محسن دیمه کار گراب

محسن دیمه کار گراب

مدرک تحصیلی: استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده تربیت مدرس قرآن مشهد مقدس

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۷ مورد از کل ۱۷ مورد.
۱.

بررسی تطبیقی انجیل سرگذشت یوسف نجار با قرآن کریم

کلید واژه ها: قرآن عهدین انجیل های غیررسمی اقتباس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 412 تعداد دانلود : 539
مطالعه تطبیقی، روشی برای مقایسه شبهاهت ها و تفاوت های دو طرف مورد تطبیق است که از جمله مزیت های آن، گره گشایی از نقاط مبهم و طرح مطالب جدید است. «انجیل سرگذشت یوسف نجّار» یکی از انجیل های غیررسمی مسیحیت از مجموعه انجیل های کودکی است. وجود برخی شباهت ها میان کتاب عهدین و همچنین انجیل های غیررسمی مسیحیت با قرآن کریم، برخی خاورشناسان در دو سده اخیر را بر این موضوع متمرکز کرده است که پیامبر اکرم ( صلی الله علیه وآله و سلم) برخی آیات قرآن را از منابع ادیان پیشین مخصوصاً انجیل ها و همچنین انجیل های کودکی اقتباس کرده است؛ بنابراین پژوهش حاضر در پاسخ به این مسئله سامان یافته است که میزان تشابهات و اختلافات میان انجیل سرگذشت یوسف نجّار با قرآن کریم چه مقدار است و آیا قرآن از انجیل سرگذشت یوسف نجّار اقتباس شده است. بررسی مقایسه ای انجیل سرگذشت یوسف نجار با قرآن کریم نشان می دهد مواردی همچون نسبت رابطه حضرت مریم  به عنوان مادر پیامبر خدا با فردی به نام یوسف، فرزند خدا خواندن عیسی(علیه اسلام) و حتی عیسی(علیه السلام) را به تنهایی مسئول گناهان بشریت و ناجی تمام گناهان دانستن مواردی است که تنها در انجیل کودکی آمده است. باور به معاد، رجعت و آخرالزّمان، ماجرای کفالت حضرت مریم، فنای تمام موجودات عالم، اهمیت برخی اوقات و اذن الهی نیز از مهم ترین اشتراکات انجیل سرگذشت یوسف نجار با قرآن کریم است.
۲.

سنجش روایت سوزاندن زنادقه توسط امام علی(ع) در میراث روایی اهل سنّت(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: امام علی (ع) سوزاندن زنادقه مرتدین نقد سند نقد متن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 738 تعداد دانلود : 690
سوزاندن زنادقه توسط امام علی(ع) از روایات جنجال برانگیز در متون کهن روایی اهل سنّت است. عکرمه به نقل از ابن عباس گزارش می کند که امام علی(ع)، مرتدین را سوزاند. هنگامی که خبر به ابن عباس رسید، گفت: اگر من جای علی(ع) بودم، آنها را آتش نمی زدم. بنا بر روایتی از رسول خدا(ص) که فرمود: «مَنْ بَدَّلَ دِینَهُ فَاقْتُلُوهُ». نظر به تعدد نقل روایت مزبور در مصادر روایی و نیز تعارض آن با عصمت آن امام همام، ارزیابی آن امری ضروری به نظر مى رسد. عداوت عکرمه از خوارج با امام علی(ع)، تناقض روایت با آیات و روایات، تعارض با سیره نبوی در مواجهه با مرتدان و نیز تعارض با حکم فقهی مجازات مرتدین، در کنار ادلّه متعدد دیگر از جمله ارتکاب سوزاندن توسط برخی از خلفاء و نسبت دادن آن به امام (ع) در جهت تخریب شخصیت ایشان و نیز سرپوشی به خشونت های آنان، عواملی هستند که احتمال جعلی بودن روایت را تقویت می کند.
۳.

بررسی صدوری و دلالی روایات رضوی «تشبیه سلاح نبوی به تابوت بنى اسرائیل»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تراث تفسیری امام رضا (ع) سلاح رسول خدا (ص) تابوت بنى اسرائیل تفسیر روایی امامت پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 149 تعداد دانلود : 143
نشانه های امام ملاک اساسی در عرصه امام شناسی است؛ چنانکه در پرتو نوع نگرش به این مقوله مذاهب گوناگونی پدیدار شد. البته امامان معصوم (ع) از همان آغاز اهم نشانه ها و ملاک ها در این عرصه را بیان کردند، لیکن بنا بر روایاتی از اهل بیت(ع) به ویژه از امام رضا (ع)، سلاح رسول خدا (ص) به منزله «تابوت در میان بنى اسرائیل و نشانه امامت» یاد شده است. نظر به شهرت این روایات و ابهاماتی مانند وجه شباهت، سهم این تشبیه در احتجاج با مخالفان، این نوشتار بر پایه گونه شناسی و تحلیل فضای صدوری در صدد واکاوی فقه الحدیثی این دسته از روایات امام رضا (ع) است. بررسی ها نشان مى دهد یادکرد روایی سلاح نبوی در گونه های «در شمار نشانه های امام»، «تشبیه به تابوت بنى اسرائیل و پیوند با مقوله امامت» و «میراث اختصاصی اهل بیت (ع)» نمایان است و غالبا در دوران امام سجاد (ع) تا امام رضا (ع) در رویارویی با مدعیان دروغین امامت در برابر فرقه های کیسانیه، زیدیه، عجلیه، فطحیه، اسماعیلیه، واقفه و... به ویژه بنى عباس که همگی مدعی وراثت و خلافت نبوی بوده اند، صادر شده است. از طریق استدلال به در اختیار داشتن سلاح نبوی، اهل بیت (ع) به عنوان وارثان ویژه سلاح و علم نبوی معرفی مى شدند که از ناحیه خداوند به امامت منصوب گشته اند، چنانکه در قرآن، وارث بودن در کنار امامت ذکر شده و در قصه طالوت، آمدن تابوتِ مشتمل بر میراث انبیا، نشانگر اصطفا و نصب الهی طالوت بر خلافت بود.
۴.

بررسی و نقد عقاید گنوسی در انجیل توماس بر اساس آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم اناجیل غیر رسمی عیسی گنوس مسیحیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 721 تعداد دانلود : 65
انجیل توماس از جمله کشفیات نجع حمادی و مبتنی بر عقاید گنوسی مسیحی است و پژوهشگران تحقیقات بسیاری را در زمینه های تاریخی و مذهبی پیرامون این کشفیات و مخصوصاً عقاید گنوسی که حاکم بر بیشتر این متون است، انجام داده اند؛ که می توان گفت در این راستا به دنبال کشف یک مسئله بوده اند و آن اینکه گنوس به حقیقت نزدیک است یا مسیحیت؟ در این مقاله نیز یکی از متون نجع حمادی (انجیل توماس) و عقاید موجود در آن (گنوسی مسیحی) مورد نقد و بررسی تطبیقی با قرآن کریم قرار گرفته است که می توان گفت طبق این بررسی تطبیقی، بیش از نیمی از گفتارهای منسوب به حضرت عیسی در این انجیل ساختگی و مخالف با آموزه های اسلامی است و این ادعا را که ۱۱۴ گفتار موجود، منسوب به آن حضرت است، به نوعی مردود می شمارد. البته بخشی از گفتارها دارای تطابق ظاهری با آموزه های اسلامی است؛ اما لازم به ذکر است که همین بخش های مشترک نیز بر اساس بررسی انجام شده، با روش و نگرش اسلامی در تقابل است.
۵.

اعتبارسنجی و بررسی گفتمانی روایت «إِذَا الْتَقَى الْمُسْلِمَانِ بِسَیْفَیْهِمَا فَالْقَاتِلُ وَ الْمَقْتُولُ فِى النَّارِ»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روایات نبرد میان دو مسلمان فئه باغیه تحلیل گفتمان نقد سندی و محتوایی جعل حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 528 تعداد دانلود : 96
درمصادررواییاهل سنت از «احنف بن قیس» چنین گزارش شده است که در امر نبرد برای کمک کردن به امام علی (علیه السلام) روانه شد؛ در میانه راه، «ابوبکره» وی را از این کار منصرف نموده و دلیل خود را مبتنی بر روایت نبوی «إِذَا الْتَقَى الْمُسْلِمَانِ بِسَیْفَیْهِمَا فَالْقَاتِلُ وَ الْمَقْتُولُ فِى النَّارِ» دانست. بازنشر حدیث نبوی در ماجرای یادشده به جنگ های امام علی (علیه السلام) و سیره تابناک و عصمت ایشان خدشه وارد کرده است، لذا بررسیواعتبارسنجیاینروایتامری  ضروریبهنظرمى رسد. بررسی ها نشان می دهد حدیث نبوی «مقاتله میان دو مسلمان» در مصادر اهل سنت به صورت دقیق ضبط نشده، چه اینکه حذف قید «عَلَى غَیْرِ سُنَّهٍ» سبب تعارض با آیه «وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اقْتَتَلُوا..» و نیز تعارض با روایات تأیید نبوی بر جنگ های امام علی (علیه السلام) و روایات «فِئَهُ الباغِیَهُ» شده است. همچنین تطبیق غیرعالمانه آن بر امیرمؤمنان از ناحیه افرادی چون ابوبکره که تحت تأثیر فضای گفتمانی موسوم به فتنه همزمان با قتل خلیفه سوم و دوران امامت ایشان قرار گرفتند، دیده می شود که از این طریق می توانستند حدیث نبوی مذکور را بهانه عدم بیعت و عدم یاری امیرمؤمنان در جنگ های ایشان وانمود کنند. هم چنان که این نقل تحریف یافته از حدیث نبوی و بازنشر آن در دوران امامت امام علی (علیه السلام) در فضای گفتمانی بنی امیه در کنار روایات برساخته مشابه، می توانست سیره آن امام همام را مخدوش جلوه دهد؛ بازنشر آن در سده های سوم هجری به بعد به ویژه در مصادر اهل سنت جای سؤال دارد.
۶.

استنادهای کلامی امام رضا (علیه السلام) به آیات قصص در حوزه امامت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام رضا (ع) قصص قرآن استنادهای کلامی تفسیر کلامی عصمت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 140 تعداد دانلود : 176
آیات تطهیر، ولایت، اولی الأمر، تبلیغ و آیات مشهور دیگر از دیرباز بخشی از مشهورترین استنادهای کلامی امامیه بوده است. آیات قصص کمتر مورد توجه مفسران و متکلمان امامی قرار گرفته است، در حالی که ائمه اطهار (علیهم السلام) در تبیین و دفاع از آموزه امامت عنایت بسیاری به قصص قرآن داشته اند. در این نوشتار تلاش شده با تکیه بر روایات امام رضا (علیه السلام) در مصادر روایی متقدم، به منظور بازسازی الگوی استنباط و استناد کلامی و دستیابی به شیوه های پاسخگویی به شبهات کلامی در حوزه امامت، استنادهای تفسیری کلامی امام به آیات قصص در حوزه امامت بررسی و تبیین شود. استناد امام رضا (علیه السلام) به این گونه از آیات را می توان یک رویکرد مهم در تفسیر کلامی دانست در حالی که در فضای علمی اهل سنت، گفتمان اسرائیلیات در تفسیر قصص قرآن حاکمیت دارد. بررسی ها نشان مى دهد عصمت امام، جریان امامت در ذریه ابراهیم (علیه السلام) علم لدنّی امام، دیدن و نشناختن امام، پذیرش ولایتعهدی و تفاوت معنی آل و امت، مهم ترین مباحث کلامی حضرت در استناد به قصص قرآن است. سویه تأویلی حضرت رضا (علیه السلام) به آیات قصص، یکی دیگر از مباحثی است که در این نوشتار به آن پرداخته شده است.
۷.

