محمد زارعی محمودآبادی

در دو سال گذشته، با وقوع پدیده همه گیری کووید-19، اختلالات گسترده ای در زنجیره های تأمین پدیدار شد. به دلیل اهمیت این پدیده برای تاب آوری زنجیره تأمین، تحقیقات زیادی در این حوزه انجام شد و پیشینه آن گسترش یافت. هدف این مقاله، مروری بر پیشینه تحقیق تاب آوری زنجیره تأمین پس از کووید-19، از طریق مرور نظام مند است. در این پژوهش 57 مقاله به منظور مرور بر پیشینه تحقیق تاب آوری زنجیره تأمین پس از کووید-19، در بین سال های 2020 تا 2022 بررسی شده و همچنین از نرم افزارهای Microsoft Excel و VOS viewer استفاده شده است. پس از بررسی، مقالات براساس سه دسته، شامل محتوا، حوزه و روش تحقیق بررسی شدند و مشخص شد که در محتوای پژوهش، مقالاتی با موضوعات راجع به اهمیت تاب آوری، بیشترین سهم را داشتند. در حوزه تحقیق، بیشترین مقالات مربوط به بخش صنعت بودند، در میان صنایع بیشترین مقدار مربوط به صنایع غذایی بود و در بخش روش تحقیق، مطالعات تجربی، بیشتر مقالات را به خود اختصاص داد. کلیدواژه COVID-19 پرکاربردترین کلیدواژه در حوزه مدنظر بود. همچنین، مشخص شد در سال 2021، تعداد مقالات منتشرشده به طرز چشمگیری اقزایش یافته است. براساس تجزیه و تحلیل مقالات مطالعه شده، این مطالعه یک چارچوب مفهومی را از تاب آوری زنجیره تأمین ایجاد کرد و مسیرهای بالقوه را برای تحقیقات آینده، با محوریت مفاهیمی ترسیم کرد که در پیشینه تحقیق موجود، تعریف شده است.

در شهرهای امروزی جای خالی فضاهایی برای جذب و نگهداشت گروه های شهری خلاق بیشتر احساس می شود. فضاهایی که بتوانند هم محلی برای بروز خلاقیت شهروندان بوده و هم به عنوان فضایی برای تعاملات و فعالیت های دانش محور و خلاقانه در شهر در جذب افکار نوآورانه شهروندان نقش آفرینی کنند. هدف از این پژوهش، ارائه مدلی جهت بررسی شاخصه های شهر خلاق در منطقه 3 شهر یزد است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و از نظر ماهیت، کاربردی است. با مرور ادبیات پژوهش و اخذ نظر خبرگان، 10 شاخص اصلی شناسایی شده؛ سپس پرسشنامه ماتریسی ساخت یافته برای تعیین ارتباطات بین این شاخص ها تدوین و داده های حاصل از پرسشنامه با استفاده از مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM)، تحلیل و در 8 سطح در یک شبکه تعاملی ترسیم شد. همچنین، قدرت نفوذ و میزان وابستگی این شاخص ها نسبت به هم بررسی شد. طبق یافته های پژوهش، پرنفوذترین شاخص در ماتریس قدرت نفوذ-وابستگی، شاخص «آموزش عالی» و وابسته ترین شاخص «سرزندگی فضای شهری» است؛ در نتیجه، شاخص «آموزش عالی» یکی از مهمترین و کلیدی ترین شاخص های شهر خلاق و «سرزندگی فضای شهری» متأثر از دیگر شاخص های شهر خلاق می باشد. لذا تحقق شهر خلاق در گرو توجه ویژه مسئولان به شاخص «آموزش عالی» در منطقه 3 شهر یزد است و باید سازمان های مربوطه با این نگرش، برنامه های بلندمدت خود را جهت تحقق شهر خلاق طراحی کنند. در نتیجه راهبردهایی همچون استفاده از توانایی های دانشگاه های همکار جهت انجام پروژه های خلاقیت محور، برگزاری کارگاه های خلاقیت و کارآفرینی در زمینه هنرهای بومی و صنایع دستی، استفاده از تسهیلات دولتی و سرمایه گذاری بخش خصوصی پیشنهاد می شود.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت محصولات تولیدی کارخانجات کاشی و سرامیک استان یزد است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی بوده و جامعه آماری آن شامل کلیه خبرگان آشنا با مسائل مربوط به کیفیت و مشغول به کار در صنایع کاشی و سرامیک استان یزد است. روش نمونه گیری به صورت سرشماری بوده و 32 خبره شناسایی شده در این زمینه پرسشنامه 39 عاملی مربوطه را تکمیل کردند. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش ویکور فازی تجزیه و تحلیل شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که عوامل «کیفیت طراحی»، «کنترل کیفیت در حین فرایند» و «دسترسی به مواد اولیه مرغوب و با صرفه»؛ رتبه های اول تا سوم را کسب کرده اند که با برنامه ریزی بهینه در این بخش ها بر کیفیت محصولات و به تبع آن سودآوری و فروش کارخانجات کاشی و سرامیک اثرگذار خواهد بود.  

انتخاب سبد سرمایه یکی از مهمترین دغدغه های هر سرمایه دار می باشد و هدف نحوه توزیع سرمایه در بخش های مختلف به گونه ای است که بیشترین نرخ بازدهی را از دید سرمایه گذار داشته باشد. پس انداز در مؤسسات مالی و یا در قالب خرید اوراق قرضه و یا سرمایه گذاری در زمینه هایی همچون بازار مسکن، بازار سهام، بازار ارزهای خارجی و یا فلزات قیمتی همچون طلا و نقره از جمله انتخاب های مهم برای هر سرمایه گذار البته با درجه ریسک های متفاوت است. شرایط تصمیم سازی می تواند اطمینان کامل، ریسکی و یا عدم اطمینان کامل و تکنیک های تصمیم سازی می تواند بهینه سازی و یا ابتکاری باشد. تاکنون در طول چند دهه گذشته روش های مختلفی بسته به شرایط مسئله انتخاب سبد سرمایه ارائه شده است. در این پژوهش، یک الگوریتم فراابتکاری بر پایه الگوریتم ژنتیک و بر اساس زندگی گروهی شیرها جهت یافتن یک سبد سرمایه مناسب برای سرمایه گذار در شرایط ریسکی معرفی شده است. استفاده از تخمین های خوش بینانه، محتمل و بدبینانه راهکاری است که در شرایط ریسکی استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش، مؤید کارآمدی روش معرفی شده در تعیین نحوه توزیع سرمایه در بخش های مختلف با معیار حداکثر بازدهی سرمایه است.

رتبه بندی دانشگاه های شرکت کننده در بازی های المپیاد، بر اساس مجموع امتیازهای کسب شده آن ها است، اما باید دانست که دستیابی به خروجی های رقابت (مجموع امتیازهای کسب شده در مسابقات) تنها در بستر بهره برداری از ورودی ها و با استفاده از فرایندهای مناسب امکان پذیر است و برای ارزیابی دقیق، منظم و هدفمند باید ورودی های کمتر نیز در کنار خروجی های بیشتر در مدل های ارزیابی وارد شوند. بنابراین در این پژوهش سعی بر آن است تا با استفاده از یکی از تکنیک-های ناپارامتریک تحقیق در عملیات با عنوان تکنیک تحلیل پوششی داده ها (DEA)، عملکرد تیم های ورزشی پسران و دختران دانشگاه های شرکت کننده در سیزدهمین المپیاد فرهنگی ورزشی کشور ارزیابی شود. به این منظور با در نظر گرفتن شاخص های جمعیت دانشجویان دانشگاه و سرانه ورزشی دانشگاه ها به عنوان ورودی این مدل و با در نظر گرفتن شاخص های جمع امتیاز تیم ورزشی و تعداد ورزشکار دانشگاه که به المپیاد راه یافته به عنوان خروجی این مدل، عملکرد تیم های ورزشی دانشگاه های شرکت کننده در سیزدهمین المپیاد فرهنگی ورزشی کشور سنجیده شد. نتایج حاصل از اجرای این مدل برای تیم های ورزشی پسران نشان داد که از 24 دانشگاه شرکت کننده در بازی های المپیاد، 10 دانشگاه حداکثر کارآیی را از این مدل کسب کرده اند. همچنین برای تیم های ورزشی دختران نشان داد که از 23 دانشگاه شرکت کننده در بازی های المپیاد، 8 دانشگاه حداکثر کارایی را از این مدل کسب کرده اند.

مدل های معمول تحلیل پوششی داده ها (DEA) در ارزیابی عملکرد، بر اساس تفکر جعبه سیاه عمل می کنند؛ به گونه ای که در این جعبه ها (واحدهای تصمیم گیری) ورودی ها به خروجی ها تبدیل می شوند. از ضعف های این مدل ها می توان به نادیده گرفتن ساختار داخلی، محصولات میانجی یا فعالیت های ارتباطی اشاره کرد؛ همچنین فرایند تبدیل واقعی، عموماً به صورت واضح مدل سازی نمی شود. با توجه به ساختار چندمرحله ای صنعت بانکداری، در این پژوهش پس از اشاره به رویکردهای جعبه سیاه (ادغام) و تفکیک، ضرورت در نظر گرفتن فرایندهای داخلی یک واحد تصمیم گیری (DMU) مطرح می شود و در ادامه، ضمن معرفی نوعی مدل تحلیل پوششی داده های شبکه ای مبتنی بر متغیرهای کمکی، این مدل در ارزیابی عملکرد صنعت بانکداری استفاده می شود. مزیت عمده سنجه های مبتنی بر متغیرهای کمکی، توانایی آنها در ارائه معیارهای مناسب تر کارایی، به ویژه برای واحدهای کارای ضعیف است. بر اساس یافته های این پژوهش، در ساختارهایی که آثار شبکه ای و ارتباطی بین بخش ها وجود دارد، استفاده از رویکردهای جعبه سیاه و تفکیک، ارزیابی واقعی و دقیقی از عملکرد ارائه نمی دهند و باید از مدل های شبکه ای مناسب استفاده شود.

امروزه توانمندی، توسعه و استقلال واقعی کشورها، به میزان زیادی به توانایی آن ها در تولید و انتشار علم مرتبط است. هدف از این پژوهش، ارزیابی کارایی نسبی عملکرد تحقیق و توسعه ایران در مقایسه با کشورهای منطقه با استفاده از سازوکار ترکیبی تحلیل پوششی داده ها و تاپسیس است. بدین منظور، فعالیت های تحقیق و توسعه چهارده کشور منطقه گردآوری شد. در این راستا برای ارزیابی کارایی نسبی این فعالیت ها از ورودی هایی چون، تعداد ثبت نام در رشته های علوم و مهندسی، تعداد محققان تحقیق و توسعه و هزینه تحقیق و توسعه استفاده شد و خروجی های آن نیز، تعداد مقاله های علمی و مهندسی، پتنت های دریافتی بین المللی و صادرات فناوری پیشرفته مد نظر قرار گرفت. برای محاسبه کارایی کشورها، با در نظر گرفتن تمام حالات ممکن، از 49 ترکیب مختلف ورودی ها و خروجی ها، استفاده شد و نتایج کارایی با روش DEA به دست آمد. در پایان از روش تاپسیس برای رتبه بندی کامل نتایج استفاده شد. نتایج رتبه بندی نشان می دهد که لبنان و قرقیزستان، به ترتیب بهترین عملکرد و ضعیف ترین عملکرد را در مجموع ترکیبات متفاوت ورودی ها و خروجی ها در بین کشورهای منتخب دارند. از نتایج قابل تأمل این پژوهش، جایگاه نامناسب بخش تحقیق و توسعه ایران در بین کشورهای منتخب است که در میان 14 کشور مطالعه شده، در رتبه سیزدهم قرار دارد.

ارزیابی و رتبه بندی کشورهای شرکت کننده در بازی های بین المللی بر اساس مدال های کسب­شده توسط آن ها معمول به نظر می رسد. روش های سنتی ارزیابی مبتنی بر تمرکز بر نتایج کشورها یعنی تعداد مدال های کسب شده است، اما باید دانست که دست یابی به خروجی های رقابت (مدال های کسب­شده) تنها در بستر بهره برداری از ورودی ها و با استفاده از فرآیندهای مناسب، امکان پذیر است و برای ارزیابی دقیق، سیستماتیک و هدفمند لازم است ورودی های کمتر نیز در کنار خروجی های بیشتر در مدل های ارزیابی وارد شوند. هدف از این مقاله ارائه مدل ترکیبی DEA/CSW برای ارزیابی کارآیی نسبی عملکرد کشورهای شرکت کننده در بازی های بین المللی است. در این مدل با در نظر گرفتن تعداد مدال های طلا، نقره و برنز کسب­شده توسط هر کشور به­عنوان ستانده و با در نظر گرفتن شاخص هایی نظیر تولید سرانه و جمعیت به­عنوان نهاده هر کشور نمره کارآیی آن کشور در رقابت های ورزشی محاسبه می شود که این نمره کارآیی می تواند ملاک رتبه بندی کشورها باشد. همچنین با توجه به اینکه مدل های معمولی DEA در محاسبه نسبت کارآیی وزن های متفاوتی به مدال های طلا، نقره و برنز برای هر کشور می دهند و اختلاف اهمیت این مدال ها را در نظر نمی گیرند، چه بسا در محاسبه نسبت کارآیی کشورها در کسب مدال به مدال برنز یا نقره ارزشی بیش از مدال طلا بدهند. در این مقاله از روش برنامه ریزی خطی از نوع ماکس مین برای به­دست آوردن مجموعه اوزان مشترک ( CSW ) در مدل های تحلیل پوششی داده ها استفاده شده است. در نهایت، این روش توسعه­یافته برای ارزیابی کارآیی نسبی عملکرد کشورهای شرکت­کننده در بازی های المپیک 2008 پکن به­کار گرفته شده است.

تحلیل پوششی داده ها DEA دامنه گسترده ای از الگو های ریاضی است که برای سنجش کارآیی نسبی مجموعه ای از واحدهای همسان با ورودی ها و خروجی های مشابه به کار می رود. این الگو، مجموعه ای از اوزان را برای متغیرهای ورودی و خروجی هر واحد تصمیم گیری به دست آورده و بر اساس آن کارآیی نسبی هر واحد را محاسبه می کند. محاسبه اوزان مختلف برای شاخص های یکسان در مجموعه ای از واحدهای تصمیم گیری همگن، منطقی به نظر نمی رسد؛ از این رو الگو هایی برای محاسبه اوزان مشترک شاخص های ورودی و خروجی ارائه شده و در این مقاله نیز الگویی جدید برای این منظور توسعه یافته است. در این مقاله از یک روش برنامه ریزی خطی جامع از نوع ماکس مین برای به دست آوردن مجموعه اوزان مشترک CSW استفاده شده و سپس به رتبه بندی کامل گزینه ها پرداخته شده است. برای تحلیل روش یافتن CSW لازم است یک شکلم عینی از الگوی برنامه ریزی خطی حل شود. منطق روشن، قابلیت کاربرد در انواع الگو های استاندارد DEA، خطی بودن وسادگی حل الگو، قدرت تفکیک بالای الگو و قابلیت مدیریت اوزان بنا به اقتضای مسئله از مهمترین مزایای الگوی پیشنهادی به شمار می رود. در نهایت این روش توسعه یافته برای تحلیل داده های 9 بانک دولتی منتخب ایران به کار گرفته شده است.

هدف: هدف از این پژوهش، تعیین عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات کتابخانه ای بر اساس مدل لایب کوال و اولویت بندی این عوامل با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چندشاخصه است. روش: روش به کار رفته در این پژوهش پیمایشی- توصیفی است. جامعه آماری، کلیه اعضای کتابخانه های عمومی شهرستان یزد می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، حجم نمونه ای برابر با 80 نفر انتخاب گردید. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه است که بر اساس شاخص های مدل لایب کوآل تهیه و تنظیم و بین اعضای نمونه توزیع شد. بعد از محاسبه میانگین نمره اهمیت مؤلفه های ابعاد کیفیت خدمات، این مؤلفه ها با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چندشاخصه اولویت بندی شدند. یافته ها: پس از تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها، مؤلفه های ابعاد کیفیت خدمات با استفاده از روش های ELECTRE،TOPSIS وSAW رتبه بندی شد. با توجه به اینکه نتایج حاصل از اجرای روش های فوق در مواردی با هم هم خوانی نداشت، برای رسیدن به یک اجماع کلی از رتبه بندی عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات، از تکنیکی تلفیقی تحت عنوان روش کپ لند استفاده گردید. نتایج رتبه بندی حاصل از تکنیک کپ لند نشان داد که از نظر استفاده کنندگان کتابخانه های عمومی شهرستان یزد، بعد «تأثیرگذاری خدمات» نسبت به سایر ابعاد از اهمیت بیشتری برخوردار است. اصالت/ارزش: مدیران کتابخانه های عمومی، با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چندشاخصه قادر خواهند بود تا به اولویت بندی عوامل مؤثر بر کیفیت خدمات بپردازند تا از این طریق راهکارهایی را به منظور ارتقای سطح کیفیت خدمات کتابخانههای عمومی ارائه نمایند.

مقدمه: در میان بخشهای خدمات؛ بخش بهداشت، دارای جایگاه ویژه ای است، در این بخش حتی اشتباهات کوچک نیز می تواند جبران ناپذیر باشد؛ بنابراین ارائه خدمات، با کیفیت مطلوب و مطابق استانداردهای حرفه ای در این بخش حائز اهمیت است. این مطالعه با هدف شناخت، و در نهایت اولویت بندی عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی انجام شده است. روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی و مقطعی می باشد. تعداد 55 نفر از دریافت کنندگان خدمت به عنوان خبره، که حداقل یکبار از مراکز بهداشتی و درمانی شهرستان یزد بهره مند شده اند مورد بررسی قرار گرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای بود که همه ابعاد کیفیت خدمات مطرح شده در پرسشنامه دارای ضریب آلفای کرونباخ در دامنه 78 درصد تا 86 درصد بودند. یافته ها: در این مطالعه، عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات شناسایی؛ و سپس با استفاده از تکنیکهای TOPSIS، SAW و ELECTERE رتبه بندی شدند. با توجه به اینکه نتایج حاصل از اجرای روشهای فوق در مواردی با هم همخوانی نداشت، برای رسیدن به یک اجماع کلی، از یک تکنیک ادغامی تحت عنوان روش کپ لند، استفاده نمودیم. نتایج رتبه بندی حاصل از تکنیک کپ لند، نشان داد که عامل دارا بودن کارکنان از دانش و مهارت کافی برای پاسخگویی نسبت به سایر عوامل از اولویت بیشتری برخوردار است. بحث: مدیران مراکز بهداشتی و درمانی، با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه قادر خواهند بود تا به اولویت بندی عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی بپردازند و با توجه به اولویت ها، به برنامه ریزی جهت تقویت و اصلاح نابسامانی ها بپردازند.

مقدمه: در میان بخشهای خدمات؛ بخش بهداشت، دارای جایگاه ویژه ای است، در این بخش حتی اشتباهات کوچک نیز می تواند جبران ناپذیر باشد؛ بنابراین ارایه خدمات، با کیفیت مطلوب و مطابق استانداردهای حرفه ای در این بخش حایز اهمیت است. این مطالعه با هدف شناخت، و در نهایت اولویت بندی عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی انجام شده است. روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی و مقطعی می باشد. تعداد 55 نفر از دریافت کنندگان خدمت به عنوان خبره، که حداقل یکبار از مراکز بهداشتی و درمانی شهرستان یزد بهره مند شده اند مورد بررسی قرار گرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای بود که همه ابعاد کیفیت خدمات مطرح شده در پرسشنامه دارای ضریب آلفای کرونباخ در دامنه 78 درصد تا 86 درصد بودند. یافته ها: در این مطالعه، عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات شناسایی؛ و سپس با استفاده از تکنیکهای TOPSIS، SAW و ELECTERE رتبه بندی شدند. با توجه به اینکه نتایج حاصل از اجرای روشهای فوق در مواردی با هم همخوانی نداشت، برای رسیدن به یک اجماع کلی، از یک تکنیک ادغامی تحت عنوان روش کپ لند، استفاده نمودیم. نتایج رتبه بندی حاصل از تکنیک کپ لند، نشان داد که عامل دارا بودن کارکنان از دانش و مهارت کافی برای پاسخگویی نسبت به سایر عوامل از اولویت بیشتری برخوردار است. بحث: مدیران مراکز بهداشتی و درمانی، با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه قادر خواهند بود تا به اولویت بندی عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی بپردازند و با توجه به اولویت ها، به برنامه ریزی جهت تقویت و اصلاح نابسامانی ها بپردازند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف عارضهیابی سیستم کتابخانه های عمومی به ارزیابی عملکرد کتابخانه های عمومی شهرستان یزد پرداخته است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر زمان، تک مقطعی می باشد. روش انجام پژوهش به شیوه سندی و پیمایشی است. استراتژی به کار گرفته شده، استراتژی تحلیل مبتنی بر مدل سازی ریاضی و با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها می باشد. جمع آوری داده ها با استفاده از مستندات و پرسشنامه انجام شده است. دامنه مکانی پژوهش، کتابخانه های عمومی شهرستان یزد و دامنه زمانی آن سال 1387 می باشد. پس از جمع آوری داده ها، مدل ریاضی مناسب جهت ارزیابی عملکرد کتابخانه ها تدوین و نتایج با استفاده از نرم افزارهای WINQSB و SPSS تحلیل شدند. یافته ها: با طراحی و اجرای مدل مناسب تحلیل پوششی داده ها، میزان کارایی کتابخانه های عمومی شهرستان یزد مشخص شد. در این مدل که دارای بازده متغیر نسبت به مقیاس است 11 کتابخانه که معادل 55 درصد از کتابخانه ها می باشند، دارای کارایی کامل یعنی یک بودند. همچنین نتایج رتبه بندی ورودی ها و خروجی ها با استفاده از تکنیک SAW نشان داد که از بین ورودی ها، تعداد کارمند و از بین خروجی ها، تعداد اعضای دارای کارت عضویت دارای بیش ترین اهمیت در عملکرد کتابخانه ها می باشند. در یک جمع بندی کلی می توان گفت علی رغم وجود امکانات نسبتاً مناسب در حوزه زیرساخت های کتابخانه های عمومی شهرستان یزد، جذب کاربران به استفاده از کتابخانه در قالب شاخص های تعداد کتاب به امانت گرفته شده و استفاده افراد از کتابخانه چندان مطلوب نبوده است. اصالت/ارزش: امروزه با توجه به رشد و اهمیت فزاینده سازمان ها در اجتماع، ارزیابی عملکرد آن ها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر تلاش دارد تا با به کارگیری یکی از روش های کمی در زمینه ارزیابی عملکرد، به ارزیابی عملکرد کتابخانه های عمومی شهرستان یزد بپردازد.