مریم صفرنواده

زمینه: کودکان با اختلال طیف اُتیسم، کودکانی هستند که با کودکان عادی در زمینه تعاملات اجتماعی، ارتباطات، بازی و علایق تفاوت دارند. هدف: هدف این پژوهش، مطالعه نظام مند برنامه درسی مبتنی بر هوش هیجانی اجتماعی دانش آموزان با اختلال طیف اُتیسم است. در این پژوهش، یک برنامه درسی مبتنی بر هوش هیجانی اجتماعی از تمام جوانب مورد بررسی قرار گرفت. روش: رویکرد پژوهش از نوع کیفی با استفاده از راهبرد فرا ترکیب بود. برای یافتن ویژگی ها و مؤلفه های برنامه درسی مبتنی بر هوش هیجانی اجتماعی، پژوهش های اخیر با روشی نظام مند انتخاب شدند. جامعه مورد مطالعه پژوهش های انجام شده در 15 سال اخیر است که طی وا کاوی محتوایی، دسته بندی و غربالگری شدند و 32 پژوهش واجد شرایط با معیارهای مدنظر به صورت هدفمند انتخاب شدند، کدگذاری و طبقه بندی صورت گرفت و الگوها، پایه های نظری و مضامین اصلی استخراج شدند. یافته ها: با استفاده از تحلیل محتوا 4 بُعد شناسایی شد که شامل 12 زیرطبقه به شکل بُعد اهداف برنامه درسی در 3 زیرطبقه، بُعد محتوای برنامه درسی در 3 زیرطبقه، بُعد فرایند یاددهی-یادگیری در 3 زیرطبقه، بُعد ارزشیابی در برنامه درسی در 3 زیرطبقه می باشد. نتیجه گیری: براساس یافته های مطالعه حاضر، می توان چنین نتیجه گرفت که برنامه درسی مبتنی بر هوش هیجانی اجتماعی دانش آموزان در دانش آموزان با اختلال طیف اُتیسم مؤثر است.

هدف: این پژوهش، مطالعه نظام مند برنامه درسی مبتنی بر هوش هیجانی اجتماعی دانش آموزان با اختلال طیف اتیسم است. در این پژوهش، یک برنامه درسی مبتنی بر هوش هیجانی اجتماعی از تمام جهت ها بررسی شده است. روش: رویکرد پژوهش از نوع کیفی با استفاده از راهبرد فرا ترکیب می باشد. برای یافتن ویژگی ها و مؤلفه های برنامه درسی مبتنی بر هوش هیجانی اجتماعی، پژوهش های اخیر با روشی نظام مند انتخاب شده اند. جامعه مورد مطالعه پژوهش های انجام شده از پژوهش های 15 سال گذشته است که طی واکاوی محتوایی، دسته بندی و غربالگری انجام شده و حدود 31 پژوهش واجد شرایط و معیارهای مد نظر به صورت هدفمند انتخاب، کد گذاری و طبقه بندی شدند و پس از آن الگوها، پایه های نظری و مضامین اصلی نیز استخراج شدند. یافته ها: با استفاده از تحلیل محتوا چهار بعد شناسایی شد که شامل دوازده زیر طبقه به شکل بعد رویکردهای برنامه درسی در چهار زیر طبقه، بعد اهداف برنامه درسی در سه زیر طبقه، بعد محتوای برنامه درسی در سه زیر طبقه، بعد فرایند یاددهی- یادگیری در سه زیر طبقه، بعد ارزشیابی در برنامه درسی در سه زیر طبقه می باشد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های مطالعه حاضر، می توان چنین نتیجه گرفت که برنامه درسی مبتنی بر هوش هیجانی اجتماعی در دانش آموزان با اختلال طیف اتیسم مؤثر است.

هدف از این پژوهش، تعیین اثر آموزش درس علوم تجربی پایه هفتم بر اساس رویکرد ساختن گرایی بر سبک های شناختی دانش آموزان در سال 1399 بود. روش کار :  این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل و مرحله پیگیری، حجم نمونه طبق فرمول کوکران 60 نفر، که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انجام شد. جهت جمع آوری داده ها از آزمون سبک های شناختی آزمون گروهی شکل های نهفته(ویتکین،التمن و راسکین[1]، ( 1971 ) بهره گرفته شد. [2]، آموزش مبتنی بر رویکرد ساختن گرایی طی10 جلسه، هر جلسه به مدت60 دقیقه، اجرا شد و جهت تحلیل داده ها، از آمار توصیفی و استنباطی(آزمون اندازه گیری مکرر و مقایسه زوجی) استفاده شد.  یافته ها : نتایج پژوهش، بیانگر آن است که با توجه به اندازه اثر(72/0 )، آموزش با رویکرد ساختن گرایی در درس علوم بر سبک های شناختی دانش آموزان موثر است. همچنین  بین میانگین پیش آزمون و پس آزمون، میانگین پیش آزمون و پیگیری از نظر آماری تفاوت معنی داری وجود دارد (P<0.01). بطوری که میانگین پس آزمون و پیگیری از میانگین پیش آزمون به لحاظ آماری در سبک های شناختی بالاتر است. همچنین بین میانگین نمرات پس آزمون و نمرات میانگین آزمون پیگیری به لحاظ آماری تفاوت معنی داری وجود ندارد که نشان از پایداری نتایج متاثر از مداخله آموزشی بر اثر گذشت زمان دارد.      

مقدمه : نتایج تحقیقات بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی که روند آموزش علوم تجربی را مطالعه می کند، نشان داده است که کشور ایران نتایجی پایین تر از میانگین داشته است. بنابراین ضرورت توجه ویژه به درس علوم تجربی مشهود است. در این راستا هدف این پژوهش، بررسی اثر آموزش درس علوم تجربی بر اساس رویکرد ساختن گرایی برمیزان یادگیری مشارکتی دانش آموزان و پایداری آن در طول زمان بود. روش ها: روش این پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل و مرحله پیگیری بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 99-1398 و حجم نمونه 60 نفر، که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه یادگیری مشارکتی استیفان و همکاران استفاده شد و آموزش مبتنی بر رویکرد ساختن گرایی طی10 جلسه، هر جلسه60 دقیقه اجراء گردید و جهت تحلیل داده ها، از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون اندازه گیری مکرر و مقایسه زوجی) بهره گرفته شد. یافته ها: نتایج پژوهش، بیانگر آن است که میزان یادگیری مشارکتی دانش آموزانی که آموزش بر اساس رویکرد ساختن گرایی را دریافت کرده اند بطور معنی داری بالاتر از میزان یادگیری مشارکتی دانش آموزانی است که این آموزش را دریافت نکرده اند. نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که آموزش علوم تجربی پایه هفتم براساس رویکرد ساختن گرایی بر افزایش میزان یادگیری مشارکتی دانش آموزان موثر بوده است و در طول زمان از پایداری مناسبی برخوردار است. بر اساس نتایج، می توان از آموزش با رویکرد ساختن گرایی برای افزایش یادگیری مشارکتی دانش آموزان در دوره اول متوسطه استفاده کرد و این روش با فعال ساختن دانش آموزان در فرایند آموزش می تواند به عنوان یکی از روش های اصلی جهت افزایش یادگیری مشارکتی به کار رود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش شعرخوانی بر گنجینه لغات و حافظه فعال کودکان مقطع پیش دبستانی انجام شده است. پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی (نیمه آزمایشی) است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کودکان مقطع پیش دبستانی آموزش و پرورش منطقه ۶ تهران سال ۱۴۰1 -۱۴۰0 بودند و با توجه به شیوع ویروس کرونا 20 نفر بصورت سرشماری و کل شماری انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه آزمایش 10 نفر و کنترل (گواه) 10 نفر جایگزین شدند. در پژوهش حاضر از آزمونهای آزمون رشد زبانTOLD-P:3 و آزمون حافظه فعال کورنولدی (۱۹۹۵) استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (روش تحلیل کوواریانس تک متغیره و چندمتغیره) استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 21 استفاده شد. نتایج پژوهش حاضر بیانگر این موضوع بود که آموزش شعرخوانی باعث تقویت گنجینه لغات و حافظه فعال کودکان مقطع پیش دبستان شود و بر گنجینه لغات و حافظه فعال کودکان مقطع پیش دبستانی موثر است.

پژوهش حاضر با هدف برسی تاثیرکتاب دیجیتال چند رسانه ای بر پیشرفت تحصیلی و یادگیری مفهوم علوم دانش آموزان سال سوم ابتدایی دردرس علوم شهرتهران انجام شد. جامعه آماری شامل 8 دبستان دانش آموزان پایه سوم در سال تحصیلی 400- 1399 بود. نمونه آماری این پژوهش، دانش آموزان پایه سوم 8 مدرسه شهر تهران بود که بر اساس آمار تعداد دانش آموزان این پایه 150 نفر بودند. بنابراین، ابتدا به روش نمونه گیری در دسترس و هدفمند دبستان های مذکور انتخاب شدند ؛ سپس به دو\'شاهد وگواه تقسیم (4 دبستان گروه کنترل) با آموزش سنتی آموزش دیدند. و گروه دوم با کتاب دیجیتال آموزش دیدند در پایان آموزش ها آزمون محقق ساخته در دو گروه کنترل و گواه مورد استفاده قرار گرفت. جهت تایید روایی صوری و محتوایی در طراحی آزمون از نظرات اساتید راهنما، مشاور و نظرات معلمان باتجربه دوره ابتدایی استفاده شد. داده های حاصل از این آزمون پس از جمع آوری، با استفاده از نرم افزار SPSS25 25 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد، بهره گیری از تاثیرکتاب دیجیتال چند رسانه ای بر پیشرفت تحصیلی و یادگیری مفهوم علوم دانش آموزان سال سوم ابتدایی در درس علوم تأثیر معنی داری داشته و باعث افزایش پیشرفت تحصیلی و یادگیری مفاهیم علوم می شود.این نرم افزار برای اولین بار در ایران برای آموزشی کتب رسی علوم طراحی و تدوین شده است. در نتیجه آموزگاران پایه سوم باید با استفاده از این کتب و بنابر مقتضایات زمانی و مکانی و ویژگی های دانش آموزان، کتب دیجیتال مناسب را شناسایی و استفاده کنند.

پژوهش حاضر جهت بررسی تاثیر استفاده از پادکست بر پیشرفت تحصیلی، انگیزه یادگیری و یادگیری خلاقانه دانش آموزان در درس مطالعات اجتماعی پایه پنجم ابتدایی شهرستان مانه وسملقان انجام شد. جامعه پژوهش،کلیه دانش آموزان پایه پنجم این شهرستان در سال تحصیلی 99- 1398و نمونه آماری شامل دانش آموزان پایه پنجم(50 نفر) دبستان شهید باجگیر2 این شهرستان بود که به صورت دردسترس انتخاب شد.سپس دو کلاس پایه پنجم به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. دانش آموزان یک کلاس، (25 نفر) با پادکست آموزشی آموزش دیدند و کلاس دیگر( 25 نفر) با آموزش سنتی آموزش دیدند. پرسشنامه انگیزه یادگیری هارتر، خلاقیت تورنس و پیشرفت تحصیلی محقق ساخته در پیش آزمون و پس آزمون استفاده شد. جهت تایید روایی صوری و محتوایی در طراحی پرسشنامه ها از نظرات اساتید راهنما، مشاور و نظرات معلمان باتجربه دوره ابتدایی استفاده شد. پایایی هر سه پرسشنامه در این تحقیق بالای 8/0محاسبه شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS25 و آزمون تحلیل کوواریانس مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها نشان داد، بهره گیری از سیستم چندرسانه ای پادکست آموزشی بر پیشرفت تحصیلی، انگیزه یادگیری و یادگیری خلاقانه دانش آموزان در درس مطالعات اجتماعی پایه پنجم تأثیر معنی داری داشته است.

اخیراً در جهان، نسبت به گذشته بر مقوله تعلیم و تربیت از طریق نمایش، تأکید بیشتری به وجود آمده است. در جوامع مختلف به تدریج مسیر رو به رشدی را طی کرده است؛ بیشتر مخاطبان خود را در رده سنی کودکان و نوجوانان می یابد. با توجه به اهمیتی که این رده سنی برای مسئله تربیت و ایجاد مهارت دارد، بررسی این مقوله در دانش آموزان ابتدایی می تواند نکات مهمی را آشکار سازد. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های کمی انجام شده است. روش تحقیق، نیمه آزمایشی بود. جامعه آماری 361 نفر از دانش آموز به روش نمونه گیری تصادفی مرحله ای با استفاده از جدول مورگان انتخاب شدند و پرسشنامه مهارت اجتماعی گرشام و الیوت (1999) را دریافت نمودند. سپس به طور تصادفی ساده در دو گروه 180 نفری در دو گروه آزمایش(مدارس غیردولتی) و کنترل(مدارس دولتی) جایگزین شدند. گروه آزمایش در یک ماه و طی 4 جلسه 45 دقیقه ای مفید در کلاس هنری (نمایش) آموزش دیدند، در حالی که گروه کنترل در طی این مدت برنامه روزانه خود را دنبال می کردند و هیچ گونه مداخله آموزشی دریافت نکردند. پس از اجرای برنامه آموزشی، مجدداً پرسشنامه بر روی هر دو گروه اجرا گردید. تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس نشان داد که شرکت در کلاس های هنری نمایش بر ارتقای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به طور معناداری مؤثر بوده است. این نتایج نشان می دهد که نمایش بر مهارت اجتماعی در ابعاد: همکاری، ابراز وجود، خویشتن داری و همدلی، تأثیر مثبت و معنادار داشته است. اهداف پژوهش: 1.بررسی تأثیر شرکت در کلاس های هنری نمایش بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر دوره ابتدایی تهران. 2.مطالعه میزان مهارت پذیری دانش آموزان در مقطع ابتدایی. سؤالات پژوهش: 1.تأثیر شرکت در کلاس های هنری نمایش بر پیشرفت تحصیلی و مهارت اجتماعی دانش آموزان دختر دوره ابتدایی تهران  چگونه است؟ 2.سن دانش آموزان ابتدایی چه تأثیری بر میزان مهارت پذیری آنها دارد؟

در برنامه جدید کارورزی تربیت معلم ایران، نقشی اساسی برای «استاد راهنما» لحاظ شده است. استاد راهنما یکی از اضلاع اصلی سه گانه انسانی کارورزی جدید است که در کنار «معلم راهنما» و «دانشجومعلم» به ایفای نقش راهبری دو عنصر دیگر اقدام می کند. در این مقاله تلاش شده است تا تجربه زیسته استادان راهنمای دارای تجربه اجرای همه برنامه های کارورزی (1-4)، که در اولین نوبت اجرای آن مشارکت داشته اند، از طریق مصاحبه با 26 نفر در یازده استان کشور، بازخوانی و بر اساس آن، تصویر برنامه های کارورزی ترسیم گردد. تجربه این گروه نشان می دهد که برنامه های کارورزی دارای «مقبولیت» بوده اند و توانسته اند به توسعه شایستگی های دانشجومعلمان، افزایش توانایی معلمان راهنما و حتی بهبود آگاهی استادان راهنما کمک کنند. باوجوداین، اجرای اولین دوره این برنامه با مشکلات اجرایی و پشتیبانی همراه بوده و استادان راهنمای کارورزی باور دارند که «برنامه جدید کارورزی باید حفظ شود» و در برخی جنبه ها، «اصلاح گردد».

برنامه درسی کارورزی رشته های دانشگاه فرهنگیان، از سال 1393 به اجرا درآمده است. این برنامه بیش از دوازده درصد زمان آموزش را به خود اختصاص داده و درصدد است تا فرصت لازم برای تجربه به کارگیری دانش نظری در موقعیت عملی را فراهم کند. پرسش این است که «دانشجو معلمان» تحت پوشش این برنامه دوساله، چه تجربه ای کسب کرده اند؟ در این مقاله تلاش می شود تا تجربه زیسته دانشجو معلمان اولین نوبت اجرای این برنامه با به کارگیری روش پدیدارشناسی و از طریق مصاحبه با یازده نفر از آنان، بازخوانی و بر اساس آن، تصویری از آثار برنامه های کارورزی ترسیم گردد. تجربه این گروه نشان می دهد که برنامه جدید کارورزی دارای «اثربخشی» بوده و توانسته است رضایت دانشجو معلمان را کسب کند، شایستگی آنان را افزایش دهد و به شکل گیری هویت معلمی آنان، کمک نماید. باوجوداین، اجرای برنامه کارورزی با مسائلی از جمله ضعف آموزش کارگزاران مواجه است ولی می تواند اعتلا یابد.  

هدف این پژوهش، بررسی تأثیر استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات بر سواد زیست محیطی دانش آموزان دوره ابتدایی بوده است. این پژوهش در سال تحصیلی 93-1392 به روش شبه تجربی و با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل انجام شد.جامعه ی آماری این پژوهش را کل دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی منطقه سرچهان، به تعداد 185 نفر تشکیل داده است. با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 120 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته سنجش دانش، نگرش و مهارت زیست محیطی دانش آموزان پایه ی ششم ابتدایی بود. پایایی این آزمون نیز از طریق آلفای کرونباخ 87/0 به دست آمد. روایی ابزار نیز توسط 5 نفر از متخصصان علوم تربیتی و آموزش محیط زیست تأیید شد. داده های جمع آوری شده ی این پژوهش با استفاده از آزمون t گروه های مستقل و به وسیله نرم-افزار SPSS تحلیل شد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب افزایش سواد زیست محیطی دانش آموزان می شود. هم چنین، نتایج نشان داد که استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب افزایش دانش و آگاهی زیست محیطی، نگرش زیست محیطی و عملکرد زیست محیطی شده است.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل تجربه مربیان پیش دبستانی درباره تأثیر فضای مجازی بر سلامت کودکان انجام شد. این پژوهش یک مطالعه کیفی بر پایه رویکرد پدیدارشناسی توصیفی یا همان تجربه زیست شده بود. جامعه پژوهش شامل کلیه مربیان پیش دبستانی شهر تهران بود. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و پس از انجام هفت مصاحبه نیمه ساختاریافته عمیق، اشباع داده ها حاصل شد. متن حاصل از مصاحبه ها با روش هفت مرحله ای کلایزی تحلیل شد. یافته های این مطالعه نشان دهنده 60 واحد معنایی حمایت کننده بود که در قالب چهار زیرمضمون (سلامت جسمی، سلامت روانی، سلامت اجتماعی و سلامت معنوی) و دو مضمون اصلی (فرصت ها و آسیب های فضای مجازی برای سلامت کودکان) قرار گرفتند. با توجه به یافته های این پژوهش مشخص شد که آسیب های فضای مجازی برای سلامت کودکان بیش از فرصت های آن است. همچنین، فضای مجازی نتوانسته است برای سلامت معنوی کودکان فرصت مناسبی را فراهم آورد. همچنین، فضای مجازی نتوانسته است برای سلامت معنوی کودکان فرصت مناسبی را فراهم آورد. همچنین، فضای مجازی نتوانسته است برای سلامت معنوی کودکان فرصت مناسبی را فراهم آورد.

اهداف: تفکر انتقادی دارای دو جنبه ""مهارت"" و ""گرایش"" است که بدون گرایش نسبت به تفکر انتقادی، بُعد مهارتی آن به وقوع نمی پیوندد. این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر روش های یادگیری مبتنی بر حل مساله و پرسش و پاسخ بر گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان انجام گرفت. ابزار و روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی، 27 دانشجوی رشته بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی البرز در سال 1392 به شیوه سرشماری مورد مطالعه قرار گرفتند. شاخص های گرایش به تفکر انتقادی به وسیله پرسش نامه گرایش به تفکر انتقادی کالیفرنیا، قبل و پس از مداخله ارزیابی شد. به گروه یادگیری مبتنی بر حل مساله (14 نفر)، سناریوهایی برای مطالعه و تحقیق ارایه و برای گروه پرسش و پاسخ (13 نفر)، چهار جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد. داده ها با استفاده از آزمون های T مستقل و T زوجی و به کمک نرم افزار SPSS 17 تحلیل شدند. یافته ها: بین نمره کلی گرایش به تفکر انتقادی در گروه یادگیری مبتنی بر پرسش و پاسخ، قبل (20/7±00/276) و بعد (32/16±62/306) از مداخله و همچنین در گروه یادگیری مبتنی بر حل مساله، قبل (14/28±00/278) و بعد (80/13±29/309) از مداخله تفاوت معنی داری مشاهده نشد (05/0p>). هر دو روش باعث افزایش معنی دار قدرت تحلیل، سازمان دهی اطلاعات و خوداعتمادی در دانشجویان شد (05/0p<). نتیجه گیری: با استفاده از هر دو روش یادگیری ""پرسش و پاسخ"" و ""مبتنی بر حل مساله"" می توان گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان را بهبود بخشید.

هدف این پژوهش، بررسی تأثیر استفاده از اینترنت بر رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان دوره ابتدایی بوده است. این پژوهش در سال تحصیلی 93-1392 به روش شبه تجربی و با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری را کل دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی منطقه سرچهان، به تعداد 185 نفر تشکیل داده است. با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد 120 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی بود. پایایی آزمون از طریق آلفای کرونباخ 0/87 به دست آمد. روایی ابزار نیز توسط 5 نفر از متخصصان علوم تربیتی و روان شناسی و هم چنین، با استفاده از نظرات 20 نفر از آموزگاران و مدیران تأیید شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون t گروه های مستقل و با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که استفاده از اینترنت موجب افزایش رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان می شود. هم چنین، نتایج نشان داد که استفاده از اینترنت موجب افزایش مهارت های احترام گذاشتن به دیگران، مسؤولیت پذیری، دوست یابی و مشارکت در فعالیت های گروهی شده است.

زمینه: توجه به برنامه Null کمک می کند که ما محتاطانه و با اطمینان انتخاب محتوا و جایگزین های آن را انجام دهیم. همچنین اهداف آموزشی خود را دوباره آزمون کنیم و اهدافی را گزینش نماییم که در محتوا مشخص باشند و بدرخشند و نهایتا توجه به برنامه مغفول دید ما را تیز و دقیق می کند که مبادا در روند برنامه ریزی محتوای آموزشی دچار اشکال و اهمال گردیم. هدف: در این مقاله سعی بر این است نگاهی دوباره به مفهوم برنامه درسی مغفول افکنده شود و به این سوال که چرا مراکز آموزشی بعضی از مباحث را تدریس نمی کنند، تا حدودی پاسخ داده شود. همچنین برخی از روشهای دریافت و کشف این برنامه معرفی گردنند. در حیطه های نظری، عملی و پژوهشی، کاربرد مفهوم مغفول پیچیدگیهایی دارد که این مقاله در پی روشن کردن بعضی از این زوایا است. البته اینکه این مفهوم چگونه تعریف وتبیین گردد تاثیر بسزایی در روشن شدن حیطه های ذکر شده خواهد داشت. روش کار: این بررسی با مرور منابع مربوط انجام شده است. در مراجعه به متون از یک سو منابع خاص برنامه درسی و از سوی دیگر منابع مربوط به حوزه آموزش پزشکی دنبال شده اند. یافته ها و نتیجه گیری: برنامه درسی مغفول از جمله مفاهیم جدید در عرصه مطالعات برنامه درسی است که فهم و شناخت آن با پیچیدگی هایی مواجه است. با وجود این، امکان شناخت آن در واقعیت های نظام آموزش پزشکی وجود دارد و تلاش در این راه می تواند به بهبود امور کمک کند.