واکاوی روایت «لم یکذب ابراهیم قط إلا ثلاث مرات...» در جوامع روایی اهل سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حضرت ابراهیم شبهات عصمت عصمت انبیا روایات اسرائیلیات نقد سند و نقد متن حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 567 تعداد دانلود : 877
روایت «لم یکذب ابراهیمt قط إلا ثلاث مرات...» روایت مشهوری است که در بسیاری از جوامع روایی و تفسیری اهل سنت از ابوهریره از رسول خدا2 نقل شده است که ظاهر آن بر دروغ گفتن حضرت ابراهیمt در سه نوبت دلالت دارد. ازاین رو، برخی از مفسران به ظاهر حدیث اعتماد نموده، برخی دیگر ظاهر را رها کرده و به تأویل روی آورده اند و برخی نیز بر عدم اعتبار و بی پایه بودن آن تأکید کرده اند. این در حالی است که تفرد ابوهریره در نقل این روایت و اضطراب در سند و متن، پدیده نقل به معنا، امکان تفسیر و تأویل دیگر از روایت و وجود داستان دروغ سوم(درباره ساره) در تورات تحریف شده، عواملی هستند که احتمال موضوع بودن و اسرائیلی بودن آن را در میان می افکنند.
۸.

انجبار ضعف سند و گونه های آن از منظر شیخ انصاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شیخ انصاری انجبار ضعف سند شهرت عملی و فتوایی اجماع منقول و محصّل

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات تاریخ حدیث رواه و محدثان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث حدیث شناسی
تعداد بازدید : 492 تعداد دانلود : 79
شیخ انصاری یکی از بزرگترین فقیهان اصولی و محقق إمامیه در قرون متأخر به شمار مى آید. در این میان تحقیقات وی پیرامون انجبار ضعف سند حدیث در جاى جای میراث علمی وی از ابعاد گوناگونی چون علم رجال، اصول فقه، نقد سند و تاریخ حدیث قابل بررسی است. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد شیوه مواجهه شیخ انصاری با ضعف سند به دنبال تبیین و بررسی انجبار ضعف سند و گونه ها ی آن از منظر شیخ انصاری مى باشد. بررسی ها نشان مى دهد که انجبار با شهرت عملی، انجبار با شهرت فتوایی، انجبار به اجماع منقول و محصّل، انجبار با قواعد فقهی، انجبار ضعف راوی به روایت اصحاب اجماع از وی مهمترین گونه ها ی انجبار ضعف سند در آثار اوست. نقل روایت با سندی صحیح و صحت روایت از منظر علماء امامیه به عنوان دو شیوه دیگر در دفاع از اعتبار حدیث و نیز واکاوی پیشینه انجبار و جایگاه آن در مکتب اصولیان از دیگر مباحث این نوشتار به شمار مى رود
۹.

واکاوی مواجهه امام رضا(ع) با گفتمان حدوث و قدم قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام رضا (ع) حدوث و قدم قرآن گفتمان های کلامی تفسیر کلامی تحلیل گفتمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 779 تعداد دانلود : 33
ازآن جاکه گفتمان حدوث و قدم قرآن، از نخستین تأملات کلامی مسلمانان درباره قرآن کریم است واکاوی مواجهه امام رضا (ع) با گفتمان مذکور که حیات مبارک ایشان مصادف با دوران شکل گیری این گفتمان کلامی بوده، بسی قابل توجه و تأمل است. این نوشتار در صدد است با تکیه بر روش تحلیل گفتمان در میراث تفسیری امام رضا (ع) و میراث کلامی و تاریخی فریقین، نحوه مواجهه آن امام همام با گفتمان مزبور را واکاوی کند. بررسی ها نشان می دهد که امام رضا (ع) در پاسخ به مسئله حدوث و قدم قرآن کوچک ترین لفظی را بر زبان جاری نساختند که مورد سوء استفاده حکام عباسی و معتزلیان درباری در تأیید مکتب فکری خویش و مشروعیت بخشی به حکومت عباسی قرار گیرد. با وجود این، دیدگاه خویش مبنی بر حدوث قرآن را گاه به صورت غیرمستقیم با تأکید بر کلام الهی بودن آن بیان فرمودند و گاه به صورت مستقیم به برخی از اصحاب بیان فرمودند که این دیدگاه، تفاوتی بنیادین با دیدگاه مخلوق بودن و دیدگاه قدم قرآن داشت. امام با این نحوه از مواجهه حکیمانه ابتکار عمل را از دربار و معتزله می گرفت و در عین حمایت نکردن از موضع غیر علمی حکام عباسی و متکلمان معتزلی دربار، شیعیان و عموم مخاطبان خویش را از پرداختن به مسائلی که فایده چندانی بر آن مترتب نبود، باز می داشت و اذهان مردم را به ابعاد مهم تری از قرآن کریم مانند ابعاد هدایتی و تربیتی آن جلب می کرد که ثمره آن حفظ جان مخاطبان خویش (به ویژه شیعیان) از خطرات و آسیب های جدی دربار عباسی بود.
۱۰.

کارآمدی تفسیر کلامی قصص قرآن در باب امامت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امامت قصص قرآن تفسیر کلامی استنباط کلامی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
تعداد بازدید : 150 تعداد دانلود : 931
قصص قرآن ظرفیت ویژه ای در تبیین مسائل تفسیر کلامی دارد که در متون روایی، تفسیری و کلامی فریقین نمونه هایی از آن وجود دارد؛ لیکن در عرصه تفسیر و استنباط کلامی از قرآن، پیش از هر امر دیگری باید کارآمدی و درستی این نحوه از استدلال به قرآن کریم ثابت شود لذا این نوشتار با توجه به گستره مباحث کلامی، در صدد آن است که ادله کارآمدی تفسیر کلامی از قصص قرآن را در باب امامت واکاوی نماید. لذا با بهره گیری از میراث علمی فریقین در ابتدا مهم ترین ادله کارآمدی استدلال به قصص قرآن در موضوع امامت بیان مى شود. در ادامه گونه های ارتباط قصص قرآن با مباحث کلامی امامت مورد بررسی قرار مى گیرد. افزون بر آنچه بیان شد گونه های استدلال به قصص قرآن در عرصه تفسیر کلامی در باب امامت پژوهی با عناوینی چون جواب نقضی، جواب حلی و مفهوم اولویت از دیگر مباحث این نوشتار به شمار مى رود.
۱۱.

بن مایه های کلامی مهدویت در قصص قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امامت مهدویت روایات تفسیری قصص قرآن تفسیر کلامی استنباط کلامی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی مهدویت
تعداد بازدید : 575 تعداد دانلود : 930
قصص قرآن از دیرباز مورد توجه مفسران، محدثان و دانشمندان علوم قرآنی بوده و از ابعاد گوناگون پژوهش های متنوعی با رویکردهای تاریخی، جغرافیایی، زیبایی شناسی و اعجاز بیانی در این موضوع سامان یافته است. لیکن بعد کلامی آن به ویژه در مسائل کلامی امامت و مهدویت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. لذا این نوشتار در صدد است تا بن مایه های کلامی مهدویت در قصص قرآن را مورد بررسی و تبیین قرار دهد. بررسى ها نشان مى دهد امکان پنهانی بودن ولادت، امکان تصدی امامت در کودکی، غیبت، طول عمر، پایایی دوران جوانی، صدور معجزه در وقت ظهور، حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) از مهمترین مباحث کلامی مهدویت در قصص قرآن است. از سوی دیگر تبیین آداب انتظار در سیمای سوره یوسف، حکمت غیبت و امکان رؤیت امام عصر(ع) بى آنکه شناخته شود، از دیگر مسائل کلامی مهدویت است که در این نوشتار از منظر قصص قرآن مورد بررسی قرار گرفته است.
۱۲.

واکاوی رویکردهای تفسیری امام جواد(ع) بر پایه روش تحلیل گفتمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روایات تفسیری امام جواد (ع) تفسیر روایی رویکرد های تفسیری گفتمان فقهی و کلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 989 تعداد دانلود : 510
گفتمان ها که در بستر جریان ها و بافت های موقعیتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ارتباطی شکل می گیرند، در هر زمانی می تواند تأثیر بسیاری در رویکرد مفسران در تفسیر قرآن کریم داشته باشد. در این میان دوران امام جواد(ع) که دوران شیوع مناظرات علمی و کلامی بین ادیان گوناگون و طرح شبهات و سؤال های کلامی مذاهب و فرق گوناگون بوده، تأثیر قابل توجهی بر رویکرد های تفسیری امام جواد(ع) در تفسیر قرآن داشته است. این مقاله که با تکیه روش تحلیل گفتمان سامان یافته است ما را با رویکردهای تفسیری امام جواد(ع) و موارد بهره گیری ایشان از ظرفیت قرآن در مواجهه با گفتمان های علمی عصری آشنا مى سازد. بررسی ها حکایت از آن دارد که عصر اختلافات و شبهات، ظهور و قدرت گیری مکاتب گوناگون، نهضت ترجمه، سازمان وکالت و گسترش فعالیت شیعیان، شرکت در مناظرات دربار، گفتمان امامت، اضلاع گفتمانی دوران امامت امام جواد(ع) را رقم زده است. از سوی دیگر رویکرد فقهی، رویکرد کلامی، رویکرد روایی، رویکرد عقلی، رویکرد تأویلی و باطنی، و رویکرد قرآنی در نقد روایات موضوعه مهمترین رویکردهای تفسیری امام جواد(ع) بر پایه تحلیل گفتمان است که این رویکردها در رویارویی حضرت با گفتمان های علمی عصر خویش اتخاذ شده است.
۱۳.

روش علامه طباطبایی در مواجهة با اختلاف قراءات در تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علامه طباطبایی سیاق ملاک اختلاف قرائت نقد و ترجیح قرائت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر
تعداد بازدید : 883 تعداد دانلود : 544
علامه طباطبایی یکی از مفسران بزرگ إمامیة در دوران معاصر است که تفسیر وی از ابعاد گوناگون علوم و معارف قرآنی از اهمیت بسیاری برخوردار است. بررسی اختلاف قراءات، نقد و یا ترجیح یک قرائت بر قرائات دیگر یکی از آن موضوعاتی است که جایگاه ویژه ا ی در تفسیر المیزان دارد. در این نوشتار تلاشی صورت گرفته تا به روش توصیفی- تحلیلی شیوه ها ی مواجهه علامه طباطبایی با اختلاف قراءات مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش در این موضوع نشان مى دهد که نقد قرائت، ترجیح یک قرائت بر قرائت دیگر، عدم ترجیح یک قرائت بر دیگر، گاه به دلیل إفاده معنایی یکسان و عدم إظهار نظر در برابر دو یا چند قرائت و ذکر یک قرائت در تأیید دیدگاه تفسیری، مهم ترین شیوه ها ی علامة طباطبایی در مواجهة با اختلاف قراءات است. تبیین ملاک ها و معیارهای وی در نقد و ترجیح قراءات و تحلیل درباره قراءاتی که بدون دلیل ارجح ذکر شده از دیگر مباحث این نوشتار است. از سوی دیگر ضعف سندی و نقد دلالی قرائت، نقد بر اساس قواعد نحوی، مخالفت با رسم المصحف و تشخیص مورد تفسیر از قرائت در روایات تحریف نما، مهم ترین ملاک ها ی علامه طباطبایی در نقد قرائت است. تناسب با سیاق، مطابقت با قواعد علم صرف و نحو، ذکر مؤید قرآنی، مؤید روایی و نحوی از مهم ترین ملاک ها ی وی در ترجیح یک قرائت بر قرائت دیگر مى باشد.
۱۴.

واکاوی اصول و گونه های اعجاز در سیره امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام رضا (ع) امامت معجزه کرامت علم غیب امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 942 تعداد دانلود : 220
صدور معجزه از ناحیه معصومان، یکی از مهم ترین مباحث کلامی در موضوع امامت است که نمونه های بسیاری از آن در منابع روایی امامیه گزارش شده است. البته برخی همچون معتزله، معجزه را تنها مختص انبیا دانسته و امامت را بدون صدور معجزه نیز جایز دانسته ا ند. با توجه به اهمیت اعجاز در مباحث امامت از یک سو، صدور بسیاری از معجزه ها از ناحیه معصومان از سوی دیگر و نظر به دوران امامت امام رضا ( ع) و تعدد معجزه های ایشان، در نوشتار حاضر، اصول حاکم بر معجزه های امام رضا (ع) و گونه های اعجاز ایشان در میراث روایی امامیه بررسی و تحلیل می شود. خبر دادن از مافی الضمیر ، آینده و امور غیبی ، علم به انواع زبان ها و زبان حیوانات، استجابت دعا ، شفابخشی ، طی الارض ، معرفت حیوانات به امام ، آمدن به خوابِ برخی مردم و توصیه آنها ، دستیابی به گنج های زمین و عرضه ا عمال به ایشان از مهم ترین مصادیق اعجاز در سیره امام رضا (ع) است.
۱۵.

مبانی و روش شیخ صدوق در تفسیر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر اجتهادی شیخ صدوق تفسیر ادبی تفسیر قرآن به سنت تفسیر قرآن صدوق تفسیر محدثان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران
تعداد بازدید : 444 تعداد دانلود : 247
شیخ صدوق از فقها و محدثان طراز اول امامیه در قرن چهارم هجری قمری است. نظر به صبغهٔ روایی اغلب آثارش، بیشتر در زمره محدثان به شمار آمده و وجههٔ تفسیری او کمتر مورد توجه قرار گرفته است. کتاب تفسیر قرآن صدوق به ما نرسیده لکن در میان آثار به جامانده از وی می توان به برخی از دیدگاه های تفسیری اش دست یافت. این نوشتار در صدد است تا مبانی و روش تفسیری وی را از میان آثار مذکور استخراج کند. قدسی بودن و وحیانی بودن، نص و قرائت واحد، قابل فهم بودن و جواز تفسیر قرآن و نیز ساختار چند معنایی و پیوستگی آیات آن، از مهم ترین مبانی تفسیری شیخ صدوق است. تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر قرآن به سنّت، ناظر به روش ابن بابویه در تفسیر قرآن به مأثور است. از سوی دیگر تفسیر ادبی، تأویل آیات متشابه، بیان بطون آیات، بیان وجه جمع بین روایات تفسیری، نقد روایات تفسیری و نقد آراء تفسیری دیگران، ناظر به روش تفسیر اجتهادی اوست. بررسی شیوهٔ تفسیر موضوعی در ارائه مباحث تفسیری، تحلیل ارتباط روش تفسیری قرآن به قرآن با روایت «ضرب قرآن» در آثار شیخ صدوق، بررسی شیوهٔ وی در تبیین مفردات قرآن و اشاره به گرایش روایی و کلامی وی در تفسیر قرآن کریم از دیگر مباحث این نوشتار است.
۱۶.

بازیابی ابعاد تفسیر کلامی آیه «إِنِّی جاعِلٌ ِ فِی الْأرْضِ خَلِیفَةً»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خلافت امامت عصمت غیبت رجعت حضرت آدم علیه السلام جعل خلیفة

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 893 تعداد دانلود : 903
هر چند به نظر می رسد آیه «إِنِّى جاعِلٌ ِفِى الْأرْضِ ِخَلِیفَةً» در سورة بقره تنها طلیعه و مقدمه داستان خلقت ِ حضرت آدمعلیه السلام است، لکن این آیه مشتمل بر نکات تفسیری کلامى ارزشمندی است که برخی از آنها از دیرباز به اجمال و پراکنده در آثار علمى فریقین به ویژه امامیه بیان شده ولی هیچ گاه تبیین نشده است. نوشتار حاضر بر آن است تا ابعاد تفسیری کلامی این آیه را در میراث علمى امامیه و اهل سنت، مورد بررسی قرار گیرد؛ ابعادی همچون هدف از آفرینش خلیفه در زمین، لزوم وجود خلیفه در زمین و ضرورت ِنیاز به امام، تقدم وجود خلیفه بر دیگران، اختصاص تعیین خلیفه به خداوند، لزوم عصمت خلیفه و امام و غیرهم. این موارد مهمترین مباحث کلامى است که برخی از محدّثان و مفسّران متکلّم با استناد به آیه مذکور به آنها اشاراتی داشته اند. در آثار علمى اهل سنت نیز در خصوص این آیه، تنها به مباحث معدودی همچون عصمت ملائکه، علم یکی از شروط خلافت، و برترى آدمعلیه السلام بر ملائکه اشاره شده که این استفاده اندک از آیه، ناظر به تفاوت مبانى کلامى اهل سنت با امامیه در موضوع ِ امامت است. پاسخ به دیدگاه اسماعیلیه در خصوص تعارض غیبت امام با «قراردادن خلیفه در زمین» و نیز اشاره به استفاده فقهی برخی از فقیهان امامی و اهل سنت از این آیه در خصوص مشروعیت ِقضاوت و تعلق زمین به خلیفه خدا از دیگر مباحث مطرح ِشده در این نوشتار به شمار مى آید.
۱۷.

روشهای مجلسی در نقد سند حدیث، با تکیه بر مرآة العقول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نقد حدیث نقد سند علامه مجلسی مرآةالعقول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 323 تعداد دانلود : 715
علامه مجلسی یکی از محدثان بزرگ امامیه است که عمر خویش را صرف صیانت و ترویج آموزه¬های قرآن و عترت کرده است. وی در حوزه¬ی فقه الحدیث، علاوه بر تلاش¬های بسیاری که در بحارالانوار انجام داده، در مرآةالعقول که شرح «الکافی» و ملاذالاخیار که شرح «تهذیب الاحکام» است، افزون بر شرح و توضیح روایات، به نقد و بررسی اسانید روایات می¬پردازد و صحت و سقم آنها را از منظر علم رجال ارزیابی می کند. در این نوشتار، تلاشی صورت گرفته است که با تکیه بر کتاب مرآةالعقول، روشهای مجلسی در نقد سند بیان شود. توجه به ویژگی¬های شخصیتی راویان، امکان نقل روایت با لحاظ طبقه¬ی راوی، کشف تصحیف، بررسی حالات مختلف عطف در یک سند، بررسی احتمالات موجود در مرجع ضمیر، نقد بر اساس احتمالات موجود در تشخیص راویان، نقد مستقل نسخه¬های مختلف از یک روایت، نقد بر اساس أسانید روایات دیگر یک راوی، ارزیابی مجموع اسانید یک روایت، نقد بر اساس جبران ضعف سند، از مهمترین این روش-های مزبور، در مرآة العقول است. از آنجا که برخی از روشهای مزبور مبتنی بر آراء و دیدگاه¬های رجالی این عالم گرانقدر است، در موارد نیاز، به این دیدگاه¬ها اشاره شده است. علاوه بر آنچه گفته شد، بیان شیوه¬های مجلسی در جبران ضعف، سند برخی از روایات محکوم به ضعف از دیگر مباحث این نوشتار است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان