنگ در چارچوب کلی جهان اسلام که بر محور توحید و عدالت استوار است، معنا و مفهوم پیدا می کند. ازاین رو بارزترین شرط جهاد در اسلام فی سبیل الله بودن آن است که با توجه به همین قید اشکال مهم غربیان به حکم جهاد در اسلام پاسخ داده می شود. شروع جنگ در اسلام مشروط به شرایطی چون مقابله با تجاوزگری، دفاع از مظلوم، رفع فتنه، فقدان راه حل مسالمت آمیز است که همگی از اصول مترقی اخلاقی اسلام خبر می دهد.

هنر، نمایانگر مفاهیم ذهنی. است بنابراین، قبل از این مفاهیم ذهنی چیزی باید وجود داشته باشد. پس، زیبایی باید وجود داشته باشد تا ذهن آن را درک و هنرمند آن را به تصویرکشاند. رفتارهای زیبا و اخلاقی نیز توسط ذهن درک می شوند؛ چون هنر به تصویرکشیدن زیبایی های ذهنی و تقویت کننده ی خیال و تصور است. هر چه قوّه ی خیال انسان قوی تر باشد، حس همدردی او قوی تر می شود و رفتارهای او اخلاقی تر می گردند.

به طورسنتّی، دو موضع متضاد فلسفی در ارتباط با مشروعیّت ارزیابی کردن هنر وجود دارد: ""مورالیزم"" (بر اساس اصول اخلاقی)، و "" اُتونامیزم"" (بر اساس استقلال گرایی). طبق مورالیزم، ارزش های زیباشناسی هنر می بایست توسط ارزش های اخلاقی مشخص شود. در مقابل، در شیوه ی اُتونامیزم به کار بستن اصول اخلاقی برای ارزیابی هنر صحیح نیست و صرفاً جنبه های زیباشناسی باید مد نظر قرارگیرد. کارهای اخیری که در مورد نقد اخلاقی هنر انجام شده است، به ارایه ی نظریه های جدیدی در این موضوع منجر شده است که برخی از آن ها نمون های تعدیل شده ی نظریه های مورالیزم و اتونامیزم بوده، حدّ وسط این دو نظریه ی افراطی قرار می گیرند. اکنون نه تنها موضوع بررسی اخلاقی آثار هنری بی اشکال است، بلکه بحث بر سر این است که آیا می توان این نوع ارزشیابی را جزء بررسی های زیباشناسی آثار هنری دانست. منازعات معاصر، بیشتر بر روی هنرهای روایی متمرکز شده است؛ زیرا این بخش از هنر دارای ویژگی های منحصر به فردی است که نقد اخلاقی هنر به آن ها مرتبط می شود. تلاش هایی برای ساده کردن موضوع نقد اخلاقی هنر با اجتناب از ورود به مباحث فرعی، از قبیل تأثیر هنر بر روی مخاطب و سانسور، انجام شده است. با این حال، هنوز علاقه ی زیادی برای درگیرکردن آثار هنری روایی در داشتن نقشی مهم تر در مباحث اخلاقی وجود دارد. از این رو، منازعه ی نقد اخلاقی هنر، به موضوعاتی نظیر این که چرا هنرهای روایی دارای ارزش خاص شده و یا وسعت و ملاک های مفهوم زیبا شناسی چیست، نیز پرداخته است.

آیا برای رهبران سیاسی جایز است برای رساندن جوامع خود به منافع بزرگ و دور نگاه داشتن آن­ها از فجایع، عمیق­ترین اصول اخلاقی را نادیده انگاشته، در راستای خلاف آن­ها حرکت نمایند؟ با این پرسش، قصد طرح موضوعی را داریم که در میان فیلسوفان به مسأله­ی «دست­های آلوده» مشهور شده است. دشواری­های زیاد و مختلفی در مباحث فلسفی پیرامون این موضوع وجود دارد که انعکاس دهنده­ی پیچیدگی­ نظریّه­های کلّی­تر در ارتباط با سیاست و اخلاق است. همه­ی این مباحث به هر حال متوجّه این موضوع است که تصمیم­گیری و عمل صحیح سیاسی گاهی در معارضه و مخالفت باارزش­های مسلّم اخلاقی قرار می­گیرند. مقاله­ی حاضر سعی بر این دارد که این دشواری­ها را حل نماید و موضوعات کلیدی و اصلی سیاسی که نظریّه­ی «دست­های آلوده» به آن دعوت می­کند را از ابهام خارج کند. در آغاز مقاله متنی را از یکی از رمان­های مشهور قرن نوزده میلادی به زبان انگلیسی ذکر می­کنیم و سپس ردپای عنوان دست­های آلوده را دنبال کرده، به گذشته بر می گردیم و به نام­هایی چون ماکیاولی[1] می­رسیم؛ هرچند که شهرت و رواج فعلی این عنوان را باید بیش تر مدیون نوشته­ها و کارهای نظریّه پرداز معروف آمریکایی درعرصه­ی سیاست، یعنی مایکل والزر،[2] بدانیم. نظرات والزر با توجّه به کارهای دانشمندان پیش از وی، چون ماکیاولی و ماکس وبر[3] و با توجّه به تغییرات مشخّص در نگرش فکری وی، به طور مختصر مورد بحث واقع می­شود. به دنبال آن، پنج مسأله­ای که این مقاله برای طرح آن نوشته شده را مطرح خواهیم کرد. نخستین مسأله­ای­که به آن خواهیم پرداخت این است که آیا موضوع دست­های آلوده مطلبی سردرگم و قواعد آن متناقض است؟ دوم، آیا عبورکردن و نادیده گرفتن حدود و ضوابط اخلاقی به خاطر مصالح سیاسی، در چارچوب اخلاق و قوانین آن انجام می­شود و یا فراتر از آن اتفاق می­افتد؟ سوم، آیا فراخوان «دست­های آلوده» از هر جهت و یا حداقل در اصول، محدود به سیاست است یا این که می­تواند در سایر جنبه­های زندگی نیز کاربرد داشته باشد؟ این مسأله­ی مهمی است. چهارم، شرایطی که موجب توجیه مسأله­ی دست­های آلوده می شوند چه هستند؟ پنجم، علی­رغم این که مسأله­ی دست­های آلوده با موضوع دو راهی­های اخلاقی نسبت و شباهت دارد، ولی مسأله این است که آیا این شباهت­­ها می­تواند موجب نادیده گرفتن تفاوت­های مهم گردد؟ در جریان بحث پیرامون موضوعات فوق، به مسایل مرتبط دیگری نیز خواهیم پرداخت؛ نظیر تفاوت­ها وشباهت­های موضوع دست­های آلوده با «واقع­گرایی اخلاقی»،[4] چگونگی تمسّک به اصول «اخلاق نقش»[5] برای منطقی نشان دادن قواعد مسأله­ی دست­های آلوده، کشف ارتباط این موضوع با مسأله­ی «حدود اخلاق وظیفه­گرا»[6] و تأکید بر این نکته که بیشترین انگیزه در روی­آوردن به مسأله­ی دست­های آلوده از موضع مبهم علم اخلاق در قبال نبایدهای مطلق اخلاقی ناشی می­شود؛ زیرا موضع علم اخلاق در این قسمت دارای دو بخش است؛ انکار آن ها، به همراه تعلّق خاطر انسان­ها در داشتن و انجام دادن برخی از آن ها.

فلسطینیانی که با تشکیل رژیم صهیونیستی در سال 1948 در موطن خود باقی ماندند و به رغم رنجی که از ناملایمات و تبعیض ها می بردند، حاضر نشدند آن را ترک کنند، «اعراب 48» نامیده می شوند. عنوان «عرب» برای آنها از آن روست که در وضعیتی ثانوی (شهروند درجه دوم) قرار دارند؛ موقعیتی که از سوی ساف نیز به رسمیت شناخته شده و این سازمان فقط مهاجرین و ساکنان اراضی اشغالی 67 را فلسطینی می داند. این در حالی است که رویدادهایی چون انتفاضه اول و انتفاضه الاقصی موجب شد تا اعراب 48، بیش از آنکه خود را شهروند جامعه اسرائیل معرفی کنند، در پی سرنوشت و هویت مشترک با مهاجرین و فلسطینیان سرزمین های اشغالی باشند. بر این اساس مقاله حاضر بر آن است تا تأثیر انتفاضه نخست و انتفاضه الاقصی را بر هویت و جایگاه اجتماعی اعراب 48 برجسته نماید. این بررسی نشان می دهد که اعراب 48 پس از رویدادهای مذکور، در وضعیتی تعلیقی و دوگانه به سر می برند. از یک سو دیگر خود را عرب اسرائیلی نمی دانند و از سوی دیگر از جانب دیگر فلسطینیان به عنوان «فلسطینی»، شناخته نمی شوند.