فاطمه گلابی

فاطمه گلابی

مدرک تحصیلی: دانشیار جامعه شناسی دانشگاه تبریز
پست الکترونیکی: f.golabi@gmail.com

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۴ مورد.
۱.

بررسی جامعه شناختی سوژه گری مجازی (مطالعه کاربران اینستاگرام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره ۱۲ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 257 - 273

کلید واژه ها: اعتبار وجودی پساواقعیت ها دازاین سوژه گری فضای مجازی گریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 860 تعداد دانلود : 859
امروزه کاربران، فضای مجازی را واقعیت تلقی می کنند و در آن به عنوان یک جهان اجتماعی درگیر می شوند. این درگیرشدن مستلزم تعریف خود به عنوان سوژه هایی در ارتباط با این جهان اجتماعی است. پژوهش حاضر به مطالعه برساخت سوژه گری مجازی در بین کاربران اینستاگرام می پردازد.پژوهش حاضر به شیوه کیفی انجام شده است. در این راستا از پارادایم تفسیری و روش نظریه زمینه ای چندگانه استفاده شده است. نمونه مورد مطالعه شامل 46 نفر از کاربران اینستاگرام است که به شیوه نمونه گیری هدفمند با لحاظ قاعده حداکثر تنوع انتخاب شدند.سوژه گری در فضای مجازی در شکل پساواقعیت ها و خودهای پساواقعی با استفاده از تکنیک های «کمال گرایی وجودی»، «گریز از بوده ام»، «همانندشدن با خود» و «همانندشدن با دیگری» برساخته و تعریف می شود. در هر چهار مفهوم، سوژه به دنبال کسب اعتبار است؛ با این تفاوت که همانندشدن با خود از طریق بازیابی خود و هویت رخ می دهد، اما کمال گرایی وجودی و همانندشدن با دیگری با سقوط در «دازمن» رخ می دهد.نکته اساسی در هردو شکل از اعتبار این است که خودهای مبتنی بر این اعتبارها پساواقعی و مبتنی بر پساواقعیت هایی هستند که فقط در فضای مجازی وجود دارند.
۲.

بررسی تلفیق در جامعه شناسی فرآیندی نوربرت الیاس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جامعه شناسی معاصر سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۲ 73 - 96

کلید واژه ها: تلفیق نوربرت الیاس جامعه شناسی فرآیندی تلفیق نظری تلفیق روشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 653 تعداد دانلود : 878
تلفیق در نظریه اجتماعی نقش عمده ای در خلق مفاهیم و بسط چشم اندازهای نوین دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تلفیق در جامعه شناسی فرآیندی نوربرت الیاس با بهره گیری از روش نظری-تحلیلی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است الیاس در جامعه شناسی فرآیندی خود به سوی یک حوزه نظری و روشی فرآیندگرا حرکت کرده و در کارش تلفیقی از نوع نظری و روشی منعکس است. وی با ذکر مصادیقی از سطوح خُرد و کلان، یعنی مفهوم انسان باز و پیکربندی مدعی است که تمایز میان دو مفهوم عاملیت و ساختار را حل کرده است؛ چراکه برخلاف عاملیت و ساختار که در دو قطب مجزا قرار گرفته اند، مفاهیم او در یک پیوستار واحد هستند که امکان تفکیک و مرزبندی بین آن ها وجود ندارد. هم چنین الیاس با تلفیق روشی در آثارش، می تواند الهام بخش بحث روش شناختی مدرن باشد، زیرا وی از داده های مختلف و چندزوایه ای استفاده کرده است؛ لذا با توجه به توسعه چارچوبی برای یک روش فرآیندگرا، می توان وی را به عنوان یکی از طرف داران اولیه تحقیقات روش آمیخته درنظر گرفت. با وجود انتقاداتی که به نظریه الیاس وارد شده، اما کلیت کار او قابل دفاع است و آن چه او را در جایگاهی متفاوت، بلکه ممتاز می نشاند، رهیافت منحصربه فرد اوست با یک فرآورده ای نظری-تجربی، که با فراتر رفتن از تحلیل مفهومی صرف، موفق ترین طرح تلفیقی در حوزه نظری و روشی در سنت جامعه شناسی اروپایی را ارائه می دهد.
۳.

رابطه قضاوت اخلاقی و پایبندی اعتقادی با گسست در نهاد خانواده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۴۱) 129 - 148

کلید واژه ها: گسست خانواده پایبندی اعتقادی قضاوت اخلاقی عقلانیت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 728 تعداد دانلود : 294
تحکیم نهاد خانواده و برقراری رابطه صمیمی بین اعضای آن، به سلامت نهاد خانواده کمک می کند و به ویژه در جامعه اسلامی، از جایگاه ارزشمندی برخوردار است؛ ولی عوامل متعددی وجود دارند که بنیان خانواده و دوام آن را تحت تأثیر قرار می دهند، کارکردهای آن را دچار اختلال می کنند و حتی به گسست خانواده منجر می شوند. این پژوهش با هدف بررسی رابطه قضاوت اخلاقی و پایبندی اعتقادی با گسست در نهاد خانواده، انجام شده است. روش تحقیق، پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها ، پرسش نامه است. جامعه آماری، افراد متأهل ساکن در سه منطقه از مناطق ده گانه شهر تبریزند که براساس فرمول کوکران، 384 نفر از آنها به عنوان نمونه آماری به روش نمونه گیری خوشه ای بررسی شدند . نتایج نشان داد بین قضاوت های اخلاقی افراد با گسست خانواده رابطه مستقیمی وجود دارد. همچنین، پایبندی اعتقادی با گسست خانواده، رابطه معکوس و معنی داری دارد. به عبارتی در نهاد خانواده هرچه سهم قضاوت های فردی درباره موضوعات اخلاقی، بیشتر به عنوان ملاک های اخلاقی مدنظر قرار گیرد و استدلال های اخلاقی بر پایه قضاوت های شخصی جای عقلانیت اخلاقی را بگیرد، احتمال وقوع تعارض و در نتیجه احتمال وقوع گسست در خانواده بیشتر می شود و هرچقدر پایبندی اعتقادی زوجین در زندگی زناشویی بالا باشد، احتمال وقوع گسست در نهاد خانواده کمتر می شود.
۴.

سرمایه اجتماعی خانواده، حلقه مفقوده در فهم تجارب زیسته زنان در مواجهه با سرطان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 287 - 316

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی خانواده سرمایه اجتماعی مثبت سرمایه اجتماعی منفی تجارب زیسته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 876 تعداد دانلود : 714
علی رغم گسترش کمی اسناد، مقالات و محافلی که بطور روزافزونی از مفهوم سرمایه اجتماعی بعنوان راهکاری برای ارتقاء سلامتی یاد می کنند، سرمایه اجتماعی خانواده، حلقه گمشده در مطالعات این حوزه می باشد. خانواده، بستر شکل گیری تجارب و فهم افراد بوده، بروز بیماری می تواند این فضا، پیوندها و معانی هم بسته به آن را متاثر سازد. معانی و تجارب زنان بیش از مردان، در مقایسه با فضای بیرونی، در ارتباط با این فضا شکل گرفته، لذا، سرمایه اجتماعی خانواده، مهمترین منبع حمایتی آنان بویژه در مواجهه با چالش هایی چون بیماری می باشد. در این پژوهش، برای فهم ادراک و تجارب زیسته زنان مبتلا به سرطان و خانواده آنها از پیوندهای خانوادگی در مواجهه با سرطان، از رویکرد کیفی با تاکید بر روش پدیدارشناسی تفسیری استفاده شد. داده های میدانی با استفاده از تکنیک مصاحبه و معیار اشباع داده از زنان مبتلا به سرطان مراجعه کننده برای درمان به بیمارستان امید شهر ارومیه و مراقب و همراه خانوادگی بیمار گردآوری گردید. تحلیل و کدگذاری داده ها نشان می دهد، مضامینی مانند گسست در ارکان سرمایه اجتماعی خانواده؛ اول مادر، آخر همسر و سرمایه اجتماعی منفی در تجارب مشارکت کنندگان، بیانگر نتایج نامطلوب سرمایه اجتماعی درون خانواده بر سلامتی زنان مبتلا به سرطان می باشد. مضمونهای قاعده خاموشی/ اعتراض، انسجام در وضعیت اضطراری و میانجیگری پنهان نیز، نشان می دهد، سرمایه اجتماعی نیز متقابلا از بیماری تاثیر پذیرفته و تحت تاثیر آن، تا حدودی نیز تقویت گردیده است.
۵.

رابطه رضایت جنسی و نگاه جنسیتی با گسست خانواده (مورد مطالعه: شهروندان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خانواده پژوهی سال ۱۹ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۷۵ 437 - 459

کلید واژه ها: تحصیلات رضایت جنسی شغل گسست خانواه نگرش جنسیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 372 تعداد دانلود : 147
عوامل متعددی وجود دارند که کارکردهای خانواده را دچار اختلال می کنند و ممکن است به گسست خانواده منجر شوند. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه رضایت جنسی و نگاه جنسیتی با گسست خانواده است. روش تحقیق پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه است. جامعه آماری افرادِ ساکن در مناطق 5، 7 و 8 شهر تبریز هستند که بر اساس فرمول کوکران 384 نفر از آن ها به عنوان نمونه آماری بررسی شده اند. از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده برای انتخاب نمونه استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بین رضایت جنسی با گسست خانواده رابطه معکوس و معناداری وجود دارد، به طوری که هرچقدر رضایت جنسی زوجین در زندگی زناشویی بیشتر باشد، گسست خانواده کمتر اتفاق می افتد. همچنین یافته ها حاکی است، بین نگرش جنسیتی سنتی با گسست خانواده رابطه مستقیم وجود دارد. به عبارتی، هرچقدر نگرش جنسیتی سنتی افراد بیشتر باشد، احتمال گسست خانواده بیشتر می شود. نتایج نشان می دهد در صورت همسان بودن زوجین در زمینه تحصیلی و بالاتر بودن سطح تحصیلات، بنیان خانواده کمتر دچار اختلال می شود. بخش دیگری از نتایج گویای آن است که گسست خانواده در بین زوجینی که مشاغل مناسبی از نظر جایگاه اجتماعی دارند، کمتر رخ می دهد.
۶.

بررسی نقش اعتماد و تعهد به همسر در رضایت جنسی زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال چهاردهم بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 61 - 76
تعداد بازدید : 882 تعداد دانلود : 304
رضایت جنسی از عوامل تأثیرگذار بر ثبات و رضایت زناشویی زوجین است. لذا بررسی عوامل مؤثر بر آن ازجمله تعهد به همسر و اعتماد به همسر حائز اهمیت است. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین تعهد به همسر و اعتماد به همسر با رضایت جنسی زنان بود. رضایت جنسی در این پژوهش با مؤلفه های مشارکت جنسی، ابراز جنسی، هیجان جنسی، تمایل جنسی، تحقق جنسی، نگرش جنسی، آگاهی جنسی سنجیده شده است. روش: تحقیق از نوع پیمایشی و جامعه آماری کلیه زنان متأهل شهر تبریز بوده اند؛ که 400 نفر از آن ها با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های موردنیاز از پرسشنامه استاندارد و برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد، ارتباط معناداری بین تعهد به همسر، اعتماد به همسر با رضایت جنسی زنان وجود دارد. هم چنین با توجه به نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره، متغیرهای تعهد به همسر، اعتماد به همسر به صورت معناداری رضایت جنسی را پیش بینی می کنند. متغیرهای مستقل تحقیق توانسته اند درمجموع 0.242 درصد از تغییرات متغیر رضایت جنسی زنان را تبیین کنند. و طبق نتیجه تحلیل مسیر، متغیر اعتماد به همسر با ضریب تأثیر 0.449 مهم ترین و قوی ترین پیش بینی کننده تغییرات رضایت جنسی زنان است.
۷.

رابطه دسترسی منابع مالی با رضایت زناشویی در زنان متاهل شهر تبریز(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی سال ۲۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۸۹ ۷۵-۴۵

کلید واژه ها: رضایت زناشوئی منابع مالی زنان متاهل روابط زناشویی تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 850 تعداد دانلود : 204
مقدمه :این پژوهش به بررسی رابطه میان منابع مالی در دسترس با رضایت زناشوئی بین زنان متاهل شهر تبریز پرداخته است. روش: روش تحقیق، پیمایش و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بوده است. به همین منظور برای سنجش متغیر رضایت زناشویی از پرسشنامه استاندارد انریج(1998)، و برای متغیر منابع مالی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، شامل زنان متاهل بالای 15 سال ساکن شهر تبریز بود که از بین آنها، تعداد 384 نفر نمونه به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. یافته ها: میانگین رضایت زناشوئی زنان در حد متوسط به بالا و میانگین منابع مالی در دسترس آنها در حد متوسط به پایین می باشد. در ابعاد رضایت زناشویی، مقدار میانگین ابعاد مسائل شخصیتی، ارتباط زوجین، حل تعارض ، مدیریت مالی، اوقات فراغت و روابط جنسی در حد متوسط به بالا ؛ نگرش به ازدواج و فرزندان در حد متوسط به پایین و اقوام و دوستان در حد متوسط به بالا بوده است. نتایج آزمون های معنی داری نشان داد که بین میزان رضایت زناشوئی و ابعاد آن و منابع مالی در دسترس زنان متاهل شهر تبریز رابطه معنی دار مستقیم وجود دارد. بحث: با توجه به یافته ها، هر قدر منابع مالی در دسترس زنان بیشتر باشد به همان اندازه میزان رضایت زناشوئی شان بیشتر خواهد شد. در واقع، منابع مالی به عنوان یک پشتوانه می تواند در تامین امنیت روانی و به دنبال آن در بهبود روابط زناشوئی و رضایت زناشوئی موثر باشد.
۸.

مطالعه تعیین کننده های اجتماعی رضایت از زندگی در بین شهروندان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال نوزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 135 - 103

کلید واژه ها: رضایت از زندگی امنیت اجتماعی امید به آینده آنومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 44 تعداد دانلود : 93
هدف مقاله حاضر بررسی تعیین کننده های اجتماعی رضایت از زندگی شهروندان 18 سال و بیشتر شهرستان خوی بود. روش تحقیق، پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه بود. جامعه آماری تمام شهروندان بیشتر از 18 سال شهرستان خوی بود که حجم نمونه طبق فرمول کوکران 398 نفر برآورد شد. برای تبیین مسئله از دیدگاه های روان شناسی، روان شناسی اجتماعی و جامعه شناسی و برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد. برای سنجش متغیرها از پرسشنامه استاندارد استفاده شد. آنومی در پنج بعد و احساس امنیت در سه بعد بررسی شد. براساس یافته های توصیفی تحقیق، میانگین رضایت از زندگی شهروندان برابر با 94/50 (بین 20-84)، آنومی برابر با 37/74 (بین 32-152)، امنیت اجتماعی برابر با 14/66 (بین 25-111) و امید به آینده برابر با 34/43 (بین 15-59) است. طبق یافته های استنباطی، بین آنومی و میزان رضایت از زندگی (623/0-=r) رابطه منفی و بین امید به آینده (645/0=r) و امنیت اجتماعی (676/0=r) با میزان رضایت از زندگی رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد. در بین ابعاد آنومی، آنومی سیاسی و در بین ابعاد احساس امنیت، امنیت روانی دارای بیشترین شدت رابطه با رضایت از زندگی بودند. نتایج رگرسیون نشان داد، متغیرهای امید به آینده، امنیت اجتماعی و آنومی 0.692 درصد از واریانس رضایت از زندگی را تبیین می کنند. نتیجه تحلیل مسیر حاکی از آن است که متغیر آنومی با ضریب تأثیر 617/0 مهم ترین و قوی ترین پیش بینی کننده تغییرات رضایت از زندگی است. این امر نشان می دهد که شرایط آنومیک در جامعه در ابعاد مختلف آن می تواند رضایت شهروندان از شرایط زندگی شان و به طبع احساس امنیت و امید به آینده آنان را در جامعه متأثر کند.  
۹.

