حسین حاتمی نژاد

حسین حاتمی نژاد

مدرک تحصیلی: دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۱ تا ۱۰۰ مورد از کل ۲۳۷ مورد.
۸۱.

نقشه برداری ذهنی از فضای اول-مادی شهر، مطالعه ای تطبیقی از ساکنان سکونتگاه های رسمی و غیررسمی شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جغرافیای رفتاری-فضایی جی آی اس کیفی رشت سکونتگاه های غیررسمی فضای اول-مادی نقشه ذهنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 531 تعداد دانلود : 304
فضای اول شهر، همان فضای مادی (فیزیکی) شهر یا در مطالعات نقشه های ذهنی، فضای ادراکی شهر است. این فضا نخستین بعد در مطالعات نقشه های ذهنی به شمار می آید که از دهه 1960 نظر پژوهشگران شهری را به خود جلب کرده است. تحلیل فضای ادراکی ساکنان شهر رویکردی مهم در مطالعات فضامندی نقشه های ذهنی است. در مطالعه حاضر شهر رشت از نظر دو طبقه اجتماعی شهری شامل ساکنان رسمی منطقه 1 و ساکنان غیررسمی منطقه 4 شهری تحلیل شده است. در این پژوهش، حجم نمونه 60 نفر از ساکنان سکونتگاه های رسمی منطقه 1 و 60 نفر از ساکنان سکونتگاه های غیررسمی منطقه 4 شهر رشت را شامل شده است. نمونه گیری به روش نظری و برداشت داده ها با استفاده از  «مصاحبه و مشاهده» صورت گرفت. داده ها شامل نقشه برداری کروکی، یادداشت برداری و عکس برداری بود و تجزیه و تحلیل آن ها به روش ژئو تجسم تراکم سطوح در جی آی اس کیفی (QGIS) انجام شد. براساس نتایج پژوهش، در تحلیل فضای اول-مادی شهر رشت در نقشه ذهنی دوطبقه اجتماعی مورد مطالعه، فضا پاسخگوی نیازهای شهروندان طبقه متوسط شهری است. همچنین شکل گیری فضاهای جدید فیزیکی، تجاری، تفریحی، فرهنگی و... از الزامات شرایط زندگی مدرن این طبقه محسوب می شود. در این میان، ساکنان کم درآمد شهر در شکل گیری، تداوم و افول این فضاها نقشی ندارند.
۸۲.

بررسی و تحلیل فضایی زمانی کانون های سرقت جیب بُری و کش روزنی در شهر سمنان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل فضایی زمانی کانون های جرم خیز سرقت جیب بری و کش روزنی شهر سمنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 62 تعداد دانلود : 578
بزهکارى از جمله مهم ترین معضلات اجتماعى در اکثر شهرهاى دنیا است که بر زندگى شهروندان تأثیرات منفى می گذارد. این مقاله با هدف شناسایی کانون های سرقت جیب بری و کش روزنی شهر سمنان و تبیین عوامل مؤثر در بروز این بزهکاری در این شهر انجام شده است. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی است و برای شناسایی و درک الگوهای مکانی بزهکاری جیب بری و کش روزنی در شهر سمنان از مدل های آماری و گرافیک مبنا در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شده، که اطلاعات مورد نیاز از میزان و نوع جرم به صورت مراجعه از نیروى انتظامى اخذ شده است. یافته های مقاله حاضر نشان می دهد که کانون های جرم خیز مربوط به سرقت جیب بری و کش روزنی بیشتر در بخش مرکزی شهر سمنان و محدوده بازار این شهر شکل گرفته است و از نظر زمانی نیز اوج وقوع این سرقت در روزهای شنبه و چهارشنبه هفته و ساعات 9 الی 13 رخ داده است. از سوی دیگر، بالا بودن میزان کاربری تجارى و کمبود یا نبود برخی کاربری های مورد نیاز شهروندان از جمله فضای سبز که نظارت رسمی بر این محدوده ها را بسیار دشوار ساخته، در افزایش توزیع جغرافیایی نوع و میزان جرایم و شکل گیری الگوهای فضایی بزهکاری مؤثر بوده است که این موضوع با استفاده از مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی به اثبات رسید. به نظر می رسد با ساماندهی و ارتقای سرانه های تأسیساتی، تجهیزاتی و خدماتی، ایجاد فضاهای تفریحی و فراغتی سالم، تعریض شبکه معابر و مکان یابی مراکز انتظامی جهت افزایش نظارت رسمی و ایجاد کاربری هایی با ساعات کاری متنوع در طول شبانه روز در این محدوده و اصلاح فیزیکی و کالبدی فضاهای مسکونی این محدوده از تشویق ساکنان و دستگاه های زیربط از قبیل شهرداری بدون توجه به توجیه اقتصادی و درآمدزایی می توان امکان آسیب پذیری این فضاها و میزان وقوع جرایم را کاهش داد.
۸۳.

سنجش و ارزیابی اثرات حکمروایی خوب شهری بر زیست پذیری شهرها (مطالعه موردی: شهر بوشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ممدیریت شهری حکمروایی خوب شهری زیست پذیری شهری بوشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 248 تعداد دانلود : 932
وجود مسائل و مشکلات ناشی از رشد سریع شهرنشینی در کشور و عدم امکان مدیریت جامعه شهری با ابزارها و شیوه های سنتی موجود، ضرورت تغییر در شیوه مدیریت و اداره شهرها را دو چندان کرده است. این تغییر با استفاده از رویکرد حکمروایی خوب شهری قابل تحقق است. رویکرد مذکور باعث افزایش پایداری، کیفیت زندگی و مطلوبیت زیست در شهرها می گردد. هدف این پژوهش ارزیابی تأثیر حکمروایی خوب شهری بر زیست پذیری شهر بوشهر می باشد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی–تحلیلی است. به منظور گردآوری داده های موردنیاز پژوهش، از دو شیوه تحلیل اسنادی و پیمایش بهره گرفته شده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه می باشد. جامعه آماری پژوهش ساکنان شهر بوشهر با جمعیت 223504 نفر است که 446 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب گردیده است. بر اساس نتایج اسنادی، شاخص های پژوهش در بخش حکمروایی خوب شهری شامل شفافیت، کارایی و اثربخشی، عدالت، قانونمندی، مسئولیت پذیری، پاسخگویی، مشارکت و اجماع محوری می باشد و شاخص های زیست پذیری شهری نیز شامل آموزش عمومی، تفریحات و اوقات فراغت، مراقبت های پزشکی و بهداشتی، امنیت فردی و اجتماعی، پیوستگی و تعلق مکانی، مشارکت و همبستگی، کالاهای مصرفی، اشتغال و درآمد، مسکن، امکانات و خدمات زیربنایی، حمل ونقل، آلودگی، کیفیت بصری (چشم انداز) و کیفیت فضای سبز هستند که رابطه آن ها با استفاده از آزمون های تی تک نمونه ای، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره تحلیل گردیده است. نتایج نشان داد که وضعیت شاخص های حکمروایی خوب شهری و زیست پذیری در شهر بوشهر نامطلوب می باشند. همچنین بین شاخص های حکمروایی خوب شهری و زیست پذیری شهری رابطه ضعیف تا متوسطی وجود دارد. نتایج رگرسیون چندمتغیره نیز نشان دهنده تأثیر متوسط و معنادار شاخص های حکمروایی خوب شهری بر زیست پذیری شهر بوشهر است. از بین شاخص های 8 گانه حکمروایی خوب شهری، شاخص های شفافیت؛ عدالت و مسئولیت پذیری، با ضریب بتای 607/0، 593/0 و 513/0 به ترتیب بیشترین تأثیر را بر زیست پذیری شهر بوشهر دارند.
۸۴.

شناسایی عرصه های مداخله در بافت های تاریخی براساس اصل توسعه میان افزا (مورد شناسی: بافت تاریخی شهر یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بافت تاریخی توسعه میان افزا تجدید حیات شهر یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 464 تعداد دانلود : 281
بافت های تاریخی تجلی زندگی نسل های گذشته، هویت و سرمایه شهرها و کشورها می باشند. رشد و توسعه فزاینده شهرها سبب ایجاد مسائل اجتماعی، کارکردی، زیست محیطی و کالبدی در این بافت ها شده است. وجود این مسائل نیازمند تغییر رویکرد مدیریت توسعه شهر و استفاده از رویکردهایی مانند بازآفرینی و توسعه میان افزا به منظور تجدید حیات و دمیدن روحی تازه در بافت های تاریخی است. هدف این پژوهش، شناسایی عرصه های مداخله در بافت تاریخی شهر براساس رویکرد توسعه میان افزاست. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی-تحلیلی است. معیارهای استفاده شده در این تحقیق کاربری اراضی، کیفیت بنا، عمر بنا، اسکلت بنا،مالکیت، تعداد طبقات، دانه بندی قطعات به عنوان شاخصکالبدی، معیارهای سواد، اشتغال و تراکم جمعیت به عنوان شاخص اجتماعی و دسترسی به کاربری های فضای سبز، درمانی، تجاری و آموزشی به عنوان شاخص دسترسی می باشند. لایه های مناسب در محیطArcGis با استفاده از توابع عضویت فازی نرمال سازی شده اند. به منظور تعیین وزن معیارها، از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد و با ضرب وزن ها در لایه ها، نقشه نهایی عرصه های مداخله در بافت تاریخی در 5 طبقه به دست آمده است. نتایج نشان می دهد، اولویت اول 10 درصد، اولویتدوم 17 درصد، اولویت سوم 38 درصد، اولویت چهارم 25 درصد و اولویت پنجم 10 درصد از مساحت بافت تاریخی یزد را به خود اختصاص داده اند. باید تدابیری اتخاذ شود تااز عرصه های شناسایی شده با رعایت حریم بناهای ارزشمند به منظور بهبود شرایط کالبدی و اجتماعی بافت و افزایش حضور گردشگران بهره برداری شود.
۸۵.

ارزیابی و سنجش شاخص های ذهنی کیفیت زندگی شهری (مورد شناسی: منطقه 6 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کیفیت زندگی شهری شاخص های ذهنی رضایت مندی منطقه 6 شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 963 تعداد دانلود : 368
هدفمطالعه حاضر سنجش کیفیت زندگی در منطقه 6 شهر تهران با استفاده از شاخص های ذهنی است که این شاخص ها در قالب سه قلمرو اقتصادی،کالبدی-زیست محیطی و فرهنگی-اجتماعی تدوین و مورد ارزیابی قرار گرفته اند. روش تحقیق به صورت توصیفی-تحلیلی بوده است. جامعه آماری در این پژوهش ساکنان منطقه 6 شهر تهران بوده اند. حجم نمونه گیری به طور تصادفی ساده انجام شده و برای برآورد حجم نمونه از فرمول کوکران با احتمال 95 درصد صحت استفاده شده است که حجم نمونه 383 نفر برآورد شده و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده است. به همین دلیل در این پژوهش به منظور دستیابی به قضاوتی صحیح، از 10 شاخص در سه قلمرو اقتصادی، کالبدی-زیست محیطی و فرهنگی-اجتماعی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، رضایت مندی شهروندان از کیفیت زندگی شهری در منطقه 6 در وضعیت نامطلوبی قرار دارد و شاخص های دسترسی و حمل و نقل با میزان بتای 234/0، شاخص تسهیلات خدماتی با میزان بتای 172/0 و شاخص زیبایی شناختی با میزان بتای 167/0، تأثیر گذارترین شاخص ها بر کیفیت زندگی شهری هستند. طبق نتایج، بین ویژگی های فردی، (سن، جنس، میزان تحصیلات) و سطحکیفیت زندگی رابطه معناداری وجود دارد و میزان رضایت مندی زنان از کیفیت زندگی، بیشتر از مردان است که با افزایش میزان تحصیلات، کیفیت زندگی نیز افزایش پیدا می کند. همچنین بین دو متغیّر سن و کیفیت زندگی، روابط به صورت معنادار و معکوس است، به این صورت که با افزایش میزان سن، کیفیت زندگی کاهش پیدا می کند.
۸۶.

بررسی تأثیر مؤلفه های تاب آوری اجتماعی بر امنیت در سکونتگاه های غیررسمی(موردمطالعه: محلة خط (۴) حصارکرج)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سکونتگاه غیررسمی تاب آوری اجتماعی امنیت مشارکت محله خط (۴) حصارکرج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 918 تعداد دانلود : 921
آسیب های اجتماعی از مهم ترین پیامدهای مختلف امنیت به شمار می روند و سکونتگاه های غیررسمی ازجمله مستعدترین مکان های شهری برای بروز ناامنی اجتماعی هستند. این نواحی دارای چالش های متعددی از جمله آسیب پذیری، جرائم، ناامنی، نبود عدالت فضایی و اجتماعی، اقتصادی و محیطی هستند که باعث گسترش ناامنی اجتماعی در شهرها خواهند شد. جهت برقراری امنیت در این مناطق و جلوگیری از گسترش ناامنی در شهرهای نزدیک به ارائه راهکارهای عملی نیاز هست که یکی از این راهکارها بهره برداری از تاب آوری اجتماعی به علت هم پوشانی ویژگی های آن با سکونتگاه های غیررسمی می باشد. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه ای و داده های میدانی (پرسشنامه) به بررسی تأثیر مؤلفه های تاب آوری اجتماعی بر امنیت در محله خط (۴) حصارکرج به عنوان یکی از مناطق بحرانی در سکونتگاه های غیررسمی پرداخته است، پس از جمع آوری پرسشنامه، نتایج حاصله با استفاده از نرم افزارهای SPSS, LIZLER, SMAR PLS مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته که نتایج حاصله نشان دهندة تأثیر مستقیم مؤلفه های مشارکت، آموزش، امنیت، عدالت، انعطاف پذیری، تعاملات و هویت در تاب آوری اجتماعی بر امنیت در محله خط (۴) حصارکرج می باشد.
۸۷.

تحلیلی بر ماهیت فضای عمومی در پروژه های بزرگ مقیاس گردشگری شهری بر اساس نظریه «تولید اجتماعی فضا» (مطالعه موردی: شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پروژه بزرگ مقیاس گردشگری شهری کیفیت فضای عمومی تولید اجتماعی فضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 389 تعداد دانلود : 32
یکی از چالش های حاکم بر فضاهای عمومی معاصر که پیامدهای آن در سال های اخیر، گردشگری شهری را تحت تأثیر قرار داده است، خصوصی سازی فضای عمومی است که از بارزترین نمودهای آن، می توان به ظهور و توسعه پروژه های بزرگ مقیاس گردشگری شهری اشاره کرد. در این مقاله باهدف شناخت ویژگی های این نوع فضای عمومی و نحوه تولید آن، به مطالعه دو پروژه بزرگ مقیاس باغ کتاب تهران و بوستان ولایت پرداخته شد. در این راستا، نظریه تولید اجتماعی فضا به عنوان مدل نظری پشتیبان پژوهش، مورد آزمون تجربی قرار گرفت. گردآوری داده ها بر اساس روش اسنادی، مشاهده، گفتگو و پرسشگری انجام گردید. نمونه آماری تحقیق شامل اسناد، گزارش ها، سخنرانی ها و متون موجود در خصوص دو پروژه مذکور و همچنین 100 نفر از کاربران فضای عمومی هر سایت بودند. برای تجزیه وتحلیل از روش های آماری و روش تحلیل محتوای کیفی بر مبنای نظریه داده بنیاد استفاده شد. نتایج نشان دادند که بازنمایی فضای عمومی در محیط فکری سازندگان پروژه باغ کتاب مبتنی بر سه گفتمان «فضای یاد دهنده»، «ماندگاری پروژه»، «مقیاس انسانی طراحی و معماری» و در پروژه بوستان ولایت شامل «توسعه جنوب شهر»، «کنترل فضای عمومی»، «تفریحی سازی فضای عمومی» و «توجه به ایدئولوژی اسلامی در طراحی فضای عمومی» می باشد. این گفتمان ها هرکدام به نحوی، منجر به شکل گیری، هدایت و کنترل کنش های فضایی در این دو پروژه شده اند. این کنش های فضایی به دلیل داشتن برخی ویژگی های منفی، موجب نارضایتی کاربران از تجربه حضور در این فضاها شده و نهایتاً به طرد کاربران و عدم استفاده دائمی و مستمر آن ها از فضای عمومی منجر شده اند.
۸۸.

بررسی و تحلیل مسکن پایدار در شهر کرج(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسکن پایداری مسکن توسعه پایدار شهری کرج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 620 تعداد دانلود : 879
هدف اصلی این پژوهش ، بررسی وضعیت پایداری مسکن در مناطق 12 گانه شهر کرج می باشد. بر همین اساس در پژوهش حاضر، شاخص های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی جهت بررسی پایداری مسکن در مناطق 12 گانه شهر کرج، مورد بررسی قرار گرفته اند. این پژوهش بر اساس هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی - تحلیلی می باشد. روش جمع آوری داده ها به صورت میدانی و کتابخانه ای با استفاده از تکنیک پرسشنامه و داده های مرکز آمار ایران و سرشماری های نفوس و مسکن بوده است. همچنین جهت تحلیل داده های بدست آمده از نرم افزارSPSS بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که مناطق 12 گانه شهر کرج در سه سطح پایدار، نیمه پایدار و ناپایدار جای گرفته اند. جهت شناخت سطوح پایداری مسکن مناطق شهری کرج، چهار شاخص پایداری مورد ارزیابی قرار گرفته که نتایج آنها در قالب نقشه وجدول آورده شده است و نتایج کلی آن حاکی از آنست که مناطق 4 ، 7 ، 8 و 11 به عنوان "مناطق پایدار"، مناطق 1 ، 5 ، 6 و 12 جزء "مناطق نیمه پایدار" شهر کرج بوده اند. همچنین، مناطق 2 ، 3 ، 9 و 10 در زمره "مناطق شهری ناپایدار کرج" قرار گرفته اند.
۸۹.

شهر هوشمند: تبیین ضرورت ها و الزامات شهر تهران برای هوشمندی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهرهوشمند الزامات ضرورت ها راهبردها و اقدامات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 479 تعداد دانلود : 431
شهرها به طور ذاتی با چالش های پیچیده و گسترده ای که به هم مرتبط اند، مواجه هستند. در این میان رشد شتابان شهرها متناسب با ظرفیت گسترش زیرساخت هایشان نیست و فشار فزاینده ای به زیرساخت های شهری تحمیل می کند. بعبارتی فراتر از ظرفیت ها و قابلیت های آن ها است. بنابراین همواره آن ها از پیامدهای نامطلوب رنج می برند. ازاین رو نهادها و شیوه های مدیریت و حاکمیت قدیمی با جهان پیچیده و به سرعت در حال تغییر در جامعه اطلاعاتی در تضاد هستند. یکی از مفاهیم جدید جهت مقابله با چالش های کنونی شهرها در عرصه برنامه ریزی شهری، توسعه شهر هوشمند است که قابلیت های فیزیکی و مجازی را باهم یکپارچه می کند. هدف کلی این تحقیق تبیین ضرورتها و الزامات شهر تهران برای هوشمند شدن در ابعاد مختلف و همچنین ارائه راهبردها واقدامات مقتضی برای حرکت شهر تهران به سمت شهر هوشمند می باشد. روش پژوهش در این تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. جهت انجام پژوهش از روش دلفی استفاده و نمونه گیری با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انجام شد. گردآوری داده های پژوهش مبتنی بر روش اسنادی و پیمایشی می باشد. ابزارگردآوری اطلاعات در این تحقیق شامل یک پرسشنامه محقق ساخته با سؤالات بسته (طیف پنج گزینه ای لیکرت) می باشد که به صورت الکترونیکی تحت وب طراحی شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که کلیه ضرورت هایی که در دنیا شهرها را به سمت رهیافت های هوشمند سوق داده است در تهران نیز مصداق دارد؛ بطوری که معیارهای شهرنشینی شتابان، سایر عوامل، انگیزه اقتصادی، اثرات زیست محیطی به ترتیب دارای اهمیت خیلی زیاد وتغییرات جمعیت شناختی دارای اهمیت زیاد برای حرکت شهر تهران به سمت هوشمندی می باشند. همچنین کلیه راهبردها و اقدامات مورد بررسی در این پژوهش از دیدگاه متخصصین (به ترتیتب تدوین و اجرای سیاست های یکپارچه، قانون گذاری و چشم انداز یکپارچه) دارای اهمیت خیلی زیاد برای هوشمندسازی شهر تهران بوده اند.
۹۰.

تحلیلی بر توزیع خدمات فرهنگی در شهرستان های استان قزوین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خدمات فرهنگی تعادل منطقه ای تکنیک تاپسیس تحلیل خوشه ای استان قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 411 تعداد دانلود : 946
توسعه متعادل و هماهنگ مناطق یک پیش نیاز بسیار مهم برای حصول پایداری و پیشرفت یکپارچه کشور به شمار می رود. در حقیقت توزیع مناسب و بهینه امکانات در میان مناطق، یکی از مهم ترین عوامل جلوگیری از نابرابری ها و شکاف توسعه و توزیع فضایی مناسب جمعیت در پهنه سرزمین است. بخش فرهنگ یکی از ارکان اصلی توسعه محسوب می شود که می تواند با تأمین نیازهای مادی و معنوی انسان ها سبب ارتقای کیفیت زندگی شود. هدف از تحقیق حاضر بررسی و تحلیل میزان توسعه یافتگی شهرستان های استان قزوین در امکانات فرهنگی است. روش تحقیق در این بررسی توصیفی- تحلیلی بوده و جهت تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستان ها، از تکنیک های ویکور، تاپسیس و پرامیتی استفاده شده است. همچنین با استفاده از روش تحلیل خوشه ای، شهرستان های استان از نظر سطح توسعه یافتگی، در ۳ گروه همگن طبقه بندی شدند. در این راستا برای تجزیه و تحلیل داده ها، از نرم افزارهای SPSS، Excel و برای ترسیم نقشه های سطوح برخورداری شهرستان ها از نرم افزارARC GIS10  استفاده شده است. بر اساس نتایج تحقیق شهرستان قزوین به عنوان برخوردار ترین شهرستان از لحاظ توزیع تسهیلات فرهنگی و شهرستان البرز در گروه نیمه برخوردار قرار دارند و سایر شهرستان های استان در گروه محروم شناخته شده اند. در نهایت با استفاده از شاخص ضریب پراکندگی میزان توزیع نامتعادل شاخص های منتخب پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفت و بر این اساس بیشترین نابرابری در رابطه با خدمات فرهنگی به ترتیب مربوط به تعداد مساجد و حسینیه ها و تعداد کانون های فکری و پرورشی کودکان و کمترین نابرابری به ترتیب مربوط به تعداد مراکز روزنامه سراسری و تعداد سینما در سطح شهر می باشد. با توجه به نتایج پژوهش، با فاصله گرفتن از مرکز استان به ترتیب شهرستان ها، بر میزان محرومیت ازلحاظ امکانات فرهنگی افزوده می شود.
۹۱.

بررسی تاثیر ابعاد کالبدی - فضایی بر پیاده مداری در شهر تهران (نمونه موردی: محلات امیرآباد و دانشگاه تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیاده مداری ابعاد کالبدی – فضایی ترغیب پیاده روی نرم افزار LISREL8 نرم افزار SPSS21

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 674 تعداد دانلود : 196
هدف این پژوهش بررسی تأثیر ابعاد کالبدی – فضایی بر پیاده مداری در محلات امیرآباد و دانشگاه تهران از منطقه 6 شهر تهران است. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. و از ابزار پرسشنامه برای کسب نظر شهروندان استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را، کلیه ساکنان محلات امیرآباد و دانشگاه تهران تشکیل می دهند، که به صورت تصادفی با استفاده از فرمول کوکران 384 نمونه انتخاب شده است. نگارندگان برای دقیق تر شدن نتایج تحقیق، حجم نمونه را به 400 نفر افزایش داده اند. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS 21 و LISREL 8 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده این است که بین ابعاد کالبدی – فضایی و ترغیب پیاده روی رابطه وجود دارد. همچنین مقدار بارهای عاملی به دست آمده در تمام شاخص های تحقیق نشانگر این است که شاخص های انتخاب شده برای سنجش ابعاد کالبدی فضایی ترغیب پیاده روی به درستی این ابعاد را می سنجند؛ به طوریکه در بین ابعاد کالبدی، شاخص ایمنی با(99/0) و در بین ابعاد فضایی شاخص امنیت با(75/0) بیشترین مقدار بار عاملی را دارا بوده اند. علاوه بر این، تأثیر ابعاد کالبدی و فضایی بر ترغیب پیاده روی مستقیم و مثبت می باشد به طوریکه ابعاد کالبدی 34/0 و بعد فضایی نیز 42/0 از واریانس ترغیب پیاده روی را تبیین نموده است.
۹۲.

ارزیابی کیفیت زندگی در محله سیروس تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رضایتمندی کیفیت زندگی کیفیت محیط محله سیروس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 299 تعداد دانلود : 749
هزاره سوم میلادی هزاره شهرنشینی است. این پدیده علی رغم دستاوردهای بزرگ برای بشر، مسائل و مشکلاتی از جمله افت شدید کیفیت زندگی را برای شهروندان به دنبال داشته است. کیفیت زندگی مقوله ای چندبعدی و پیچیده است و این مفهوم برای افراد و گروه های مختلف و متناسب با شرایط زمانی و مکانی، معانی متفاوتی دارد. در پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر، کیفیت زندگی ساکنان محله سیروس تهران برمبنای سطح رضایتمندی آن ها از 7 شاخص (حمل و نقل، امکانات و خدمات، واحد مسکونی، امنیت، هویت و تعلق خاطر، زیبایی، تنوع و خوانایی، کیفیت محیط زیست و آلودگی) و رضایت کلی آن ها از زندگی ارزیابی شد. برای نمونه گیری، 5 درصد از خانوارها انتخاب شدند و جمع آوری داده ها با پرسشنامه و مصاحبه صورت گرفت. تحلیل داده ها نیز با استفاده از آنالیز واریانس و آزمون t تک نمونه ای صورت گرفت. براساس نتایج این پژوهش، هرچند کیفیت زندگی در این محله، متوسط به پایین (97/2)، و رضایت ساکنان از کیفیت زندگی پایین تر از حد متوسط است، میزان رضایتمندی آن ها از عناصر اصلی سازنده کیفیت زندگی شهری در محدوده مورد مطالعه و زیرمعیارهای آن (زیست محیطی، اجتماعی-روانی و کالبدی) نتایج متفاوتی را به دنبال دارد؛ به طوری که کمترین میزان رضایت (بیشترین آزردگی) علی رغم اجرای پروژه های نوسازی در محله سیروس، به شاخص های هویت و تعلق خاطر (روانی-اجتماعی) با میانگین 64/2 (پایین تر از حد میانگین) مربوط است. در این میان، تأکید صرف به اهداف کالبدی و بی توجهی به اهداف اجتماعی در قالب پروژه نوسازی (ناشی از رویکرد سنتی برنامه ریزی) چهره کنونی حقایق جاری را نمایان کرد. به علاوه در میزان رضایتمندی یا آزردگی ساکنان، مدت اقامت، سن و نوع شغل تأثیرگذار بود.
۹۳.

سنجش و تحلیل تنوع فرهنگی-اجتماعی در استان های ایران

کلید واژه ها: تنوع فرهنگی - اجتماعی شاخص تنوع شانون تحلیل فضایی استان های ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 73 تعداد دانلود : 761
تنوع فرهنگی جلوه ای است از زیبایی های خلقت و نشانه ای از آیات خداوند. اخیراً طیف وسیعی از مطالعات همچون شهر خلاق و نظریه طبقه خلاق بر نقش تنوع فرهنگی در رشد اقتصادی و افزایش خلاقیت و نوآوری تأکید کرده اند. به علاوه سازمان هایی همچون یونسکو با انتشار اعلامیه جهانی «تنوع فرهنگی» و سازمان آیسسکو با مصوب نمودن «بیانیه تنوع فرهنگی اسلامی»، ضمن به رسمت شناختن همه فرهنگ ها بر نقش محوری فرهنگ و تنوع فرهنگی تأکید کرده اند. با توجه به نقش محوری تنوع فرهنگی-اجتماعی، این تحقیق در پی آن است تا برای نخستین بار تنوع فرهنگی-اجتماعی را در سطح استان های ایران موردسنجش و تحلیل قرار دهد. برای سنجش تنوع فرهنگی-اجتماعی از شاخص تنوع شانون و برای تحلیل فضایی آن از شاخص های موران جهانی، موران محلی انسلین و تحلیل لکه های داغ در نرم افزار GIS استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که استان های ایران در شاخص ترکیبی تنوع فرهنگی-اجتماعی در 5 طیف بسیار متنوع، متنوع، نسبتاً متنوع، تنوع پایین و یکدست قرار می گیرند به طوری که استان های قم، البرز و تهران در طیف بسیار متنوع و استان های کردستان، آذربایجان شرقی، اردبیل و زنجان در طیف یکدست قرار می گیرند و بقیه استان ها در سایر طیف ها پراکنده می شوند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل فضایی آماره موران جهانی نشان می دهد پدیده تنوع فرهنگی-اجتماعی به صورت خوشه ای پراکنده شده است. به علاوه یافته های تحلیل موران محلی انسلین مؤید این مطلب است که در زمینه شاخص ترکیبی تنوع فرهنگی-اجتماعی 4 استان البرز، تهران، قم و اصفهان باهم یک خوشه بالا (HH) را می دهند که علاوه بر اینکه خود دارای بالاترین مقدار تنوع فرهنگی-اجتماعی در بستر ایران هستند بلکه همسایگان آن ها نیز از تنوع فرهنگی-اجتماعی بالایی برخوردارند. در مقابل استان آذربایجان شرقی و اردبیل باهم و استان کردستان به تنهایی کمی پایین تر از آن ها تشکیل یک خوشه پایین (LL) را می دهند و از پایین بودن مقدار تنوع فرهنگی-اجتماعی خود و استان های هم جوار خود خبر می دهند.
۹۴.

تحلیلی بر شاخص های پایداری مسکن (مطالعه موردی: منطقه یک شهرداری مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بافت شهری مسکن پایداری منطقه یک شهرداری مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 218 تعداد دانلود : 58
مهم ترین ویژگی عصر کنونی شهرنشینی، افزایش جمعیت و توسعه شهرها می باشد که با تداوم این امر، نیاز روز افزون به مکان های زیستی و ایجاد مناطق مسکونی بیش از پیش احساس می شود. از طرفی به علت جبر زندگی، اصل قرار دادن اقتصاد و انبوه سازی های متعدد در نقاط مختلف بافت شهری بدون توجه به نیاز های عملکردی، روحی و روانی ساکنین آینده آن، به هدف فایق آمدن بر مشکل کمبود مسکن، مشکلاتی دیگر تبلور می یابد که از مهم ترین آن ها صدمه به بنیان خانواده و جامعه را می توان نام برد. بر این اساس، ایجاد پایداری در بخش مسکن و برنامه ریزی آن در راستای توسعه پایدار شهری گامی مهم در کاهش ناپایداری های کنونی محسوب می گردد که می تواند از طریق سه بعد اساسی اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در کنار یکدیگر، به وجود آید. هدف از پژوهش حاضر سنجش شاخص های پایداری مساکن منطقه یک شهرداری مشهد و کمک به ارتقاء این فضاها از طریق پیشنهادهایی برای پایدارتر نمودن آن ها و تعمیم آن به مناطق مشابه می باشد. این پژوهش از نظر هدف، پژوهشی کاربردی است که به روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای-اسنادی و بررسی های میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق افراد ساکن در منطقه یک شهر مشهد می باشند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه ای تصادفی به حجم 384 نفر با ابزار پرسشنامه در نرم افزار SPSS توسط آزمون t تک نمونه ای مطالعه و تحلیل شده اند. یافته های تحقیق بیانگر این است که مساکن منطقه یک شهرداری مشهد در ابعاد اقتصادی و کالبدی دارای شرایط تا حدّی پایدار و در بعد اجتماعی در شرایط ناپایدار قرار دارند؛ چنانکه پایدارترین شاخص مساکن، میزان برخورداری از امکانات و ناپایدارترین شاخص، روابط همسایگی شناخته شده اند.
۹۵.

بازتعریف نقش شهرهای کوچک و میانی در فرایند توسعه منطقه ای؛ معرفی یک روش کاربردی آمایش مبنا (مطالعه موردی: استان کردستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استان کردستان توسعه منطقه ای سیستم استنتاج فازی شهرهای کوچک و میانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 452 تعداد دانلود : 76
پژوهش های کمّی ( و بعضاً کیفی) بسیاری در رابطه با نقش شهرهای کوچک و میانی در توسعه منطقه ای انجام گرفته است. مقاله حاضر نیز در این راستا انجام شده است؛ اما با اندکی تغییر و ساختارشکنی در شیوه برخورد با موضوع و تحلیل مسئله که آن هم تحلیل چند جانبه داده ها به کمک سیستم استنباط فازی است. هدف پژوهش با توجه به عنوان، کاربردی- توسعه ای است و ماهیت رویکردی توصیفی - تحلیلی دارد. به صورت کلی، روش کاربردی و روز افزون FIS دارای مراحل چهارگانه پایگاه دانش و فازی ساز، پایگاه قواعد، موتور و دیفازی ساز است که با فرایند پژوهش موازی است. در نگاه اجمالی (پایگاه دانش) شاخص های توسعه منطقه ای (10 شاخص) و متغیرها (بیش از 60 متغیر) در ۴ رکن توسعه منطقه ای (توسعه اقتصادی، کالبدی، زیربنایی و انسانی) برای شهرهای کوچک و میانی استان کردستان (9 شهر اصلی شامل مراکز شهرستان به استثنای سروآباد) طی ۲ بازه زمانی 1395 و 1385 گزینش و نگاشته شدند. سپس آنالیز فرایندی بر روی داده ها به تفصیل صورت گرفت. برآیند و گزارش نهایی این مقاله این است که اگرچه نوساناتی در توسعه درون منطقه ای استان مشاهده شده، تغییرات توسعه منطقه ای با تکیه بر نماگرهای اقتصادی، با تغییرات سلسه مراتب شهری (نماگرهای جمعیتی) همسو بوده است. بدین صورت که دورنمای تعادل در سیستم شهری استان با کاهش برتری و تمرکز جمعیتی سنندج دارای بازتاب های ساختاری و توسعه ای در شهرهای کوچک و میانی و افزایش نقش این دست شهرها در پس کرانه خود بوده و از مجموع توسعه شهری- منطقه ای استان، شهرهای کوچک و میانی پیشتازند.
۹۶.

ارزیابی مؤلفه های رضایتمندی از فضاهای عمومی محله بهارستان شهر تهران

کلید واژه ها: فضای عمومی سرزندگی رضایتمندی محله بهارستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 757 تعداد دانلود : 229
یکی از مباحث مهم در موضوع برنامه ریزی شهری و همین طور بحث مدیریت شهری، توجه به فضاهای عمومی است، فضاهایی که نقش عمده ای را در تعامل بخشی، اجتماع پذیری، ایجاد شادابی، تنوع و سرزندگی در یک محله می توانند بازی کنند. همچنین امروزه فضاهای عمومی شهری، ضرورتی اساسی در برنامه های توسعه شهری یافته اند که این امر حکایت از نقش این فضاها در تقویت وجهه فرهنگی – اجتماعی شهر دارد. بنابراین با توجه به نقش بسیار مؤثر فضاهای عمومی در حیات شهری، برنامه ریزی برای این گونه از فضاها یکی از اولویت ها و دغدغه های اصلی مدیران شهری است. بنابراین هدف اصلی این تحقیق بررسی مؤلفه های اصلی رضایتمندی از فضاهای عمومی در محله بهارستان شهر تهران می باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر داده های اولیه می باشد که جمع آوری اطلاعات اولیه، به صورت اسنادی و پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه انجام گرفته است. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS مورد پردازش قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که رضایتمندی از فضاهای عمومی بر اساس نتایج آزمون T در محله بهارستان تهران با میانگین 2.75 در طیف لیکرت در سطح پایینی قرار دارد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی مؤلفه های اصلی مؤثر بر رضایتمندی از فضاهای عمومی به 4 عامل اصلی تقسیم شد. همینطور نتایج حاصل از مدل سازی مسیر PLS مؤلفه های اصلی تأثیرگذار بر رضایتمندی از فضاهای عمومی مؤلفه های جذابیت، ایمنی و امنیت، غنا و جامعیت شناخته شدند که با برنامه ریزی در راستای ارتقاء و ساماندهی این مؤلفه ها می توان سطح رضایتمندی از فضاهای عمومی در این محدوده را بالا برد.
۹۷.

ارزیابی شاخص های حکمروایی خوب شهری (مورد مطالعه: محله نیاوران تهران)

کلید واژه ها: مدیریت شهری حکمروایی شهری محله نیاوران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 417 تعداد دانلود : 373
یکی از مهمترین دلایل مشکلات کنونی در شهرهای ایران بخصوص در کلانشهرها، ضعف و ناتوانی در مدیریت صحیح این شهرها می باشد کمااینکه اکثر این مدیریت ها به شیوه سنتی و بدون مشارکت شهروندان انجام می-شود. در این میان رویکرد حکمروایی خوب شهری یکی از روش های مناسب مدیریت شهری که مورد حمایت مجامع علمی و بین المللی است، می باشد که طی دهه های اخیر به عنوان یک روش روش کارامد در عرصه مدیریت شهری مطرح شده است. این دیدگاه برخلاف دیدگاه سنتی و حاکم بر اکثر نظام های مدیریت شهری ایران و جهان سوم، سعی در سهیم کردن مردم در تصمیم گیری برای شهرهای خود دارد. در همین راستا این تحقیق به بررسی شاخص های حکمروایی خوب شهری در محله نیاروان تهران پرداخته است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی تحلیل می باشد. روش جمع آوری داده ها نیز اسنادی – میدانی می باشد. جامعه آماری پژوهش ساکنان محله نیاوران بوده اند و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 370نفر به دست آمده است. جهت تحلیل داده نیز از نرم افزار SPSS 21 استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از وضعیت مناسب شاخص های مورد بررسی جهت حکمروایی مطلوب در سطح محله دارند.
۹۸.

بررسی وضعیت مسکن پایدار شهری در ناحیه 1 منطقه 9 تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسکن توسعه پایدار مسکن پایدار شهری ناحیه 1 منطقه 9 تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 419 تعداد دانلود : 484
امروزه مسکن به مفهوم بسیار گسترده و پیچیده ای تبدیل شده است و با پیدایش مفهوم توسعه پایدار، اهمیت و گسترش مفهوم مسکن پایدار و بررسی جنبه های روزافزون آن آشکارشده است. طراحی مسکن پایدار با استفاده از یک طیف گسترده ای از اصول طراحی فعال و غیرفعال می باشد که جنبه های زیست محیطی و اجتماعی را بهبود می بخشد. این پژوهش باهدف بررسی و تحلیل شاخص های مسکن پایدار شهری در ناحیه 1 منطقه 9 تهران تدوین شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات موردنیاز به صورت کتابخانه ای و میدانی (مصاحبه) جمع آوری شد. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که شاخص های پایداری زیست محیطی، پایداری اجتماعی و پایداری اقتصادی در وضعیت نامناسبی قرار دارد. تراکم نفر در اتاق</strong> 11/3 نفر است و نشان از تراکم بالای جمعیت</strong> می باشد. نسبت تعداد واحد مسکونی به سطح کل 25/194 می باشد که وجود کوچکی قطعات و فرسودگی بافت، از دلایل افزایش تعداد واحدهای مسکونی می باشد. نسبت سطح فضای سبز به سطوح مسکونی 09/0 می باشد و نشان از وضعیت بسیار ضعیف این شاخص است. نسبت مساحت پارک ها و فضای سبز به کل مساحت 04/0 می باشد و نشان می دهد که کاربری فضای سبز در وضعیت بسیار نامناسبی قرار دارد. سرانه مساحت فضای سبز و پارک ها 6/1 می باشد که میزان نامناسبی را نشان می دهد.</strong>
۹۹.

بررسی تأثیر ایجاد پارکلت بر پیاده مداری شهروندان (مطالعه موردی: خیابان ولی عصر شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیاده مداری پارکلت خیابان ولی عصر شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 188 تعداد دانلود : 540
پیاده روی قدیمی ترین و طبیعی ترین شکل حرکت در شهر است که انسان می تواند به کمک آن با محیط اطراف خود ارتباط برقرار کند و تعاملات اجتماعی را شکل دهد. نتیجه آن نیز نشاط و سرزندگی اجتماعی در شهرهاست؛ از این رو توجه به راهبردهایی برای ترویج این مقوله امری ضروری به شمار می آید. هدف پژوهش توصیفی-تحلیلی و پیمایشی حاضر، بررسی تأثیر راهبرد نوین پارکلت بر پیاده مداری شهروندان است؛ پارک هایی با مقیاس کوچک که در امتداد لبه خیابان ساخته می شوند. داده های مورد نظر با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته به منظور کسب نظر شهروندان جمع آوریو برای تحلیل آن ها از نرم افزار آماری SPSS21 استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شهروندانی هستند که به محدوده مورد مطالعه (خیابان ولی عصر) مراجعه کرده اند. حجم نمونه نیز با توجه به مقادیر استاندارد تعریف شده براساس منابع مختلف 225 نفر است. نتایج پژوهش نشان می دهد میان ساخت پارکلت و پیاده مداری شهروندان رابطه ای مستقیم وجود دارد. همچنین تأثیر گسترش ایجاد فضای عمومی در شهر، ترویج هم زیستی در خیابان، ایجاد مکانی برای نشستن و تقویت فرایندهای مشارکتی، بر ترویج پیاده مداری در خیابان ولی عصر (عج) مثبت و معنا دار هستند.
۱۰۰.

تحلیل نقش نهادهای اجتماعی در مدیریت محلات شهری با تاکید بر مشارکت شهروندان (نمونه موردی: سرای محله وصال- منطقه 6 شهر تهران)

کلید واژه ها: نهادهای اجتماعی مدیریت محلات شهری محله وصال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 480 تعداد دانلود : 882
امروزه توجه به مدیریت محلی به منظور دستیابی به سیاست های پایدار شهری افزایش یافته است. در واقع به منظور بهبود وضعیت مدیریت شهری، باید هرچه بیشتر به سه عامل توانمندسازی، توان افزایی و بهره مندی از توان شهروندان و نهادهای شهری در مدیریت امور شهری به ویژه در سطح محلات مورد توجه قرار گیرد، که تمامی عوامل مذکور در مناسب ترین شکل آن در سطوح محلی و با تقویت نهادهای اجتماعی امکان پذیر است؛ در نتیجه شناخت ظرفیت ها به منظور بهره مندی از آن ها و شناسایی دقیق مسائل درجهت رفع بهینه امکان خواهد یافت. نوع تحقیق در این پژوهش کاربردی و روش جمع آوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی (کتابخانه ای) و پیمایشی (میدانی) است و ابزار گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه و تحلیل نتایج آن ها با نرم افزار SPSS صورت گرفته است. پس از شناسایی عوامل تاثیرگذار در نقش نهادهای اجتماعی در امور محلی به بررسی شاخص هایی چون اطلاع و اگاهی، مشارکت و تعامل، اعتماد اجتماعی، کیفیت زندگی و عدالت اجتماعی در محله وصال (دانشگاه تهران) پرداخته شد، حجم نمونه بررسی شده بر اساس فرمول کوکران 384 نفر از ساکنان محله وصال بوده است. نتایج بدست آمده از آزمون T تک نمونه ای نشان می دهد، بر اساس نظرات شهروندان میانگین کل بدست آمده 2.70 از 3 در خصوص شاخص های بررسی شده در وضعیت نسبتا نامطلوبی قرار گرفته و مدیریت شهری نهاد محور در محله وصال شکل نگرفته است. در بین شاخص های بررسی شده شاخص عدالت اجتماعی با میانگین 2.28 کمترین و اعتماد اجتماعی با میانگین 2.92 بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است. در نتیجه برای افزایش مشارکت نهادهای محلی در مدیریت امور لازم است که مسئولان محلی با توجه به این شاخص ها و بکارگیری آن ها در عرصه مدیریتی و سیاست گذاری ها، زمینه را برای افزایش نقش نهادها فراهم نمایند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان