چکیده

پس از توسعه اسلام در بیرون ازجزیره العرب اقوام گوناگونی به این دین گرویدند. از آنجا که مردم این سرزمین ها با جنگ و یا پیمان صلح تسلیم اعراب شده بودند و نژادی غیر از نژاد اعراب داشتند مراودات آنان و رابطه شان باید به گونه ای مناسب حل می شد. بومیان غیرعرب از طریق پیمان های جوار با اعراب پیوند یافتند و به موالی معروف شدند. در اصول و تئوری دین اسلام برابری همه ایمان آورندگان را مطرح می نمود اما در عمل اینگونه نبود. موالی تا حدی در معرض توهین و تعصب اعراب قرار داشتند، پست-های مهم به آنها داده نمی شد ولی آنها تدریجاً نقش و جایگاه نسبتاً مهمی را در پست های اداری، موقعیت والایی را در سپاه و ارکان نظامی دارا شدند. بسیاری از فرماندهان معروف مسلمان از موالی بودند. غیر از این، در بین سایر مناصب افرادی از موالی دیده می شد. امارت ها نیز در برخی از مواقع به آنان واگذار می گردید. دانشمندان اسلامی قرون نخستین اسلامی عمدتاً از موالی بودند و آنها تاثیرات فرهنگی زیادی را از خود بر اعراب بر جای گذاردند. موضوع اخذ جزیه از موالی و نومسلمانان مربوط به بخشی از موالی که کشاورز بودند و حامی آبرومند عربی پیدا نکرده بودند، می شد آنها می خواستند عضو ثابت سپاه شوند. در عهد اموی شورش مهمی که در واقع نشانگر اعتراض موالی برضد نابرابری اجتماعی باشد بوجود نیامد. هیچ کدام از قیام های عهد اموی را نمی توان یافت که فقط توسط موالی ایجاد شده باشد. موالی تنها گروه یا مهمترین گروه ناراضی عهد اموی نبودند.

تبلیغات