طراحی الگوی شناختی بازماندگان بیماری سرطان با رویکرد پدیدارشناسی: مطالعه موردی بیماران در شهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۶) 109 - 136

کلید واژه ها: طرح واره شناختی بازماندگی تجربه زیسته پدیدارشناسی تفسیری عادت واره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 790 تعداد دانلود : 771
با توجه به تجربه گسست ها و چالش های شناختی متعدّد در زیستن با بیماری مزمنی مانند سرطان پیش بینی می شود این بیماری توان زیادی در ایجاد تغییرات شناختی و تکوین طرح واره ذهنی جدید در بین بازماندگان بیماری سرطان داشته باشد. در مطالعات اجتماعی-شناختیِ دهه های اخیر، به سرطان به عنوان یک چالش شناختی توجه شده است که به طور مؤثری، امکان عامل بودن و چانه زنی برای تغییر را فراهم کرده است. در این پژوهش، برای فهم طرح واره شناختی بازماندگان از رویکرد کیفی با تأکید بر روش پدیدارشناسی تفسیری استفاده شد. داده های میدانی با استفاده از تکنیک مصاحبه، مشاهده و معیار اشباع داده در بین بازماندگان بیماری سرطان شهر ارومیه گردآوری شده است. با 10 زن و 9 مرد مراجعه کننده به بیمارستان امید که بهبود یافته بودند، مصاحبه و داده ها به روش کلایزی تحلیل شد. از تحلیل و کدگذاری مصاحبه ها، 7 مضمون اصلی استخراج شد که عبارت است از: اجتماعی شدن در گذاری آشفته، زیستن در کشاکش خطا و کمال، جانبداری، راهبردهای هیجانی، ادراک قضا-قدری، متابعت و ادراک شناختی جدید. یافته ها نشان می دهد تجربه زیستن با سرطان، منشأ گسست از طرح واره ذهنی پیشین بوده است و ساماندهی تجربه زیسته بازماندگان نشان می دهد بقا در بیماری، مستلزم عامل بودن برای پذیرش تجربه های شناختی جدید است.
۱۰.

نمایش جنسیت در بین کاربران اینستاگرام: رویکرد اجرای جنسیت (مطالعه موردی پیج های ماشین باز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات رسانه های نوین سال هشتم تابستان ۱۴۰۱شماره ۳۰ 153 - 127

کلید واژه ها: اجرای جنسیت تقاطع جنس و اقتصاد سرمایه داری جنسی بدن جنسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 216 تعداد دانلود : 241
در این پژوهش کیفی با مطالعه صفحات ماشین باز در اینستاگرام براساس رویکرد اجرای هویت باتلر، نه تنها روش اجرای هویت جنسیتی زن یا سوژه زن مشخص شد بلکه تلاش شد تا گفتمان شکل دهنده چنین اجرای نیز مورد بررسی و استدلال قرار گیرد. یافته ها بر اساس معانی ذهنی مشارکت کنندگان نشان داد که زنان با رفتارهای بدنِ جنسی خود به وجودِ خود عینیت می دهند. آنان بدن خود را به صورت کالا درک می کنند که می توانند در قالب این کالا خود را توسعه دهند و هویت زنانه خود را شکل دهند. بنابراین اجراهای جنسیتی اغلب در قالب نمایش بدن و اجراهای جنسی رخ می دهد. چنین درکی از جنسیت زن و اجراهای مبتنی بر آن محور اصلی گفتمان سرمایه داری جنسی است. گفتمان جدید اقتصادی که مبتنی بر تقاطع جنس و اقتصاد است. تقاطعی یا محور مختصاتی که در آن محور اقتصاد و بدنِ جنسی به یکدیگر می رسند و با هم آمیخته می شوند. حلقه ارتباط در این تقاطع بدنِ جنسی زن است. از همین رو ویژگی های جنسی زن تبدیل به مهم ترین ویژگی جنسیتی او می شود. یعنی جنسیت بیشتر شامل جنس و بازتولید آن می شود.
۱۱.

فرایند تلفیق در نظریه ریخت یابی مارگارت آرچر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روش شناسی علوم انسانی سال ۲۸ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱۱۲ 79 - 95
تعداد بازدید : 308 تعداد دانلود : 963
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی چگونگی تلفیق عاملیت و ساختار در نظریه آرچر بود؛ بدین منظور نخست ریشه های نظری تلفیق طرح شده و سپس نظریه ریخت یابی آرچر با نگاهی مقایسه ای به نظریه گیدنز مطرح شده است. درنهایت نیز به سؤال پژوهش«فرایند تلفیق کنش و ساختار در نظریه آرچر به چه شکل است؟» پاسخ داده می شود. وی با طرح نظریه ریخت یابی در مقابل ساخت یابی، نظریه تلفیقی خود را شکل داده است. در نظریه ریختیابی تلفیق عاملیت و ساختار از این قرار است؛ اول: شرایط از پیش موجود (ساختارها) که بستری برای کنش اجتماعی به شمار می آید؛ دوم: کنش متقابلی که در این بستر برای دستیابی به اهداف معین صورت می گیرد؛ سوم: پیامدهای کنش متقابل اجتماعی که ممکن است به پرورش ساختاری شرایط کنش بینجامد، به بیان دیگر ساختارها و کارگزاران دستخوش تغییر شوند. سرانجام این عاملان و ساختارهای تغییریافته به بستر و شرایطی برای کنش های بعدی تبدیل می شوند.
۱۲.

بررسی عوامل اجتماعی موثر بر توسعه شهر تبریز با رویکرد کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۸ 130 - 166

کلید واژه ها: توسعه شهری بی تفاوتی اجتماعی جامعه پذیری همگرایی اجتماعی - سیاسی ضعف حکمرانی اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 479 تعداد دانلود : 27
با توجه به نقش به سزای توسعه شهری در عصر حاضر دست یابی به آن جزو اهداف تمام کشورها است. با این حال بررسی ها نشان می دهد که شهر تبریز راه طولانی برای دست یابی به توسعه در پیش دارد. هدف مقاله حاضر شناسایی مفاهیم اجتماعی مرتبط با توسعه در شهر تبریز می باشد. روش مورد استفاده این پژوهش، کیفی و استراتژی داده بنیاد می باشد. داده ها با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه ساختار یافته جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش متخصصین شهر تبریز می باشند که دارای سمت اجرایی، تجربه یا سواد در حیطه توسعه شهر تبریز می باشند. نمونه این پژوهش شامل45 نفر از متخصصین توسعه و مسئولین شهری دارای سمت اجرایی (مدیران عالی رتبه شهرداری و استانداری، فرمانداری، اعضای شورای شهر، اساتید دانشگاه، موسسان و فعالان سازمان های مردم نهاد (سمن ها) و مسئولین ذیربط) می باشد. روش نمونه گیری بر اساس روش مورد استفاده و هدف پژوهش، هدف مند بود. یافته های پژوهش نشان داد؛ 5 مفهوم اجتماعی که تاثیر زیادی بر توسعه شهر تبریز دارند عبارتند از؛«اختلال در مجاری جامعه پذیری»، «فرسایش اعتماد اجتماعی»، «ضعف همگرایی اجتماعی و سیاسی»، «ضعف ارتباط متقابل احزاب و گروه های واسط با مردم» و «گسترش بی تفاوتی اجتماعی». از دیدگاه متخصصین رابطه این 5 مفهوم با توسعه شهری رابطه ای معکوس می باشد؛ به این معنی که با گسترش هر یک از این مفاهیم، روند دست یابی به توسعه شهری در تبریز کند تر می شود. نهایتا «ضعف حکمرانی اجتماعی(اختلال در کارکرد خرده نظام اجتماعی)» به عنوان هسته مرکزی پژوهش انتخاب شد. یافته های این پژوهش همسو با نظریات گیدنز، مک للند، لیپست، هیگن و نورث و یافته های پژوهش های تجربی می باشد.    
۱۳.

بررسی رابطه سرمایه اقتصادی با سازه مدارا در بین شهروندان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی اقتصادی و توسعه سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 27 - 64

کلید واژه ها: مدارا سرمایه اقتصادی مشارکت اجتماعی اعتماد تعمیم یافته شهروندان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 262 تعداد دانلود : 202
مدارا به معنی تحمل تنوع ذاتی گروه های بزرگ اجتماعی بوده و به عنوان یک اثر سینرژیک ویژگی های فردی و محیط اقتصادی اجتماعی تلقی می شود.. هدف این مقاله بررسی تاثیر متغیرهای اقتصادی همچون متوسط درآمد، منطقه سکونت و... بر میزان مدارا در بین شهروندان شهر مشهد می باشد. از این رو برای سنجش مدارای اجتماعی در جامعه مورد مطالعه با استفاده از روش پیمایشی و مقیاسی چند بعدی و بر پایه مدل کینگ (با ابعاد مدارای فردی، اجتماعی، سیاسی،جنسیتی، مذهبی) انجام شده و با احتساب حجم نمونه به میزان 400 نفر، جمعیت نمونه از افراد 15 سال به بالای شهر مشهد به وسیله نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده است. . بر اساس یافته های تحقیق، در جامعه مورد مطالعه، میزان شاخص کل مدارا در سطح متوسط است. در حالی که میزان سرمایه اقتصادی در حد پایین گزارش شده است. در بین ابعاد شاخص مدارا، مدارای فردی و اجتماعی در حد متوسط به بالا و مدارای جنسیتی و مدارای سیاسی در حد پایینی قرار دارد. با این حال، بین میزان سرمایه اقتصادی و میزان مدارا در بین شهروندان رابطه مثبت وجود دارد. دو متغیر اعتماد تعمیم یافته و مشارکت اجتماعی در بهبود میزان مدارا در بین شهروندان موثر هستند. بدین ترتیب که شهروندانی که سرمایه اقتصادی و در نتیجه منابع بیشتری برای شرکت در فعالیتهای انجمنی و ایجاد روابط مداوم با سایر شهروندان دارند، از اعتماد تعمیم یافته تری نیز برخوردار شده و انعطاف بیشتری در مقابل پذیرش تفاوتها از خود نشان می دهند.
۱۴.

فشار اجتماعی- فرهنگی، مقایسه اجتماعی و تصور چاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۵) 58-81

کلید واژه ها: مقایسه اجتماعی فشارهای اجتماعی - فرهنگی تصورچاقی چاقی جنسیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 736 تعداد دانلود : 712
مقدمه و هدف: تصور چاقی تصویری است که فرد از اندام خود به عنوان چاق و لاغر دارد. در جامعه امروزی تاکید زیادی به لحاظ فرهنگی اجتماعی بر روی جذابیت و تناسب جسمانی وجود دارد. مقایسه اجتماعی و فشارهای اجتماعی فرهنگی برای رسیدن به باریک اندامی زنان و خوش اندامی مردان منجر به افزایش تصور چاقی و عدم رضایت در افراد نسبت به وضعیت بدنی خود شده است.  تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه فشارهای اجتماعی- فرهنگی و مقایسه اجتماعی با تصور چاقی انجام شده است.مواد و روش ها: پژوهش انجام شده یک بررسی مقطعی است و روش تحقیق  این مطالعه پیمایشی بوده و جامعه آماری آن را زنان و مردان 64 - 20 ساله شهر تبریز تشکیل می دهند که با استفاده از فرمول کوکران، 400 نفر از آنان به عنوان نمونه برای مطالعه انتخاب و بر اساس نمونه گیری ای خوشه ای چند مرحله ای گزینش شده اند.یافته ها: نتایج تحقیق نشانگر آن است که متغیرهای مقایسه اجتماعی و فشار اجتماعی ارتباط مستقیمی با تصورچاقی دارد. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون چندمتغیره نشان می دهد که متغیرهای مقایسه اجتماعی، فشار اجتماعی و جنسیت می توانند 5/38 درصد از واریانس تصورچاقی را تبیین نمایند.بحث و نتیجه گیری: در نتیجه گیری کلی، عوامل اجتماعی و فرهنگی در نوع ادراک افراد از بدن شان تاثیر گذار بوده و می تواند تصور آنها از وضعیت ظاهری شان را تحت تاثیر قرار دهد .
۱۵.

جنسیت و تمایز عادت واره: بررسی مقایسه ای فهم و تجربه زنان و مردان در مواجهه با طلاق (مورد مطالعه: شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره دهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 529 - 560

کلید واژه ها: ازدواج زودهنگام حاشیه نشینی جنسی خانواده طلاق عادت واره نظریه زمینه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 211 تعداد دانلود : 203
پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه ای فهم زنان و مردان در مواجهه با طلاق در شهر تبریز انجام گرفته است. برای جمع آوری داده ها از روش تحقیق کیفی و تکنیک مصاحبه عمیق استفاده شد و تجزیه و تحلیل اطلاعات و یافته های تحقیق و ارائه نظریه نهایی، به روش نظریه زمینه ای صورت گرفت. 32 نفر (17 زن و 15 مرد) به وسیله نمونه گیری نظری انتخاب شدند و تا اشباع داده ها، مصاحبه ها ادامه یافت. بررسی مقایسه ای فهم طلاق در بین زنان و مردان مطلقه نوعی فضای اجتماعی را توصیف می کند که در آن، شاهد نوعی تمایز طبقاتی-فرهنگی در عادت واره ها و سرمایه ها هستیم. عادت واره زوجین با یکدیگر متفاوت و متمایز است، از پایگاه اجتماعی یکسانی نیستند و از سرمایه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و نمادین متفاوتی برخوردارند. شرایط علی در شکل گیری طلاق عبارت اند از: خشونت، خیانت و بی بندوباری جنسی-اخلاقی، نارضایتی جنسی، ازدواج پرمخاطره، اعتیاد، اختلافات فکری و نگرشی خانواده ها، مسائل اقتصادی و ازدواج زودهنگام. شرایط زمینه ای نظیر ضعف سیستم آموزشی و مراکز مشاوره قبل از ازدواج و حین طلاق نیز بر شرایط علی تأثیر می گذارند.
۱۶.

مطالعه بین نسلی ایدئال های فرزندآوری زنان (مطالعه زنان متأهل در شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱۲ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 489 - 515

کلید واژه ها: ایدئال های فرزندآوری پایگاه اقتصادی و اجتماعی سن ازدواج نسل هزینه فرزندان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 949 تعداد دانلود : 38
این پژوهش به بررسی برخی عوامل مؤثر بر ایدئال های فرزندآوری زنان متأهل شهر تبریز پرداخته است. در این زمینه، از نظریات مختلفی استفاده شده است که از منظر اقتصادی، اجتماعی، جمعیت شناختی و فرهنگی به بحث باروری و فرزندآوری پرداخته اند. روش تحقیق، پیمایشی است و جامعه آماری کلیه زنان متأهل 15 49 ساله شهر تبریزند. از طریق فرمول کوکران، حجم نمونه برابر 446 به دست آمده است. شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است. این مطالعه در مقایسه نسلی دو گروه سنی 15 34 و 35 49 ساله را با یکدیگر بررسی و مقایسه کرده است. طبق یافته های تحقیق حاضر، در هر دو نسل از زنان متأهل 15 34 و 35 49 ساله هزینه فرزندان رابطه منفی و معنادار با ایدئال های فرزندآوری زنان داشته است. در نسل جوان تر (15 34 سال)، بین سن ازدواج و با ایدئال های فرزندآوری رابطه معکوس و معنادار وجود دارد، ولی این رابطه در نسل 35 49 سال معنادار نبوده است. همچنین در هر دو نسل، رابطه بین پایگاه اجتماعی و اقتصادی زنان و ایدئال های فرزندآوری معنادار نبوده است. براساس نتایج رگرسیون چند متغیره، برای دو نسل از زنان، متغیر هزینه فرزندان بر ایدئال های باروری نسل زنان متأهل 15 34 ساله تأثیر بیشتری داشته است. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت: «هزینه فرزندآوری» به یکی از دغدغه های مهم خانواده ها در جامعه امروزی تبدیل شده است. بالا رفتن سن ازدواج و افزایش دغدغه های معیشتی و تربیتی خانواده ها می تواند بر تعیین بعد خانواده و آینده جمعیت کشور تأثیر بگذارد.
۱۷.

چرخش مضمونی در تبیین روابط زن و مرد در خانواده: ظهور جامعه شناسی صمیمیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱۱ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ 109 - 131

کلید واژه ها: جامعه شناسی خانواده جامعه شناسی صمیمیت خانواده روابط زن و مرد صمیمیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 400 تعداد دانلود : 801
مطالعات علمی اولیه درباره زنان و مردان در خانواده عموماً به مطالعه ساختار و کارکرد خانواده به مثابه نهادی اجتماعی و نقش های جنسیتی زنان و مردان در آن نهاد می پرداختند، اما در دهه های اخیر، جامعه شناسی خانواده دستخوش نوعی تحول مضمونی شده است: تغییر تمرکز از نهاد خانواده به روابط صمیمی زنان و مردان. این تحول فکری از دگرگونی های عمیق در زندگی خانوادگی معاصر و تحول نقش های زنان و مردان در خانواده ناشی می شود. جامعه شناسان و نظریه پردازان خانواده نظر به این دگرگونی ها، و لزوم اتخاذ شیوه هایی متناسب برای تحلیل پیچیدگی و تنوع شدید شکل های خانواده در دنیای معاصر، ناگزیر به بازتعریف سرشت موضوعی خود شده اند که این امر زمینه را برای ظهور حوزه جدید «جامعه شناسی صمیمیت» فراهم کرده است. تحول و چرخش مضمونی در جامعه شناسی خانواده و اتخاذ رویکردی نو به روابط صمیمی زنان و مردان می تواند واجد دلالت های پژوهشی و سیاسی گوناگونی باشد. مقاله حاضر با مرور و تحلیل تحولات نظری در جامعه شناسی خانواده می کوشد بروز نوعی تحول مفهومی یا به تعبیری، ظهور مفهوم صمیمیت را در این حوزه برجسته کند و وضعیت کنونی دانش خانواده را در چالش با تحولات معاصر با رویکرد تحلیل انتقادی تشریح و تبیین کند.
۱۸.

بررسی رابطه بین سرمایه های فرهنگی و اجتماعی با مدارا در بین شهروندان (مطالعه شهروندان شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 388 - 347

کلید واژه ها: مدارا سرمایه اجتماعی سرمایه فرهنگی مدارای سیاسی مدارای جنسیتی مدارای مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 875 تعداد دانلود : 451
قرارگرفتن افراد و گروه های مختلف با اندیشه ها و رفتارهای متفاوت در کنار هم و لزوم احترام به حقوق همدیگر و هم زیستی مسالمت آمیز، ضرورت طرح و شناخت مدارای اجتماعی را به عنوان ابزاری برای حل این مسائل خاطرنشان می کند. در این پژوهش برای سنجش مدارای اجتماعی در جامعه مطالعه شده، از روش پیمایشی و مقیاسی چندبعدی بر پایه مدل کینگ (با ابعاد مدارای فردی، اجتماعی، سیاسی، جنسیتی و مذهبی) استفاده شده است و با احتساب حجم نمونه به تعداد 400 نفر، جمعیت نمونه از افراد 15 سال و بیشتر از 15 سال شهر مشهد با نمونه گیری خوشه ای انتخاب شد. با استفاده از پرسشنامه داده ها جمع آوری شدند و با نرم افزارهایSPSS  و Amos تحلیل شدند. براساس یافته های تحقیق، در جامعه مطالعه شده، میزان شاخص کل مدارا (شاخص0-100) در سطح متوسط است. در بین ابعاد شاخص مدارا، مدارای فردی و اجتماعی در سطح متوسط رو به بالا و مدارای جنسیتی و مدارای سیاسی در سطح پایین قرار دارند. متغیرهای سرمایه فرهنگی و سرمایه اجتماعی در بهبود میزان مدارا در بین شهروندان مؤثرند. میزان شاخص کل مدارای اجتماعی در شهر مشهد متوسط است که نشان می دهد در بعضی از حوزه ها (روابط جنسیتی و سیاسی) احتمال پیدایش رفتارهای تضادآمیز و منازعه ای زیاد است و توجه به این شکاف ها ضروری است.
۱۹.

بررسی تعیین کننده های اجتماعی و اقتصادی چاقی در بین شهروندان (مورد مطالعه: شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی اقتصادی و توسعه سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 131-158

کلید واژه ها: چاقی پایگاه اجتماعی - اقتصادی فعالیت بدنی نوع رژیم غذایی میزان مصرف رسانه های جمعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 892 تعداد دانلود : 665
چاقی و شیوع آن، هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه به دلیل تغییر در سبک زندگی رو به افزایش است. بررسی ها نشان داده اند که شیوع اختلال های وزنی در بسیاری از جوامع تحت تاثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. تحقیق حاضر با هدف بررسی تعیین کننده های اجتماعی چاقی انجام شده است. روش تحقیق پیمایشی بوده و جامعه آماری آن را زنان و مردان 64 - 20 ساله شهر تبریز تشکیل می دهند که با استفاده از نمونه گیری کوکران، 400 نفر از آنان برای مطالعه انتخاب و بر اساس نمونه گیری ای خوشه ای چند مرحله ای گزینش شده اند. نتایج حاصل از این تحقیق نشانگر آن است که شیوع چاقی در بین زنان (2/72 ) بیش از مردان (8/27) است. متغیرهای فعالیت بدنی، نوع رژیم غذایی، و پایگاه اجتماعی– اقتصادی ارتباط معکوسی با میزان چاقی دارد و متغیر میزان مصرف رسانه های جمعی ارتباط مستقیمی با چاقی دارد. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون لجستیک نشان می دهد که متغیرهای پایگاه اجتماعی- اقتصادی، فعالیت بدنی، میزان مصرف رسانه های جمعی و نوع رژیم غذایی به طور معنی داری چاقی افراد را پیش بینی می کنند. همچنین این متغیرها می توانند ۵۶ درصد از واریانس متغیر وابسته (چاقی) را تبیین نمایند.
۲۰.

مبانی هستی شناختی و معرفت شناختیِ اجتماعی رئالیسم انتقادی؛ با تأکید بر آراء روی بسکار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال یازدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۴ 29 - 57

کلید واژه ها: رئالیسم انتقادی هستی شناسی اجتماعی معرفت شناسی اجتماعی واقعیت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 906 تعداد دانلود : 959
هدف این نوشتار ارائه مبانی هستی شناسانه و معرفت شناسانه مکتب رئالیسم انتقادی است و سعی می شود نگرش این مکتب را در ارتباط با جهان اجتماعی و رویداد های درون آن توضیح دهد و نشان دهد چگونه می توان با استفاده از مبانی این مکتب به تبیین بهتر واقعیت اجتماعی دست یافت. اگرچه این مکتب از جهت هستی شناسی، رئالیست و از بابت معرفت شناسی، تفسیری هرمنوتیک است اما انتقاد های جدی به این دو مکتب دارد و هر دو مکتب را به مغالطه معرفتی متهم می کند. از نظر رئالیست های انتقادی ماهیت واقعیت اجتماعی دارای سه لایه واقعی، رویدادی و تجربی است که لایه واقعی همان مکانیسم بنیادی خلق و تحول واقعیت های اجتماعی است که باید مورد تأکید و مطالعه محققین علوم اجتماعی باشد. این در حالی است که بیشتر تحقیقات اجتماعی محدود به کشف لایه رویدادی واقعیت اجتماعی اند. بسکار با ارائه روش پژوهشی Rrreic سعی در شناخت لایه های بنیادی تر واقعیت اجتماعی دارد و همچنین معتقد است انتقاد مداوم از یافته ها و تجارب انسان ها از جامعه هم سبب دستیابی به معرفت معتبر می شود و هم امکان رهایی بخشی را فراهم می کند. در این مقاله با بسط این روش و استفاده از آن در تبیین یک نمونه از واقعیت های اجتماعی کوشش می شود تا به این اتهام که رئالیسم انتقادی درحد یک مکتب فلسفی باقی مانده است و نتوانسته برای تحلیل رویداد های اجتماعی روش شناسی کاربردی ارائه کند، پاسخ داده شود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان