محمدرضا پورمحمدی

محمدرضا پورمحمدی

مدرک تحصیلی: استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۱۲۸ مورد.
۲۱.

تحلیل فضایی مناطق آسیب پذیر در هنگام بحران با تاکید بر پدافند غیرعامل در زیرساخت های شهری تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۷۵ 65 - 75

کلید واژه ها: پدافند غیرعامل زیرساخت های شهری تحلیل سلسله مراتبی سیستم اطلاعات جغرافیایی شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 835 تعداد دانلود : 230
بحران های مختلف با منشا انسانی و طبیعی بیشترین تلفات و خسارت ها را در شهر ایجاد می کنند. در این بین آسیب پذیری کاربری های مختلف شهری و بخصوص زیرساخت های حیاتی و حساس می تواند میزان خسارت ها را افزایش دهد. پدافند غیرعامل و بکارگیری اصول آن در مورد زیرساخت ها می تواند از عوامل مهم در کاهش خسارت های مالی و جانی در شهرها بخصوص در هنگام وقوع بحران ها باشد. شهر تبریز به عنوان مادرشهر شمال غرب کشور، دارای اهمیت استراتژیک برای کشور می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی آسیب پذیری زیرساخت های این شهر در هنگام بحران (جنگ، زلزله و...) انجام شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد از بین زیرساخت های مختلف مراکز نظامی با وزن نهایی 168/0، پست های فوق توزیع برق با وزن نهایی 124/0، زیرساخت های آب و گاز هر کدام به ترتیب با وزن نهایی 112/0 و 109/0 دارای بالاترین وزن ها برای آسیب پذیری بوده اند و در هنگام جنگ و بحران بیشتر از بقیه زیرساخت ها می توانند مورد توجه باشند، ینابراین باید با برنامه ریزی و توجه به راهبردهای پدافند غیرعامل میزان این آسیب ها را کاهش داد. همچنین از نظر پهنه های مختلف شهری و موقعیت های مناطق مختلف با توجه به قرارگیری زیرساخت ها، در هنگام بروز مخاطره و تهدید زیر ساخت های قسمت های شرقی و قسمت های نوساز که امکان ایجاد و گسترش زیرساخت ها در آنها بیشتر بوده است، در معرض آسیب بیشتری قرار دارند.
۲۲.

بررسی سازگاری کاربری های شهری در راستای افزایش تاب آوری در برابر زلزله، مطالعه موردی منطقه 4 شهرداری تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۷۷ 277 - 289

کلید واژه ها: سازگاری کاربری ها تاب آوری شهری زلزله شهر تبریز مدل AHP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 730 تعداد دانلود : 710
بررسی میزان آسیب ها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامه ریزی و کاهش خطرات شهری مربوط می شده است. در واقع می توان گفت علل عمده آسیب ها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بی توجهی و سهل انگاری در رعایت استانداردهای ایمنی سازه ها، در فقدان اصول و طرح های شهرسازی مناسب نیز می بایست جستجو کرد. قابل ذکر است که یکی از مباحث شهرسازی و برنامه ریزی شهری که می تواند در کاهش اثرات زلزله و افزایش تاب آوری شهری مؤثر بیفتد سازگار بودن کاربری های شهری نسبت به همدیگر می باشد. در این پژوهش با توجه به نحوه همجواری کاربری های شهری نسبت به یکدیگر و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی ( AHP) به ارزیابی سازگاری کاربری های شهری منطقه 4 شهر تبریز پرداخته شده است. در این پژوهش ابتدا کل کاربری های شهری محدوده موردمطالعه در 10 کاربری، طبقه بندی شده است و سازگاری هر کاربری نسبت به سایر کاربری ها مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با استفاده از مدل AHP به تلفیق لایه های کاربری در محیط GISمبادرت شد و در نهایت نقشه سازگاری کاربری های شهری منطقه 4 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان می دهد 5.9 درصد از کاربری های شهری منطقه 4 نسبت به همدیگر، در برابر زلزله با هم کاملاً ناسازگار و 43.9 درصد از کاربری های شهری نسبت به هم کاملاً سازگار می باشند.
۲۳.

شناسایی و تحلیل پیشران های استراتژیک تغییرات کاربری زمین شهری با رویکرد تحلیل اثرات متقاطع (مورد مطالعه: شهر سنندج)

نویسنده:
منبع: پژوهش های مکانی - فضایی سال پنجم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 5-22

کلید واژه ها: پیشران های استراتژیک کاربری زمین شهری رویکرد آینده نگاری شهر سنندج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 923 تعداد دانلود : 806
تغییرات کاربری زمین و توسعه ی شهری از مباحث اساسی در برنامه ریزی ها و طرح های توسعه شهری به شمار می آیند. مطالعه ی میزان تغییرات در گذشته و پیش بینی این تغییرات در آینده نقشی بسزا در ساماندهی فضاهای شهری دارد. در اثر تغییرات کاربری زمین شهری الگوهای کاربری زمین گوناگونی شکل می گیرد که این الگوها نیروهای پیشران گوناگونی در مناطق مختلف دارد. بنابراین هدف این تحقیق شناسایی و تحلیل نیروهای پیشران تغییرات کاربری زمین شهری و تحلیل مکانیزم روابط این نیروها با روش تحلیل اثرات متقاطع (آینده پژوهی) در شهر سنندج می باشد. روش تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی است و روش جمع آوری داده ها اسنادی و پیمایشی از طریق پرسش نامه است. جامعه ی آماری این پژوهش کارشناسان مسائل شهری شامل اساتید دانشگاه، دانشجویان مرتبط با موضوع، کارشناسان امور شهری، مسئولین شهری و... است. به منظور تحلیل داده ها از روش تحلیل اثرات متقاطع با بهره گیری از نرم افزار MICMAC استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که سیستم شهری سنندج در وضعیت ناپایداری قرار دارد. همچنین از لحاظ تاثیرگذاری به ترتیب با میانگین وزنی و ستونی پیشران ها، عوامل سیاست ها و قوانین (5/68)، محیطی (5/65)، فرهنگی (12/65)، اجتماعی / جمعیتی (66/63)، امکانات زیرساختی (63)، اقتصادی (78/61)، نهادی (75/61) و فضایی – کالبدی (2/59) در تغییرات کاربری زمین شهری سنندج بیشترین تاثیر را دارند. همچنین سه عامل مهاجرت، منزلت اجتماعی و توزیع عادلانه خدمات شهری بعنوان پیشران های استراتژیک مشخص شدند.
۲۴.

تحلیلی بر اولویت بندی شاخص های موثر بر توسعه محیط مسکونی پایدار با کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی و مدل آنتروپی (مطالعه موردی : شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۷۵ 245 - 260

کلید واژه ها: اولویت بندی محیط مسکونی پایداری روشAHP فازی تکنیک آنتروپی شاخص ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 402 تعداد دانلود : 893
در آستانه ورود به هزاره سوم، تحولات بسیار سریعی در جوامع بشری صورت گرفت که جدا از منافع، آسیب هایی جدی نیز به همراه داشته است. اسناد و شواهد موجود نشان می دهد که موتور اصلی این تحولات  انقلاب صنعتی و تاثیرات ناشی از آن بوده است. در این بین یکی از   رویکرد های اساسی جهت مقابله با  نابسامانی ها در دهه های اخیر، رویکرد توسعه پایدار است؛ یعنی توسعه ای که از نظر زمین غیر مخرب، مناسب، اقتصادی و از نظر اجتماعی قابل پذیرش باشد، در واقع توسعه پایدار زمانی حاصل می شود که تمامی ابعاد آن یعنی: اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی پایدار ایجاد شود. بر این اساس هدف از این تحقیق درگام نخست  اولویت بندی شاخص و معیارهای موثر در پایداری محیط مسکونی و سکونتگاه های انسانی بوده است؛ در گام بعدی با استفاده از این شاخص ها و معیارها رتبه بندی مناطق شهر تبریز انجام شده است. فرایند تحقیق بدین گونه است که ابتدا نظر کارشناسان از طریق پرسشنامه جمع آوری شده  سپس با استفاده از تحلیل  فرایند سلسله مراتبی فازی وزن شاخص و معیار مشخص گردید، در نهایت با استفاده ازروش آنتروپی وزن مناطق حاصل شده است. براین اساس بعدکالبدی با وزن 544/0 اولویت نخست را در پایدار شهر تبریز بدست آورده است؛ بعد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی به ترتیب با وزن 245/0، 172/0 و038/0 در اولویت بعدی قرار دارند. در این تحقیق همچنین شاخص های و معیار موثر روی مناطق ورتبه بندی آن ها انجام شده است که  به ترتیب در بعد اقتصادی منطقه4 باامتیاز 14/6، دربعداجتماعی منطقه4 با امتیاز79/9، دربعد زیست محیطی منطقه 6 با امتیاز 23/11 ودر بعدکالبدی منطقه 2 با امتیاز 61/23  رتبه های نخست را در این بررسی بدست آورده اند.
۲۵.

راهبرد قطب رشد در گردشگری سلامت (نمونه موردی: کلانشهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 149 - 164

کلید واژه ها: قطب رشد قطب گردشگری گردشگری سلامت تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 871 تعداد دانلود : 382
صنعت گردشگری سلامت می تواند به عنوان صنعت پیشران عمل کرده و صنایع جانبی را نیز توسعه دهد. غالباً توسعه گردشگری سلامت بدون برنامه ریزی صورت می گیرد هر چند مواردی وجود دارد که گردشگری به صورت سنجیده با استفاده از استراتژی قطب رشد برنامه ریزی می شود این استراتژی شامل ایجاد امکانات گردشگری سلامت در مکان هایی است که از نظر استراتژیکی به عنوان مراکز ترویج توسعه گردشگری وتوسعه سلامت مناسب هستند. پژوهش حاضر تلاش می کند تا الگو و مدل قطب رشد را در گردشگری سلامت مورد ارزیابی قرار دهد. در این پژوهش از روش دلفی و طیف لیکرت (5-1) و با استفاده از اجماع و موافقت خبرگان و کارشناسان متخصص و از طریق پرسشنامه و در محیط اکسل استفاده شده است. روش دلفی روشی است، جهت رسیدن به اتفاق نظر کارشناسان خبره در موضوعات مختلف و پس از تائید، به عنوان نظریه شناخته می شود. این موافقت به صورت درصد و میانگین پاسخگویی خبرگان بیان می شود. درصد بالای 51 درصد بیانگر اجماع نظر نخبگان و کمتر از 51 درصد نشانگر رد نظریه است. یافته های پژوهش نشان می-دهد که شهر تبریز توانمندی های لازم را با لحاظ کردن استراتژی قطب رشد، جهت تبدیل شدن به یک قطب گردشگری سلامت را داراست.
۲۶.

بررسی میزان فشردگی در گسترش شهری خوی با استفاده از مدل مارکوف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۵) 609 - 623

کلید واژه ها: شهر فشرده رشد پراکنده شهر خوی مدل مارکوف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 589 تعداد دانلود : 833
تغییرات سریع پوشش زمین در حومه شهرهای ایران، در دهه های اخیر مشکلات فراوانی از جمله تخریب منابع طبیعی، آلودگیهای زیستمحیطی و رشد نامناسب شهرها را در برداشته است. که اغلب موارد، این عوارض ناشی از تغییر غیر اصولی کاربری اراضی بوده است. مطالعه میزان تغییرات و تخریب منابع در سالهای گذشته و امکان سنجی و پیش بینی این تغییرات و الگوی رشد شهردر سالهای آینده میتواند گام مهمی در راستای برنامه ریزی و استفاده بهینه از منابع در آینده باشد. در این تحقیق، با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه لندست مربوط به سالهای 1986، 2002 و 2019 اطلاعات جانبی و مدل زنجیرهای مارکوف تغییرات کاربری اراضی و پوشش زمین به وقوع پیوسته، طی 33 سال، در شهر خوی مدل شده تا با آشکارسازی تغییرات، میزان تبدیل برای هر دوره و پیش بیتی کاربری ها مورد نظر بدست آید. جهت انجام تحقیق ابتدا تصاویر مورد استفاده از نظر بهترین باندها جهت ترکیب باندی بررسی و انتخاب گردید. در ادامه با روش شبکه عصبی طبقه بندی انجام وارزیابی صحت و دقت طبقه بندی با ضریب کاپا و دقت کلی صورت گرفت. در پایان با بکارگیری مدل پیش بینی مارکوف تغییرات کاربری اراضی برای سال 2036 پیش بینی شد. نتایج بدست آمده حاکی از گسترش بی رویه مناطق ساخته شده و تخریب شدید اراضی کشاورزی طی دوره 2002 تا 2019 و کاهش شدید اراضی بایر و تبدیل آنها به اراضی ساخته شده در درون محدوده و حاشیه شهر میباشد. مدل سازی تغییرات نشان می دهد در دوره 2019 تا 2036 جهت رشد شهر به سمت اراضی کوهستانی و باغی تغییر خواهد یافت.
۲۷.

تحلیلی بر مفهوم توسعه شهری دانش بنیان با تأکید بر عامل شکاف دیجیتال در کلانشهرهای ایران (مورد: تبریز 2018)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۷۵ 157 - 170

کلید واژه ها: شکاف دیجیتال تحلیل ساختاری MICMAC توسعه شهری دانش بنیان تبریز 2018

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 211 تعداد دانلود : 546
مفهوم توسعه شهری دانش بنیان در برنامه ریزی شهری، به عنوان پارادایمی در حال تکوین مطرح است و از آن به عنوان یکی از مهم ترین نظریه های توسعه شهری قرن 21 یاد می شود. در این راستا، شهرها جهت ایجاد رقابت و توانمند سازی خود و افزایش کیفیت زندگی شهروندان نیازمند قرار گرفتن در این مسیر از توسعه هستند. در راه نیل به این هدف، چالش هایی می تواند مانع از تحقق چنین مفهومی در شهر شود. یکی از این مسائل که از آن به عنوان یکی از چالش های اساسی توسعه شهری دانش بنیان یاد می شود، عامل شکاف دیجیتال است. شکاف دیجیتال به نابرابری در سطوح دسترسی به امکانات و تسهیلات تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی اطلاق می شود. در این رابطه، هدف پژوهشگران، تحلیل و بررسی عوامل تأثیرگذار عامل شکاف دیجیتال در توسعه دانش بنیان در شهر تبریز به صورت ایجاد معادله ساختاری متشکل از یک سیستم از متغیرهای شکاف دیجیتال و توسعه شهری دانش بنیان است. روش به کار گرفته شده، در این پژوهش توصیفی، تحلیلی، علی و رویکرد حاکم بر آن پیمایشی است. در این راستا، متغیرهای شکاف دیجیتال و توسعه شهری دانش بنیان در نرم افزار MiCMac با استفاده از نظرات کارشناسان تحلیل گردید و عوامل تأثیرگذار در توسعه شهر دانشی مشخص گردید. بر اساس نتایج بدست آمده در این پژوهش، متغیرهایی نظیر مداخلات مدیریتی، دسترسی باند پهن، کیفیت زندگی، تأثیر دولت، دولت الکترونیک، رهبری کارا و ... از عوامل کلیدی در جهت چیرگی بر شکاف دیجیتال و همچنین تحقیق شهر دانش بنیان محسوب می شوند.
۲۸.

مدل سازی زمانی-مکانی روند توسعه شهرها با تأکید بر تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل Markov-Ca (مطالعه موردی: شهر پارس آباد مغان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۷۳ 349-377

کلید واژه ها: مدل سازی زمانی - مکانی برنامه ریزی شهری توسعه شهری تغییرات کاربری اراضی زنجیره مارکوف سلول های خودکار پارس آباد مغان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 10 تعداد دانلود : 797
سطوح زمین طی سالیان اخیر توسط بشر به ویژه از طریق شهرسازی، جنگل زدایی، کشاورزی و فعالیت های دیگر دستخوش تغییرات زیادی شده است. مدل های فضایی ابزار بسیار مناسبی برای مدل سازی زمانی-مکانی و نشان دادن توسعه شهری و تغییرات کاربری اراضی در آینده می باشند که در این پژوهش نیز برای مطالعه این توسعه و تغییرات در محدوده موردمطالعه یعنی شهر پارس آباد مغان که در سال های اخیر توسعه فیزیکی چشم گیری را داشته است، از مدل Markov- Ca که از ترکیب مدل زنجیره مارکوف و سلول های خودکار می باشد استفاده شده است. تصاویر ماهواره ای مورد استفاده در این پژوهش که نقشه های کاربری اراضی از آن استخراج شده است عبارتند از: تصاویر ماهواره لندست TM سال 1368، لندست ETM+ سال 1381، لندست 8 سنجده OLI سال 1394 می باشند، همچنین ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش نرم افزارهای Arc Gis، Envi 5، Idrisi Selva می باشد که کاربری ها به پنج سطوح شامل: سطوح اراضی ساخته شده، سطوح مزارع، سطوح آبی، سطوح اراضی بایر، سطوح اراضی جنگلی و باغات تقسیم شده است. در نهایت اقدام به مدل سازی توسعه شهری و تغییرات کاربری اراضی برای سال 1407 شده است که نتایج بیانگر آن است که در طی 13 سال آتی به شدت از مساحت کاربری مزارع و بایر اطراف شهر بخصوص قسمت جنوب غربی کاسته شده است. این کاهش مساحت در کاربری مزارع بیشتر در مزارع اطراف و بلافصل محدوده شهر می باشد و اراضی تولید کننده محصولات زراعی که دارای شرایط مناسب برای کشت می باشند به اراضی ساخته شده و مسکونی تبدیل شده اند. توسعه شهر نیز در سال های آتی بیشتر در قسمت جنوب غربی شهر صورت خواهد پذیرفت.
۲۹.

بررسی تطبیقی محلات انسان محور با تاکید بر مولفه های پیاده محوری و اختلاط کاربری اراضی (نمونه موردی بافت های سنتی، مدرن، خودرو کلانشهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ بهار ۱۳۹۹ شماره ۷۱ 173-199

کلید واژه ها: محله پیاده محوری اختلاط کاربری اراضی شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 64 تعداد دانلود : 202
حولات شهرنشینی پس از انقلاب صنعتی و ظهور مدرنیسم در شهرسازی موجب از بین رفتن عناصر و ساختارهای سنتی شهرها گردیده و منطقه بندی عملکردی جای نظام ارگانیک و تنوع عملکردی شهرها و محلات شهری را گرفت. اما از نیمه دوم قرن بیستم با انتقاد از شهرسازی مدرن، رویکر پست- مدرن ظهور کرد که اعتقاد به بازگشت به آنچه که از نظر مدرنیست ها کهنه و قدیمی بود، داشت. محله یکی از عناصر شهری بوده که دچار این تغییر و دگرگونی شده است. امروزه شواهد روشنی از ارج نهادن مجدد به محله به عنوان یک واحد موجه ساخت شهری دیده می شود. اکثر نظریاتی که از دو دهه پایانی قرن بیستم مطرح شده اند، براین عنصر شهری تاکید می کنند و بازگشت به محلات انسان محور که از پیاده روی و تنوع عملکردی برخوردارند را جزء اصول شهرسازی انسان محور قلمداد می کنند. این تحقیق با ارزیابی این دو مولفه اصلی در محلات بافت های سه گانه (سنتی، مدرن و خودرو) کلانشهر تبریز به این نتیجه رسید که اولا با استفاده از شاخص های آنتروپی و آتکینسون مشخص شد که میزان اختلاط کاربری در محلات سنتی نسبت به محلات بافت های مدرن و خودرو بیشتر است، دوما بین میزان کاربری مختلط و تمایل به دسترسی پیاده به کاربری های دیگر در محلات سنتی همبستگی بسیار بالایی وجود دارد. از اینرو محلات سنتی با وجود مشکلاتی که دارند، به دلیل تنوع عملکردی و دسترسی پیاده ساکنان به نیازهای خود از عملکرد نسبتا مطلوب محله ای برخوردارند.
۳۰.

تحلیلی بر مفاهیم شهر خلاق در بافت های تاریخی شهرهای معاصر نمونه موردی تبریز(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هفدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۶۸) 106 - 123

کلید واژه ها: بافت تاریخی بازآفرینی شهرهای معاصر شهر تبریز شهر خلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 396 تعداد دانلود : 803
بافت قدیم شهرها اغلب در برگیرنده ی آثار و نواحی تاریخی است. امروزه مدیران موفق در پی احیای مناطق تاریخی با رجوع به شهرسازی بومی، استفاده از کاربری های مختلط، اولویت دادن به حمل و نقل عمومی و تردد پیاده، فراهم آوردن شرایط زیست محیطی سالم، ایجاد رونق اقتصادی پایدار، اشتغال بومی، جذب مشارکت محلی و توجه به میراث فرهنگی و گردشگری هستند. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات و مشاهدات کتابخانه ای و میدانی به بیان اهمیت بافت تاریخی شهر تبریز می پردازد. هدف این پژوهش تبیین راه کار برای حیات بخشی و بازآفرینی بافت تاریخی شهر تبریز و بهره مندی از فضای ارزشمند شهری با رویه ای انسان محور می باشد. بی تردید می-توان با احیاء و باز زنده سازی فضاهای واجد ارزش تاریخی- فرهنگی شهر تبریز زمینه و بستر لازم را برای توسعه ی پایدار شهری فراهم ساخت. در نهایت عوامل یادشده باعث شکوفایی و سرزندگی شهر به ویژه در محور فرهنگی- تاریخی آن با استفاده از مشارکت شهروندان بومی و طبقه ی خلاق و ارتقای مطلوب و قابل قبول فضای زندگی و حیات در بافت تاریخی شهرهای معاصر خواهد شد.
۳۱.

توسعه میان افزا و تاثیر آن بر مولفه های مختلف در بافت فرسوده شهر زنجان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۷۲ 35-59

کلید واژه ها: توسعه میان افزا سرزندگی شهری مطلوبیت اجتماعی بافت فرسوده شهر زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 89 تعداد دانلود : 446
در دهه های اخیر با ظهور انگاره های جدید، رشد و توسعه شهری به صورت هوشمند مطرح شده است و توسعه میان افزا جزئی از آن به شمار می آید. توجه به راهبرد توسعه میان افزا باعث رونق بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری می شود. هدف این مطالعه بررسی تاثیر راهبرد توسعه میان افزا بر مولفه های سرزندگیو مطلوبیت اجتماعی می باشد. پژوهش حاضر از نظر ماهیت، از نوع تحقیقات کاربردی و از لحاظ روش تحقیق، از نوع روش های اسنادی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نظر از طریق روش های کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. حجم نمونه 382 عدد پرسشنامه می باشد که از جامعه آماری بافت فرسوده شهر زنجان با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شده است. یافته های تحقیق نشان م ی دهد که توسعه میان افزا تاثیر مثبتی در ارتقاء سرزندگی و مطلوبیت اجتماعی در بافت های فرسوده دارد و بین توسعه میان افزا با متغیرهای سرزندگی و مطلوبیت اجتماعی ارتباط معنی داری وجود دارد. بنابراین می توان گفت که سرزندگی و مطلوبیت اجتماعی به تفکیک توسعه میان افزا (کمتر، متوسط، بالا) دارای تفاوت معنی داری می باشد.
۳۲.

تحلیل سیاست های تغییر پارادایمی حمل ونقل پایدار شهری نمونه پژوهش: کلان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۳۸) 23 - 46

کلید واژه ها: حمل ونقل پایدار شهری تغییر پارادایمی راهبرد ASI کلان شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 523 تعداد دانلود : 395
طرح مسئله: تغییرات پارادایمی در حوزه حمل ونقل شهری بر تغییر رویکردها و بنیان های برنامه ریزی، تصمیم گیری و سیاست گذاری از الگوی خودرومحور به الگوی انسان محور مبتنی است؛ از این رو انسان در هسته اصلی گفتمان پارادایم جدید قرار می گیرد. هدف: تحلیل تغییر پارادایمی سیاست های حمل ونقل کلان شهر تبریز به منظور دستیابی به حمل ونقل پایدار شهری، هدف اصلی این پژوهش است. روش پژوهش: پژوهش حاضر به لحاظ مبانی پارادایمی بر رویکرد پراگماتیسم مبتنی است. داده های کمّی با پرسش نامه پژوهشگرساخته از کارشناسان موضوع (360 نفر) گردآوری و برای تجزیه و تحلیل این داده ها از آزمون های تی تک نمونه ای، فریدمن و رگرسیون خطی استفاده شده است. داده های کیفی پژوهش نیز با مصاحبه اکتشافی و نیمه ساختاریافته با 30 نفر از مدیران و کارشناسان گردآوری و با بهره گیری از روش گراندد تئوری تحلیل شده است. نتایج: مدل پارادایمی یافته های کیفی پژوهش نشان می دهد ساختار اقتصادی کشور، سطح توسعه اجتماعی - اقتصادی کشور و فرایند گسترش شهرنشینی به مثابه بستر حاکم موجب شده است سیاست های تغییر پارادایمی حمل ونقل در کلان شهر تبریز به کُندی انجام گیرد و بعد زیرساختی - فنی بر سایر سیاست ها غلبه داشته باشد؛ همچنین یافته های کمّی ضمنتأیید نتایج کیفی نشان می دهد از بین سیاست های متنوع حمل ونقل پایدار، سیاست های «برنامه ریزی برای شیوه های حمل ونقل عمومی»، «اقدامات مدیریت ترافیک» و «محدودیت های سرعت»، تأثیرگذاری معناداری بر حمل ونقل کلان شهر تبریز دارند؛به طوری که ضریب استانداردشده (β)سیاست های یادشده بهترتیب 726/0، 583/0 و 508/0 بوده است که در سطح خطای کمتر از 01/0 معنا دارند. نوآوری: استفاده از چهارچوب تحلیلی مدل (ASI) و روش پژوهش آمیخته، نوآوری پژوهش حاضر به شمار می رود.
۳۳.

تحلیل رابطه بین قابلیت پیاده روی و پایداری اجتماعی موردمطالعه: شهر سبزوار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 187 - 214

کلید واژه ها: توسعه پایدار پایداری اجتماعی قابلیت پیاده روی شهر سبزوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 614 تعداد دانلود : 156
امروزه یکی از دغدغه های برنامه ریزان شهری، رسیدن به پایداری شهری و از آن جمله پایداری اجتماعی است. از نظر نوشهرگرایان، یکی از مهم ترین عوامل کالبدی- فضایی مؤثر بر پایداری اجتماعی، قابلیت پیاده روی می باشد که بیانگر پتانسیل محیط مصنوع در تسهیل پیاده روی است. از نظر پیروان این رویکرد شهرسازی، قابلیت پیاده روی می تواند به ایجاد جامعه ای سالم و پایدار کمک کند. با توجه به اهمیت بحث، در این نوشتار، تلاش شده که با انجام یک پژوهش پیمایشی، رابطه بین قابلیت پیاده روی و مؤلفه های پایداری اجتماعی در شهر سبزوار موردبررسی و تحلیل قرار گیرد. حجم نمونه 400 نفر تعیین شده و سهم هر محله از حجم نمونه به تناسب سهم جمعیتی آن در کل شهر محاسبه شده است. روش نمونه گیری در این تحقیق، به صورت تصادفی ساده بوده و جهت تحلیل، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده رابطه مثبت قابلیت پیاده روی با متغیرهای تعلق مکانی، رضایت سکونتی و عدالت در دسترسی به خدمات است؛ اما این متغیر با دو بعد دیگر پایداری اجتماعی یعنی احساس امنیت و سرمایه اجتماعی رابطه معنادار ندارد. درمجموع، یافته های پژوهش، رابطه معنادار بین قابلیت پیاده روی و پایداری اجتماعی را تائید می کند؛ بنابراین می توان گفت، افزایش قابلیت پیاده روی محلات شهری می تواند به پایداری اجتماعی کمک کند.
۳۴.

امکان سنجی گردشگری سلامت در کلان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲-۲ (پیاپی ۳۸) 897 - 916

کلید واژه ها: گردشکری گردشگری سلامت تبریز زیرساخت های گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 12 تعداد دانلود : 938
گردشگری سلامت یکی از انواع گردشگری است که ارزآوری و اشتغال زایی مطلوبی برای کشور میزبان دارد و می تواند به عنوان صنعت پیش ران، صنایع زیردستی را نیز توسعه دهد. مقاله در راستای امکان سنجی گردشگری سلامت تبریز بوده است. سوال اصلی مقاله این است که گردشگری سلامت در کلانشهر تبریز دارای چه نقاط قوت و ضعف و نیز فرصت ها و تهدیداتی است؟ این مقاله با استفاده از روش سوآت انجام شده است و برای مشخص کردن سنجه ها و وزن آن ها از روش پیمایش و طراحی پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش 20 نفر از کارشناسان حوزه گردشگری بوده است. برای بررسی نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدات گردشگری سلامت در کلان شهر تبریز بر اساس امتیاز در محیط اکسل وارد شده و پس از بررسی نتایج جداول، استراتژی لازم تعیین و به صورت گراف رسم شده است. یافته ها نشان می دهد که تبریز، زیرساخت های لازم را برای گردشگری سلامت، دارا می باشد. یافته دیگر بیانگر این است که استراتژی تدافعی می تواند در توسعه گردشگری سلامت مؤثر واقع شود.
۳۵.

ارزیابی اثرات فضایی - عملکردی باززنده سازی بافت های تاریخی- فرهنگی بر توسعه ی توریسم شهری (مطالعه ی موردی: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۷۴ 263 - 274

کلید واژه ها: باززنده سازی بافت تاریخی - فرهنگی شاخص های فضایی - عملکردی توریسم شهری تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 501 تعداد دانلود : 66
بافت تاریخی شهرها به عنوان یک میراث گران بها و با ارزش می تواند در زمینه ی توسعه ی آینده ی شهر خصوصاً از لحاظ گردشگری و جذب گردشگر دارای اهمیت فراوان باشد؛ که این امر نیازمند ساماندهی و احیای این مراکز تاریخی به خصوص در شاخص های فضایی – عملکردی به منظور ارتقای کیفی فضاهای مربوطه و تجهیز مناسب آن ها می باشد. با توجه به اهمیت موضوع هدف این تحقیق سنجش اثرات فضایی – عملکردی باززنده سازی بافت تاریخی – فرهنگی کلان شهر تبریز بر توسعه ی توریسم می باشد.روش تحقیق در پژوهش حاضر از نظر نوع کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی – تحلیلی است که برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون رتبه ای فریدمن، آزمون تی تک نمونه ای، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر استفاده شده است. همچنین جامعه آماری تحقیق مسئولان و کارشناسان مسائل شهری منطقه ی 8 و سایر مناطق شهرداری تبریز (1400 نفر) می باشد که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 220 نفر بدست آمده است.
۳۶.

حیات بخشی به بافت تاریخی شهرهای معاصر با رویکرد گردشگری شهری (نمونه موردی شهر تبریز)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: فضای گردشگری سال نهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۴ 97 - 114

کلید واژه ها: باز زنده سازی بافت تاریخی گردشگری تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 297 تعداد دانلود : 475
بافت قدیم شهرها اغلب در برگیرنده آثار و نواحی تاریخی است. امروزه مدیران موفق در پی احیای مناطق تاریخی با رجوع به شهرسازی بومی، استفاده از کاربری های مختلط، اولویت دادن به حمل ونقل عمومی و تردد پیاده، فراهم آوردن شرایط زیست محیطی سالم، ایجاد رونق اقتصادی پایدار، اشتغال بومی، جذب مشارکت محلی و توجه به میراث فرهنگی و گردشگری هستند. بافت تاریخی شهرها باسابقه قدیمی، به دلیل مرکزیت جغرافیایی، سهولت دسترسی، مرکزیت ثقل اقتصادی و ویژگی های تاریخی- فرهنگی دارای پتانسیل بالقوه بالایی می باشند؛ علیرغم  ویژگی های مثبت قسمت مرکزی شهرها، بافت آن ها از لحاظ مشکلات کالبدی (فرسودگی)، زیست محیطی، درهم پیچیدگی بافت و ضعف زیرساخت ها رنج می برند. اصلی ترین هدف و راهبرد اساسی اقدامات مداخله ای برای بهسازی و نوسازی بافت تاریخی و طراحی آن ها بازگرداندن این مجموعه به چرخه زندگی است. زنده ماندن بافت درگرو فعالیت و مشارکت آن در زندگی جاری در شهر است، و تنها ازاین رو می توان به امور نوسازی و احیا بافت های تاریخی شهر و طراحی در محورهای تاریخی را اجرا و موفقیت این امر را تضمین کرد و می تواند در جذب و فعال سازی گردشگری شهر تاریخی چون تبریز بسیار مؤثر واقع گردد.
۳۷.

امکان سنجی تهیه طرح های سیال شهری در برنامه ریزی کلان شهرها (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۹ 85 - 108

کلید واژه ها: امکان سنجی طرح سیال شهری ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 531 تعداد دانلود : 398
   امروزه روش شناسی تهیه طرح های شهری در کشورهای توسعه یافته عمدتاً مبتنی بر طرح های سیال شهری است. دشواری پیش بینی آینده ایجاب می کند برنامه ریزی شهری حالتی انعطاف پذیر داشته باشد در این راستا طرح سیال شهری در فرایند نظام برنامه ریزی شهری ایران مطرح گردیده است. در کلان شهر تبریز مانند کلان شهرهای دیگر ایران طرح ایستا (جامع) دیگر پاسخگوی نیازهای شهری نیست و طرح توسعه این کلان شهر باید به سمت پویایی و انعطاف پذیری گام بردارد. هدف این پژوهش امکان سنجی طرح سیال شهری در برنامه ریزی کلان شهر تبریز است. در این راستا فرض اصلی تحقیق بر این است که رویکرد سیال شهری در تهیه طرح توسعه کلان شهر تبریز از نظر قوانین شهرسازی، نظام و ساختار مدیریتی (متمرکز) و عوامل مالی امکان پذیر است. برای انجام پژوهش از روش تحلیلی و توصیفی استفاده شده است. در ابتدا از روش SWOT برای بررسی وضعیت فعلی توسعه کلان شهر تبریز و برای اطمینان از صحت موقعیت به دست آمده از روش سوات، از مدل SPACE استفاده شده است. در نهایت برای اولویت بندی استراتژیهای حاصل از این دو مدل از مدل QSPM استفاده شده است. بر اساس الویت بندی طرح سیال شهری مناسب ترین رویکرد توسعه کلان شهر تبریز است. در نهایت با مدلBSC (کارت امتیازی متوازن) به امکان سنجی طرح سیال در کلان شهر تبریز پرداخته شده که نتایج نشان می دهد که در شرایط فعلی کلان شهر تبریز زمینه ها و آمادگی کامل برای بکارگیری رویکرد سیال وجود ندارد و طبق میانگین چهار وجه کارت امتیازی متوازن فقط 39.86 درصد آمادگی بکارگیری این رویکرد وجود دارد. بزرگترین مانع در زمینه هدایت توسعه کلان شهر تبریز با رویکرد سیال فرایند داخلی سازمان است و وجه مالی با40درصد کارایی دومین مانع و وجه نوآوری و یادگیری با 44.44 درصد سومین مانع به کارگیری رویکرد سیال هستند و فقط وجه شهروندی با 75 درصد وضعیت مطلوبی در به کارگیری رویکرد سیال شهری دارد.
۳۸.

بازآفرینی پایدار سکونتگاه های فرودست شهری با رهیافت نوین آینده نگاری مطالعه موردی: سکونتگاه های فرودست شهری سنندج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۷۳ 67-93

کلید واژه ها: سکونتگاه های فرودست شهری برنامه ریزی شهری آینده نگاری بازآفرینی شهری سنندج سناریونویسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 912 تعداد دانلود : 115
این پژوهش با بهره گیری از پایه فکری آینده نگاری، جهت تبیین برنامه ریزی با رهیافت نوین آینده نگاری در این حوزه، به شناسایی عوامل کلیدی موثر، تبیین وضعیت های محتمل این عوامل و در نهایت تدوین سناریوهای احتمالی و شناسایی سناریوهای مطلوب موثر در وضعیت آینده سکونتگاه های فرودست شهری در شهر سنندج می پردازد. روش تحقیق از لحاظ هدف بنیادی - کاربردی و از نوع ترکیبی زنجیره ای می باشد. برای جمع آوری اطلاعات از تکنیک پویش محیطی استفاده شده است. همچنین جهت تحلیل داده ها از روش تحلیل ساختاری(ABP) به وسیله نرم افزار MICMACو از روش سناریونویسی به وسیله نرم افزار SCENARIOWIZARD جهت تحلیل و تدوین سناریوها استفاده شده است. پس از جمع بندی نهایی 3 سناریو جامع ارائه شد. سناریو اول به عنوان محتمل ترین سناریو از مطلوبیت بالایی برخوردار نمی باشد که بیشتر ادامه دهنده وضع موجود با رشدی کند و بینابین رو داراست. سناریو دوم به عنوان مطلوبترین سناریو که نشان دهنده وضعیت های بهتر و خوشبینانه با رشد تدریجی روبه بهبود می باشد و سومین سناریو محتمل بیشتر نشان دهنده وضعیت های بینابین و ایستا و بحرانی می باشد. در نهایت جهت بازآفرینی پایدار باید با هدفگذاری و تدوین سیاست های کارآمد تلاش شود که وضعیت های مطلوب در سناریوها در آینده تحقق پیدا کند و جلوی وضعیت های نامطلوب و بحرانی گرفته شود.
۳۹.

واکاوی نقش طرح های ساختاری- راهبردی در تحقق انگاره حکمروایی خوب شهری (مطالعه موردی: منطقه 22 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۲ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۴) 1357 - 1371

کلید واژه ها: تحقق حکمروایی خوب شهری طرح راهبردی- ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 625 تعداد دانلود : 783
تغییر در نگرش به توسعه و فرایند آن برای شهرها از عوامل مهم در پیدایش زمینه تغییر رویکرد در برنامه ریزی شهری به سمت استفاده از برنامه ریزی ساختاری-راهبردی بود. این تغییر نتیجه تحولات سیاسی در جوامع برای استقرار دموکراسی و مشارکت پذیری دولت ها در اداره شهرهاست. برنامه ریزی ساختاری-راهبردیو حکمروایی به شکل چارچوب مناسبی می تواند کمبود دموکراسی موجود مربوط به تصمیم گیری مرتبط با مسائل مهم محلی را پر کند که می تواند راه مهم دیگری برای ارائهمحتوای جدید به دموکراسی محلی باشد. برنامه ریزی ساختاری-راهبردی هم فرایند هم محصولی است که موجبات تأمین بخشی از حکمروایی خوب شهری را مهیا می کند. استراتژی توسعه شهری در شهرهای مختلف تابع یک چارچوب واحد نیست؛ ولی حداقل به پنج موضوع مهم شهری توجه دارد: زیست پذیری شهر، پایداری زیست محیطی، شکل فضایی شهر و زیرساخت های آن، منابع مالی، و حکمرانی شهر. استراتژی توسعه شهری بر این فرض مبتنی است که مسیر توسعه شهرها از طریق مداخلات استراتژیک جامعه، بخش خصوصی، و تشکل های مدنی در زمان و به شیوه مناسب می تواند به شکل شگفت انگیزی تغییر یابد. هدف از این پژوهش واکاوی نقش طرح های ساختاری- راهبردی در تحقق انگاره حکمروایی خوب شهری با نمونه مطالعاتی منطقه 22 کلان شهر تهران است. روش تحقیق کیفی (تحلیل محتوا) است. در این بخش با قاعده اشباع نظری با 22 نفر مصاحبه شد. ساختار نمونه به شیوه تدریجی با رویکرد گلوله برفی در فرایند تحقیق مشخص شد. نتایج نشان دهنده وجود مشکلاتی عمده در ساختار مدیریت و قوانین شهری است.
۴۰.

بررسی آسیب پذیری مراکز ثقل کلان شهر تبریز از دیدگاه پدافند غیرعامل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شهری دوره هشتم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 41 - 54

کلید واژه ها: آسیب پذیری مراکز ثقل پدافند غیرعامل سیستم اطلاعات جغرافیایی شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 74 تعداد دانلود : 409
 با توجه به پیشرفت هایی که در حوزه مهندسی رزمی در کشورهای پیشرفته به وجود آمده  و با توجه به نقش و جایگاه منحصربه فرد ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک کلانشهر تبریز در کشور و وجود تنوع خطرپذیری در آن، بررسی حفاظت از شهروندان و زیرساخت های آن ضروری است. در این مقاله سعی شده با استفاده از اصول و ملاحظات پدافند غیرعامل به مراکز ثقل شهر، نقش تدافعی و امنیت داده شود تا شهر بتواند در زمان تهدید مبنای خود یعنی حملات هوایی و موشکی، کمترین خسارات جانی و مالی را متحمل شود. تحلیل های لازم در مورد چگونگی پراکنش و نحوه استقرار مراکز ثقل در سطح کلانشهر تبریز با استفاده از نرم افزارهای GIS و تحلیل شبکه ای انجام شده است. نتایج بررسی های مدل تعیین سطوح مراکز ثقل کلانشهر تبریز نشان می دهد،از مجموع 32 دارایی ، یک دارایی به عنوان مرکز حیاتی، 16 دارایی به عنوان مراکز حساس، 13 دارایی به عنوان مراکز مهم و دو دارایی به عنوان مراکز قابل نگهداری طبقه بندی شده اند و در این بررسی ها با توجه به تهدید مبنا «حملات هوایی و موشکی» 20 مرکز از 32 مرکز مورد بررسی را این تهدید تحت شعاع آسیب خود قرار داده است. در تهیه نقشه نهایی پهنه بندی آسیب پذیری با استفاده از نرم افزار GIS حاصل از پنج معیار و بیست ودو شاخص مورد بررسی، نشان داد که 21 درصد از کل مساحت کاربری های اراضی شهر جزو مناطق آسیب پذیری بسیار بالا و 3/32 درصد جزو مناطق آسیب پذیری زیاد است. الگوی پراکنش فضایی زیرساخت های شهر تبریز با استفاده از مدل میانگین نزدیکترین همسایگی، نشانگر توزیع خوشه ای زیرساخت های شهر تبریز بود که این امر به دوراز اصول و ملاحظات پدافند غیرعامل بوده و تشدیدکننده میزان آسیب پذیری مکانی شهر است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان